Tổng quan nghiên cứu

Phát triển kỹ năng tiền đọc – viết cho trẻ 5-6 tuổi là một trong những nhiệm vụ quan trọng nhằm chuẩn bị nền tảng cho trẻ bước vào lớp Một thành công. Theo ước tính, khả năng đọc – viết đóng vai trò then chốt trong việc nâng cao năng lực học tập và phát triển toàn diện của trẻ. Tuy nhiên, hiện nay nhiều trường mầm non chưa chú trọng đúng mức đến việc phát triển kỹ năng này, đặc biệt là qua các hoạt động trải nghiệm với sách. Nghiên cứu tập trung khảo sát thực trạng quản lý hoạt động giáo dục phát triển kỹ năng tiền đọc – viết cho trẻ 5-6 tuổi qua hoạt động trải nghiệm với sách tại các trường mầm non công lập trên địa bàn thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương trong năm học 2018-2019 và 2019-2020. Mục tiêu nghiên cứu nhằm đánh giá thực trạng, nhận diện những hạn chế trong công tác quản lý và đề xuất các biện pháp nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động giáo dục này. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa thiết thực trong việc nâng cao chất lượng giáo dục mầm non, góp phần chuẩn bị tốt cho trẻ vào lớp Một, đồng thời hỗ trợ các nhà quản lý, giáo viên và phụ huynh trong việc phối hợp phát triển kỹ năng tiền đọc – viết cho trẻ.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình giáo dục nổi bật như:

  • Lý thuyết học tập trải nghiệm của David Kolb (2002): Chu trình học tập gồm bốn giai đoạn: kinh nghiệm cụ thể, quan sát phản chiếu, khái niệm hóa và thử nghiệm tích cực, giúp trẻ phát triển kỹ năng thông qua trải nghiệm thực tế với sách.
  • Quan điểm của Friedrich Froebel (1898): Trường mầm non là môi trường giáo dục thúc đẩy sự phát triển toàn diện của trẻ thông qua hoạt động vui chơi và trải nghiệm.
  • Mô hình quản lý giáo dục theo Trần Kiểm (2012): Quản lý giáo dục là quá trình có ý thức, có kế hoạch nhằm thực hiện mục tiêu phát triển giáo dục, bao gồm các chức năng lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra đánh giá.
  • Các khái niệm chính: quản lý giáo dục, kỹ năng tiền đọc – viết, hoạt động trải nghiệm, tổ chức hoạt động giáo dục, đánh giá phát triển kỹ năng.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp hỗn hợp kết hợp cả lý luận và thực tiễn:

  • Nguồn dữ liệu: Thu thập từ khảo sát 10 hiệu trưởng, 12 phó hiệu trưởng, 100 giáo viên dạy lớp 5-6 tuổi và 90 phụ huynh học sinh tại các trường mầm non công lập trên địa bàn thành phố Thủ Dầu Một.
  • Phương pháp phân tích: Sử dụng phần mềm SPSS để xử lý số liệu khảo sát, kết hợp phân tích định tính từ phỏng vấn sâu với 5 hiệu trưởng, 10 giáo viên và 10 phụ huynh nhằm làm rõ các vấn đề còn chưa rõ ràng.
  • Timeline nghiên cứu: Khảo sát thực trạng trong hai năm học 2018-2019 và 2019-2020, phân tích dữ liệu và đề xuất biện pháp trong năm 2020.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Nhận thức về vai trò hoạt động giáo dục phát triển kỹ năng tiền đọc – viết: Khoảng 85% cán bộ quản lý và giáo viên nhận thức đúng về tầm quan trọng của hoạt động trải nghiệm với sách trong phát triển kỹ năng tiền đọc – viết cho trẻ 5-6 tuổi. Tuy nhiên, chỉ khoảng 60% phụ huynh hiểu rõ và phối hợp tích cực với nhà trường trong việc này.

  2. Thực trạng tổ chức hoạt động trải nghiệm với sách: Chỉ có khoảng 70% trường mầm non tổ chức hoạt động trải nghiệm với sách thường xuyên, trong đó 55% giáo viên áp dụng đa dạng hình thức như đọc sách cùng trẻ, làm sách thủ công, tổ chức ngày hội sách. Các hoạt động này chủ yếu tập trung vào làm quen với chữ cái và từ vựng, chưa chú trọng đầy đủ đến kỹ năng đặt câu và phát triển lời nói mạch lạc.

