Trường đại học
Học viện Khoa học Xã hộiChuyên ngành
Tội phạm học và Phòng ngừa tội phạmNgười đăng
Ẩn danhThể loại
Luận văn thạc sĩ2021
Phí lưu trữ
30 PointMục lục chi tiết
Tóm tắt
Đà Nẵng, với vai trò là trung tâm kinh tế - xã hội của khu vực Miền Trung - Tây Nguyên, đã đạt được những thành tựu phát triển vượt bậc. Tuy nhiên, sự phát triển này cũng đi kèm với những thách thức phức tạp về an ninh. Tình hình tội phạm, đặc biệt là tội cướp giật tài sản, diễn biến khó lường, ảnh hưởng trực tiếp đến an ninh trật tự Đà Nẵng và cuộc sống người dân. Theo số liệu thống kê của Viện kiểm sát nhân dân thành phố Đà Nẵng, giai đoạn 2016-2020 ghi nhận 151 vụ án cướp giật tài sản. Mặc dù tỷ lệ này không cao trong tổng số vụ phạm pháp hình sự, nhưng tính chất tinh vi, manh động của loại tội phạm này gây ra sự bất an lớn trong xã hội. Trong bối cảnh đó, vai trò của lực lượng Công an thành phố Đà Nẵng trở nên vô cùng quan trọng. Lực lượng Cảnh sát nhân dân được xác định là đơn vị nòng cốt, xung kích trong công tác phòng chống cướp giật. Vai trò này không chỉ dừng lại ở việc điều tra, phá án nhanh khi vụ việc đã xảy ra, mà còn bao trùm các hoạt động phòng ngừa mang tính chiến lược. Các hoạt động này bao gồm tham mưu chính sách, quản lý nhà nước về an ninh, tổ chức tuần tra, tuyên truyền và phối hợp với các ban ngành, đoàn thể. Luận văn của Nguyễn Thiên Hoàng (2021) đã chỉ rõ: "trong phòng ngừa tình hình tội cướp giật tài sản thì vai trò nòng cốt, xung kích thuộc về lực lượng Công an nhân dân mà trực tiếp là lực lượng Cảnh sát nhân dân". Phân tích sâu hơn cho thấy, công tác trấn áp tội phạm cướp giật đòi hỏi một hệ thống giải pháp đồng bộ, từ phòng ngừa xã hội đến phòng ngừa nghiệp vụ, mà ở đó, lực lượng Cảnh sát đóng vai trò trung tâm điều phối và thực thi.
Giai đoạn 2016-2020, tình hình tội phạm Đà Nẵng có những diễn biến đáng chú ý. Tổng cộng có 2.447 vụ phạm pháp hình sự được ghi nhận, trong đó tội cướp giật tài sản chiếm 151 vụ (khoảng 6,17%). Các địa bàn trọng điểm của loại tội phạm này là các quận trung tâm như Hải Châu, Thanh Khê, Sơn Trà và Ngũ Hành Sơn, nơi tập trung đông dân cư, du khách và các hoạt động thương mại. Nghiên cứu 35 bản án cho thấy, đối tượng phạm tội chủ yếu là nam giới (96%), trong độ tuổi từ 18-30 (62,7%), không có nghề nghiệp ổn định. Phương tiện gây án chủ yếu là xe mô tô phân khối lớn, lợi dụng thời điểm chập choạng tối (18h-24h) để ra tay. Tài sản bị nhắm đến thường là túi xách, điện thoại di động và dây chuyền vàng. Những con số này không chỉ phản ánh bức tranh tội phạm mà còn là cơ sở dữ liệu quan trọng để lực lượng cảnh sát hình sự xây dựng kế hoạch phòng ngừa hiệu quả.
Lực lượng Công an thành phố Đà Nẵng, đặc biệt là Cảnh sát nhân dân, giữ vai trò chủ đạo trong việc đảm bảo an ninh trật tự Đà Nẵng. Chức năng của họ được thể hiện qua nhiều hoạt động. Một là, tham mưu cho cấp ủy, chính quyền địa phương xây dựng các kế hoạch, chiến lược phòng chống tội phạm. Hai là, trực tiếp thực hiện công tác quản lý nhà nước về an ninh như quản lý cư trú, ngành nghề kinh doanh có điều kiện. Ba là, tổ chức các biện pháp nghiệp vụ để trấn áp tội phạm cướp giật, bao gồm trinh sát, lập chuyên án và điều tra. Bốn là, phối hợp chặt chẽ với các lực lượng khác và huy động sức mạnh quần chúng nhân dân. Sự chủ động và chuyên nghiệp của lực lượng công an là yếu tố quyết định đến hiệu quả của công tác phòng ngừa, góp phần bảo vệ tài sản người dân và giữ gìn môi trường sống an toàn.
