Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh nền kinh tế tri thức hiện đại, nguồn nhân lực được xem là yếu tố quyết định sự phát triển bền vững của doanh nghiệp. Tại Việt Nam, đặc biệt trong ngành bảo hiểm phi nhân thọ, việc phát triển nhân lực ngày càng trở nên cấp thiết nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh và đáp ứng yêu cầu thị trường. Công ty Bảo hiểm Bưu điện Thăng Long (PTI Thăng Long) là một trong những đơn vị thành viên lớn thuộc Tổng Công ty cổ phần Bảo hiểm Bưu điện, hoạt động từ năm 1998 với hơn 100 sản phẩm bảo hiểm đa dạng. Giai đoạn 2021-2023, PTI Thăng Long duy trì ổn định đội ngũ 106 cán bộ nhân viên, trong đó trình độ đại học và cao đẳng chiếm hơn 81%, tuy nhiên vẫn còn nhiều thách thức về chất lượng và kỹ năng nhân lực.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm đánh giá thực trạng phát triển nhân lực tại PTI Thăng Long trong giai đoạn 2021-2023, phân tích các yếu tố ảnh hưởng và đề xuất giải pháp nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, phù hợp với định hướng phát triển của Tổng Công ty cổ phần Bảo hiểm Bưu điện. Nghiên cứu tập trung vào ba khía cạnh phát triển thể lực, trí lực và tâm lực của nhân viên, đồng thời khảo sát mức độ hài lòng và nhu cầu đào tạo của cán bộ nhân viên. Phạm vi nghiên cứu giới hạn tại PTI Thăng Long, sử dụng số liệu thu thập trong giai đoạn 2021-2023, nhằm cung cấp cơ sở khoa học cho việc hoạch định chính sách nhân sự và phát triển nguồn nhân lực trong ngành bảo hiểm phi nhân thọ.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết quản trị nhân lực hiện đại và mô hình phát triển nhân lực trong doanh nghiệp. Hai lý thuyết trọng tâm gồm:

  • Lý thuyết phát triển nhân lực của Rothwell (1997): Nhấn mạnh việc học tập có tổ chức do doanh nghiệp tài trợ nhằm nâng cao hiệu quả công việc và điều kiện làm việc, kết hợp mục tiêu tổ chức và cá nhân.
  • Mô hình phát triển thể lực, trí lực và tâm lực: Phát triển nhân lực được xem là tổng thể các biện pháp nâng cao sức khỏe thể chất, trình độ chuyên môn và thái độ, tinh thần làm việc của người lao động.

Các khái niệm chính bao gồm: nhân lực (sức lao động thể chất và trí tuệ), phát triển nhân lực (tăng cường thể lực, trí lực, tâm lực), quản trị nhân lực (quản lý con người nhằm đạt mục tiêu doanh nghiệp), và các yếu tố ảnh hưởng đến phát triển nhân lực như văn hóa doanh nghiệp, chính sách đào tạo, môi trường làm việc.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp định tính và định lượng nhằm đánh giá toàn diện thực trạng phát triển nhân lực tại PTI Thăng Long. Cụ thể:

  • Nguồn dữ liệu: Dữ liệu sơ cấp thu thập qua phỏng vấn sâu 6 cán bộ quản lý và lãnh đạo các phòng ban, cùng khảo sát 106 cán bộ nhân viên với 90 phiếu hợp lệ. Dữ liệu thứ cấp gồm báo cáo nội bộ, tài liệu ngành, các nghiên cứu liên quan và số liệu thống kê từ năm 2021 đến 2023.
  • Phương pháp phân tích: Sử dụng thống kê mô tả để phân tích đặc điểm nhân lực, mức độ hài lòng và nhu cầu đào tạo; phân tích nội dung phỏng vấn để làm rõ các yếu tố ảnh hưởng và đánh giá hiệu quả công tác phát triển nhân lực.
  • Timeline nghiên cứu: Thu thập dữ liệu từ tháng 11/2022 đến tháng 4/2023, xử lý và phân tích dữ liệu trong tháng 5/2023, hoàn thiện báo cáo luận văn vào tháng 6/2024.

