I. Luận văn 2021 về quản lý đất nông nghiệp Phù Mỹ Bình Định
Luận văn thạc sĩ của tác giả Đặng Đình Kha (2021) cung cấp một cái nhìn toàn diện về công tác quản lý nhà nước về đất đai tại huyện Phù Mỹ, tỉnh Bình Định, giai đoạn 2014-2020. Nghiên cứu này có ý nghĩa quan trọng trong bối cảnh quá trình đô thị hóa và gia tăng dân số đang làm suy giảm nhanh chóng diện tích đất nông nghiệp. Đất nông nghiệp không chỉ là tư liệu sản xuất không thể thay thế mà còn là nền tảng cho phát triển nông nghiệp bền vững và đảm bảo an ninh lương thực. Công trình nghiên cứu này hệ thống hóa cơ sở lý luận, phân tích sâu sắc thực trạng quản lý đất nông nghiệp và đề xuất các giải pháp khả thi. Mục tiêu chính của luận văn là làm rõ những vấn đề lý luận và thực tiễn, từ đó kiến nghị các giải pháp nhằm hoàn thiện pháp luật và nâng cao hiệu quả quản lý. Nghiên cứu tập trung vào các quy định của pháp luật về đất đai, thực trạng thi hành pháp luật trên địa bàn huyện Phù Mỹ, đặc biệt là trong các lĩnh vực như lập quy hoạch, thống kê, kiểm kê đất đai, giải quyết tranh chấp và xử lý vi phạm. Đây là một tài liệu tham khảo giá trị cho các nhà quản lý, nhà nghiên cứu và những ai quan tâm đến lĩnh vực quản lý đất đai tại địa phương.
1.1. Tính cấp thiết và mục tiêu nghiên cứu của đề tài
Đề tài “Quản lý nhà nước về đất nông nghiệp từ thực tiễn huyện Phù Mỹ, tỉnh Bình Định” được lựa chọn xuất phát từ yêu cầu cấp thiết của thực tiễn. Huyện Phù Mỹ, một huyện đồng bằng ven biển, có quỹ đất nông nghiệp chiếm tỷ trọng lớn (44.217,5 ha trên tổng số 55.592,5 ha diện tích tự nhiên). Tuy nhiên, công tác quản lý tại đây còn nhiều phức tạp và bất cập như sản xuất chưa đúng quy hoạch, bồi thường giải phóng mặt bằng còn chậm, tranh chấp đất đai vẫn xảy ra. Luận văn đặt ra mục tiêu nghiên cứu và phân tích các vấn đề này để đề xuất giải pháp hoàn thiện, góp phần nâng cao hiệu quả sử dụng đất, cải thiện sinh kế của người nông dân và thúc đẩy kinh tế-xã hội địa phương. Nhiệm vụ cụ thể bao gồm: hệ thống hóa lý luận, đánh giá thực trạng giai đoạn 2014-2020, và đề xuất giải pháp.
1.2. Cơ sở lý luận về quản lý nhà nước đối với đất nông nghiệp
Luận văn xây dựng nền tảng lý luận vững chắc về quản lý nhà nước đối với đất nông nghiệp. Đất nông nghiệp được định nghĩa là tư liệu sản xuất đặc biệt, có đặc tính riêng về thổ nhưỡng, địa hình và không thể thay thế. Quản lý nhà nước về đất nông nghiệp được hiểu là tổng hợp các hoạt động của cơ quan có thẩm quyền nhằm kiểm soát quỹ đất, khuyến khích sử dụng hiệu quả và phát triển thị trường đất nông nghiệp. Hoạt động này mang tính quyền lực, thực hiện thông qua các công cụ như pháp luật, thuế, và các biện pháp hành chính. Nội dung quản lý bao gồm nhiều khía cạnh, từ ban hành chính sách đất đai, lập quy hoạch sử dụng đất nông nghiệp, đến cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, thanh tra và giải quyết khiếu nại, tố cáo.
II. Thách thức trong quản lý đất nông nghiệp tại Phù Mỹ Bình Định
Công tác quản lý đất nông nghiệp Phù Mỹ, Bình Định trong giai đoạn 2014-2020 đã đạt được nhiều kết quả tích cực, nhưng vẫn đối mặt với không ít thách thức và hạn chế. Một trong những vấn đề nổi cộm là hệ thống quy hoạch chưa đáp ứng yêu cầu phát triển. Quy hoạch còn thiếu đồng bộ giữa quy hoạch sử dụng đất và các quy hoạch chuyên ngành khác, đôi khi mang tính cục bộ và chưa có tầm nhìn dài hạn. Tình trạng biến động sử dụng đất diễn ra phức tạp, đặc biệt là việc chuyển đổi mục đích sử dụng đất từ nông nghiệp sang phi nông nghiệp diễn ra ồ ạt tại các khu vực gần trung tâm, gây sụt giảm diện tích đất canh tác. Nhiều dự án chậm triển khai khiến đất bị bỏ hoang, gây lãng phí tài nguyên. Thủ tục hành chính còn rườm rà, phức tạp, gây cản trở cho người dân và doanh nghiệp. Tình trạng vi phạm pháp luật vẫn còn phổ biến, đặc biệt là các khiếu kiện liên quan đến bồi thường giải phóng mặt bằng và tranh chấp đất đai chưa được giải quyết dứt điểm, ảnh hưởng đến an ninh trật tự tại địa phương.