  3. Quản lý và chỉ đạo hoạt động: Khoảng 75% hiệu trưởng có kế hoạch quản lý hoạt động phát triển kỹ năng tiền đọc – viết, nhưng chỉ 65% thực hiện kiểm tra, đánh giá định kỳ và có biện pháp điều chỉnh kịp thời. Việc phối hợp giữa nhà trường và gia đình còn hạn chế, ảnh hưởng đến hiệu quả giáo dục.

  4. Điều kiện hỗ trợ: Đội ngũ giáo viên có năng lực chuyên môn tương đối tốt với 80% được bồi dưỡng nghiệp vụ liên quan. Tuy nhiên, cơ sở vật chất, trang thiết bị và sách truyện còn thiếu hụt, chỉ khoảng 60% trường có thư viện sách đa dạng, sinh động, thu hút trẻ.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy công tác quản lý hoạt động giáo dục phát triển kỹ năng tiền đọc – viết qua trải nghiệm với sách đã đạt được một số thành tựu nhất định, đặc biệt là nhận thức của cán bộ quản lý và giáo viên. Tuy nhiên, sự thiếu đồng bộ trong tổ chức, kiểm tra đánh giá và phối hợp với phụ huynh là nguyên nhân chính làm giảm hiệu quả hoạt động. So sánh với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, việc tổ chức hoạt động trải nghiệm đa dạng và liên tục được xem là yếu tố then chốt giúp trẻ phát triển toàn diện kỹ năng tiền đọc – viết. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ thể hiện tỷ lệ tổ chức các hình thức hoạt động trải nghiệm và mức độ phối hợp giữa nhà trường và gia đình, giúp minh họa rõ nét các điểm mạnh và hạn chế hiện tại. Việc đầu tư nâng cao cơ sở vật chất và bồi dưỡng chuyên môn cho giáo viên cũng là yếu tố quyết định để nâng cao chất lượng giáo dục kỹ năng tiền đọc – viết cho trẻ.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Nâng cao nhận thức và năng lực cho cán bộ quản lý, giáo viên và phụ huynh: Tổ chức các khóa bồi dưỡng chuyên sâu về kỹ năng quản lý và tổ chức hoạt động trải nghiệm với sách, đồng thời tăng cường tuyên truyền, phối hợp với phụ huynh nhằm nâng cao nhận thức về vai trò của kỹ năng tiền đọc – viết. Thời gian thực hiện: trong 6 tháng đầu năm học; Chủ thể: Phòng Giáo dục và Đào tạo, Ban giám hiệu các trường.

  2. Xây dựng và triển khai kế hoạch bổ sung, chọn lựa sách và thiết bị giáo dục: Lựa chọn sách, truyện tranh có nội dung gần gũi, hình ảnh sinh động, màu sắc thu hút trẻ; đầu tư trang thiết bị hỗ trợ hoạt động trải nghiệm. Thời gian: triển khai ngay đầu năm học; Chủ thể: Ban giám hiệu, tổ chuyên môn.

  3. Tăng cường chỉ đạo và kiểm tra, đánh giá định kỳ: Ban giám hiệu cần xây dựng quy trình kiểm tra, đánh giá hiệu quả hoạt động giáo dục kỹ năng tiền đọc – viết qua trải nghiệm với sách, từ đó điều chỉnh kế hoạch phù hợp. Thời gian: kiểm tra định kỳ mỗi học kỳ; Chủ thể: Ban giám hiệu, tổ chuyên môn.

  4. Phát triển văn hóa đọc sách tại trường và gia đình: Tổ chức các câu lạc bộ đọc sách, ngày hội sách, phối hợp với phụ huynh để tạo môi trường đọc sách liên tục cho trẻ tại nhà và trường. Thời gian: xuyên suốt năm học; Chủ thể: giáo viên, phụ huynh, Ban giám hiệu.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý giáo dục mầm non: Giúp hiểu rõ về công tác quản lý hoạt động giáo dục kỹ năng tiền đọc – viết, từ đó xây dựng kế hoạch và chỉ đạo hiệu quả.

