Tổng quan nghiên cứu

Trong giai đoạn từ năm 2014 đến giữa năm 2019, huyện Củ Chi, Thành phố Hồ Chí Minh đã ghi nhận 77 vụ án với 263 bị can liên quan đến các tội phạm về cờ bạc, chiếm 3,35% tổng số vụ án hình sự và 13,87% tổng số bị can bị khởi tố trên địa bàn. Đây là một tỷ lệ đáng kể, phản ánh tính phức tạp và mức độ nguy hiểm ngày càng gia tăng của các tội phạm này. Huyện Củ Chi, với diện tích khoảng 435 km² và dân số trên 403.000 người, đang trải qua quá trình đô thị hóa nhanh chóng, kéo theo nhiều biến động về kinh tế - xã hội và an ninh trật tự. Sự phát triển kinh tế thị trường đã tạo điều kiện thuận lợi cho các hoạt động phạm tội, đặc biệt là các tội phạm liên quan đến cờ bạc với nhiều hình thức truyền thống và hiện đại như đá gà, xóc đĩa, số đề, cá độ bóng đá qua mạng.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm làm sáng tỏ các vấn đề lý luận về phòng ngừa tình hình các tội phạm về cờ bạc, đánh giá thực trạng và dự báo xu hướng phát triển của loại tội phạm này trên địa bàn huyện Củ Chi, từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả công tác phòng ngừa. Phạm vi nghiên cứu tập trung trong 5,5 năm (2014-2019), với trọng tâm là huyện Củ Chi, nơi có sự chuyển biến mạnh mẽ về kinh tế và xã hội nhưng cũng đối mặt với nhiều thách thức về an ninh trật tự. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cung cấp cơ sở khoa học cho các cơ quan chức năng trong công tác phòng chống tội phạm, góp phần bảo vệ an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội và phát triển bền vững địa phương.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên phương pháp luận duy vật biện chứng của chủ nghĩa Mác – Lênin, kết hợp với quan điểm của Đảng và Nhà nước về đấu tranh phòng, chống tội phạm. Hai lý thuyết trọng tâm được áp dụng gồm:

  1. Lý thuyết phòng ngừa tội phạm: Xác định phòng ngừa tình hình tội phạm là tổng thể các biện pháp kinh tế, chính trị, tư tưởng, pháp luật nhằm loại trừ nguyên nhân và điều kiện phạm tội, ngăn chặn tội phạm xảy ra và giảm thiểu tác hại xã hội. Khái niệm này được mở rộng cho các tội phạm về cờ bạc, nhấn mạnh sự phối hợp đồng bộ giữa các chủ thể xã hội.

  2. Lý thuyết quản lý xã hội và pháp luật: Nhấn mạnh vai trò của hệ thống pháp luật, tổ chức quản lý xã hội và sự phối hợp giữa các cơ quan nhà nước, tổ chức xã hội và công dân trong phòng ngừa tội phạm. Các nguyên tắc pháp chế xã hội chủ nghĩa, dân chủ, nhân đạo, khoa học và phối hợp chặt chẽ được vận dụng để xây dựng các biện pháp phòng ngừa hiệu quả.

Các khái niệm chính bao gồm: phòng ngừa chung và phòng ngừa riêng, chủ thể phòng ngừa (Đảng, Nhà nước, cơ quan bảo vệ pháp luật, tổ chức xã hội, cá nhân), các biện pháp phòng ngừa (kinh tế - xã hội, chính trị - tư tưởng, tổ chức - quản lý xã hội, văn hóa - giáo dục, pháp luật).

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp tổng hợp, phân tích, so sánh và thống kê dựa trên số liệu thu thập từ các cơ quan tiến hành tố tụng và quản lý địa phương. Cỡ mẫu nghiên cứu gồm 77 vụ án và 263 bị can phạm tội về cờ bạc được khởi tố, điều tra từ tháng 1/2014 đến tháng 6/2019. Phương pháp chọn mẫu là chọn toàn bộ các vụ án liên quan đến tội phạm cờ bạc trong giai đoạn nghiên cứu để đảm bảo tính toàn diện.

Phân tích dữ liệu được thực hiện bằng phương pháp thống kê mô tả, so sánh tỷ lệ phần trăm và diễn biến theo thời gian. Ngoài ra, khảo sát thực tiễn và phỏng vấn các cán bộ công tác tại các cơ quan điều tra, viện kiểm sát, tòa án và các tổ chức xã hội được tiến hành để bổ sung thông tin định tính. Timeline nghiên cứu kéo dài trong 6 tháng, bao gồm thu thập số liệu, phân tích và đề xuất giải pháp.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Mức độ và diễn biến tội phạm: Trong 5,5 năm, trung bình mỗi năm có khoảng 14 vụ án và 48 bị can bị khởi tố về tội phạm cờ bạc. Năm 2015 là năm có số vụ và bị can cao nhất (21 vụ/56 bị can), trong khi năm 2018 thấp nhất (8 vụ/24 bị can). Tuy nhiên, 6 tháng đầu năm 2019 ghi nhận sự tăng trở lại với số bị can tăng 90,9% so với năm 2018, cho thấy xu hướng phức tạp và khó lường.

