PHÂN CHIA DI SẢN THỪA KẾ THEO QUY ĐỊNH PHÁP LUẬT VIỆT NAM

Theo từ điển Tiếng Việt, di sản là tài sản của người chết để lại. Trong khoa học pháp lý, thuật ngữ "Di sản thừa kế" được sử dụng. Hiện nay, chưa có văn bản nào đưa ra định nghĩa về di sản thừa kế mà chỉ trực tiếp hoặc gián tiếp quy định di sản thừa kế gồm những tài sản nào. Vì vậy, vẫn còn nhiều quan điểm khác nhau về khái niệm này. Một số quan điểm bao gồm cả nghĩa vụ tài sản do người chết để lại, trong khi các quan điểm khác chỉ bao gồm tài sản và quyền tài sản.

Các khoản tiền phát sinh sau khi người để lại di sản thừa kế chết, như tiền lãi ngân hàng, tiền bảo hiểm nhân thọ, tiền trúng xổ số, tiền cho thuê nhà, hoa lợi, lợi tức có được từ hoạt động sản xuất kinh doanh...có thuộc di sản thừa kế hay không? Hiện nay, tồn tại nhiều quan điểm khác nhau. Một số cho rằng không thuộc, vì phát sinh sau thời điểm mở thừa kế. Số khác lại cho rằng vẫn thuộc di sản thừa kế nếu có được từ việc người chết khi còn sống đã tham gia vào các giao dịch dân sự.

Trong văn hóa Việt Nam, tiền phúng điếu thể hiện sự chia sẻ, giúp đỡ lẫn nhau. Có quan điểm cho rằng tiền phúng điếu thuộc tài sản của người chết, vì là tiền đi viếng. Quan điểm khác cho rằng, tiền phúng điếu hình thành sau thời điểm mở thừa kế, nên không thuộc tài sản của người chết. Quan điểm thứ hai được nhiều người đồng tình, vì thuộc phạm trù đạo đức, phong tục tập quán, nên pháp luật không điều chỉnh. Thông thường, số tiền này được dùng để mai táng, thờ cúng.

Các quy định pháp luật hiện hành về phân chia di sản còn chưa bao quát hết các tình huống thực tế, dẫn đến việc áp dụng pháp luật gặp nhiều khó khăn. Điều này gây ra sự không chắc chắn trong quá trình giải quyết các vụ tranh chấp thừa kế.

Sự khác biệt trong nhận thức và áp dụng pháp luật giữa các thẩm phán, luật sư và các bên liên quan cũng là một thách thức lớn. Điều này dẫn đến việc giải quyết các vụ tranh chấp thừa kế thiếu thống nhất và gây ra sự bất bình đẳng.

Việc xác định chính xác di sản thừa kế, đặc biệt là các tài sản phức tạp như bất động sản, cổ phần, hoặc quyền sở hữu trí tuệ, thường gặp nhiều khó khăn. Điều này làm cho quá trình phân chia di sản trở nên phức tạp và kéo dài.

Việc xác định người thừa kế hợp pháp là bước đầu tiên và quan trọng nhất trong quá trình phân chia di sản. Điều này bao gồm việc xác định các hàng thừa kế, và xác định những người có quyền thừa kế theo pháp luật thừa kế.

Việc xác định di sản thừa kế đòi hỏi phải có sự chi tiết và đầy đủ. Điều này bao gồm việc xác định tất cả các tài sản thuộc sở hữu của người chết, bao gồm cả động sản, bất động sản, và các quyền tài sản khác.

Nếu có di chúc, việc phân chia di sản sẽ được thực hiện theo nội dung của di chúc. Tuy nhiên, di chúc phải hợp pháp và không vi phạm các quy định của luật thừa kế. Trong trường hợp di chúc không hợp pháp, việc phân chia di sản sẽ được thực hiện theo pháp luật.

Xác định chính xác hàng thừa kế là yếu tố then chốt khi không có di chúc. Pháp luật quy định thứ tự ưu tiên của các hàng thừa kế, đảm bảo quyền lợi của những người thân thích gần gũi nhất với người đã mất.

Việc chuẩn bị đầy đủ hồ sơ là bắt buộc để tiến hành thủ tục phân chia di sản khi không có di chúc. Hồ sơ bao gồm giấy tờ chứng minh quan hệ huyết thống, giấy chứng tử, và các giấy tờ liên quan đến tài sản.

Trong trường hợp có tranh chấp, việc giải quyết tại Tòa án là cần thiết. Tòa án sẽ xem xét các chứng cứ, và đưa ra quyết định phân chia di sản dựa trên quy định của pháp luật.

Cần làm rõ hơn về đối tượng và quyền lợi của người thừa kế không phụ thuộc vào nội dung di chúc, nhằm đảm bảo quyền lợi chính đáng của họ trong quá trình phân chia di sản.

Cần có quy định cụ thể về việc phân chia di sản trong trường hợp có yếu tố nước ngoài, như người thừa kế là người nước ngoài, hoặc tài sản thừa kế nằm ở nước ngoài, để đảm bảo việc giải quyết được thực hiện một cách hiệu quả và tuân thủ các quy định của pháp luật quốc tế.

Cần nâng cao năng lực của các cơ quan giải quyết tranh chấp thừa kế, như Tòa án và các cơ quan công chứng, để đảm bảo việc giải quyết tranh chấp được thực hiện một cách nhanh chóng, hiệu quả, và công bằng.

Việc tiếp tục nghiên cứu và đánh giá thực tiễn áp dụng pháp luật về phân chia di sản là cần thiết để phát hiện những vấn đề còn tồn đọng và đề xuất các giải pháp phù hợp.

Tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật về thừa kế, nhằm nâng cao nhận thức của người dân về quyền và nghĩa vụ của mình trong quá trình phân chia di sản.

Tăng cường hợp tác quốc tế trong lĩnh vực pháp luật thừa kế, nhằm học hỏi kinh nghiệm và chia sẻ thông tin với các quốc gia khác, góp phần hoàn thiện pháp luật Việt Nam.