I. Quyền riêng tư cá nhân và mạng xã hội
Luận văn thạc sĩ luật học này tập trung vào vấn đề bảo vệ quyền riêng tư cá nhân trong môi trường mạng xã hội ở Việt Nam. Quyền riêng tư được định nghĩa đa dạng, tùy thuộc văn hóa và quốc gia. Nhiều nơi xem quyền riêng tư đồng nhất với bảo vệ dữ liệu cá nhân, tức là quản lý thông tin cá nhân. Luận văn trích dẫn quan điểm của Brandeis và Warren trong tiểu luận “The Right to Privacy”, cho rằng quyền riêng tư bảo vệ sản phẩm của trí tuệ và cảm xúc cá nhân khỏi sự công bố với bên ngoài. Theo đó, quyền riêng tư là “quyền được yên” (to be let alone). Luận văn cũng phân tích khái niệm quyền riêng tư theo quan điểm của các học giả Việt Nam như Lê Đình Nghị và Thái Thị Tuyết Dung, nhấn mạnh vào quyền kiểm soát thông tin, tư liệu, đời sống cá nhân. Tác giả Robert Ellis Smith được trích dẫn, định nghĩa quyền riêng tư là mong muốn về không gian vật lý không bị gián đoạn, xâm nhập, đồng thời kiểm soát việc tiết lộ thông tin cá nhân. Cuối cùng, luận văn khẳng định quyền riêng tư cá nhân được xây dựng trên yếu tố quyền năng vốn có của con người, được pháp luật ghi nhận và bảo vệ, mang tính phổ biến và bình đẳng. Mọi giới hạn đối với quyền này phải do pháp luật quy định và vì lợi ích chính đáng.
II. Thực trạng nghiên cứu về quyền riêng tư trong môi trường mạng xã hội
Luận văn điểm qua một số công trình nghiên cứu liên quan đến bảo vệ quyền riêng tư cá nhân, đặc biệt trong môi trường mạng xã hội. Một số đề tài được đề cập bao gồm nghiên cứu của Nguyễn Thị Hẹn về cơ chế bảo đảm thực hiện quyền bí mật dữ liệu cá nhân (2017), luận án tiến sĩ luật học của Lê Đình Nghị về quyền bí mật đời tư (2008), và nghiên cứu của Trần Thị Hồng Hạnh về hoàn thiện pháp luật bảo vệ thông tin cá nhân (2018). Luận văn cũng nhắc đến các luận văn thạc sĩ luật học về quyền nhân thân trong môi trường mạng xã hội và các bài viết trên báo, tạp chí pháp luật. Các nghiên cứu này đã đề cập đến các khía cạnh lý luận và thực tiễn của quyền riêng tư, nhưng chưa đi sâu vào vấn đề bí mật đời tư trong môi trường mạng xã hội do thời điểm nghiên cứu mạng xã hội chưa phát triển mạnh mẽ. Luận văn cũng phân tích một số công trình nghiên cứu nước ngoài, bao gồm báo cáo của Liên minh Châu Âu về bảo vệ dữ liệu cá nhân và bài nghiên cứu so sánh quy định bảo vệ dữ liệu internet giữa Hoa Kỳ và Châu Âu. Từ việc phân tích các nghiên cứu hiện có, luận văn này xác định hướng nghiên cứu của mình là tập trung vào pháp luật bảo vệ quyền riêng tư cá nhân trong môi trường mạng xã hội một cách toàn diện, so sánh với pháp luật quốc tế và các nước khác để rút ra kinh nghiệm cho Việt Nam.
III. Mục đích phạm vi và phương pháp nghiên cứu
Luận văn đặt ra mục tiêu nghiên cứu hệ thống về lý luận, luật thực định, so sánh với pháp luật quốc tế và thực tiễn áp dụng để đề xuất hoàn thiện quy định pháp luật về bảo vệ quyền riêng tư cá nhân trong môi trường mạng xã hội ở Việt Nam. Nghiên cứu này cũng mong muốn làm rõ ý nghĩa của quyền riêng tư trên mạng xã hội và cung cấp tài liệu tham khảo cho các nghiên cứu liên quan. Phạm vi nghiên cứu bao gồm lịch sử nhận thức về quyền riêng tư, pháp luật quốc tế và Việt Nam về vấn đề này. Luận văn sử dụng các phương pháp nghiên cứu khoa học xã hội như phân tích tổng hợp, so sánh, logic và phương pháp kết hợp nghiên cứu lý luận với thực tiễn để làm rõ các vấn đề lý luận, đánh giá thực trạng và đề xuất giải pháp. Phương pháp so sánh được sử dụng để đối chiếu pháp luật Việt Nam với một số nước trên thế giới, từ đó đề xuất những điểm Việt Nam có thể tham khảo và vận dụng. Phương pháp logic được sử dụng để làm rõ sự phát triển của pháp luật về quyền riêng tư. Việc kết hợp nghiên cứu lý luận và thực tiễn giúp bổ sung lẫn nhau, từ đó đánh giá và đưa ra những kiến nghị phù hợp.
IV. Đóng góp và ý nghĩa của luận văn
Luận văn này đóng góp vào việc nghiên cứu bảo vệ quyền riêng tư cá nhân trong bối cảnh Bộ luật Dân sự năm 2015 đang có hiệu lực. Việc đề cập đến pháp luật trong lịch sử Việt Nam, pháp luật quốc tế và của các quốc gia khác giúp so sánh và làm rõ những điểm tiến bộ và hạn chế của pháp luật Việt Nam hiện hành. Từ đó, luận văn đề xuất hoàn thiện pháp luật một cách hợp lý và có tính ứng dụng cao. Luận văn có ý nghĩa khoa học và thực tiễn trong việc làm rõ bản chất, đặc điểm và ý nghĩa của quyền riêng tư cá nhân nói chung và trên mạng xã hội nói riêng. Nghiên cứu giúp phân biệt quyền riêng tư với các quyền nhân thân dễ nhầm lẫn, đồng thời bổ sung và phát triển những vấn đề lý luận về bảo đảm quyền riêng tư trong môi trường mạng xã hội. Các kiến nghị và kết luận của luận văn có thể làm tài liệu tham khảo cho việc xây dựng và hoàn thiện pháp luật, chính sách, góp phần bảo đảm và thúc đẩy quyền riêng tư cá nhân.
