Phát Triển Năng Lực Giải Quyết Vấn Đề Cho Học Sinh Qua Dạy Học Vật Lý 11

LỜI CAM ĐOAN

1. MỞ ĐẦU

1.1. Lí do chọn đề tài

1.2. Mục tiêu của đề tài

1.3. Giả thuyết khoa học

1.4. Nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài

1.5. Phạm vi nghiên cứu

1.6. Đối tượng nghiên cứu

1.7. Phương pháp nghiên cứu đề tài

1.8. Những đóng góp mới của đề tài

2. TỔNG QUAN VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU

2.1. Những nghiên cứu về năng lực, năng lực giải quyết vấn đề và dạy học phát triển năng lực giải quyết vấn đề

2.2. Những nghiên cứu về phát triển năng lực và năng lực giải quyết vấn đề qua sử dụng phối hợp TN và PTTQ trong dạy học

2.3. Hướng nghiên cứu của luận án

3. CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA VIỆC DẠY HỌC THEO HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ CỦA HỌC SINH QUA SỬ DỤNG PHỐI HỢP THÍ NGHIỆM VÀ PHƯƠNG TIỆN TRỰC QUAN

3.1. Dạy học theo hướng phát triển năng lực giải quyết vấn đề

3.1.1. Khái niệm năng lực

3.1.2. Năng lực giải quyết vấn đề

3.1.3. Dạy học theo hướng phát triển năng lực giải quyết vấn đề cho học sinh

3.2. Xây dựng khung năng lực giải quyết vấn đề của học sinh

3.3. Sử dụng phối hợp thí nghiệm và phương tiện trực quan

3.3.1. Thí nghiệm Vật lí

3.3.2. Vai trò của thí nghiệm trong dạy học vật lí

3.3.3. Sử dụng phối hợp thí nghiệm và phương tiện trực quan trong DHVL theo định hướng phát triển NL GQVĐ của HS

3.4. Thực trạng của việc dạy học sử dụng thí nghiệm và phương tiện trực quan ở nhà trường phổ thông hiện nay

3.4.1. Mục tiêu của việc điều tra thực trạng

3.4.2. Phương pháp điều tra

3.4.3. Đối tượng điều tra

3.4.4. Kết quả điều tra

3.5. Quy trình tổ chức dạy học theo hướng phát triển năng lực giải quyết vấn đề của học sinh qua sử dụng phối hợp thí nghiệm và phương tiện trực quan

3.6. Kết luận chương 3

4. TỔ CHỨC DẠY HỌC MỘT SỐ KIẾN THỨC TỪ TRƯỜNG VÀ CẢM ỨNG ĐIỆN TỪ VẬT LÍ 11 THEO HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ CỦA HỌC SINH QUA SỬ DỤNG PHỐI HỢP THÍ NGHIỆM VÀ PHƯƠNG TIỆN TRỰC QUAN

4.1. Đặc điểm cấu trúc, nội dung chương “Từ trường” và chương “Cảm ứng điện từ”

4.2. Chương “Từ trường”

4.3. Chương “Cảm ứng điện từ”

4.4. Một số khó khăn khi dạy chương “Từ trường” và chương “Cảm ứng điện từ” vật lí 11 THPT

4.5. Một số thí nghiệm và phương tiện trực quan sử dụng trong quá trình thiết kế dạy học chương “Từ trường” và chương “Cảm ứng điện từ” Vật lí 11 THPT

4.5.1. Phương tiện trực quan

4.6. Thiết kế tiến trình dạy học một số đơn vị kiến thức chương “Từ trường” và chương “Cảm ứng điện từ” Vật lí 11 THPT

4.6.1. Sử dụng phối hợp TN với PTTQ trong dạy học đơn vị kiến thức “Từ tính của dây dẫn có dòng điện”

4.6.2. Sử dụng phối hợp TN với PTTQ trong dạy học đơn vị kiến thức “Xác định lực từ do từ trường đều tác dụng lên một đoạn dây dẫn có dòng điện”

