Những Nhân Tố Cản Trở Vận Dụng Phương Pháp Phân Bổ Chi Phí Trong Doanh Nghiệp Việt Nam

LỜI CAM ĐOAN

LỜI CẢM ƠN

1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU

1.1. Các nghiên cứu về phương pháp phân bổ chi phí ước tính theo mức độ hoạt động trên thế giới

1.2. Nghiên cứu hạn chế của kế toán truyền thống và đề xuất phương pháp ABC

1.3. Nghiên cứu về triển khai phương pháp ABC trên thế giới

1.4. Nghiên cứu phân bổ chi phí ước tính theo mức độ hoạt động tại Việt Nam

1.5. Khe hổng nghiên cứu về các nhân tố ảnh hưởng đến vận dụng phân bổ chi phí ước tính theo mức độ hoạt động ở các doanh nghiệp Việt Nam

2. CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT

2.1. Hệ thống kế toán chi phí

2.2. Quá trình phát triển của hệ thống kế toán chi phí

2.3. Giới hạn của hệ thống kế toán chi phí tại các công ty

2.4. Từ kế toán chi phí truyền thống đến phương pháp phân bổ chi phí ước tính theo mức độ hoạt động

2.5. Phương pháp phân bổ chi phí ước tính theo mức độ hoạt động

2.5.1. Khái niệm về phương pháp phân bổ chi phí ước tính theo mức độ hoạt động

2.5.2. Lịch sử phát triển phương pháp phân bổ chi phí ước tính theo mức độ hoạt động

2.5.3. Các bước kỹ thuật để tiến hành triển khai phân bổ chi phí ước tính theo mức độ hoạt động

2.5.3.1. Xây dựng mục tiêu cho phương pháp phân bổ chi phí ước tính theo mức độ hoạt động

2.5.3.2. Xây dựng nhóm để triển khai phương pháp phân bổ chi phí ước tính theo mức độ hoạt động

2.5.3.3. Nhận diện các hoạt động chính trong doanh nghiệp

2.5.3.4. Tính chi phí cho mỗi hoạt động

2.5.3.5. Xác định tiêu thức phân bổ lần hai cho hoạt động

2.5.3.6. Phân bổ chi phí hoạt động cho đối tượng chịu phí cuối cùng

2.6. Các nhân tố cản trở đến triển khai vận dụng phương pháp phân bổ chi phí ước tính theo mức độ hoạt động

2.6.1. Hạn chế nhận thức về phương pháp ABC

2.6.2. Hạn chế nguồn lực ảnh hưởng đến thiết kế phương pháp ABC

2.6.3. Tâm lý không muốn thay đổi cản trở quá trình thiết kế và xây dựng phương pháp ABC

2.6.4. Chiến lược hoạt động có ảnh hưởng đến lựa chọn phương pháp ABC

2.6.5. Ảnh hưởng của ủng hộ cấp cao

2.6.6. Hạn chế về kỹ thuật triển khai

2.6.7. Huấn luyện và đào tạo ảnh hưởng đến phương pháp ABC

2.6.8. Cấu trúc tổ chức công ty ảnh hưởng đến triển khai phương pháp ABC

2.6.9. Xây dựng mục tiêu từng giai đoạn, gắn với khen thưởng

2.6.10. Hạn chế vận dụng phương pháp ABC vào doanh nghiệp

2.7. Lý thuyết nền có liên quan đến nội dung của luận án

2.7.1. Lý thuyết về hành vi

2.7.2. Lý thuyết về hệ thống thông tin

2.7.3. Lý thuyết về lợi ích và chi phí

3. CHƯƠNG 3: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

3.1. Phương pháp nghiên cứu

3.1.1. Phương pháp nghiên cứu cho luận án

3.2. Quy trình nghiên cứu

3.2.1. Xây dựng giả thuyết

3.2.2. Mô hình lý thuyết

3.2.3. Xây dựng thang đo trong mô hình đo lường

3.2.4. Thiết kế bảng câu hỏi

4. CHƯƠNG 4: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU

