Tổng quan nghiên cứu

Thị trường bảo hiểm nhân thọ (BHNT) tại Việt Nam, đặc biệt là tại thành phố Vĩnh Long, đang phát triển nhanh chóng nhưng vẫn còn nhiều tiềm năng chưa được khai thác hết. Theo báo cáo của Cục Quản lý và giám sát bảo hiểm - Bộ Tài chính, năm 2014, doanh thu phí BHNT ước đạt 27.430 tỷ đồng, tăng 17,9% so với năm 2013. Tuy nhiên, tỷ lệ người dân tham gia BHNT mới chỉ đạt khoảng 8%, thấp hơn nhiều so với các nước trong khu vực ASEAN. Tại Vĩnh Long, mặc dù điều kiện kinh tế - xã hội ngày càng phát triển, tỷ lệ tham gia BHNT vẫn chưa tương xứng với tiềm năng thị trường.

Luận văn thạc sĩ này tập trung phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến quyết định mua BHNT của người dân thành phố Vĩnh Long trong giai đoạn 2012-2014. Nghiên cứu nhằm mục tiêu đánh giá thực trạng tham gia BHNT, xác định các nhân tố tác động đến quyết định mua BHNT và đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả thu hút khách hàng. Phạm vi nghiên cứu bao gồm 380 khách hàng đã mua BHNT tại các công ty bảo hiểm lớn như Bảo Việt, Prudential, AIA, Dai-ichi trên địa bàn thành phố.

Ý nghĩa nghiên cứu được thể hiện qua việc cung cấp cơ sở khoa học giúp các doanh nghiệp bảo hiểm xây dựng chiến lược kinh doanh phù hợp, nâng cao năng lực cạnh tranh và phát triển thị trường BHNT tại địa phương. Đồng thời, nghiên cứu góp phần nâng cao nhận thức của người dân về lợi ích của BHNT, thúc đẩy sự phát triển bền vững của ngành bảo hiểm nhân thọ.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên hai khung lý thuyết chính: lý thuyết hành vi người tiêu dùng và lý thuyết về bảo hiểm nhân thọ. Lý thuyết hành vi người tiêu dùng được phát triển từ mô hình “Black box” của Philip Kotler, tập trung vào quá trình ra quyết định mua sắm gồm các giai đoạn: nhận thức nhu cầu, tìm kiếm thông tin, đánh giá lựa chọn, quyết định mua và hành vi sau mua. Các yếu tố ảnh hưởng đến hành vi mua bao gồm đặc điểm cá nhân, văn hóa, xã hội và tâm lý.

Về bảo hiểm nhân thọ, luận văn áp dụng định nghĩa kỹ thuật và pháp lý của BHNT, nhấn mạnh đặc điểm vừa mang tính tiết kiệm vừa mang tính rủi ro. Mô hình nghiên cứu được phát triển dựa trên mô hình hai nhóm yếu tố ảnh hưởng đến quyết định mua BHNT của Sheth và cộng sự (2001), bao gồm nhóm đặc điểm cá nhân và nhóm các yếu tố liên quan đến sản phẩm, dịch vụ bảo hiểm.

Các khái niệm chính được sử dụng trong nghiên cứu gồm: rào cản tham gia BHNT, trải nghiệm mua BHNT, chất lượng dịch vụ BHNT, động cơ mua BHNT, đặc điểm đại lý bảo hiểm, ý kiến gia đình, khuynh hướng tiết kiệm và chi tiêu, danh tiếng công ty bảo hiểm, thái độ đối với rủi ro và lợi nhuận, lợi ích sản phẩm BHNT, tính sẵn có của kênh phân phối, đặc điểm cá nhân và kiến thức BHNT.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp định tính và định lượng. Nguồn dữ liệu chính là khảo sát trực tiếp 380 khách hàng đã mua BHNT tại các công ty bảo hiểm trên địa bàn TP. Vĩnh Long, kết hợp với dữ liệu thứ cấp từ báo cáo kinh doanh của các công ty bảo hiểm, trang thông tin của Hiệp hội bảo hiểm Việt Nam, Cục Quản lý - giám sát bảo hiểm và Cục Thống kê TP. Vĩnh Long.

Mẫu nghiên cứu được chọn theo phương pháp ngẫu nhiên, tập trung vào nhóm khách hàng trong độ tuổi 25-55, có thu nhập ổn định và khả năng tài chính độc lập. Phương pháp phân tích bao gồm thống kê mô tả, phân tích nhân tố khám phá (EFA) để xác định các nhóm yếu tố ảnh hưởng, kiểm định độ tin cậy thang đo bằng hệ số Cronbach’s Alpha, và kiểm định sự khác biệt bằng phân tích phương sai ANOVA theo các đặc điểm cá nhân như độ tuổi, trình độ học vấn.