Phương pháp chọn mẫu dựa trên công thức lấy cỡ mẫu theo EFA, đảm bảo tính đại diện cho các phòng ban và cấp bậc trong công ty. Việc kết hợp các phương pháp giúp đảm bảo tính khách quan và độ tin cậy của kết quả nghiên cứu.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng nhân lực ổn định về số lượng nhưng còn hạn chế về chất lượng: PTI Thăng Long duy trì 106 cán bộ nhân viên trong giai đoạn 2021-2023, trong đó lao động nữ chiếm 62,3%. Trình độ đại học và cao đẳng chiếm 81,95%, tuy nhiên chỉ có khoảng 9,77% có trình độ thạc sĩ trở lên. 100% nhân viên sử dụng thành thạo tin học cơ bản, nhưng chỉ 38,3% có trình độ ngoại ngữ tốt.

  2. Hoạt động đào tạo chưa thực sự bài bản và hiệu quả: Kết quả khảo sát cho thấy đa số cán bộ nhân viên chưa hoàn toàn đủ năng lực chuyên môn phù hợp với vị trí công việc. Các khóa đào tạo hiện tại chủ yếu do cấp quản lý sắp xếp, chưa đáp ứng đúng nhu cầu cá nhân và chưa có hệ thống đánh giá kết quả đầu ra. Mức độ hài lòng với các chương trình đào tạo đạt trung bình khoảng 3,8/5.

  3. Yếu tố ảnh hưởng đến phát triển nhân lực gồm mục tiêu chiến lược, văn hóa doanh nghiệp và môi trường làm việc: Ban lãnh đạo PTI Thăng Long xác định phát triển nhân lực là trọng tâm để giữ vững vị trí top đầu thị trường bảo hiểm phi nhân thọ. Văn hóa doanh nghiệp chú trọng xây dựng mối quan hệ gần gũi, chia sẻ giữa quản lý và nhân viên, tạo động lực làm việc. Tuy nhiên, áp lực cạnh tranh và yêu cầu đổi mới công nghệ đòi hỏi nhân viên phải nâng cao kỹ năng liên tục.

  4. Phát triển thể lực, trí lực và tâm lực chưa đồng bộ: Công ty đã tổ chức khám sức khỏe định kỳ và tuyên truyền an toàn lao động, nhưng chưa có chương trình thể dục thể thao thường xuyên. Đào tạo kỹ năng nghiệp vụ và kỹ năng mềm còn hạn chế, chưa có kế hoạch luân chuyển vị trí công việc hay huấn luyện chuyên sâu. Về tâm lực, nội quy lao động và văn hóa doanh nghiệp được xây dựng nhưng chưa phát huy tối đa hiệu quả trong việc nâng cao ý thức và tinh thần trách nhiệm của nhân viên.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy PTI Thăng Long đã duy trì ổn định nguồn nhân lực về số lượng trong bối cảnh cạnh tranh gay gắt và ảnh hưởng của đại dịch Covid-19, tương tự như các công ty bảo hiểm lớn khác trong nước. Tuy nhiên, chất lượng nhân lực còn hạn chế, đặc biệt về trình độ chuyên môn và kỹ năng mềm, điều này phù hợp với nhận định của các nghiên cứu trong nước về sự mất cân đối cung - cầu nhân lực chất lượng cao.

Việc đào tạo chưa bài bản và thiếu hệ thống đánh giá kết quả khiến công tác phát triển nhân lực chưa đạt hiệu quả tối ưu, tương tự như thực trạng chung của nhiều doanh nghiệp bảo hiểm trong nước. Các yếu tố văn hóa doanh nghiệp và môi trường làm việc được đánh giá tích cực, nhưng cần được củng cố hơn để tạo động lực và gắn kết nhân viên.

