I. Tổng Quan Về Phân Bổ Chi Phí Giải Pháp Tối Ưu Cho DN
Phương pháp phân bổ chi phí, đặc biệt là phân bổ chi phí ước tính theo mức độ hoạt động (ABC), ngày càng được xem là giải pháp quan trọng để nâng cao hiệu quả quản lý và cạnh tranh cho doanh nghiệp Việt Nam. Trong bối cảnh kinh tế nhiều biến động, việc kiểm soát và phân bổ chi phí một cách chính xác trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết. Phương pháp ABC giúp doanh nghiệp xác định rõ các hoạt động tạo giá trị, từ đó cắt giảm các chi phí không cần thiết và tập trung nguồn lực vào những hoạt động mang lại lợi nhuận cao nhất. Kaplan and Johnson (1987) nhấn mạnh rằng ABC cung cấp một công cụ mạnh mẽ để doanh nghiệp tăng hiệu quả và khả năng cạnh tranh. Tuy nhiên, việc triển khai ABC tại Việt Nam còn gặp nhiều thách thức, đòi hỏi sự nghiên cứu và giải quyết các vấn đề cản trở một cách có hệ thống.
1.1. Tầm Quan Trọng Của Quản Lý Chi Phí Trong DN Hiện Nay
Giai đoạn 2010-2015 đánh dấu sự phát triển đầy khó khăn của các doanh nghiệp Việt Nam. Từ năm 2008, các dấu hiệu suy thoái của kinh tế thế giới đã ảnh hưởng đến Việt Nam (Phạm et al, 2015). Số lượng doanh nghiệp tạm dừng hoạt động và phá sản gia tăng đáng kể. Theo báo cáo của Cục đăng ký quản lý kinh doanh thuộc Bộ Kế hoạch Đầu tư cho thấy bảy tháng đầu năm 2017 có khoảng 43.000 doanh nghiệp giải thể, ngừng hoạt động. Điều này cho thấy khả năng ứng phó với điều kiện thay đổi của các doanh nghiệp Việt Nam còn yếu kém, ít thích nghi. Công tác quản lý điều hành tại các công ty còn yếu kém, đặc biệt là công tác quản lý chi phí, dẫn đến tăng chi phí, lợi nhuận sụt giảm. Phương pháp ABC được xem là giải pháp hữu hiệu.
1.2. Ưu Điểm Vượt Trội Của Phương Pháp Phân Bổ Chi Phí ABC
Phương pháp ABC cung cấp thông tin chi tiết về các hoạt động, cho phép nhà quản trị nhận biết các hoạt động nào tạo thêm giá trị và những hoạt động nào có thể loại bỏ để tiết kiệm chi phí (Raab, 2003; Hughes, 2005). Đồng thời, ABC giúp định giá sản phẩm chính xác hơn và xác định nhóm khách hàng, thị trường mang lại lợi nhuận cao nhất. Theo Kaplan and Cooper (1998), ABC cung cấp bức tranh toàn cảnh rõ ràng về các nguồn lực được sử dụng cho các hoạt động trong doanh nghiệp, giúp công ty quản lý chi phí hiệu quả. Mặc dù được đánh giá cao về mặt học thuật, việc áp dụng ABC trong thực tế còn hạn chế (Jamaliah and Maliah, 2008; Henrik and Erling, 2011; Phillip, 2013; Martha et al, 2014).
II. Vấn Đề Vì Sao Doanh Nghiệp Việt Khó Vận Dụng ABC
Mặc dù phương pháp phân bổ chi phí ABC mang lại nhiều lợi ích, việc triển khai tại các doanh nghiệp Việt Nam còn gặp nhiều khó khăn và hạn chế. Theo Huynh and Gong (2014) và Huynh et al (2014), việc vận dụng phương pháp này vào các doanh nghiệp tại Việt Nam là rất hạn chế. Nguyên nhân có thể đến từ nhiều yếu tố khác nhau, từ hạn chế về nhận thức, nguồn lực, đến tâm lý ngại thay đổi và các vấn đề kỹ thuật. Nghiên cứu có hệ thống về các nhân tố tác động tiêu cực đến việc vận dụng phương pháp ABC còn thiếu, tạo ra một lỗ hổng trong việc hỗ trợ các doanh nghiệp Việt Nam áp dụng thành công phương pháp này. Việc tìm ra các nhân tố cản trở này có ý nghĩa quan trọng để giúp các nhà quản lý nhận định được khó khăn và tìm cách khắc phục.