Công tác trấn áp tội phạm cướp giật tại Đà Nẵng đối mặt với nhiều thách thức không nhỏ. Thách thức lớn nhất đến từ chính đặc điểm của loại tội phạm đường phố này: hành vi diễn ra nhanh, bất ngờ và thủ đoạn ngày càng tinh vi. Các đối tượng thường hoạt động theo nhóm, có sự phân công vai trò rõ ràng, sử dụng xe phân khối lớn để dễ dàng tẩu thoát, gây khó khăn cho việc truy bắt. Nghiên cứu của Nguyễn Thiên Hoàng (2021) chỉ ra, nhiều đối tượng có sự chuẩn bị kỹ lưỡng về phương tiện, lựa chọn "con mồi" và thăm dò địa điểm trước khi gây án. Thêm vào đó, sự phát triển của đô thị, gia tăng dân số cơ học và lượng khách du lịch lớn cũng tạo ra áp lực quản lý. Nhiều khu vực giáp ranh, khu công nghiệp, khu du lịch trở thành địa bàn tiềm ẩn phức tạp về an ninh. Một thách thức khác là vấn đề "tội phạm ẩn". Không ít trường hợp người bị hại, đặc biệt là du khách nước ngoài, do e ngại thủ tục phiền hà hoặc giá trị tài sản không lớn nên không trình báo cơ quan công an. Điều này không chỉ gây khó khăn cho công tác thống kê, đánh giá tình hình mà còn khiến cho tội phạm có tâm lý coi thường pháp luật. Hơn nữa, việc đảm bảo an toàn cho du khách và đồng thời bảo vệ tài sản người dân đòi hỏi lực lượng Cảnh sát phải căng mình trên nhiều mặt trận, trong khi biên chế và nguồn lực còn có những hạn chế nhất định. Áp lực phá án nhanh để ổn định dư luận cũng là một gánh nặng không nhỏ đối với các chiến sĩ công an.
Tội phạm đường phố ngày càng thể hiện sự xảo quyệt trong phương thức hoạt động. Chúng không chỉ liều lĩnh mà còn biết cách che giấu nhân thân, thay đổi đặc điểm phương tiện (sơn lại xe, dùng biển số giả) để đối phó với cơ quan chức năng. Việc sử dụng công nghệ để liên lạc và tiêu thụ tài sản gian cũng trở nên phổ biến. Thực trạng này đặt ra yêu cầu cao về trình độ nghiệp vụ của lực lượng cảnh sát hình sự. Đồng thời, mỗi vụ cướp giật xảy ra đều gây tác động tâm lý lớn đến cộng đồng, tạo ra áp lực phải phá án nhanh để trấn an người dân. Áp lực này đòi hỏi cán bộ điều tra phải làm việc với cường độ cao, phối hợp hiệu quả và áp dụng linh hoạt các biện pháp nghiệp vụ để truy vết tội phạm trong thời gian ngắn nhất.
Việc bảo vệ tài sản người dân và đảm bảo an toàn cho du khách là nhiệm vụ kép đầy thách thức. Đà Nẵng là thành phố du lịch, hình ảnh an toàn, thân thiện là yếu tố sống còn. Một vụ cướp giật nhắm vào du khách có thể gây ảnh hưởng tiêu cực đến uy tín của thành phố. Nạn nhân của loại tội phạm này thường là phụ nữ, người nước ngoài - những người có tâm lý dễ hoảng loạn và ít khả năng chống cự. Lực lượng công an phải vừa triển khai các biện pháp phòng ngừa chung, vừa có các phương án chuyên biệt cho các khu vực du lịch, các sự kiện lớn. Sự đa dạng về quốc tịch và ngôn ngữ của du khách cũng là một rào cản trong quá trình tiếp nhận tin báo và hỗ trợ nạn nhân, đòi hỏi sự linh hoạt và kỹ năng ngoại ngữ từ các cán bộ chiến sĩ.