Thời gian nghiên cứu kéo dài từ tháng 4/2015 đến tháng 12/2015, sử dụng số liệu thực trạng tham gia BHNT giai đoạn 2012-2014 để phân tích và đánh giá.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Xác định 12 yếu tố ảnh hưởng đến quyết định mua BHNT: Qua phân tích nhân tố, 12 yếu tố được xác định gồm: rào cản tham gia BHNT, trải nghiệm khi mua BHNT, chất lượng dịch vụ BHNT, hoàn cảnh cuộc sống khi mua BHNT, động cơ mua BHNT, đặc điểm đại lý BHNT, ý kiến gia đình, khuynh hướng tiết kiệm và chi tiêu, danh tiếng công ty BHNT, thái độ đối với rủi ro và lợi nhuận, lợi ích sản phẩm BHNT, và tính sẵn có của kênh phân phối.

  2. Ảnh hưởng của đặc điểm cá nhân và kiến thức BHNT: Thống kê mô tả cho thấy đặc điểm cá nhân như độ tuổi, trình độ học vấn và kiến thức về BHNT cũng tác động đáng kể đến quyết định mua BHNT. Kết quả kiểm định ANOVA cho thấy sự khác biệt có ý nghĩa thống kê về quyết định mua BHNT theo độ tuổi và trình độ học vấn.

  3. Tỷ lệ khách hàng tiếp tục tham gia BHNT cao: Khoảng 70% khách hàng được khảo sát cho biết có ý định tiếp tục tham gia BHNT, thể hiện sự hài lòng và tin tưởng vào sản phẩm và dịch vụ.

  4. Danh tiếng công ty và chất lượng dịch vụ là yếu tố then chốt: Hơn 65% khách hàng đánh giá cao danh tiếng của công ty bảo hiểm và chất lượng dịch vụ là những yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến quyết định mua BHNT.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy các yếu tố cá nhân và môi trường xã hội đóng vai trò quan trọng trong quyết định mua BHNT, phù hợp với các nghiên cứu trước đây tại các thành phố lớn như TP. Hồ Chí Minh và Cần Thơ. Sự khác biệt về quyết định mua theo độ tuổi và trình độ học vấn phản ánh mức độ nhận thức và khả năng tài chính khác nhau của từng nhóm khách hàng.

Việc danh tiếng công ty và chất lượng dịch vụ được đánh giá cao cho thấy các công ty bảo hiểm cần tập trung xây dựng thương hiệu và nâng cao trải nghiệm khách hàng để thu hút và giữ chân khách hàng. Rào cản tham gia BHNT như hiểu biết hạn chế, tâm lý e ngại rủi ro và chi phí cũng là những thách thức cần được giải quyết.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện mức độ ảnh hưởng của từng yếu tố đến quyết định mua BHNT, bảng phân tích ANOVA minh họa sự khác biệt theo nhóm tuổi và trình độ học vấn, giúp trực quan hóa kết quả nghiên cứu.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường hoạt động tiếp cận và giới thiệu lợi ích BHNT: Các công ty bảo hiểm cần triển khai các chương trình truyền thông, hội thảo, tư vấn trực tiếp nhằm nâng cao nhận thức và hiểu biết của người dân về BHNT, đặc biệt tập trung vào nhóm khách hàng trẻ và có trình độ học vấn thấp. Thời gian thực hiện: 6-12 tháng; Chủ thể: Công ty bảo hiểm, đại lý.

  2. Thay đổi cách nhìn của người dân về BHNT: Xây dựng các chiến dịch truyền thông tích cực, nhấn mạnh vai trò bảo vệ tài chính và tiết kiệm dài hạn của BHNT, đồng thời khắc phục tâm lý e ngại và hiểu lầm về bảo hiểm. Thời gian: 12 tháng; Chủ thể: Hiệp hội bảo hiểm, cơ quan quản lý nhà nước.

  3. Gia tăng danh tiếng và uy tín công ty bảo hiểm: Đẩy mạnh hoạt động xây dựng thương hiệu, minh bạch thông tin, nâng cao chất lượng dịch vụ khách hàng và chăm sóc hậu mãi để tạo niềm tin vững chắc với khách hàng. Thời gian: liên tục; Chủ thể: Doanh nghiệp bảo hiểm.

