Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh nền kinh tế thị trường và hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng, văn hóa doanh nghiệp (VHDN) trở thành yếu tố then chốt giúp doanh nghiệp tạo dựng bản sắc riêng, nâng cao năng lực cạnh tranh và phát triển bền vững. Tại Việt Nam, nhiều doanh nghiệp đã nhận thức được tầm quan trọng của VHDN, tuy nhiên vẫn còn nhiều đơn vị chưa đầu tư đúng mức hoặc chỉ dừng lại ở hình thức. Công ty TNHH Công nghệ Nam Đăng (NDT), hoạt động trong lĩnh vực sản xuất và phân phối thiết bị điện gia dụng thông minh từ năm 2009, đã xây dựng được nền tảng văn hóa doanh nghiệp nhưng còn tồn tại nhiều hạn chế như thiếu quy trình xây dựng cụ thể, hoạt động chưa đồng bộ và hệ thống.

Luận văn thạc sĩ này nhằm phân tích thực trạng văn hóa doanh nghiệp tại NDT trong giai đoạn 2018-2021, làm rõ những thành tựu và tồn tại, từ đó đề xuất các giải pháp xây dựng và phát triển văn hóa doanh nghiệp phù hợp, góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động và vị thế cạnh tranh của công ty. Nghiên cứu được thực hiện tại trụ sở chính của NDT tại Thành phố Hồ Chí Minh, với dữ liệu thu thập trực tiếp từ cán bộ, nhân viên và lãnh đạo công ty. Việc phát triển VHDN được kỳ vọng sẽ giúp NDT duy trì sự ổn định trong kinh doanh, tăng cường sự gắn kết nội bộ và tạo dựng hình ảnh thương hiệu bền vững trên thị trường trong nước và quốc tế.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình nghiên cứu về văn hóa doanh nghiệp tiêu biểu như:

  • Mô hình ba lớp văn hóa doanh nghiệp của Edgar H. Schein: Phân tích văn hóa theo ba cấp độ gồm biểu trưng hữu hình (artifact), giá trị tuyên bố (espoused values) và giả định ngầm hiểu (basic underlying assumptions). Mô hình giúp nhận diện các yếu tố văn hóa hiện hữu và tiềm ẩn trong doanh nghiệp.

  • Mô hình văn hóa đa chiều của Hofstede: Đánh giá văn hóa dựa trên năm chiều văn hóa gồm khoảng cách quyền lực, chủ nghĩa cá nhân, nam tính, né tránh sự không chắc chắn và định hướng dài hạn. Mô hình này giúp hiểu tác động của văn hóa dân tộc đến văn hóa doanh nghiệp.

  • Mô hình DOCS của Denison: Đo lường bốn đặc điểm thiết yếu của văn hóa doanh nghiệp gồm sứ mệnh, tính nhất quán, sự tham chính và khả năng thích ứng. Mô hình cung cấp công cụ đánh giá toàn diện và đề xuất cải tiến văn hóa doanh nghiệp.

Các khái niệm chính được sử dụng bao gồm: văn hóa doanh nghiệp, biểu trưng trực quan và phi trực quan, giá trị cốt lõi, sứ mệnh, tầm nhìn, triết lý kinh doanh, nghi lễ và thương hiệu.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp định tính kết hợp thu thập dữ liệu sơ cấp và thứ cấp. Dữ liệu sơ cấp được thu thập qua khảo sát bằng bảng câu hỏi cấu trúc gửi tới cán bộ, nhân viên và lãnh đạo công ty NDT tại trụ sở chính ở quận Tân Bình, TP. Hồ Chí Minh. Cỡ mẫu khảo sát gồm khoảng 150 người, đại diện cho các phòng ban và cấp bậc khác nhau, đảm bảo tính đại diện và khách quan.

Dữ liệu thứ cấp được thu thập từ các tài liệu, báo cáo nội bộ công ty, các công trình nghiên cứu khoa học trong và ngoài nước về văn hóa doanh nghiệp, cũng như các văn bản pháp luật liên quan đến quản trị doanh nghiệp và phát triển bền vững.

Phân tích dữ liệu được thực hiện bằng phương pháp so sánh thống kê và phân tích tổng hợp, kết hợp với các mô hình lý thuyết để đánh giá thực trạng và đề xuất giải pháp. Thời gian nghiên cứu kéo dài từ tháng 01/2021 đến tháng 02/2022, đảm bảo thu thập dữ liệu đầy đủ và cập nhật.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng văn hóa doanh nghiệp tại NDT còn rời rạc, thiếu hệ thống: Qua khảo sát, 68% nhân viên đánh giá các biểu trưng trực quan như logo, đồng phục, khẩu hiệu chưa đồng bộ và chưa phản ánh đầy đủ giá trị cốt lõi của công ty. Các nghi lễ và hoạt động văn hóa chưa được tổ chức thường xuyên, chỉ chiếm khoảng 40% sự tham gia của nhân viên.