Để đối phó với tình hình tội phạm, lực lượng Cảnh sát Đà Nẵng đã triển khai đồng bộ nhiều biện pháp phòng ngừa hiệu quả. Trọng tâm của các biện pháp này là kết hợp hài hòa giữa phòng ngừa xã hội và phòng ngừa nghiệp vụ, lấy phòng ngừa chủ động làm gốc. Một trong những giải pháp then chốt là tăng cường sự hiện diện của lực lượng công an trên các tuyến đường, địa bàn trọng điểm. Hoạt động tuần tra kiểm soát được tổ chức thường xuyên, linh hoạt về thời gian và địa điểm, đặc biệt vào các khung giờ cao điểm mà tội phạm thường hoạt động. Lực lượng nòng cốt trong hoạt động này là lực lượng 113, Cảnh sát giao thông, và công an các phường, xã. Bên cạnh đó, việc đẩy mạnh ứng dụng công nghệ hiện đại đã mang lại hiệu quả rõ rệt. Hệ thống camera giám sát an ninh được lắp đặt rộng khắp trên các tuyến phố, khu dân cư, trở thành "mắt thần" giúp phát hiện sớm các đối tượng nghi vấn, đồng thời là nguồn chứng cứ quan trọng khi điều tra vụ án. Công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật cũng được chú trọng. Công an thành phố Đà Nẵng thường xuyên phối hợp với các cơ quan truyền thông, tổ chức các buổi nói chuyện tại khu dân cư để nâng cao ý thức cảnh giác cho người dân, hướng dẫn cách tự bảo vệ tài sản và cách xử lý khi gặp tình huống bị cướp giật. Việc phát động phong trào "Toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc" đã huy động được sức mạnh của cộng đồng, tạo ra một mạng lưới an ninh vững chắc từ cơ sở.
Công tác tuần tra kiểm soát công khai là biện pháp răn đe tội phạm trực tiếp và hiệu quả. Lực lượng Cảnh sát, đặc biệt là lực lượng 113 (Cảnh sát phản ứng nhanh), được bố trí chốt chặn tại các giao lộ quan trọng và tuần tra lưu động trên các tuyến đường thường xảy ra cướp giật. Sự hiện diện của cảnh sát khiến các đối tượng phạm tội phải dè chừng, không dám manh động. Ngoài ra, lực lượng 113 còn có nhiệm vụ tiếp nhận tin báo và có mặt tại hiện trường một cách nhanh nhất để truy bắt đối tượng "nóng", cấp cứu người bị hại và bảo vệ hiện trường, tạo điều kiện thuận lợi cho công tác điều tra sau này.
Hệ thống camera giám sát an ninh là một công cụ phòng ngừa và đấu tranh tội phạm không thể thiếu trong bối cảnh hiện nay. Tại Đà Nẵng, hệ thống này được xã hội hóa mạnh mẽ, kết nối giữa camera của nhà nước và của người dân, tạo thành một mạng lưới giám sát bao phủ. Hình ảnh từ camera giúp lực lượng chức năng nhận diện đối tượng, truy dấu phương tiện gây án và tái hiện lại diễn biến vụ việc. Nhiều vụ cướp giật đã được làm rõ và bắt giữ thủ phạm nhờ vào dữ liệu trích xuất từ camera an ninh. Đây là minh chứng rõ ràng cho hiệu quả của việc ứng dụng công nghệ vào công tác đảm bảo an ninh trật tự Đà Nẵng.
Bên cạnh các biện pháp phòng ngừa, công tác đấu tranh trực diện, trấn áp tội phạm cướp giật được lực lượng Cảnh sát hình sự Đà Nẵng thực hiện một cách bài bản và quyết liệt. Đây là lực lượng chủ công, có chuyên môn sâu trong việc điều tra các vụ án phức tạp. Phương pháp cốt lõi là chủ động nắm tình hình, quản lý chặt chẽ các đối tượng có tiền án, tiền sự, các băng nhóm có biểu hiện hoạt động phạm tội trên địa bàn. Khi có vụ án xảy ra, các trinh sát và điều tra viên nhanh chóng áp dụng các biện pháp nghiệp vụ để thu thập dấu vết, khoanh vùng đối tượng. Một trong những phương pháp hiệu quả nhất là xây dựng các chuyên án cướp giật. Các chuyên án này được thành lập khi phát hiện một nhóm đối tượng gây ra hàng loạt vụ án với cùng phương thức, thủ đoạn. Ban chuyên án sẽ tập trung lực lượng, phương tiện tốt nhất để đấu tranh, triệt phá tận gốc các băng nhóm này, không chỉ bắt giữ đối tượng thực hiện mà còn làm rõ vai trò của các đối tượng cầm đầu, tiêu thụ tài sản. Sự phối hợp giữa các lực lượng là yếu tố sống còn. Cảnh sát hình sự phối hợp chặt chẽ với công an các quận, huyện, cảnh sát giao thông và các đơn vị nghiệp vụ khác để tạo thành sức mạnh tổng hợp. Thông tin từ đường dây nóng công an và tin báo của quần chúng nhân dân là nguồn tin tức vô giá, giúp lực lượng chức năng có phản ứng kịp thời và chính xác.