4.6.3. Sử dụng phối hợp TN với PTTQ trong dạy học đơn vị kiến thức “Hiện tượng cảm ứng điện từ”

4.6.4. Sử dụng phối hợp TN với PTTQ trong dạy học đơn vị kiến thức “Suất điện động cảm ứng trong mạch kín”

4.6.5. Thiết kế tiến trình dạy học bài từ trường (2 tiết)

4.6.6. Thiết kế tiến trình dạy học bài “Từ thông. Cảm ứng điện từ”

4.7. Kết luận chương 4

5. MỤC TIÊU THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM

5.1. Mục tiêu thực nghiệm sư phạm vòng 1

5.2. Mục tiêu thực nghiệm sư phạm vòng 2

5.3. Phạm vi, đối tượng thực nghiệm sư phạm

5.3.1. Phạm vi thực nghiệm

5.3.2. Đối tượng thực nghiệm

5.4. Tiến trình thực nghiệm

5.4.1. Chọn mẫu thực nghiệm

5.4.2. Chọn mẫu thực nghiệm vòng 1

5.4.3. Chọn mẫu thực nghiệm vòng 2

5.5. Phương pháp đánh giá năng lực giải quyết vấn đề của học sinh qua phối hợp TN với PTTQ

5.5.1. Đánh giá định tính

5.5.2. Đánh giá định lượng

5.5.3. Nghiên cứu trường hợp

5.5.4. Thống kê toán học

5.6. Kết quả thực nghiệm

5.6.1. Kết quả thực nghiệm sư phạm vòng 1

5.6.2. Kết quả thực nghiệm sư phạm vòng 2

5.6.3. Nhận xét chung

5.7. Kết luận chương 5

KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ

DANH MỤC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC ĐÃ CÔNG BỐ

TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng Quan Về Phát Triển Năng Lực Giải Quyết Vấn Đề Trong Dạy Học Vật Lý 11

Phát triển năng lực giải quyết vấn đề cho học sinh là một trong những mục tiêu quan trọng trong giáo dục hiện đại. Đặc biệt, trong môn Vật lý 11, việc này không chỉ giúp học sinh nắm vững kiến thức mà còn rèn luyện kỹ năng tư duy phản biện và khả năng ứng dụng kiến thức vào thực tiễn. Việc áp dụng các phương pháp dạy học tích cực, như sử dụng thí nghiệm và phương tiện trực quan, sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho học sinh phát triển năng lực này.

1.1. Khái Niệm Năng Lực Giải Quyết Vấn Đề Trong Giáo Dục

Năng lực giải quyết vấn đề được hiểu là khả năng của học sinh trong việc nhận diện, phân tích và tìm ra giải pháp cho các vấn đề thực tiễn. Điều này bao gồm việc áp dụng kiến thức lý thuyết vào thực tế, từ đó hình thành tư duy phản biện và sáng tạo.

1.2. Vai Trò Của Dạy Học Vật Lý Trong Phát Triển Năng Lực

Dạy học Vật lý không chỉ cung cấp kiến thức về các hiện tượng tự nhiên mà còn giúp học sinh phát triển tư duy logic và khả năng phân tích. Việc sử dụng thí nghiệm và phương tiện trực quan trong dạy học sẽ làm tăng tính hấp dẫn và hiệu quả trong việc hình thành năng lực giải quyết vấn đề.

II. Những Thách Thức Trong Việc Phát Triển Năng Lực Giải Quyết Vấn Đề

Mặc dù có nhiều lợi ích, việc phát triển năng lực giải quyết vấn đề cho học sinh trong dạy học Vật lý 11 cũng gặp phải nhiều thách thức. Các giáo viên thường gặp khó khăn trong việc áp dụng các phương pháp dạy học mới, và học sinh có thể thiếu động lực hoặc kỹ năng cần thiết để tham gia vào các hoạt động học tập tích cực.

2.1. Khó Khăn Trong Việc Áp Dụng Phương Pháp Dạy Học Mới

Nhiều giáo viên vẫn còn quen với phương pháp dạy học truyền thống, dẫn đến việc khó khăn trong việc áp dụng các phương pháp dạy học tích cực như thí nghiệm và phương tiện trực quan. Điều này ảnh hưởng đến khả năng phát triển năng lực của học sinh.

