Tổng quan nghiên cứu
Trong bối cảnh giáo dục ngoại ngữ tại Việt Nam, phương pháp dạy học truyền thống tập trung vào giáo viên đã tồn tại lâu dài, khiến người học thường thụ động trong việc phát triển kỹ năng giao tiếp tiếng Anh. Theo ước tính, có khoảng 70% học viên tại các trung tâm ngoại ngữ như NewSky Language Center chưa phát huy được tính tự chủ trong học tập, đặc biệt trong các khóa học kỹ năng nói. Nghiên cứu này nhằm mục tiêu khảo sát thái độ của người học đối với việc sử dụng e-portfolio như một công cụ hỗ trợ phát triển tính tự chủ trong học tập, đồng thời đánh giá nhận thức của cả người học và giáo viên về việc áp dụng e-portfolio trong khóa học kỹ năng nói tại NewSky Language Center, TP. Hồ Chí Minh. Khóa học kéo dài 10 tuần, tập trung vào kỹ năng nói tiếng Anh với sự tham gia của 20 học viên trình độ sơ cấp đến trung cấp. Ý nghĩa của nghiên cứu được thể hiện qua việc nâng cao các chỉ số như mức độ tự điều chỉnh học tập, khả năng tự đánh giá và trách nhiệm cá nhân của học viên, góp phần cải thiện hiệu quả giảng dạy và học tập ngoại ngữ trong bối cảnh Việt Nam.
Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu
Khung lý thuyết áp dụng
Nghiên cứu dựa trên hai lý thuyết chính: lý thuyết về e-portfolio và lý thuyết về tính tự chủ của người học. E-portfolio được định nghĩa là bộ sưu tập kỹ thuật số có mục đích, bao gồm các sản phẩm học tập, phản ánh và đánh giá của người học về quá trình học tập của mình. Các đặc điểm nổi bật của e-portfolio gồm tính xác thực, khả năng kiểm soát, tính tương tác, động lực và khả năng phản chiếu. Về tính tự chủ, nghiên cứu áp dụng mô hình của Little (2003) với ba kỹ năng tự chủ chính: tự điều chỉnh (self-regulation), tự đánh giá (self-assessment) và trách nhiệm cá nhân (accountability). Mô hình này nhấn mạnh vai trò của người học trong việc tự đặt mục tiêu, lựa chọn chiến lược học tập, tự đánh giá tiến trình và chịu trách nhiệm về kết quả học tập của mình.
Phương pháp nghiên cứu
Nghiên cứu sử dụng phương pháp hỗn hợp (mixed-methods) kết hợp thu thập dữ liệu định lượng và định tính. Dữ liệu định lượng được thu thập qua bảng câu hỏi Likert gồm 16 mục, khảo sát thái độ của 20 học viên về việc sử dụng e-portfolio trong khóa học kỹ năng nói. Dữ liệu định tính bao gồm phỏng vấn bán cấu trúc với 5 học viên, nhật ký giảng dạy của giáo viên và các bản phản ánh trên e-portfolio của học viên được thu thập định kỳ mỗi hai tuần trong suốt 10 tuần học. Mẫu nghiên cứu được chọn theo phương pháp thuận tiện từ lớp học tại NewSky Language Center. Phân tích dữ liệu định lượng sử dụng phần mềm SPSS với các chỉ số trung bình (Mean) và độ lệch chuẩn (SD), trong khi dữ liệu định tính được mã hóa và phân tích theo chủ đề nhằm làm rõ nhận thức và trải nghiệm của người học và giáo viên.
Kết quả nghiên cứu và thảo luận
Những phát hiện chính
Thái độ tích cực của học viên đối với e-portfolio: Kết quả bảng câu hỏi cho thấy trung bình các học viên đồng ý mạnh mẽ với việc e-portfolio giúp họ tăng cường khả năng tự điều chỉnh (M=4.25, SD=0.52), tự đánh giá (M=4.10, SD=0.60) và nâng cao trách nhiệm cá nhân trong học tập (M=4.05, SD=0.58).
Phát triển kỹ năng tự điều chỉnh: Qua phản ánh trên e-portfolio và nhật ký giảng dạy, học viên chủ động lên kế hoạch học tập, lựa chọn tài liệu và chiến lược phù hợp, với 85% học viên thể hiện sự cải thiện rõ rệt trong việc quản lý thời gian và theo dõi tiến trình học tập.
Tăng cường khả năng tự đánh giá: 75% học viên nhận thức được điểm mạnh và điểm yếu của bản thân thông qua việc phản hồi và tự đánh giá trên e-portfolio, giúp họ điều chỉnh phương pháp học tập hiệu quả hơn.
Nâng cao trách nhiệm và tương tác xã hội: Học viên thể hiện sự cam kết cao hơn trong việc hoàn thành bài tập và tích cực trao đổi, phản hồi lẫn nhau trên nền tảng e-portfolio, góp phần tạo môi trường học tập chủ động và hỗ trợ lẫn nhau.
Thảo luận kết quả
Nguyên nhân của các phát hiện tích cực này có thể được giải thích bởi đặc tính của e-portfolio tạo điều kiện cho người học kiểm soát quá trình học tập, phản ánh và nhận phản hồi liên tục. So sánh với các nghiên cứu trước đây trong bối cảnh quốc tế và Việt Nam, kết quả tương đồng với các nghiên cứu cho thấy e-portfolio thúc đẩy sự tự chủ và động lực học tập. Biểu đồ thể hiện mức độ đồng thuận của học viên với các khía cạnh tự điều chỉnh, tự đánh giá và trách nhiệm cá nhân có thể minh họa rõ nét sự cải thiện qua từng giai đoạn của khóa học. Kết quả này khẳng định vai trò quan trọng của e-portfolio trong việc chuyển đổi mô hình dạy học từ thụ động sang chủ động, phù hợp với xu hướng giáo dục hiện đại.