2.1. Lỗ Hổng Nghiên Cứu Về Các Yếu Tố Cản Trở Áp Dụng ABC
Nghiên cứu có hệ thống về các nhân tố tác động tiêu cực đến việc vận dụng phương pháp ABC còn thiếu. Việc tìm ra các nhân tố cản trở áp dụng phương pháp ABC vào các doanh nghiệp tại Việt Nam có ý nghĩa quan trọng, giúp cho các nhà quản lý nhận định được các khó khăn khi triển khai, và tìm cách khắc phục để có thể áp dụng thành công phương pháp này vào từng doanh nghiệp cụ thể giúp tăng khả năng cạnh tranh và tăng hiệu quả kinh doanh tại đơn vị. Như vậy, phương pháp phân bổ chi phí ước tính theo mức độ hoạt động có thể xem là một công cụ tăng hiệu quả và tính cạnh tranh cho doanh nghiệp (Kaplan and Johnson, 1987) và có thể giúp các doanh nghiệp Việt Nam trong thời kỳ khó khăn như hiện nay.
2.2. Thách Thức Thực Tế Khi Triển Khai Phương Pháp ABC Tại VN
Việc vận dụng phương pháp ABC vào thực tế còn nhiều thách thức (Phillip, 2013). Việc tìm ra các nhân tố ngăn trở áp dụng phương pháp này vào thực tế để từ đó có các giải pháp vận dụng phương pháp này là mục tiêu cấp thiết của luận án này. Mục tiêu của luận án hướng đến các vấn đề sau: Xác định các nhân tố cản trở đến quá trình vận dụng phương pháp phân bổ chi phí ước tính theo mức độ hoạt động vào các doanh nghiệp tại Việt Nam. Đo lường và đánh giá mức độ tác động của các nhân tố này đến quá trình vận dụng phương pháp ABC vào thực tế tại các doanh nghiệp ở Việt Nam.
III. Cách Vượt Qua Rào Cản Giải Pháp Phân Bổ Chi Phí Hiệu Quả
Để vượt qua những rào cản và triển khai thành công phương pháp phân bổ chi phí ABC tại các doanh nghiệp Việt Nam, cần có những giải pháp đồng bộ và toàn diện. Các giải pháp này cần tập trung vào việc nâng cao nhận thức về lợi ích của ABC, cung cấp nguồn lực cần thiết, tạo dựng văn hóa sẵn sàng thay đổi và áp dụng các kỹ thuật triển khai phù hợp. Đồng thời, sự ủng hộ từ cấp cao và việc xây dựng mục tiêu cụ thể, gắn liền với khen thưởng, cũng đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo sự thành công của quá trình triển khai ABC. Việc ứng dụng lý thuyết hành vi, hệ thống thông tin và lợi ích chi phí có thể mang lại một cái nhìn sâu sắc và giúp định hướng cách tiếp cận các vấn đề liên quan đến việc thực hiện ABC (Nguyễn Đình Thọ, 2012).
3.1. Nâng Cao Nhận Thức Về Lợi Ích Của Phương Pháp ABC
Cần tăng cường đào tạo và truyền thông về lợi ích của phương pháp ABC cho tất cả các cấp quản lý và nhân viên trong doanh nghiệp. Việc hiểu rõ lợi ích của ABC sẽ giúp tạo động lực và sự ủng hộ từ mọi người, từ đó giúp quá trình triển khai diễn ra thuận lợi hơn. Cần nhấn mạnh rằng ABC không chỉ là một công cụ kế toán mà còn là một công cụ quản lý chiến lược giúp doanh nghiệp đưa ra các quyết định chính xác hơn.
3.2. Cung Cấp Nguồn Lực Đầy Đủ Để Triển Khai ABC Thành Công
Việc triển khai phương pháp ABC đòi hỏi đầu tư về thời gian, nguồn lực tài chính và nhân lực. Doanh nghiệp cần sẵn sàng cung cấp các nguồn lực cần thiết để đảm bảo quá trình triển khai diễn ra suôn sẻ. Điều này bao gồm việc đào tạo nhân viên, mua sắm phần mềm và thiết bị cần thiết, và thuê chuyên gia tư vấn nếu cần thiết.
3.3. Xây Dựng Văn Hóa Sẵn Sàng Thay Đổi Trong Doanh Nghiệp
Một trong những rào cản lớn nhất đối với việc triển khai phương pháp ABC là tâm lý ngại thay đổi của nhân viên. Doanh nghiệp cần tạo dựng một văn hóa sẵn sàng thay đổi, khuyến khích nhân viên chấp nhận và thích nghi với những thay đổi mới. Điều này có thể được thực hiện thông qua việc truyền thông rõ ràng về lý do thay đổi, tạo cơ hội cho nhân viên tham gia vào quá trình ra quyết định, và khen thưởng những người có đóng góp tích cực cho quá trình thay đổi.