Việc xây dựng chuyên án cướp giật là đỉnh cao của công tác nghiệp vụ. Lực lượng Cảnh sát hình sự sẽ tiến hành phân tích quy luật hoạt động, đặc điểm nhận dạng, phương thức thủ đoạn của các đối tượng từ nhiều vụ án riêng lẻ để xâu chuỗi, tìm ra mối liên kết. Từ đó, một kế hoạch đấu tranh chi tiết được vạch ra, bao gồm các bước từ trinh sát, theo dõi đến thời điểm phá án. Thành công của các chuyên án không chỉ giải quyết được nhiều vụ án, thu hồi tài sản cho người bị hại mà còn có tác dụng răn đe mạnh mẽ, chặt đứt các "vòi bạch tuộc" của tội phạm, góp phần làm trong sạch địa bàn.
Không một lực lượng nào có thể hoạt động hiệu quả nếu đơn độc. Sự phối hợp nhịp nhàng giữa các đơn vị trong và ngoài ngành công an là chìa khóa thành công. Khi truy đuổi tội phạm, Cảnh sát hình sự cần sự hỗ trợ của Cảnh sát giao thông trong việc chốt chặn, của công an phường trong việc rà soát địa bàn. Bên cạnh đó, đường dây nóng công an hoạt động 24/7 là kênh tương tác quan trọng. Người dân có thể cung cấp thông tin tố giác tội phạm một cách nhanh chóng và an toàn. Nhiều đối tượng cướp giật đã bị bắt giữ ngay sau khi gây án nhờ tin báo kịp thời của người dân qua đường dây nóng. Điều này cho thấy sức mạnh của thế trận an ninh nhân dân.
Những nỗ lực không ngừng của lực lượng Cảnh sát đã mang lại những kết quả tích cực trong công tác phòng chống cướp giật tại Đà Nẵng. Theo số liệu giai đoạn 2016-2020, trong tổng số 151 vụ án cướp giật tài sản, lực lượng công an đã điều tra, khám phá 92 vụ, bắt giữ 120 đối tượng. Tỷ lệ phá án nhanh và khám phá án đạt kết quả đáng khích lệ, thể hiện sự quyết tâm và năng lực nghiệp vụ của Công an thành phố Đà Nẵng. Đặc biệt, trong năm 2020, số vụ cướp giật đã giảm mạnh (18 vụ) trong khi tỷ lệ khám phá lại tăng cao (83,3%). Đây là minh chứng rõ nét cho hiệu quả của các giải pháp đồng bộ đã được triển khai. Thành công trong việc triệt phá nhiều chuyên án cướp giật lớn không chỉ thu hồi được nhiều tài sản trả lại cho người dân mà còn góp phần củng cố niềm tin của nhân dân vào lực lượng thực thi pháp luật. Việc bảo vệ tài sản người dân và đảm bảo an toàn cho du khách được cải thiện rõ rệt, góp phần xây dựng hình ảnh Đà Nẵng là một điểm đến an toàn, văn minh. Vai trò của lực lượng Cảnh sát được thể hiện không chỉ qua những con số mà còn qua sự chuyển biến trong nhận thức cộng đồng. Người dân ngày càng nâng cao ý thức cảnh giác, tích cực tham gia phong trào bảo vệ an ninh và mạnh dạn tố giác tội phạm. Tuy nhiên, bên cạnh những thành tựu, công tác này vẫn còn một số hạn chế cần khắc phục để hiệu quả được bền vững hơn.
Hiệu quả rõ rệt nhất là sự gia tăng trong tỷ lệ phá án. Điều này cho thấy sự tiến bộ trong kỹ năng nghiệp vụ, khả năng áp dụng khoa học công nghệ và sự phối hợp hiệu quả giữa các lực lượng. Việc nhanh chóng bắt giữ tội phạm và thu hồi tài sản có ý nghĩa rất lớn. Nó không chỉ bù đắp tổn thất vật chất mà còn xoa dịu nỗi lo lắng, bất an của người bị hại. Công tác bảo vệ tài sản người dân không chỉ là một nhiệm vụ mà còn là thước đo hiệu quả công việc của ngành công an, trực tiếp tác động đến sự ổn định của an ninh trật tự Đà Nẵng.
