Luận Án Tiến Sĩ Giáo Dục Học: Ứng Dụng Thí Nghiệm Tự Tạo Trong Dạy Học Nhóm Điện Học Vật Lý Lớp 9

• Tác giả: Nguyễn Viết Thanh Minh
• Người hướng dẫn: PGS. Lê Văn Giáo
• Trường học: Đại học Huế - Trường Đại học Sư phạm
• Chuyên ngành: Lý luận và phương pháp dạy học bộ môn Vật lý
• Đề tài: Khai Thác, Sử Dụng Thí Nghiệm Tự Tạo Hỗ Trợ Tổ Chức Dạy Học Nhóm Một Số Kiến Thức Phần Điện Học, Điện Từ Học Vật Lý Lớp 9 Trung Học Cơ Sở
• Loại tài liệu: luận án tiến sĩ
• Năm xuất bản: 2015
• Địa điểm: Huế

• LỜI CẢM ƠN
• LỜI CAM ĐOAN
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU
• 1.1. Các nghiên cứu trong và ngoài nước về tổ chức dạy học vật lý theo nhóm
• 1.2. Các nghiên cứu về khai thác, sử dụng thí nghiệm tự tạo trong dạy học vật lý
• 1.3. Những vấn đề đặt ra cần được giải quyết của luận án
• 1.4. Kết luận chương 1
• 2. CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA VIỆC KHAI THÁC, SỬ DỤNG THÍ NGHIỆM TỰ TẠO HỖ TRỢ TỔ CHỨC DẠY HỌC NHÓM TRONG DẠY HỌC VẬT LÝ Ở TRƯỜNG PHỔ THÔNG
• 2.1. Các xu hướng tiếp cận trong dạy học
• 2.2. Thí nghiệm tự tạo
• 2.3. Khai thác, sử dụng thí nghiệm tự tạo hỗ trợ tổ chức dạy học nhóm trong dạy học vật lý ở trường phổ thông
• 2.4. Thực trạng vấn đề sử dụng thí nghiệm tự tạo trong dạy học nhóm ở THCS
• 2.5. Kết luận chương 2
• 3. CHƯƠNG 3: SỬ DỤNG THÍ NGHIỆM TỰ TẠO HỖ TRỢ TỔ CHỨC DẠY HỌC NHÓM MỘT SỐ KIẾN THỨC PHẦN ĐIỆN HỌC, ĐIỆN TỪ HỌC VẬT LÝ LỚP 9 Ở TRUNG HỌC CƠ SỞ
• 3.1. Đặc điểm cấu trúc nội dung chương trình phần Điện học, Điện từ học Vật lý lớp 9 ở Trung học cơ sở
• 3.2. Tình hình sử dụng thiết bị thí nghiệm vật lý sẵn có trong dạy học phần Điện học, Điện từ học Vật lý lớp 9 ở THCS
• 3.3. Khai thác và tự tạo thí nghiệm phần Điện học, Điện từ học lớp 9 ở THCS
• 3.4. Tiến trình dạy học nhóm với sự hỗ trợ của thí nghiệm tự tạo một số kiến thức phần Điện học, Điện từ học vật lý 9 THCS
• 3.5. Kết luận chương 3
• 4. CHƯƠNG 4: THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM
• 4.1. Mục đích thực nghiệm sư phạm
• 4.2. Nhiệm vụ thực nghiệm sư phạm
• 4.3. Phương pháp thực nghiệm sư phạm
• 4.4. Đánh giá kết quả thực nghiệm sư phạm
• 4.5. Kết luận chương 4
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC
• PHỤ LỤC 1: Kết quả thực nghiệm sư phạm
• PHỤ LỤC 2: Kết quả điều tra thực trạng vấn đề khai thác, sử dụng thí nghiệm tự tạo hỗ trợ tổ chức dạy học Vật lý theo nhóm ở các trường THCS trên địa bàn tỉnh Thừa Thiên - Huế
• PHỤ LỤC 3: Khai thác, tự tạo thí nghiệm và soạn thảo tiến trình dạy học sử dụng thí nghiệm tự tạo hỗ trợ tổ chức dạy học nhóm trong một số kiến thức phần Điện học, Điện từ học Vật lý lớp 9 ở THCS
• PHỤ LỤC 4: Phiếu điều tra và đề kiểm tra của thực nghiệm sư phạm
• PHỤ LỤC 5: Một số hình ảnh về thực nghiệm sư phạm ở trường THCS

I. Khai thác thí nghiệm tự tạo

Khai thác thí nghiệm tự tạo là một phương pháp quan trọng trong dạy học vật lý, đặc biệt ở cấp trung học cơ sở. Phương pháp này giúp học sinh tiếp cận kiến thức một cách trực quan và thực tiễn. Thí nghiệm tự tạo được tạo ra từ các vật liệu đơn giản, dễ tìm kiếm, giúp học sinh hiểu sâu hơn về các hiện tượng vật lý. Điều này phù hợp với mục tiêu đổi mới giáo dục, nhấn mạnh việc phát huy tính tích cực và sáng tạo của học sinh.