4.1. Kết quả khảo sát với các chuyên gia

4.1.1. Về nhân tố ảnh hưởng đến việc vận dụng phương pháp ABC

4.1.2. Về thang đo đánh giá hạn chế vận dụng phương pháp ABC

4.2. Điều tra sơ bộ

4.2.1. Thống kê mô tả về điều tra sơ bộ

4.2.2. Đánh giá độ tin cậy của thang đo

4.2.3. Đánh giá giá trị thang đo – Phân tích nhân tố khám phá

4.2.4. Kết luận nghiên cứu sơ bộ

4.3. Điều tra chính thức

4.3.1. Thống kê mô tả về điều tra chính thức

4.3.2. Kiểm định CFA

4.4. Kiểm định hồi quy

4.4.1. Lựa chọn dạng hàm phù hợp cho các biến độc lập

4.4.2. Ước lượng các hệ số hồi quy

4.4.3. Kiểm định hệ số hồi quy

4.4.4. Kiểm định sự phù hợp của mô hình

4.4.5. Khoảng tin cậy của hệ số hồi quy

4.5. Một số bàn luận về kết quả nghiên cứu

5. CHƯƠNG 5: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ

5.1. Kết quả chính

5.2. Kiến nghị liên quan đến kết quả nghiên cứu

5.2.1. Về hạn chế kỹ thuật triển khai

5.2.2. Về tâm lý hạn chế thay đổi

5.2.3. Về vấn đề lựa chọn chiến lược có liên quan đến phương pháp ABC

5.2.4. Các kiến nghị khác liên quan nhằm hỗ trợ vận dụng phương pháp ABC vào các doanh nghiệp

5.3. Hạn chế và đề xuất hướng nghiên cứu tiếp theo

TÀI LIỆU THAM KHẢO

PHỤ LỤC

I. Tổng Quan Về Phân Bổ Chi Phí Giải Pháp Tối Ưu Cho DN

Phương pháp phân bổ chi phí, đặc biệt là phân bổ chi phí ước tính theo mức độ hoạt động (ABC), ngày càng được xem là giải pháp quan trọng để nâng cao hiệu quả quản lý và cạnh tranh cho doanh nghiệp Việt Nam. Trong bối cảnh kinh tế nhiều biến động, việc kiểm soát và phân bổ chi phí một cách chính xác trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết. Phương pháp ABC giúp doanh nghiệp xác định rõ các hoạt động tạo giá trị, từ đó cắt giảm các chi phí không cần thiết và tập trung nguồn lực vào những hoạt động mang lại lợi nhuận cao nhất. Kaplan and Johnson (1987) nhấn mạnh rằng ABC cung cấp một công cụ mạnh mẽ để doanh nghiệp tăng hiệu quả và khả năng cạnh tranh. Tuy nhiên, việc triển khai ABC tại Việt Nam còn gặp nhiều thách thức, đòi hỏi sự nghiên cứu và giải quyết các vấn đề cản trở một cách có hệ thống.

1.1. Tầm Quan Trọng Của Quản Lý Chi Phí Trong DN Hiện Nay

Giai đoạn 2010-2015 đánh dấu sự phát triển đầy khó khăn của các doanh nghiệp Việt Nam. Từ năm 2008, các dấu hiệu suy thoái của kinh tế thế giới đã ảnh hưởng đến Việt Nam (Phạm et al, 2015). Số lượng doanh nghiệp tạm dừng hoạt động và phá sản gia tăng đáng kể. Theo báo cáo của Cục đăng ký quản lý kinh doanh thuộc Bộ Kế hoạch Đầu tư cho thấy bảy tháng đầu năm 2017 có khoảng 43.000 doanh nghiệp giải thể, ngừng hoạt động. Điều này cho thấy khả năng ứng phó với điều kiện thay đổi của các doanh nghiệp Việt Nam còn yếu kém, ít thích nghi. Công tác quản lý điều hành tại các công ty còn yếu kém, đặc biệt là công tác quản lý chi phí, dẫn đến tăng chi phí, lợi nhuận sụt giảm. Phương pháp ABC được xem là giải pháp hữu hiệu.