  2. Nhận thức về vai trò văn hóa doanh nghiệp còn hạn chế: Khoảng 55% cán bộ nhân viên chưa hiểu rõ hoặc chưa nhận thức đầy đủ về tầm quan trọng của VHDN đối với sự phát triển bền vững của công ty. Điều này ảnh hưởng đến sự đồng thuận và cam kết thực hiện các giá trị văn hóa chung.

  3. Phong cách lãnh đạo và quản lý chưa phát huy tối đa vai trò xây dựng văn hóa: 62% người được khảo sát cho rằng phong cách lãnh đạo hiện tại chưa tạo được sự gắn kết và truyền cảm hứng mạnh mẽ cho nhân viên trong việc xây dựng văn hóa doanh nghiệp.

  4. Kết quả kinh doanh ổn định nhưng chưa khai thác hết tiềm năng từ văn hóa doanh nghiệp: Doanh thu của NDT tăng trưởng trung bình 8% mỗi năm trong giai đoạn 2018-2020, đạt hơn 3.149 tỷ đồng năm 2021 dù chịu ảnh hưởng dịch bệnh. Tuy nhiên, lợi nhuận và năng suất lao động chưa tương xứng với tiềm năng do chưa có văn hóa doanh nghiệp mạnh mẽ hỗ trợ.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của các tồn tại trên xuất phát từ việc chưa có quy trình xây dựng văn hóa doanh nghiệp bài bản và thiếu sự đầu tư nguồn lực phù hợp. So với các nghiên cứu về văn hóa doanh nghiệp tại các công ty công nghệ lớn trong nước, NDT còn thiếu sự đồng bộ giữa các biểu trưng trực quan và giá trị cốt lõi, dẫn đến sự phân tán trong nhận thức và hành vi của nhân viên.

Phong cách lãnh đạo chưa phát huy vai trò gương mẫu và truyền cảm hứng cũng là điểm yếu, trong khi các mô hình lý thuyết như Schein và Denison nhấn mạnh vai trò then chốt của lãnh đạo trong việc định hình và duy trì văn hóa doanh nghiệp. Việc thiếu các nghi lễ và hoạt động văn hóa thường xuyên làm giảm sự gắn kết nội bộ, ảnh hưởng đến động lực làm việc và hiệu quả chung.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ nhận thức về VHDN theo từng phòng ban, bảng so sánh mức độ đồng thuận về giá trị cốt lõi giữa các nhóm nhân viên, và biểu đồ đường thể hiện xu hướng doanh thu và lợi nhuận giai đoạn 2018-2021. Những phân tích này giúp minh họa rõ nét các điểm mạnh và hạn chế, từ đó làm cơ sở cho đề xuất giải pháp phù hợp.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường truyền thông và nâng cao nhận thức về văn hóa doanh nghiệp: Triển khai các chương trình đào tạo, hội thảo định kỳ nhằm giúp nhân viên hiểu rõ vai trò và lợi ích của VHDN. Mục tiêu đạt 90% nhân viên tham gia và nhận thức tích cực về VHDN trong vòng 12 tháng. Chủ thể thực hiện: Phòng Nhân sự phối hợp với Ban lãnh đạo.

  2. Hoàn thiện và đồng bộ các biểu trưng trực quan và phi trực quan: Thiết kế lại logo, đồng phục, khẩu hiệu và các ấn phẩm truyền thông phù hợp với giá trị cốt lõi của công ty. Thực hiện trong 6 tháng đầu năm, đảm bảo sự nhận diện thương hiệu thống nhất. Chủ thể thực hiện: Phòng Marketing và Ban Quản lý dự án.

  3. Phát triển phong cách lãnh đạo gương mẫu, truyền cảm hứng: Tổ chức các khóa huấn luyện kỹ năng lãnh đạo cho đội ngũ quản lý, tập trung vào xây dựng văn hóa doanh nghiệp và kỹ năng giao tiếp nội bộ. Mục tiêu nâng cao chỉ số hài lòng của nhân viên về lãnh đạo lên trên 80% trong 18 tháng. Chủ thể thực hiện: Ban Lãnh đạo và Phòng Đào tạo.

  4. Tổ chức nghi lễ, sự kiện văn hóa thường xuyên: Xây dựng kế hoạch tổ chức các hoạt động văn hóa, lễ khen thưởng, liên hoan nhằm tăng cường sự gắn kết và động lực làm việc. Mục tiêu tổ chức ít nhất 4 sự kiện lớn mỗi năm với tỷ lệ tham gia trên 75%. Chủ thể thực hiện: Phòng Hành chính và Ban Văn hóa doanh nghiệp.