  2. Cơ cấu tội phạm: Tội Đánh bạc chiếm 77,42% số vụ án về cờ bạc, trong khi tội Tổ chức đánh bạc chiếm 22,58%. Về mức độ nghiêm trọng, 82,79% bị cáo phạm tội cờ bạc thuộc loại ít nghiêm trọng, không có bị cáo phạm tội rất nghiêm trọng. Địa bàn phạm tội tập trung chủ yếu ở các xã vùng ven như Tân Thuận Đông, Tân An Hội, Tân Phú Trung, với các hình thức tổ chức sòng bạc quy mô lớn, thu hút nhiều con bạc từ các tỉnh lân cận.

  3. Đặc điểm nhân thân người phạm tội: Tỷ lệ nữ phạm tội cờ bạc chiếm 52,1%, cao hơn nam giới. Độ tuổi chủ yếu từ 31 đến 54 tuổi (50,32%), phần lớn có trình độ văn hóa thấp (53,02% dưới trung học cơ sở). Nghề nghiệp không ổn định chiếm 69,77%, chủ yếu là tiểu thương, nông dân và công nhân. Tỷ lệ tái phạm là 6,97%, trong đó 17,68% có tiền sự về hành vi đánh bạc.

  4. Tính chất và thủ đoạn phạm tội: Tội phạm cờ bạc có quy mô lớn, tổ chức chặt chẽ, sử dụng thủ đoạn tinh vi như thay đổi địa điểm liên tục, tổ chức tại các cơ sở kinh doanh để tránh bị phát hiện. Hình thức phạm tội đa dạng, từ truyền thống đến công nghệ cao như cá độ bóng đá qua mạng. Thiệt hại vật chất ước tính trên 745 triệu đồng cùng nhiều tài sản khác bị tịch thu.

Thảo luận kết quả

Sự gia tăng và diễn biến phức tạp của tội phạm cờ bạc tại huyện Củ Chi phản ánh tác động tiêu cực của quá trình đô thị hóa nhanh và phát triển kinh tế thị trường chưa đồng bộ với công tác quản lý xã hội. Việc nâng mức tối thiểu tiền đánh bạc trong Bộ luật Hình sự năm 2015 đã làm giảm số vụ phạm tội được khởi tố trong giai đoạn sau đó, nhưng xu hướng tăng trở lại năm 2019 cho thấy các biện pháp phòng ngừa hiện tại chưa đủ hiệu quả.

Đặc điểm nhân thân cho thấy nhóm đối tượng phạm tội chủ yếu là người trưởng thành, có thu nhập nhưng trình độ văn hóa thấp và nghề nghiệp không ổn định, phù hợp với lý thuyết về nguyên nhân xã hội và kinh tế dẫn đến phạm tội. Tỷ lệ nữ phạm tội cao hơn nam giới là điểm khác biệt so với nhiều nghiên cứu khác, đòi hỏi các biện pháp phòng ngừa cần chú trọng đến nhóm này.

Thủ đoạn phạm tội ngày càng tinh vi, đặc biệt là sự xuất hiện của các hình thức cờ bạc công nghệ cao, đặt ra thách thức lớn cho lực lượng chức năng trong việc phát hiện và xử lý. Các biện pháp phòng ngừa cần kết hợp chặt chẽ giữa phòng ngừa chung và phòng ngừa riêng, đồng thời tăng cường phối hợp liên ngành và ứng dụng công nghệ hiện đại.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ diễn biến số vụ án và bị can theo năm, bảng phân tích cơ cấu tội phạm và đặc điểm nhân thân, giúp minh họa rõ nét xu hướng và đặc điểm của tội phạm cờ bạc trên địa bàn.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường công tác tuyên truyền, giáo dục pháp luật: Đẩy mạnh các chương trình tuyên truyền về tác hại của cờ bạc, nâng cao nhận thức cộng đồng, đặc biệt tập trung vào nhóm đối tượng nữ và người có trình độ văn hóa thấp. Thời gian thực hiện: liên tục, chủ thể: UBND huyện, Phòng Tư pháp, các tổ chức xã hội.

  2. Nâng cao năng lực và trang bị công nghệ cho lực lượng chức năng: Đào tạo chuyên sâu về nghiệp vụ, công nghệ thông tin cho cán bộ điều tra, cảnh sát, tăng cường thiết bị hiện đại để phát hiện và xử lý tội phạm cờ bạc công nghệ cao. Thời gian: 1-2 năm, chủ thể: Công an huyện, Sở Công an TP.HCM.