1.2. Ưu Điểm Vượt Trội Của Phương Pháp Phân Bổ Chi Phí ABC

Phương pháp ABC cung cấp thông tin chi tiết về các hoạt động, cho phép nhà quản trị nhận biết các hoạt động nào tạo thêm giá trị và những hoạt động nào có thể loại bỏ để tiết kiệm chi phí (Raab, 2003; Hughes, 2005). Đồng thời, ABC giúp định giá sản phẩm chính xác hơn và xác định nhóm khách hàng, thị trường mang lại lợi nhuận cao nhất. Theo Kaplan and Cooper (1998), ABC cung cấp bức tranh toàn cảnh rõ ràng về các nguồn lực được sử dụng cho các hoạt động trong doanh nghiệp, giúp công ty quản lý chi phí hiệu quả. Mặc dù được đánh giá cao về mặt học thuật, việc áp dụng ABC trong thực tế còn hạn chế (Jamaliah and Maliah, 2008; Henrik and Erling, 2011; Phillip, 2013; Martha et al, 2014).

II. Vấn Đề Vì Sao Doanh Nghiệp Việt Khó Vận Dụng ABC

Mặc dù phương pháp phân bổ chi phí ABC mang lại nhiều lợi ích, việc triển khai tại các doanh nghiệp Việt Nam còn gặp nhiều khó khăn và hạn chế. Theo Huynh and Gong (2014) và Huynh et al (2014), việc vận dụng phương pháp này vào các doanh nghiệp tại Việt Nam là rất hạn chế. Nguyên nhân có thể đến từ nhiều yếu tố khác nhau, từ hạn chế về nhận thức, nguồn lực, đến tâm lý ngại thay đổi và các vấn đề kỹ thuật. Nghiên cứu có hệ thống về các nhân tố tác động tiêu cực đến việc vận dụng phương pháp ABC còn thiếu, tạo ra một lỗ hổng trong việc hỗ trợ các doanh nghiệp Việt Nam áp dụng thành công phương pháp này. Việc tìm ra các nhân tố cản trở này có ý nghĩa quan trọng để giúp các nhà quản lý nhận định được khó khăn và tìm cách khắc phục.

2.1. Lỗ Hổng Nghiên Cứu Về Các Yếu Tố Cản Trở Áp Dụng ABC

Nghiên cứu có hệ thống về các nhân tố tác động tiêu cực đến việc vận dụng phương pháp ABC còn thiếu. Việc tìm ra các nhân tố cản trở áp dụng phương pháp ABC vào các doanh nghiệp tại Việt Nam có ý nghĩa quan trọng, giúp cho các nhà quản lý nhận định được các khó khăn khi triển khai, và tìm cách khắc phục để có thể áp dụng thành công phương pháp này vào từng doanh nghiệp cụ thể giúp tăng khả năng cạnh tranh và tăng hiệu quả kinh doanh tại đơn vị. Như vậy, phương pháp phân bổ chi phí ước tính theo mức độ hoạt động có thể xem là một công cụ tăng hiệu quả và tính cạnh tranh cho doanh nghiệp (Kaplan and Johnson, 1987) và có thể giúp các doanh nghiệp Việt Nam trong thời kỳ khó khăn như hiện nay.

2.2. Thách Thức Thực Tế Khi Triển Khai Phương Pháp ABC Tại VN

Việc vận dụng phương pháp ABC vào thực tế còn nhiều thách thức (Phillip, 2013). Việc tìm ra các nhân tố ngăn trở áp dụng phương pháp này vào thực tế để từ đó có các giải pháp vận dụng phương pháp này là mục tiêu cấp thiết của luận án này. Mục tiêu của luận án hướng đến các vấn đề sau: Xác định các nhân tố cản trở đến quá trình vận dụng phương pháp phân bổ chi phí ước tính theo mức độ hoạt động vào các doanh nghiệp tại Việt Nam. Đo lường và đánh giá mức độ tác động của các nhân tố này đến quá trình vận dụng phương pháp ABC vào thực tế tại các doanh nghiệp ở Việt Nam.