2.1. Phân tích thực trạng quản lý đất nông nghiệp còn nhiều bất cập
Theo luận văn thạc sĩ quản lý đất đai năm 2021, thực trạng quản lý đất nông nghiệp tại Phù Mỹ cho thấy nhiều bất cập. Mặc dù bộ máy quản lý từ huyện đến xã đã được thiết lập, năng lực của một số cán bộ còn hạn chế. Công tác lập quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất còn mang tính hình thức, chưa thực sự lấy ý kiến rộng rãi từ người dân và doanh nghiệp. Việc thực hiện quy hoạch thiếu nhất quán, dẫn đến tình trạng sử dụng đất sai mục đích, phá vỡ quy hoạch chung. Ví dụ, tại một số xã, việc giao đất, cho thuê đất còn diễn ra trái thẩm quyền, gây thất thoát nguồn thu và tạo ra các tranh chấp phức tạp về sau. Công tác lưu trữ hồ sơ, ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý còn yếu, gây khó khăn cho việc tra cứu và xử lý thông tin.
2.2. Khó khăn trong công tác bồi thường và giải phóng mặt bằng
Quá trình công nghiệp hóa, đô thị hóa tại Phù Mỹ đòi hỏi thu hồi một diện tích lớn đất nông nghiệp để thực hiện các dự án. Tuy nhiên, công tác bồi thường giải phóng mặt bằng gặp rất nhiều khó khăn. Nguyên nhân chính xuất phát từ việc giá đền bù theo quy định của nhà nước còn thấp hơn nhiều so với giá thị trường, khiến người dân không đồng thuận. Luận văn chỉ ra, nhiều vụ khiếu kiện đông người, kéo dài bắt nguồn từ việc người dân cho rằng chính sách đền bù chưa thỏa đáng, ảnh hưởng trực tiếp đến sinh kế của người nông dân sau khi bị thu hồi đất. Quy trình xác định nguồn gốc đất, thẩm định và phê duyệt phương án bồi thường còn chậm, làm kéo dài thời gian thực hiện dự án, gây lãng phí và bức xúc trong nhân dân.
2.3. Vấn đề giải quyết tranh chấp khiếu nại liên quan đến đất đai
Giai đoạn 2014-2020, huyện Phù Mỹ đã tiếp nhận và giải quyết 1.327 vụ việc khiếu nại, tố cáo, tranh chấp đất nông nghiệp. Con số này cho thấy tình hình tranh chấp đất đai vẫn rất phức tạp. Bất cập trong pháp luật về đất đai và việc thực thi ở cấp cơ sở là nguyên nhân chính. Luận văn của Đặng Đình Kha nêu rõ, còn hiện tượng đùn đẩy trách nhiệm giữa UBND và Tòa án trong việc xác định thẩm quyền giải quyết. Công tác hòa giải ở cấp xã nhiều nơi còn mang tính hình thức, hiệu quả thấp. Các khiếu nại chủ yếu tập trung vào việc đòi lại đất cũ, tranh chấp ranh giới, và đặc biệt là các khiếu nại liên quan đến quyết định thu hồi đất, áp giá bồi thường của nhà nước.
III. Phương pháp quy hoạch sử dụng đất nông nghiệp Phù Mỹ hiệu quả
Để nâng cao hiệu quả quản lý đất nông nghiệp Phù Mỹ, Bình Định, việc đổi mới phương pháp quy hoạch và kế hoạch sử dụng đất là giải pháp nền tảng. Một quy hoạch tốt phải đảm bảo tính đồng bộ, có tầm nhìn dài hạn và phù hợp với chiến lược phát triển kinh tế - xã hội chung của địa phương. Thay vì chỉ tập trung vào việc chuyển đổi đất, quy hoạch cần ưu tiên bảo vệ quỹ đất nông nghiệp, đặc biệt là đất lúa, nhằm đảm bảo an ninh lương thực. Cần xây dựng các vùng sản xuất chuyên canh, ứng dụng công nghệ cao, gắn với phát triển nông nghiệp bền vững. Quá trình lập quy hoạch sử dụng đất nông nghiệp phải được thực hiện một cách dân chủ, công khai, lấy ý kiến rộng rãi của người dân, chuyên gia và doanh nghiệp. Việc này không chỉ nâng cao chất lượng quy hoạch mà còn tạo sự đồng thuận xã hội khi triển khai. Bên cạnh đó, công tác địa chính cần được hiện đại hóa. Việc hoàn thiện hệ thống bản đồ địa chính số, xây dựng cơ sở dữ liệu đất đai thống nhất sẽ là công cụ đắc lực cho quản lý nhà nước về đất đai, giúp việc theo dõi biến động sử dụng đất trở nên chính xác và kịp thời.