  2. Giáo viên mầm non: Nắm bắt các phương pháp tổ chức hoạt động trải nghiệm với sách, nâng cao năng lực chuyên môn và kỹ năng phát triển kỹ năng tiền đọc – viết cho trẻ.

  3. Phụ huynh học sinh: Hiểu được vai trò của gia đình trong việc phối hợp với nhà trường để phát triển kỹ năng tiền đọc – viết cho trẻ, từ đó hỗ trợ con em tại nhà.

  4. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành quản lý giáo dục: Cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý hoạt động giáo dục phát triển kỹ năng tiền đọc – viết, làm tài liệu tham khảo cho các nghiên cứu tiếp theo.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao kỹ năng tiền đọc – viết quan trọng đối với trẻ 5-6 tuổi?
    Kỹ năng này là nền tảng giúp trẻ làm quen với chữ viết, phát triển vốn từ và khả năng ngôn ngữ, chuẩn bị tốt cho việc học đọc – viết ở tiểu học. Ví dụ, trẻ có kỹ năng tiền đọc – viết tốt thường tự tin hơn khi vào lớp Một.

  2. Hoạt động trải nghiệm với sách bao gồm những hình thức nào?
    Bao gồm đọc sách cùng cô, làm sách thủ công, hoạt động với sách vải, tổ chức ngày hội sách và trải nghiệm với sách khổ lớn. Các hình thức này giúp trẻ tương tác trực tiếp với sách, tăng hứng thú học tập.

  3. Những yếu tố nào ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý hoạt động giáo dục kỹ năng tiền đọc – viết?
    Bao gồm năng lực chuyên môn của giáo viên, sự quan tâm chỉ đạo của hiệu trưởng, cơ sở vật chất, sự phối hợp giữa nhà trường và gia đình, cũng như môi trường lao động sư phạm thân thiện.

  4. Làm thế nào để phụ huynh hỗ trợ phát triển kỹ năng tiền đọc – viết cho trẻ?
    Phụ huynh nên phối hợp đọc sách cùng trẻ tại nhà, tạo môi trường đọc sách thân thiện, khuyến khích trẻ kể chuyện và sử dụng ngôn ngữ mạch lạc. Việc này giúp trẻ phát triển vốn từ và kỹ năng ngôn ngữ hiệu quả.

  5. Phương pháp đánh giá sự phát triển kỹ năng tiền đọc – viết của trẻ là gì?
    Đánh giá thông qua quan sát, trò chuyện, kiểm tra sản phẩm như tranh vẽ, bài viết, kết hợp trao đổi với phụ huynh và sử dụng các tiêu chí đánh giá theo từng giai đoạn phát triển của trẻ.

Kết luận

  • Quản lý hoạt động giáo dục phát triển kỹ năng tiền đọc – viết cho trẻ 5-6 tuổi qua trải nghiệm với sách tại các trường mầm non Thủ Dầu Một đã đạt được những kết quả tích cực nhưng còn nhiều hạn chế cần khắc phục.
  • Nhận thức của cán bộ quản lý và giáo viên về vai trò của hoạt động trải nghiệm với sách tương đối cao, tuy nhiên sự phối hợp với phụ huynh và đầu tư cơ sở vật chất còn hạn chế.
  • Các biện pháp đề xuất tập trung vào nâng cao năng lực đội ngũ, cải thiện điều kiện vật chất, tăng cường chỉ đạo và kiểm tra đánh giá, phát triển văn hóa đọc sách.
  • Nghiên cứu có thể được áp dụng làm cơ sở cho các chính sách phát triển giáo dục mầm non tại địa phương và mở rộng ra các vùng miền khác.
  • Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các biện pháp đề xuất, theo dõi đánh giá hiệu quả và điều chỉnh phù hợp nhằm nâng cao chất lượng giáo dục kỹ năng tiền đọc – viết cho trẻ.

Hãy cùng chung tay xây dựng môi trường giáo dục mầm non phát triển toàn diện kỹ năng tiền đọc – viết cho thế hệ tương lai!