Tổng quan nghiên cứu

Quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước (NSNN) tại các cơ sở y tế công lập đóng vai trò then chốt trong việc đảm bảo hoạt động liên tục và hiệu quả của hệ thống y tế công. Tại Bệnh viện Y học cổ truyền - Bộ Công an, với quy mô trên 400 giường nội trú và 20 khoa phòng, công tác quản lý chi thường xuyên NSNN trong giai đoạn 2016-2018 đã được triển khai nhưng vẫn còn nhiều hạn chế. Trong bối cảnh nền kinh tế Việt Nam chịu ảnh hưởng từ khủng hoảng kinh tế toàn cầu, nguồn thu NSNN bị hạn chế trong khi nhu cầu chi tiêu cho các hoạt động y tế ngày càng tăng, việc quản lý chi thường xuyên NSNN hiệu quả trở thành nhiệm vụ cấp thiết nhằm đảm bảo tiết kiệm và nâng cao chất lượng dịch vụ y tế.

Mục tiêu nghiên cứu tập trung phân tích thực trạng quản lý chi thường xuyên NSNN tại Bệnh viện Y học cổ truyền - Bộ Công an, đánh giá các yếu tố ảnh hưởng và đề xuất giải pháp hoàn thiện công tác quản lý trong giai đoạn 2020-2025. Phạm vi nghiên cứu bao gồm các hoạt động quản lý chi thường xuyên NSNN tại bệnh viện trong giai đoạn 2016-2018, với trọng tâm là các khâu lập dự toán, thực hiện dự toán, quyết toán và kiểm tra, giám sát chi NSNN. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn ngân sách, góp phần phát triển bền vững bệnh viện và đáp ứng tốt hơn nhu cầu khám chữa bệnh của cán bộ chiến sĩ và nhân dân.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết quản lý chi NSNN và quản lý tài chính công, trong đó có:

  • Lý thuyết quản lý chi NSNN: Nhấn mạnh nguyên tắc cân bằng thu - chi, chi đúng mục đích và tiết kiệm chi tiêu theo quy định của pháp luật. Chi thường xuyên NSNN được định nghĩa là các khoản chi nhằm duy trì hoạt động thường xuyên của các cơ quan nhà nước và các đơn vị sự nghiệp công lập, bao gồm chi trả lương, chi mua sắm vật tư, chi phí dịch vụ và các khoản chi khác theo quy định.

  • Mô hình quản lý chi NSNN tại cơ sở y tế công lập: Bao gồm các bước lập dự toán, thực hiện dự toán, quyết toán và kiểm tra, giám sát chi NSNN. Mô hình này đảm bảo tính khoa học, minh bạch và hiệu quả trong quản lý tài chính bệnh viện.

Các khái niệm chính được sử dụng gồm: ngân sách nhà nước, chi thường xuyên NSNN, dự toán ngân sách, quyết toán ngân sách, kiểm soát chi NSNN, và tự chủ tài chính trong bệnh viện công lập.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp thu thập và phân tích dữ liệu sơ cấp và thứ cấp:

  • Nguồn dữ liệu sơ cấp: Thu thập thông tin qua điều tra, phỏng vấn trực tiếp các cán bộ quản lý tài chính và các phòng ban liên quan tại Bệnh viện Y học cổ truyền - Bộ Công an. Đối tượng nghiên cứu là các cán bộ trực tiếp tham gia quản lý chi thường xuyên NSNN.

  • Nguồn dữ liệu thứ cấp: Bao gồm các báo cáo tài chính, báo cáo thống kê, tổng kết hoạt động của bệnh viện giai đoạn 2016-2018, các văn bản pháp luật liên quan đến quản lý NSNN và tài liệu nghiên cứu trước đó.

  • Phương pháp xử lý số liệu: Sử dụng phần mềm Microsoft Excel 2010 để thống kê, phân tích số liệu tài chính, so sánh thực hiện chi so với dự toán, đánh giá hiệu quả quản lý chi NSNN.

  • Phương pháp phân tích và tổng hợp: Phân tích các số liệu thu thập được để đánh giá thực trạng, tổng hợp các kết quả nghiên cứu trước đó nhằm đưa ra nhận định và đề xuất giải pháp.

  • Phương pháp so sánh: So sánh các chỉ tiêu tài chính qua các năm 2016-2018 để phát hiện những điểm mạnh, hạn chế và bất cập trong quản lý chi thường xuyên NSNN tại bệnh viện.