III. Cách Vượt Qua Rào Cản Giải Pháp Phân Bổ Chi Phí Hiệu Quả

Để vượt qua những rào cản và triển khai thành công phương pháp phân bổ chi phí ABC tại các doanh nghiệp Việt Nam, cần có những giải pháp đồng bộ và toàn diện. Các giải pháp này cần tập trung vào việc nâng cao nhận thức về lợi ích của ABC, cung cấp nguồn lực cần thiết, tạo dựng văn hóa sẵn sàng thay đổi và áp dụng các kỹ thuật triển khai phù hợp. Đồng thời, sự ủng hộ từ cấp cao và việc xây dựng mục tiêu cụ thể, gắn liền với khen thưởng, cũng đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo sự thành công của quá trình triển khai ABC. Việc ứng dụng lý thuyết hành vi, hệ thống thông tin và lợi ích chi phí có thể mang lại một cái nhìn sâu sắc và giúp định hướng cách tiếp cận các vấn đề liên quan đến việc thực hiện ABC (Nguyễn Đình Thọ, 2012).

3.1. Nâng Cao Nhận Thức Về Lợi Ích Của Phương Pháp ABC

Cần tăng cường đào tạo và truyền thông về lợi ích của phương pháp ABC cho tất cả các cấp quản lý và nhân viên trong doanh nghiệp. Việc hiểu rõ lợi ích của ABC sẽ giúp tạo động lực và sự ủng hộ từ mọi người, từ đó giúp quá trình triển khai diễn ra thuận lợi hơn. Cần nhấn mạnh rằng ABC không chỉ là một công cụ kế toán mà còn là một công cụ quản lý chiến lược giúp doanh nghiệp đưa ra các quyết định chính xác hơn.

3.2. Cung Cấp Nguồn Lực Đầy Đủ Để Triển Khai ABC Thành Công

Việc triển khai phương pháp ABC đòi hỏi đầu tư về thời gian, nguồn lực tài chính và nhân lực. Doanh nghiệp cần sẵn sàng cung cấp các nguồn lực cần thiết để đảm bảo quá trình triển khai diễn ra suôn sẻ. Điều này bao gồm việc đào tạo nhân viên, mua sắm phần mềm và thiết bị cần thiết, và thuê chuyên gia tư vấn nếu cần thiết.

3.3. Xây Dựng Văn Hóa Sẵn Sàng Thay Đổi Trong Doanh Nghiệp

Một trong những rào cản lớn nhất đối với việc triển khai phương pháp ABC là tâm lý ngại thay đổi của nhân viên. Doanh nghiệp cần tạo dựng một văn hóa sẵn sàng thay đổi, khuyến khích nhân viên chấp nhận và thích nghi với những thay đổi mới. Điều này có thể được thực hiện thông qua việc truyền thông rõ ràng về lý do thay đổi, tạo cơ hội cho nhân viên tham gia vào quá trình ra quyết định, và khen thưởng những người có đóng góp tích cực cho quá trình thay đổi.

IV. Ứng Dụng Thực Tiễn Nghiên Cứu Các Nhân Tố Cản Trở ABC

Luận án này sử dụng phương pháp hỗn hợp, bao gồm khảo sát định tính và định lượng để xác định và đánh giá mức độ ảnh hưởng của các nhân tố cản trở việc vận dụng phương pháp ABC tại các doanh nghiệp Việt Nam. Giai đoạn khảo sát định tính sử dụng lý thuyết nền (Ground Theory – GT) và phỏng vấn chuyên gia để khám phá các nhân tố cản trở. Sau đó, giai đoạn khảo sát định lượng sử dụng các phương pháp thống kê để đo lường và đánh giá mức độ tác động của các nhân tố này. Phạm vi nghiên cứu là các doanh nghiệp Việt Nam hoạt động trên những địa phương trọng điểm như thành phố Hồ Chí Minh, Hà Nội, Đà Nẵng, Bình Dương, Đồng Nai, Bình Phước, Tiền Giang, Bình Thuận, Tây Ninh trong thời gian từ tháng 1 đến tháng 10 năm 2015.