1.1. Ưu điểm của thí nghiệm tự tạo

Thí nghiệm tự tạo có nhiều ưu điểm nổi bật. Chúng dễ dàng tạo ra từ các vật liệu thông thường, giúp tiết kiệm chi phí. Thao tác lắp ráp và thực hiện đơn giản, phù hợp với khả năng của học sinh. Kết quả thí nghiệm rõ ràng, giúp học sinh dễ dàng liên hệ với lý thuyết. Điều này thúc đẩy học tập tích cực và nâng cao kỹ năng thực hành của học sinh.

1.2. Vai trò trong dạy học vật lý

Thí nghiệm tự tạo đóng vai trò quan trọng trong việc trực quan hóa các hiện tượng vật lý. Chúng giúp học sinh hiểu rõ hơn về các khái niệm trừu tượng, đặc biệt trong phần điện học và điện từ học. Việc sử dụng thí nghiệm tự tạo cũng khuyến khích học sinh tham gia tích cực vào quá trình học tập, từ đó nâng cao hiệu quả giáo dục.

II. Dạy học nhóm trong vật lý lớp 9

Dạy học nhóm là một phương pháp hiệu quả trong việc phát huy tính chủ động và hợp tác của học sinh. Trong môn vật lý lớp 9, phương pháp này giúp học sinh cùng nhau thực hiện các thí nghiệm, phân tích kết quả và rút ra kết luận. Điều này không chỉ nâng cao kiến thức mà còn phát triển kỹ năng làm việc nhóm và tư duy phản biện.

2.1. Tổ chức dạy học nhóm

Tổ chức dạy học nhóm đòi hỏi giáo viên phải thiết kế các hoạt động phù hợp với nội dung bài học. Trong phần điện học, học sinh có thể cùng nhau lắp ráp mạch điện, đo đạc và phân tích kết quả. Phương pháp này giúp học sinh hiểu sâu hơn về các khái niệm vật lý và phát triển kỹ năng thực hành.

2.2. Hỗ trợ từ thí nghiệm tự tạo

Thí nghiệm tự tạo đóng vai trò hỗ trợ quan trọng trong dạy học nhóm. Chúng cung cấp công cụ trực quan để học sinh thực hiện các hoạt động nhóm. Việc sử dụng thí nghiệm tự tạo giúp học sinh dễ dàng liên hệ giữa lý thuyết và thực tiễn, từ đó nâng cao hiệu quả học tập.

III. Đổi mới phương pháp dạy học

Đổi mới phương pháp dạy học là yêu cầu cấp thiết trong giáo dục hiện đại. Phương pháp này nhấn mạnh việc phát huy tính tích cực, chủ động của học sinh thông qua các hoạt động thực hành và thí nghiệm. Trong môn vật lý lớp 9, việc đổi mới phương pháp giúp học sinh hiểu sâu hơn về các hiện tượng vật lý và phát triển kỹ năng thực hành.

3.1. Phương pháp dạy học tích cực

Phương pháp dạy học tích cực tập trung vào việc học sinh tự khám phá kiến thức thông qua các hoạt động thực hành. Trong phần điện học, học sinh có thể thực hiện các thí nghiệm để hiểu rõ hơn về các khái niệm như điện trở, dòng điện. Phương pháp này giúp học sinh phát triển tư duy sáng tạo và kỹ năng giải quyết vấn đề.

3.2. Ứng dụng thí nghiệm tự tạo

Thí nghiệm tự tạo là công cụ quan trọng trong việc đổi mới phương pháp dạy học. Chúng giúp học sinh thực hiện các thí nghiệm một cách dễ dàng và hiệu quả. Việc sử dụng thí nghiệm tự tạo cũng khuyến khích học sinh tham gia tích cực vào quá trình học tập, từ đó nâng cao hiệu quả giáo dục.