Phát triển đồng bộ thể lực, trí lực và tâm lực là yêu cầu cấp thiết để nâng cao năng suất lao động và chất lượng dịch vụ. Việc xây dựng các chương trình chăm sóc sức khỏe, đào tạo kỹ năng chuyên môn và kỹ năng mềm, cùng với chính sách khen thưởng và phát triển nghề nghiệp sẽ giúp PTI Thăng Long nâng cao năng lực cạnh tranh trên thị trường.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ phân bố trình độ nhân lực, bảng thống kê mức độ hài lòng với các khóa đào tạo và sơ đồ mô tả các yếu tố ảnh hưởng đến phát triển nhân lực nhằm minh họa rõ nét hơn các phát hiện.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Xây dựng hệ thống đào tạo bài bản, đa dạng và phù hợp với nhu cầu cá nhân: Thiết kế các khóa đào tạo kỹ năng nghiệp vụ, kỹ năng mềm và ngoại ngữ theo từng nhóm đối tượng nhân viên, áp dụng phương pháp đào tạo kết hợp trực tiếp và trực tuyến. Thời gian triển khai trong vòng 12 tháng, do phòng nhân sự phối hợp với các phòng ban chức năng thực hiện.

  2. Phát triển chương trình chăm sóc sức khỏe và nâng cao thể lực nhân viên: Tổ chức khám sức khỏe định kỳ mở rộng, xây dựng các hoạt động thể dục thể thao thường xuyên như câu lạc bộ thể thao, các buổi tập thể dục giữa giờ. Mục tiêu nâng cao sức khỏe thể chất và tinh thần, thực hiện trong 6 tháng đầu năm, do phòng hành chính tổ chức.

  3. Xây dựng chính sách luân chuyển vị trí công việc và huấn luyện nội bộ: Thực hiện luân chuyển nhân viên giữa các phòng ban để phát triển kỹ năng đa dạng, đồng thời tổ chức chương trình huấn luyện kèm cặp giữa nhân viên kinh nghiệm và nhân viên mới. Thời gian thực hiện từ quý 3 năm 2024, do Ban giám đốc và phòng nhân sự phối hợp quản lý.

  4. Hoàn thiện hệ thống đánh giá hiệu suất và khen thưởng động viên: Áp dụng phương pháp đánh giá 360 độ để đánh giá toàn diện năng lực và thái độ làm việc, từ đó xây dựng chính sách khen thưởng công bằng, minh bạch nhằm tăng động lực làm việc. Triển khai trong vòng 9 tháng, do phòng nhân sự chủ trì.

  5. Tăng cường xây dựng và phát triển văn hóa doanh nghiệp: Đẩy mạnh các hoạt động gắn kết nhân viên, xây dựng môi trường làm việc thân thiện, khuyến khích sự sáng tạo và tinh thần trách nhiệm. Thực hiện liên tục, có kế hoạch cụ thể hàng năm, do Ban lãnh đạo và phòng truyền thông phối hợp thực hiện.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban lãnh đạo và quản lý nhân sự các công ty bảo hiểm: Giúp hiểu rõ thực trạng và các giải pháp phát triển nhân lực đặc thù trong ngành bảo hiểm phi nhân thọ, từ đó xây dựng chính sách nhân sự hiệu quả.

  2. Nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành quản trị kinh doanh, quản trị nhân lực: Cung cấp cơ sở lý thuyết và thực tiễn về phát triển nhân lực trong doanh nghiệp bảo hiểm, làm tài liệu tham khảo cho các đề tài nghiên cứu liên quan.

  3. Các chuyên gia tư vấn nhân sự và đào tạo doanh nghiệp: Hỗ trợ xây dựng chương trình đào tạo, đánh giá và phát triển nguồn nhân lực phù hợp với đặc thù ngành bảo hiểm và yêu cầu thị trường.