4.1. Phương Pháp Nghiên Cứu Hỗn Hợp Định Tính Và Định Lượng

Để đạt được mục tiêu đề ra, luận án này sử dụng phương pháp hỗn hợp bao gồm khảo sát định tính và khảo sát định lượng (John, 2013). Giai đoạn khảo sát định tính được thực hiện trước, sau đó đến khảo sát định lượng. Giai đoạn một, khảo sát định tính được dùng để tìm ra các nhân tố cản trở đến vận dụng phương pháp ABC ở các doanh nghiệp Việt Nam. Trong khảo sát định tính sử dụng các công cụ như lý thuyết nền (Ground Theory – GT), phỏng vấn với các chuyên gia.

4.2. Phạm Vi Nghiên Cứu Các Doanh Nghiệp Tại Các Tỉnh Thành

Phạm vi nghiên cứu là các doanh nghiệp Việt Nam hoạt động trên những địa phương trọng điểm như thành phố Hồ Chí Minh, Hà Nội, Đà Nẵng, Bình Dương, Đồng Nai, Bình Phước, Tiền Giang, Bình Thuận, Tây Ninh. Thời gian thu thập được tiến hành từ tháng 1 đến tháng 10 năm 2015. Dựa trên tính cấp thiết đã trình bày ở trên, hiện nay rất cần việc ứng dụng phương pháp ABC vào doanh nghiệp Việt Nam giúp các doanh nghiệp này cải thiện kết quả kinh doanh và tăng cường tính cạnh tranh.

V. Kết Luận Giải Pháp Tối Ưu Áp Dụng Phân Bổ Chi Phí ABC

Nghiên cứu về các nhân tố cản trở vận dụng phương pháp phân bổ chi phí ABC tại các doanh nghiệp Việt Nam mang lại những kết quả quan trọng và có ý nghĩa thực tiễn cao. Việc xác định được các nhân tố này giúp các nhà quản lý nhận diện được những khó khăn tiềm ẩn khi triển khai ABC, từ đó có những biện pháp phòng ngừa và giải quyết kịp thời. Các kiến nghị liên quan đến kết quả nghiên cứu, như tăng cường đào tạo, cải thiện kỹ thuật triển khai, xây dựng chiến lược phù hợp, sẽ giúp các doanh nghiệp Việt Nam áp dụng thành công phương pháp ABC, nâng cao hiệu quả quản lý chi phí và khả năng cạnh tranh. Nghiên cứu này cũng mở ra những hướng nghiên cứu tiếp theo về các yếu tố ảnh hưởng đến sự thành công của việc triển khai ABC tại Việt Nam.

5.1. Tầm Quan Trọng Của Việc Xác Định Các Rào Cản Triển Khai ABC

Việc xác định các nhân tố cản trở vận dụng phương pháp ABC tại các doanh nghiệp Việt Nam mang lại những kết quả quan trọng và có ý nghĩa thực tiễn cao. Việc xác định được các nhân tố này giúp các nhà quản lý nhận diện được những khó khăn tiềm ẩn khi triển khai ABC, từ đó có những biện pháp phòng ngừa và giải quyết kịp thời.

5.2. Kiến Nghị Để Áp Dụng Thành Công Phương Pháp ABC Tại VN

Các kiến nghị liên quan đến kết quả nghiên cứu, như tăng cường đào tạo, cải thiện kỹ thuật triển khai, xây dựng chiến lược phù hợp, sẽ giúp các doanh nghiệp Việt Nam áp dụng thành công phương pháp ABC, nâng cao hiệu quả quản lý chi phí và khả năng cạnh tranh. Nghiên cứu này cũng mở ra những hướng nghiên cứu tiếp theo về các yếu tố ảnh hưởng đến sự thành công của việc triển khai ABC tại Việt Nam.

Những Nhân Tố Cản Trở Đến Vận Dụng Phương Pháp Phân Bổ Chi Phí Ước Tính Theo Mức Độ Hoạt Động Trong Doanh Nghiệp Việt Nam