3.1. Nguyên tắc lập kế hoạch quy hoạch sử dụng đất nông nghiệp
Luận văn nhấn mạnh, việc lập quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất nông nghiệp tại Phù Mỹ phải tuân thủ các nguyên tắc cốt lõi. Thứ nhất, phải phù hợp với quy hoạch tổng thể cấp tỉnh và quốc gia. Thứ hai, phải đảm bảo sử dụng đất tiết kiệm, hiệu quả, bảo vệ môi trường và thích ứng với biến đổi khí hậu. Thứ ba, ưu tiên quỹ đất cho an ninh quốc phòng, lợi ích công cộng và an ninh lương thực. Quy hoạch cần xác định rõ các khu vực được phép chuyển đổi mục đích sử dụng đất và các khu vực cần bảo vệ nghiêm ngặt. Việc lập quy hoạch cần dựa trên cơ sở phân tích khoa học về điều kiện tự nhiên, tiềm năng đất đai và nhu cầu phát triển của từng xã, thay vì chỉ tổng hợp nhu cầu một cách cơ học.
3.2. Vai trò của công tác thống kê kiểm kê và lập bản đồ địa chính
Thống kê, kiểm kê đất đai là hoạt động không thể thiếu để nắm chắc số lượng và chất lượng quỹ đất. Tại Phù Mỹ, công tác này cần được thực hiện định kỳ và chính xác theo quy định của Luật Đất đai 2013. Kết quả thống kê là dữ liệu đầu vào quan trọng để đánh giá hiệu quả sử dụng đất và điều chỉnh quy hoạch cho phù hợp. Việc lập bản đồ hiện trạng sử dụng đất và xây dựng bản đồ địa chính dạng số giúp quản lý đến từng thửa đất, giảm thiểu tranh chấp về ranh giới. Một hệ thống hồ sơ địa chính đầy đủ, cập nhật thường xuyên là cơ sở pháp lý vững chắc cho việc cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất và thực hiện các giao dịch đất đai.
IV. Giải pháp hoàn thiện quản lý nhà nước về đất đai tại Phù Mỹ
Để khắc phục những hạn chế và nâng cao hiệu quả quản lý đất nông nghiệp Phù Mỹ, Bình Định, cần triển khai đồng bộ nhiều giải pháp. Trọng tâm là hoàn thiện hệ thống chính sách đất đai và các văn bản quy phạm pháp luật tại địa phương để đảm bảo tính thống nhất, minh bạch và phù hợp với thực tiễn. Cần rà soát, loại bỏ các quy định chồng chéo, gây khó khăn cho người dân. Song song đó, việc nâng cao năng lực cho bộ máy quản lý nhà nước là yếu tố then chốt. Cần tổ chức các lớp tập huấn, bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ về pháp luật về đất đai, kỹ năng quản lý, đặc biệt là cho đội ngũ cán bộ địa chính cấp xã. Việc đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính, ứng dụng công nghệ thông tin vào quản lý là xu thế tất yếu. Xây dựng chính quyền điện tử, cung cấp dịch vụ công trực tuyến trong lĩnh vực đất đai sẽ giúp giảm thiểu thời gian, chi phí và ngăn chặn tiêu cực, tham nhũng. Cuối cùng, tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra và xử lý nghiêm các vi phạm để lập lại trật tự, kỷ cương trong quản lý và sử dụng đất.
4.1. Hoàn thiện hệ thống chính sách đất đai và pháp luật liên quan
Chính quyền huyện Phù Mỹ cần chủ động kiến nghị, đề xuất với cấp tỉnh và trung ương để sửa đổi, bổ sung các quy định pháp luật không còn phù hợp, đặc biệt là các quy định về giá đất, cơ chế bồi thường giải phóng mặt bằng, và chính sách hỗ trợ chuyển đổi nghề nghiệp cho người dân bị thu hồi đất. Cần xây dựng các quy định cụ thể hóa việc tích tụ tập trung đất đai để khuyến khích sản xuất nông nghiệp quy mô lớn. Các chính sách cần đảm bảo hài hòa lợi ích giữa Nhà nước, nhà đầu tư và người sử dụng đất, tạo động lực cho phát triển nông nghiệp bền vững.