Timeline nghiên cứu tập trung vào giai đoạn 2016-2018 cho phân tích thực trạng và đề xuất giải pháp cho giai đoạn 2020-2025.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng lập dự toán chi thường xuyên NSNN: Qua các năm 2016-2018, tỷ lệ hoàn thành dự toán chi thường xuyên tại Bệnh viện Y học cổ truyền - Bộ Công an đạt khoảng 95%, tuy nhiên dự toán lập chưa sát với nhu cầu thực tế, dẫn đến tình trạng thiếu hụt hoặc thừa kinh phí cục bộ. Ví dụ, năm 2017, dự toán chi thường xuyên được giao là 50 tỷ đồng nhưng thực chi chỉ đạt 47,5 tỷ đồng, tương đương 95% kế hoạch.

  2. Chấp hành dự toán và thực hiện chi NSNN: Tỷ lệ chấp hành dự toán chi thường xuyên đạt trung bình 92% trong giai đoạn nghiên cứu, cho thấy công tác thực hiện dự toán còn nhiều khó khăn do nguồn kinh phí phân bổ chưa kịp thời và chưa phù hợp với yêu cầu hoạt động chuyên môn. Năm 2018, tỷ lệ thực chi so với dự toán là 90%, thấp hơn so với năm 2016 (94%).

  3. Công tác quyết toán chi thường xuyên: Việc quyết toán chi NSNN được thực hiện đúng quy định về thời gian và thủ tục, tuy nhiên vẫn còn tồn tại sai sót trong hồ sơ chứng từ, ảnh hưởng đến tính chính xác của báo cáo tài chính. Tỷ lệ hồ sơ quyết toán đúng quy định đạt khoảng 85%, còn 15% hồ sơ cần chỉnh sửa hoặc bổ sung.

  4. Kiểm tra, thanh tra và kiểm soát chi NSNN: Công tác thanh tra, kiểm tra được thực hiện định kỳ và đột xuất, góp phần phát hiện và xử lý kịp thời các vi phạm, hạn chế thất thoát, lãng phí ngân sách. Tuy nhiên, việc phối hợp giữa các bộ phận trong quản lý tài chính chưa đồng bộ, ảnh hưởng đến hiệu quả kiểm soát chi.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của các hạn chế trên bao gồm việc lập dự toán chưa sát thực tế do thiếu thông tin dự báo chính xác, sự chậm trễ trong phân bổ kinh phí, và trình độ chuyên môn của đội ngũ quản lý tài chính còn hạn chế. So với các bệnh viện công lập khác như Bệnh viện Nhi Trung ương, Bệnh viện Y học cổ truyền - Bộ Công an còn gặp khó khăn trong việc áp dụng các quy trình quản lý tài chính hiện đại và công nghệ thông tin vào quản lý chi NSNN.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ so sánh tỷ lệ thực hiện dự toán chi thường xuyên qua các năm, bảng tổng hợp tỷ lệ hoàn thành quyết toán và biểu đồ đánh giá mức độ tuân thủ quy định trong hồ sơ quyết toán. Những kết quả này cho thấy cần thiết phải nâng cao năng lực quản lý, hoàn thiện quy trình và tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin để nâng cao hiệu quả quản lý chi thường xuyên NSNN.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Hoàn thiện công tác lập kế hoạch chi thường xuyên: Đề nghị bệnh viện xây dựng hệ thống dự báo nhu cầu chi tiết, sát thực tế hơn, dựa trên phân tích số liệu hoạt động chuyên môn và xu hướng phát triển. Thời gian thực hiện: 2020-2022. Chủ thể thực hiện: Phòng Tài chính Kế toán phối hợp với các khoa phòng.

  2. Nâng cao trình độ đội ngũ quản lý tài chính: Tổ chức các khóa đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ quản lý tài chính, kế toán ngân sách cho cán bộ quản lý tài chính nhằm nâng cao năng lực lập dự toán, thực hiện và quyết toán ngân sách. Thời gian: 2020-2023. Chủ thể: Ban Giám đốc phối hợp với các cơ sở đào tạo chuyên ngành.

  3. Tăng cường kiểm tra, giám sát và phối hợp liên phòng ban: Thiết lập quy trình kiểm tra, giám sát chặt chẽ hơn trong các khâu lập dự toán, thực hiện và quyết toán chi NSNN, đồng thời tăng cường phối hợp giữa các phòng ban để đảm bảo tính minh bạch và hiệu quả. Thời gian: 2020-2025. Chủ thể: Phòng Tài chính Kế toán, Ban Thanh tra nội bộ.

  4. Ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý tài chính: Xây dựng và triển khai hệ thống phần mềm quản lý ngân sách, theo dõi chi tiêu và báo cáo tài chính tự động nhằm nâng cao tính chính xác và kịp thời trong quản lý chi NSNN. Thời gian: 2021-2024. Chủ thể: Ban Giám đốc phối hợp với phòng Công nghệ thông tin.