  3. Củng cố và mở rộng mạng lưới cộng tác viên, tổ tự quản: Phát huy vai trò quần chúng trong phát hiện, tố giác tội phạm, xây dựng hệ thống thông tin nhanh, chính xác về các hoạt động cờ bạc trái phép. Thời gian: 6 tháng đến 1 năm, chủ thể: Công an huyện, UBND xã, các tổ dân phố.

  4. Hoàn thiện chính sách quản lý xã hội và pháp luật: Rà soát, sửa đổi các quy định pháp luật liên quan đến tội phạm cờ bạc, tăng mức xử phạt, đồng thời nâng cao hiệu quả phối hợp liên ngành trong công tác phòng ngừa và xử lý. Thời gian: 2-3 năm, chủ thể: Quốc hội, UBND TP.HCM, các cơ quan tư pháp.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ công an và cơ quan tư pháp địa phương: Sử dụng luận văn để nâng cao hiểu biết về đặc điểm tội phạm cờ bạc, từ đó xây dựng kế hoạch phòng ngừa và đấu tranh hiệu quả.

  2. Lãnh đạo chính quyền các cấp: Áp dụng các giải pháp quản lý xã hội, phát triển kinh tế - xã hội nhằm giảm nguyên nhân phát sinh tội phạm cờ bạc.

  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành Tội phạm học, Luật học: Tham khảo để hiểu rõ về thực trạng, nguyên nhân và biện pháp phòng ngừa tội phạm cờ bạc tại địa phương có đặc điểm đô thị hóa nhanh.

  4. Các tổ chức xã hội và cộng đồng dân cư: Tăng cường vai trò tham gia phòng ngừa tội phạm, vận động người dân nâng cao ý thức pháp luật và tố giác tội phạm.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao tội phạm cờ bạc lại gia tăng ở huyện Củ Chi?
    Sự phát triển kinh tế thị trường, đô thị hóa nhanh, cùng với quản lý xã hội còn nhiều sơ hở đã tạo điều kiện cho tội phạm cờ bạc phát triển. Ngoài ra, nhận thức sai lệch về cờ bạc và trình độ văn hóa thấp cũng là nguyên nhân quan trọng.

  2. Các hình thức cờ bạc phổ biến hiện nay là gì?
    Ngoài các hình thức truyền thống như đá gà, xóc đĩa, còn có số đề, cá độ bóng đá qua mạng internet, đánh bạc sử dụng công nghệ cao, gây khó khăn cho công tác phát hiện và xử lý.

  3. Ai là chủ thể chính trong công tác phòng ngừa tội phạm cờ bạc?
    Chủ thể gồm các cơ quan nhà nước (Công an, Viện kiểm sát, Tòa án), tổ chức Đảng, chính quyền địa phương, các tổ chức xã hội và toàn thể người dân.

  4. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả phòng ngừa tội phạm cờ bạc?
    Cần kết hợp đồng bộ các biện pháp kinh tế - xã hội, giáo dục, pháp luật và nghiệp vụ, tăng cường phối hợp liên ngành, ứng dụng công nghệ và phát huy vai trò cộng đồng.

  5. Tại sao tỷ lệ nữ phạm tội cờ bạc lại cao hơn nam giới ở Củ Chi?
    Có thể do đặc điểm xã hội và nghề nghiệp của nữ giới tại địa phương, cũng như các yếu tố văn hóa, tâm lý riêng biệt, đòi hỏi nghiên cứu sâu hơn và biện pháp phòng ngừa phù hợp.

Kết luận

  • Tội phạm về cờ bạc tại huyện Củ Chi chiếm tỷ lệ đáng kể trong tổng số tội phạm hình sự, với diễn biến phức tạp và đa dạng hình thức phạm tội.
  • Đặc điểm nhân thân người phạm tội chủ yếu là người trưởng thành, trình độ văn hóa thấp, nghề nghiệp không ổn định, tỷ lệ nữ phạm tội cao hơn nam giới.
  • Các biện pháp phòng ngừa hiện nay đã có hiệu quả nhất định nhưng chưa đủ để ngăn chặn xu hướng gia tăng trở lại của tội phạm cờ bạc.
  • Cần tăng cường phối hợp liên ngành, nâng cao năng lực lực lượng chức năng, đồng thời phát huy vai trò của cộng đồng trong phòng ngừa tội phạm.
  • Tiếp tục nghiên cứu, hoàn thiện chính sách pháp luật và các giải pháp phòng ngừa phù hợp với đặc điểm địa phương, hướng tới mục tiêu giảm thiểu và loại trừ tội phạm cờ bạc trong tương lai.

Luận văn là tài liệu tham khảo quan trọng cho các cơ quan chức năng và nhà nghiên cứu trong công tác phòng ngừa tội phạm về cờ bạc. Đề nghị các đơn vị liên quan triển khai các giải pháp đề xuất nhằm nâng cao hiệu quả công tác phòng ngừa, góp phần giữ vững an ninh trật tự và phát triển bền vững huyện Củ Chi.