2.2. Thiếu Động Lực Học Tập Của Học Sinh

Học sinh có thể cảm thấy chán nản khi học Vật lý do tính trừu tượng của môn học. Việc thiếu động lực này có thể cản trở quá trình phát triển năng lực giải quyết vấn đề của các em.

III. Phương Pháp Dạy Học Hiệu Quả Để Phát Triển Năng Lực Giải Quyết Vấn Đề

Để phát triển năng lực giải quyết vấn đề cho học sinh, cần áp dụng các phương pháp dạy học hiệu quả. Việc kết hợp giữa thí nghiệm và phương tiện trực quan sẽ giúp học sinh dễ dàng tiếp cận và hiểu sâu hơn về các kiến thức vật lý.

3.1. Sử Dụng Thí Nghiệm Trong Dạy Học Vật Lý

Thí nghiệm là một phương pháp dạy học quan trọng giúp học sinh trải nghiệm thực tế và kiểm chứng các lý thuyết. Việc thực hiện thí nghiệm không chỉ giúp học sinh hiểu rõ hơn về các hiện tượng vật lý mà còn rèn luyện kỹ năng giải quyết vấn đề.

3.2. Kết Hợp Phương Tiện Trực Quan Trong Dạy Học

Phương tiện trực quan như mô hình, video và hình ảnh sẽ giúp học sinh hình dung rõ hơn về các khái niệm vật lý. Sự kết hợp này sẽ tạo ra một môi trường học tập sinh động và hấp dẫn hơn.

IV. Ứng Dụng Thực Tiễn Của Phát Triển Năng Lực Giải Quyết Vấn Đề

Việc phát triển năng lực giải quyết vấn đề không chỉ có ý nghĩa trong học tập mà còn trong cuộc sống hàng ngày. Học sinh sẽ có khả năng áp dụng kiến thức đã học vào thực tiễn, từ đó nâng cao khả năng tư duy và sáng tạo.

4.1. Tích Hợp Kiến Thức Liên Môn

Việc tích hợp kiến thức từ các môn học khác nhau sẽ giúp học sinh phát triển tư duy liên kết và khả năng giải quyết vấn đề một cách toàn diện hơn. Điều này cũng giúp học sinh nhận thức rõ hơn về ứng dụng của vật lý trong đời sống.

4.2. Đánh Giá Năng Lực Giải Quyết Vấn Đề Của Học Sinh

Đánh giá năng lực giải quyết vấn đề của học sinh thông qua các bài kiểm tra, dự án và hoạt động thực tiễn sẽ giúp giáo viên có cái nhìn rõ hơn về sự tiến bộ của học sinh và điều chỉnh phương pháp dạy học cho phù hợp.

V. Kết Luận Về Phát Triển Năng Lực Giải Quyết Vấn Đề Trong Dạy Học Vật Lý 11

Phát triển năng lực giải quyết vấn đề cho học sinh trong dạy học Vật lý 11 là một nhiệm vụ quan trọng và cần thiết. Việc áp dụng các phương pháp dạy học tích cực sẽ giúp học sinh không chỉ nắm vững kiến thức mà còn phát triển kỹ năng tư duy và khả năng ứng dụng vào thực tiễn.

5.1. Tương Lai Của Phát Triển Năng Lực Giải Quyết Vấn Đề

Trong tương lai, việc phát triển năng lực giải quyết vấn đề sẽ tiếp tục được chú trọng trong giáo dục. Các phương pháp dạy học mới sẽ được nghiên cứu và áp dụng để nâng cao hiệu quả giảng dạy.

5.2. Đề Xuất Các Giải Pháp Cải Tiến

Cần có các giải pháp cải tiến trong việc đào tạo giáo viên và phát triển chương trình học để đáp ứng nhu cầu phát triển năng lực giải quyết vấn đề cho học sinh một cách hiệu quả hơn.

Phát Triển Năng Lực Giải Quyết Vấn Đề Của Học Sinh Trong Dạy Học Vật Lý 11