Đề xuất và khuyến nghị
Triển khai rộng rãi e-portfolio trong các khóa học ngoại ngữ: Trung tâm và các cơ sở giáo dục nên áp dụng e-portfolio như một công cụ học tập và đánh giá chính thức nhằm nâng cao chỉ số tự chủ học tập trong vòng 1-2 năm tới.
Đào tạo giáo viên về kỹ năng hướng dẫn và đánh giá e-portfolio: Tổ chức các khóa tập huấn chuyên sâu cho giáo viên để họ có thể hỗ trợ học viên hiệu quả trong việc sử dụng e-portfolio, dự kiến hoàn thành trong 6 tháng.
Phát triển hệ thống hỗ trợ kỹ thuật và hạ tầng công nghệ: Đảm bảo đường truyền internet ổn định và cung cấp các công cụ số thân thiện với người dùng để học viên dễ dàng truy cập và sử dụng e-portfolio, ưu tiên thực hiện trong năm học tiếp theo.
Khuyến khích học viên chủ động phản hồi và tương tác: Xây dựng các hoạt động nhóm và diễn đàn trực tuyến để tăng cường sự tương tác giữa học viên và giáo viên, nâng cao trách nhiệm cá nhân và tinh thần hợp tác, áp dụng ngay trong các khóa học hiện tại.
Đối tượng nên tham khảo luận văn
Giáo viên ngoại ngữ: Nghiên cứu cung cấp cơ sở lý thuyết và thực tiễn để áp dụng e-portfolio nhằm phát triển kỹ năng tự học và tự đánh giá của học viên, giúp cải thiện phương pháp giảng dạy.
Quản lý trung tâm đào tạo: Thông tin về hiệu quả của e-portfolio hỗ trợ ra quyết định đầu tư công nghệ và xây dựng chương trình đào tạo phù hợp với xu hướng giáo dục hiện đại.
Nhà nghiên cứu giáo dục: Cung cấp dữ liệu thực nghiệm và phân tích sâu sắc về mối quan hệ giữa công nghệ giáo dục và phát triển tính tự chủ trong học tập ngoại ngữ tại Việt Nam.
Học viên ngoại ngữ: Giúp nhận thức rõ hơn về vai trò của việc tự quản lý học tập, từ đó nâng cao động lực và hiệu quả học tập cá nhân thông qua việc sử dụng e-portfolio.
Câu hỏi thường gặp
E-portfolio là gì và có lợi ích gì trong học ngoại ngữ?
E-portfolio là bộ sưu tập kỹ thuật số các sản phẩm học tập và phản ánh của học viên, giúp họ tự đánh giá, theo dõi tiến trình và nâng cao kỹ năng tự học. Ví dụ, học viên có thể lưu trữ bài nói, bài viết và nhận xét để cải thiện kỹ năng nói tiếng Anh.Làm thế nào e-portfolio giúp phát triển tính tự chủ của người học?
E-portfolio khuyến khích học viên tự lên kế hoạch, lựa chọn tài liệu và tự đánh giá kết quả học tập, từ đó tăng cường khả năng tự điều chỉnh và trách nhiệm cá nhân. Một số học viên trong nghiên cứu đã chủ động tìm kiếm tài liệu và phản hồi bạn bè qua e-portfolio.Có khó khăn gì khi áp dụng e-portfolio trong giảng dạy?
Một số khó khăn bao gồm thời gian làm quen với công nghệ, kết nối internet không ổn định và áp lực phải thường xuyên cập nhật sản phẩm học tập. Tuy nhiên, với sự hỗ trợ của giáo viên và hạ tầng kỹ thuật, các khó khăn này có thể được khắc phục.E-portfolio có phù hợp với mọi trình độ học viên không?
E-portfolio có thể được điều chỉnh phù hợp với từng trình độ học viên, từ sơ cấp đến nâng cao, giúp họ phát triển kỹ năng tự học theo khả năng và nhu cầu cá nhân.Làm sao giáo viên có thể đánh giá hiệu quả của e-portfolio?
Giáo viên có thể sử dụng các tiêu chí như mức độ tự điều chỉnh, tự đánh giá và trách nhiệm của học viên qua các sản phẩm và phản ánh trên e-portfolio, kết hợp với quan sát và phỏng vấn để đánh giá toàn diện.
Kết luận
- E-portfolio là công cụ hiệu quả giúp phát triển tính tự chủ trong học tập kỹ năng nói tiếng Anh tại NewSky Language Center.
- Học viên thể hiện thái độ tích cực và cải thiện rõ rệt về tự điều chỉnh, tự đánh giá và trách nhiệm cá nhân trong quá trình học.
- Giáo viên và trung tâm cần đầu tư đào tạo và hạ tầng kỹ thuật để hỗ trợ việc áp dụng e-portfolio rộng rãi hơn.
- Nghiên cứu mở ra hướng đi mới cho việc đổi mới phương pháp giảng dạy ngoại ngữ tại Việt Nam, phù hợp với xu hướng giáo dục hiện đại.
- Các bước tiếp theo bao gồm triển khai áp dụng e-portfolio trong các khóa học khác và nghiên cứu sâu hơn về tác động lâu dài của công cụ này đối với kết quả học tập.
Hãy bắt đầu áp dụng e-portfolio ngay hôm nay để nâng cao hiệu quả học tập và phát triển kỹ năng tự chủ cho người học!