  4. Cán bộ nhân viên PTI Thăng Long và các doanh nghiệp bảo hiểm khác: Nâng cao nhận thức về vai trò của phát triển nhân lực, từ đó chủ động tham gia các hoạt động đào tạo và phát triển bản thân.

Câu hỏi thường gặp

  1. Phát triển nhân lực tại PTI Thăng Long có điểm gì nổi bật?
    PTI Thăng Long duy trì đội ngũ nhân lực ổn định với tỷ lệ lao động nữ chiếm hơn 60%, 100% nhân viên sử dụng thành thạo tin học cơ bản và có chương trình khám sức khỏe định kỳ. Tuy nhiên, công tác đào tạo còn chưa bài bản và cần cải thiện để nâng cao chất lượng nhân lực.

  2. Những yếu tố nào ảnh hưởng lớn nhất đến phát triển nhân lực tại PTI Thăng Long?
    Bao gồm mục tiêu chiến lược của công ty, văn hóa doanh nghiệp, môi trường làm việc, áp lực cạnh tranh và sự phát triển công nghệ. Ban lãnh đạo coi trọng phát triển nhân lực như một lợi thế cạnh tranh then chốt.

  3. Công ty đã áp dụng những phương pháp đào tạo nào?
    Hiện tại chủ yếu là đào tạo kỹ năng nghiệp vụ do cấp quản lý sắp xếp, chưa có hệ thống đánh giá kết quả đào tạo và chưa có chương trình luân chuyển vị trí công việc hay huấn luyện nội bộ chuyên sâu.

  4. Làm thế nào để nâng cao tâm lực của nhân viên?
    Xây dựng nội quy lao động rõ ràng, phát triển văn hóa doanh nghiệp tích cực, tổ chức các hoạt động gắn kết nhân viên và khen thưởng công bằng để tăng tinh thần trách nhiệm và sự gắn bó với công ty.

  5. Tại sao phát triển đồng bộ thể lực, trí lực và tâm lực lại quan trọng?
    Bởi vì thể lực đảm bảo sức khỏe làm việc, trí lực nâng cao trình độ chuyên môn và kỹ năng, còn tâm lực tạo động lực, ý chí và thái độ tích cực trong công việc. Sự phát triển đồng bộ giúp nhân viên làm việc hiệu quả và bền vững.

Kết luận

  • PTI Thăng Long duy trì ổn định nguồn nhân lực với hơn 100 cán bộ nhân viên, trong đó trình độ đại học và cao đẳng chiếm đa số, nhưng còn hạn chế về trình độ cao và kỹ năng mềm.
  • Công tác đào tạo hiện tại chưa bài bản, thiếu hệ thống đánh giá và chưa đáp ứng đầy đủ nhu cầu phát triển cá nhân.
  • Các yếu tố ảnh hưởng đến phát triển nhân lực gồm mục tiêu chiến lược, văn hóa doanh nghiệp, môi trường làm việc và áp lực cạnh tranh.
  • Phát triển đồng bộ thể lực, trí lực và tâm lực là yêu cầu cấp thiết để nâng cao năng suất và chất lượng dịch vụ.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể về đào tạo, chăm sóc sức khỏe, luân chuyển công việc, đánh giá hiệu suất và xây dựng văn hóa doanh nghiệp nhằm nâng cao chất lượng nhân lực trong giai đoạn 2024-2030.

Tiếp theo, PTI Thăng Long cần triển khai các giải pháp đề xuất, đồng thời xây dựng hệ thống đánh giá và theo dõi hiệu quả phát triển nhân lực để đảm bảo sự phát triển bền vững. Các nhà quản lý và chuyên gia nhân sự được khuyến khích áp dụng kết quả nghiên cứu này để nâng cao hiệu quả quản trị nhân lực trong ngành bảo hiểm phi nhân thọ.