  5. Đánh giá và cải tiến liên tục văn hóa doanh nghiệp: Thiết lập hệ thống đánh giá định kỳ về văn hóa doanh nghiệp dựa trên mô hình Denison, sử dụng kết quả để điều chỉnh và phát triển phù hợp với chiến lược công ty. Thực hiện đánh giá hàng năm, báo cáo kết quả cho Ban Giám đốc. Chủ thể thực hiện: Phòng Kiểm soát chất lượng và Ban Nhân sự.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban lãnh đạo và quản lý doanh nghiệp: Giúp hiểu rõ vai trò và tầm quan trọng của văn hóa doanh nghiệp trong việc nâng cao hiệu quả hoạt động và phát triển bền vững, từ đó xây dựng chiến lược phù hợp.

  2. Phòng Nhân sự và Đào tạo: Cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn để thiết kế các chương trình đào tạo, phát triển văn hóa nội bộ, nâng cao nhận thức và gắn kết nhân viên.

  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành Quản trị kinh doanh, Quản lý tổ chức: Là tài liệu tham khảo quý giá về phương pháp nghiên cứu, mô hình lý thuyết và ứng dụng thực tiễn trong lĩnh vực văn hóa doanh nghiệp.

  4. Các chuyên gia tư vấn quản trị và phát triển tổ chức: Hỗ trợ trong việc đánh giá thực trạng văn hóa doanh nghiệp, đề xuất giải pháp cải tiến phù hợp với đặc thù ngành công nghệ và doanh nghiệp vừa và nhỏ.

Câu hỏi thường gặp

  1. Văn hóa doanh nghiệp là gì và tại sao nó quan trọng?
    Văn hóa doanh nghiệp là tổng thể các giá trị, niềm tin, hành vi và biểu trưng tạo nên bản sắc riêng của doanh nghiệp. Nó quan trọng vì ảnh hưởng trực tiếp đến thái độ làm việc, sự gắn kết nhân viên và khả năng cạnh tranh bền vững của doanh nghiệp.

  2. Làm thế nào để đánh giá thực trạng văn hóa doanh nghiệp?
    Có thể sử dụng các mô hình như Schein, Hofstede hoặc Denison kết hợp khảo sát nhân viên, phân tích biểu trưng trực quan và phi trực quan để đánh giá mức độ phù hợp và hiệu quả của văn hóa hiện tại.

  3. Những yếu tố nào ảnh hưởng đến việc xây dựng văn hóa doanh nghiệp?
    Bao gồm văn hóa dân tộc, văn hóa doanh nhân, văn hóa kinh doanh, văn hóa du nhập, phong cách lãnh đạo, lịch sử truyền thống doanh nghiệp, ngành nghề kinh doanh và mối quan hệ giữa các thành viên trong tổ chức.

  4. Làm sao để lãnh đạo có thể thúc đẩy phát triển văn hóa doanh nghiệp?
    Lãnh đạo cần làm gương về hành vi, truyền đạt rõ ràng giá trị cốt lõi, tạo môi trường làm việc tích cực, tổ chức các hoạt động văn hóa và khuyến khích sự tham gia của nhân viên.

  5. VHDN có thể giúp doanh nghiệp vượt qua khủng hoảng như đại dịch Covid-19 không?
    Có. VHDN mạnh mẽ giúp doanh nghiệp duy trì sự đoàn kết, linh hoạt thích ứng và giữ vững tinh thần làm việc trong khó khăn, từ đó giảm thiểu tác động tiêu cực và phục hồi nhanh hơn.

Kết luận

  • Văn hóa doanh nghiệp là tài sản tinh thần quan trọng, góp phần tạo nên bản sắc và lợi thế cạnh tranh bền vững cho công ty TNHH Công nghệ Nam Đăng.
  • Thực trạng VHDN tại NDT còn nhiều hạn chế như thiếu hệ thống, nhận thức chưa đồng đều và phong cách lãnh đạo chưa phát huy tối đa vai trò.
  • Nghiên cứu đã áp dụng các mô hình lý thuyết uy tín và phương pháp khảo sát thực tiễn để đánh giá toàn diện văn hóa doanh nghiệp tại NDT.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm nâng cao nhận thức, hoàn thiện biểu trưng, phát triển lãnh đạo, tổ chức nghi lễ và đánh giá liên tục văn hóa doanh nghiệp.
  • Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các giải pháp trong 12-18 tháng tới, theo dõi và điều chỉnh dựa trên kết quả đánh giá định kỳ, nhằm xây dựng nền văn hóa doanh nghiệp vững mạnh, góp phần phát triển bền vững và nâng cao vị thế cạnh tranh của NDT trên thị trường.

Quý độc giả và các nhà quản lý doanh nghiệp được khuyến khích áp dụng các kết quả và giải pháp nghiên cứu này để phát triển văn hóa doanh nghiệp phù hợp với đặc thù và mục tiêu riêng của tổ chức mình.