  5. Xây dựng hệ thống định mức, tiêu chuẩn chi tiêu nội bộ hợp lý: Rà soát, cập nhật các định mức, tiêu chuẩn chi tiêu phù hợp với thực tế hoạt động của bệnh viện, đảm bảo tiết kiệm và hiệu quả. Thời gian: 2020-2022. Chủ thể: Phòng Tài chính Kế toán phối hợp với các khoa phòng.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Lãnh đạo các bệnh viện công lập: Giúp hiểu rõ hơn về quản lý chi thường xuyên NSNN, từ đó áp dụng các giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý tài chính tại đơn vị mình.

  2. Cán bộ quản lý tài chính, kế toán trong ngành y tế: Nâng cao kiến thức chuyên môn, cập nhật quy trình quản lý chi NSNN, cải thiện kỹ năng lập dự toán, thực hiện và quyết toán ngân sách.

  3. Các nhà hoạch định chính sách và cơ quan quản lý nhà nước: Cung cấp cơ sở thực tiễn để hoàn thiện chính sách, quy định về quản lý chi NSNN trong lĩnh vực y tế công lập, đặc biệt trong bối cảnh tự chủ tài chính.

  4. Giảng viên và sinh viên ngành quản lý kinh tế, tài chính công: Là tài liệu tham khảo quý giá về nghiên cứu quản lý chi NSNN tại cơ sở y tế công lập, giúp nâng cao hiểu biết lý luận và thực tiễn.

Câu hỏi thường gặp

  1. Quản lý chi thường xuyên NSNN là gì?
    Quản lý chi thường xuyên NSNN là quá trình lập kế hoạch, thực hiện, kiểm soát và quyết toán các khoản chi ngân sách nhằm duy trì hoạt động liên tục của các cơ quan, đơn vị sự nghiệp công lập, đảm bảo sử dụng nguồn ngân sách hiệu quả và tiết kiệm.

  2. Tại sao quản lý chi thường xuyên NSNN tại bệnh viện công lập lại quan trọng?
    Bởi vì chi thường xuyên chiếm phần lớn ngân sách bệnh viện, ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng dịch vụ y tế và hiệu quả hoạt động. Quản lý tốt giúp tránh lãng phí, đảm bảo nguồn lực phục vụ công tác khám chữa bệnh.

  3. Những khó khăn chính trong quản lý chi thường xuyên NSNN tại Bệnh viện Y học cổ truyền - Bộ Công an là gì?
    Bao gồm lập dự toán chưa sát thực tế, phân bổ kinh phí chưa kịp thời, trình độ cán bộ quản lý tài chính còn hạn chế và thiếu sự phối hợp hiệu quả giữa các phòng ban.

  4. Giải pháp nào giúp nâng cao hiệu quả quản lý chi thường xuyên NSNN?
    Hoàn thiện công tác lập dự toán, nâng cao trình độ cán bộ, tăng cường kiểm tra giám sát, ứng dụng công nghệ thông tin và xây dựng hệ thống định mức chi tiêu hợp lý là những giải pháp thiết thực.

  5. Làm thế nào để kiểm soát chi thường xuyên NSNN hiệu quả?
    Cần thực hiện kiểm soát trước, trong và sau khi chi, bao gồm kiểm tra hồ sơ chứng từ, tuân thủ quy định về dự toán và chi tiêu, đồng thời tổ chức thanh tra, kiểm tra định kỳ và đột xuất để phát hiện và xử lý kịp thời các sai phạm.

Kết luận

  • Quản lý chi thường xuyên NSNN tại Bệnh viện Y học cổ truyền - Bộ Công an trong giai đoạn 2016-2018 đã đạt được nhiều kết quả tích cực nhưng vẫn còn tồn tại hạn chế về lập dự toán, thực hiện và quyết toán chi ngân sách.
  • Các yếu tố ảnh hưởng bao gồm chính sách pháp luật, điều kiện kinh tế xã hội, trình độ cán bộ quản lý và mô hình tổ chức bệnh viện.
  • Đề xuất các giải pháp trọng tâm như hoàn thiện lập kế hoạch chi, nâng cao năng lực cán bộ, tăng cường kiểm tra giám sát và ứng dụng công nghệ thông tin nhằm nâng cao hiệu quả quản lý chi NSNN.
  • Nghiên cứu có ý nghĩa thực tiễn quan trọng, góp phần nâng cao hiệu quả sử dụng ngân sách nhà nước trong lĩnh vực y tế công lập, đặc biệt trong bối cảnh tự chủ tài chính.
  • Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các giải pháp đề xuất trong giai đoạn 2020-2025 và tiếp tục nghiên cứu mở rộng phạm vi quản lý chi NSNN tại các đơn vị y tế công lập khác.

Hành động ngay hôm nay để nâng cao hiệu quả quản lý chi thường xuyên NSNN tại bệnh viện, góp phần phát triển bền vững hệ thống y tế công lập!