IV. Ứng Dụng Thực Tiễn Nghiên Cứu Các Nhân Tố Cản Trở ABC
Luận án này sử dụng phương pháp hỗn hợp, bao gồm khảo sát định tính và định lượng để xác định và đánh giá mức độ ảnh hưởng của các nhân tố cản trở việc vận dụng phương pháp ABC tại các doanh nghiệp Việt Nam. Giai đoạn khảo sát định tính sử dụng lý thuyết nền (Ground Theory – GT) và phỏng vấn chuyên gia để khám phá các nhân tố cản trở. Sau đó, giai đoạn khảo sát định lượng sử dụng các phương pháp thống kê để đo lường và đánh giá mức độ tác động của các nhân tố này. Phạm vi nghiên cứu là các doanh nghiệp Việt Nam hoạt động trên những địa phương trọng điểm như thành phố Hồ Chí Minh, Hà Nội, Đà Nẵng, Bình Dương, Đồng Nai, Bình Phước, Tiền Giang, Bình Thuận, Tây Ninh trong thời gian từ tháng 1 đến tháng 10 năm 2015.
4.1. Phương Pháp Nghiên Cứu Hỗn Hợp Định Tính Và Định Lượng
Để đạt được mục tiêu đề ra, luận án này sử dụng phương pháp hỗn hợp bao gồm khảo sát định tính và khảo sát định lượng (John, 2013). Giai đoạn khảo sát định tính được thực hiện trước, sau đó đến khảo sát định lượng. Giai đoạn một, khảo sát định tính được dùng để tìm ra các nhân tố cản trở đến vận dụng phương pháp ABC ở các doanh nghiệp Việt Nam. Trong khảo sát định tính sử dụng các công cụ như lý thuyết nền (Ground Theory – GT), phỏng vấn với các chuyên gia.
4.2. Phạm Vi Nghiên Cứu Các Doanh Nghiệp Tại Các Tỉnh Thành
Phạm vi nghiên cứu là các doanh nghiệp Việt Nam hoạt động trên những địa phương trọng điểm như thành phố Hồ Chí Minh, Hà Nội, Đà Nẵng, Bình Dương, Đồng Nai, Bình Phước, Tiền Giang, Bình Thuận, Tây Ninh. Thời gian thu thập được tiến hành từ tháng 1 đến tháng 10 năm 2015. Dựa trên tính cấp thiết đã trình bày ở trên, hiện nay rất cần việc ứng dụng phương pháp ABC vào doanh nghiệp Việt Nam giúp các doanh nghiệp này cải thiện kết quả kinh doanh và tăng cường tính cạnh tranh.
V. Kết Luận Giải Pháp Tối Ưu Áp Dụng Phân Bổ Chi Phí ABC
Nghiên cứu về các nhân tố cản trở vận dụng phương pháp phân bổ chi phí ABC tại các doanh nghiệp Việt Nam mang lại những kết quả quan trọng và có ý nghĩa thực tiễn cao. Việc xác định được các nhân tố này giúp các nhà quản lý nhận diện được những khó khăn tiềm ẩn khi triển khai ABC, từ đó có những biện pháp phòng ngừa và giải quyết kịp thời. Các kiến nghị liên quan đến kết quả nghiên cứu, như tăng cường đào tạo, cải thiện kỹ thuật triển khai, xây dựng chiến lược phù hợp, sẽ giúp các doanh nghiệp Việt Nam áp dụng thành công phương pháp ABC, nâng cao hiệu quả quản lý chi phí và khả năng cạnh tranh. Nghiên cứu này cũng mở ra những hướng nghiên cứu tiếp theo về các yếu tố ảnh hưởng đến sự thành công của việc triển khai ABC tại Việt Nam.
5.1. Tầm Quan Trọng Của Việc Xác Định Các Rào Cản Triển Khai ABC
Việc xác định các nhân tố cản trở vận dụng phương pháp ABC tại các doanh nghiệp Việt Nam mang lại những kết quả quan trọng và có ý nghĩa thực tiễn cao. Việc xác định được các nhân tố này giúp các nhà quản lý nhận diện được những khó khăn tiềm ẩn khi triển khai ABC, từ đó có những biện pháp phòng ngừa và giải quyết kịp thời.
5.2. Kiến Nghị Để Áp Dụng Thành Công Phương Pháp ABC Tại VN
Các kiến nghị liên quan đến kết quả nghiên cứu, như tăng cường đào tạo, cải thiện kỹ thuật triển khai, xây dựng chiến lược phù hợp, sẽ giúp các doanh nghiệp Việt Nam áp dụng thành công phương pháp ABC, nâng cao hiệu quả quản lý chi phí và khả năng cạnh tranh. Nghiên cứu này cũng mở ra những hướng nghiên cứu tiếp theo về các yếu tố ảnh hưởng đến sự thành công của việc triển khai ABC tại Việt Nam.