  4. Hoàn thiện và phát triển sản phẩm BHNT: Thiết kế các sản phẩm đa dạng, linh hoạt phù hợp với nhu cầu và khả năng tài chính của từng nhóm khách hàng, đồng thời đơn giản hóa thủ tục và chính sách phí bảo hiểm. Thời gian: 6-18 tháng; Chủ thể: Bộ phận phát triển sản phẩm công ty bảo hiểm.

  5. Nâng cao chất lượng dịch vụ và trải nghiệm khách hàng: Đào tạo nhân viên, đại lý chuyên nghiệp, cải tiến quy trình phục vụ, tăng cường kênh phân phối đa dạng và thuận tiện như trực tuyến, qua đại lý, ngân hàng. Thời gian: 12 tháng; Chủ thể: Công ty bảo hiểm.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Các công ty bảo hiểm nhân thọ: Nghiên cứu giúp hiểu rõ các yếu tố ảnh hưởng đến quyết định mua BHNT, từ đó xây dựng chiến lược kinh doanh và marketing hiệu quả, nâng cao năng lực cạnh tranh trên thị trường.

  2. Đại lý và tư vấn viên bảo hiểm: Tài liệu cung cấp kiến thức về tâm lý khách hàng và các yếu tố tác động, giúp cải thiện kỹ năng tư vấn, chăm sóc khách hàng và tăng tỷ lệ chốt hợp đồng.

  3. Nhà quản lý và cơ quan quản lý nhà nước: Tham khảo để xây dựng chính sách phát triển thị trường BHNT, nâng cao nhận thức cộng đồng và tạo môi trường pháp lý thuận lợi cho ngành bảo hiểm.

  4. Sinh viên và nhà nghiên cứu ngành quản trị kinh doanh, bảo hiểm: Cung cấp cơ sở lý thuyết và thực tiễn về hành vi người tiêu dùng trong lĩnh vực BHNT, làm tài liệu tham khảo cho các nghiên cứu tiếp theo.

Câu hỏi thường gặp

  1. Yếu tố nào ảnh hưởng mạnh nhất đến quyết định mua BHNT của người dân Vĩnh Long?
    Danh tiếng công ty bảo hiểm và chất lượng dịch vụ được đánh giá là hai yếu tố quan trọng nhất, chiếm trên 65% mức độ ảnh hưởng trong khảo sát.

  2. Đặc điểm cá nhân nào tác động đến quyết định mua BHNT?
    Độ tuổi và trình độ học vấn có sự khác biệt rõ rệt về quyết định mua BHNT, nhóm tuổi 30-45 và trình độ đại học trở lên có xu hướng mua BHNT cao hơn.

  3. Tại sao tỷ lệ tham gia BHNT ở Vĩnh Long còn thấp?
    Nguyên nhân chính gồm thu nhập hạn chế, hiểu biết về BHNT còn thấp, tâm lý e ngại rủi ro và chưa nhận thức đầy đủ lợi ích của BHNT.

  4. Các công ty bảo hiểm nên làm gì để thu hút khách hàng?
    Cần tăng cường truyền thông, phát triển sản phẩm phù hợp, nâng cao chất lượng dịch vụ và xây dựng thương hiệu uy tín để tạo niềm tin với khách hàng.

  5. Phương pháp nghiên cứu nào được sử dụng trong luận văn?
    Nghiên cứu kết hợp định tính và định lượng, sử dụng khảo sát trực tiếp 380 khách hàng, phân tích nhân tố khám phá (EFA), kiểm định độ tin cậy Cronbach’s Alpha và phân tích phương sai ANOVA.

Kết luận

  • Nghiên cứu xác định 12 yếu tố chính ảnh hưởng đến quyết định mua BHNT của người dân TP. Vĩnh Long, trong đó danh tiếng công ty và chất lượng dịch vụ là quan trọng nhất.
  • Đặc điểm cá nhân như độ tuổi và trình độ học vấn có ảnh hưởng đáng kể đến quyết định mua BHNT.
  • Tỷ lệ người dân tiếp tục tham gia BHNT cao, thể hiện sự hài lòng với sản phẩm và dịch vụ hiện tại.
  • Các công ty bảo hiểm cần tập trung vào truyền thông, phát triển sản phẩm, nâng cao chất lượng dịch vụ và xây dựng thương hiệu để thu hút khách hàng.
  • Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn giúp các doanh nghiệp bảo hiểm và cơ quan quản lý phát triển thị trường BHNT tại Vĩnh Long trong giai đoạn tiếp theo.

Hành động tiếp theo: Các công ty bảo hiểm nên triển khai các giải pháp đề xuất trong vòng 12 tháng tới, đồng thời tiếp tục nghiên cứu mở rộng phạm vi để nâng cao hiệu quả kinh doanh và phát triển bền vững thị trường BHNT.