4.2. Nâng cao năng lực bộ máy và công tác địa chính tại địa phương
Con người là yếu tố quyết định. Cần kiện toàn bộ máy quản lý đất đai từ huyện đến xã, đảm bảo đủ về số lượng và mạnh về chất lượng. Cần có cơ chế tuyển dụng, đãi ngộ hợp lý để thu hút người có năng lực làm việc trong ngành tài nguyên và môi trường. Đồng thời, phải tăng cường kỷ luật, kỷ cương công vụ, xử lý nghiêm các cán bộ có hành vi nhũng nhiễu, vi phạm pháp luật về đất đai. Công tác địa chính cần được đầu tư trang thiết bị hiện đại để đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới.
4.3. Tăng cường tuyên truyền phổ biến pháp luật về đất đai
Nâng cao nhận thức và ý thức chấp hành pháp luật của người dân là giải pháp căn cơ và lâu dài. Huyện Phù Mỹ cần đa dạng hóa các hình thức tuyên truyền, phổ biến chính sách đất đai mới. Việc này có thể thực hiện thông qua các buổi họp dân, hệ thống loa truyền thanh, các ấn phẩm, và các nền tảng mạng xã hội. Nội dung tuyên truyền cần ngắn gọn, dễ hiểu, tập trung vào quyền và nghĩa vụ của người sử dụng đất, các quy định về quy hoạch, thủ tục hành chính, và giải quyết tranh chấp. Khi người dân hiểu rõ pháp luật, các vi phạm sẽ giảm, và công tác quản lý của nhà nước sẽ thuận lợi hơn.
V. Kết quả thực tiễn quản lý đất nông nghiệp Phù Mỹ 2014 2020
Giai đoạn 2014-2020, công tác quản lý đất nông nghiệp Phù Mỹ, Bình Định đã đạt được những thành tựu đáng ghi nhận, góp phần quan trọng vào sự phát triển kinh tế - xã hội của địa phương. Theo báo cáo tổng kết của UBND huyện, giá trị sản xuất nông - lâm - thủy sản tăng trưởng ổn định, bình quân 6,8%/năm. Thu nhập bình quân đầu người tăng từ 11,61 triệu đồng (2008) lên 35,89 triệu đồng (2017). Hiệu quả sử dụng đất được nâng lên, giá trị sản xuất trên một hecta canh tác đạt 144,54 triệu đồng/năm. Công tác cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất được đẩy mạnh, tạo sự yên tâm cho người dân đầu tư sản xuất. Việc thực hiện quy hoạch sử dụng đất nông nghiệp đã góp phần định hình các vùng sản xuất tập trung, chuyển dịch cơ cấu cây trồng, vật nuôi theo hướng tích cực. Tuy nhiên, bên cạnh thành tựu, vẫn còn tồn tại những hạn chế như đã phân tích. Biến động sử dụng đất do thu hồi cho các dự án phi nông nghiệp đã tác động mạnh đến quỹ đất và sinh kế của người nông dân.
5.1. Đánh giá hiệu quả sử dụng đất và tác động đến kinh tế xã hội
Luận văn chỉ rõ, việc quản lý và sử dụng đất nông nghiệp tại Phù Mỹ đã đóng góp tích cực vào tăng trưởng kinh tế. Các chính sách khuyến khích chuyển đổi cơ cấu cây trồng đã giúp hình thành các vùng chuyên canh có giá trị kinh tế cao. Việc giao đất, cho thuê đất được thực hiện theo quy hoạch đã thu hút các dự án đầu tư, tạo việc làm và tăng nguồn thu cho ngân sách. Bộ mặt nông thôn có nhiều thay đổi, cơ sở hạ tầng như giao thông, thủy lợi được đầu tư nâng cấp. An ninh lương thực trên địa bàn luôn được đảm bảo. Những kết quả này khẳng định vai trò quan trọng của công tác quản lý nhà nước về đất đai trong việc khai thác hiệu quả nguồn lực đất đai.
5.2. Tác động đến sinh kế của người nông dân và phát triển nông thôn
Việc quản lý đất đai có tác động hai mặt đến sinh kế của người nông dân. Một mặt, việc cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất và các chính sách hỗ trợ sản xuất đã giúp người dân an tâm canh tác, tăng thu nhập. Mặt khác, quá trình thu hồi đất nông nghiệp để phát triển công nghiệp, dịch vụ đã khiến một bộ phận nông dân mất đi tư liệu sản xuất chính. Mặc dù có chính sách bồi thường, hỗ trợ, nhưng việc chuyển đổi nghề nghiệp của họ còn gặp nhiều khó khăn. Do đó, các giải pháp quản lý đất đai trong tương lai cần chú trọng hơn nữa đến vấn đề đảm bảo sinh kế bền vững cho người dân bị ảnh hưởng.