Một kết quả quan trọng khác là sự chuyển biến trong ý thức của người dân. Thông qua các hoạt động tuyên truyền của cảnh sát, người dân đã hiểu rõ hơn về các thủ đoạn của tội phạm cướp giật và biết cách tự phòng ngừa. Nhiều mô hình tự quản về an ninh trật tự ở khu dân cư đã phát huy hiệu quả, như các tổ dân phố an toàn, các nhóm Zalo an ninh... Người dân không còn tâm lý thờ ơ mà đã chủ động hơn trong việc cung cấp thông tin cho cơ quan công an qua đường dây nóng công an hoặc báo cáo trực tiếp. Sức mạnh tổng hợp từ nhân dân chính là nền tảng vững chắc nhất cho công tác phòng chống tội phạm.
Để nâng cao hơn nữa hiệu quả phòng chống cướp giật và phát huy vai trò của lực lượng Cảnh sát, cần tập trung vào một số giải pháp chiến lược trong tương lai. Trước hết, cần tiếp tục hiện đại hóa lực lượng, đầu tư trang thiết bị, phương tiện kỹ thuật nghiệp vụ tiên tiến. Việc ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) trong phân tích dữ liệu từ hệ thống camera giám sát an ninh để nhận diện đối tượng, dự báo các khu vực có nguy cơ cao là một hướng đi cần được đẩy mạnh. Thứ hai, cần nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, thường xuyên tổ chức các lớp tập huấn, bồi dưỡng nghiệp vụ cho cán bộ, chiến sĩ, đặc biệt là lực lượng cảnh sát hình sự, để họ có thể đối phó hiệu quả với các thủ đoạn tội phạm ngày càng tinh vi. Thứ ba, cần tăng cường hơn nữa cơ chế phối hợp giữa các lực lượng, không chỉ trong ngành công an mà còn với quân đội, các sở, ban, ngành và chính quyền địa phương. Việc xây dựng quy chế phối hợp rõ ràng, thông tin thông suốt sẽ tạo ra một thế trận liên hoàn, không để tội phạm có kẽ hở để hoạt động. Cuối cùng, và quan trọng nhất, là tiếp tục phát huy sức mạnh của toàn dân. Cần đa dạng hóa các hình thức tuyên truyền, xây dựng thêm nhiều mô hình quần chúng tự quản hiệu quả, và có cơ chế khen thưởng, bảo vệ kịp thời những người dân dũng cảm tham gia trấn áp tội phạm cướp giật, góp phần giữ vững an ninh trật tự Đà Nẵng.
Tương lai của công tác trấn áp tội phạm cướp giật gắn liền với công nghệ. Việc đầu tư vào các phần mềm phân tích dữ liệu lớn (big data), hệ thống định vị GPS, và các thiết bị trinh sát hiện đại sẽ giúp lực lượng Cảnh sát chủ động hơn trong việc phòng ngừa và phá án nhanh hơn. Hiện đại hóa không chỉ là trang bị mà còn là thay đổi tư duy, tiếp cận các phương pháp điều tra tiên tiến trên thế giới. Điều này sẽ giúp lực lượng Công an thành phố Đà Nẵng luôn đi trước một bước so với tội phạm, nâng cao vị thế và vai trò nòng cốt trong tình hình mới.
An ninh là sự nghiệp của toàn dân. Lực lượng Cảnh sát cần đóng vai trò hạt nhân, kết nối và huy động mọi nguồn lực xã hội. Cần tăng cường phối hợp với các tổ chức như Mặt trận Tổ quốc, Đoàn Thanh niên, Hội Phụ nữ để lồng ghép nội dung phòng chống tội phạm vào các hoạt động của họ. Việc xây dựng các kênh tương tác hai chiều, như các ứng dụng di động tố giác tội phạm, sẽ giúp người dân tham gia dễ dàng và hiệu quả hơn. Khi mỗi người dân là một "chiến sĩ an ninh", một "camera di động", mạng lưới phòng chống tội phạm sẽ trở nên vững chắc hơn bao giờ hết.
Bạn đang xem trước tài liệu:
Vai trò của lực lượng cảnh sát nhân dân trong phòng ngừa tình hình tội cướp giật tài sản trên địa bàn thành phố đà nẵng