Các Nhân Tố Ảnh Hưởng Đến Việc Vận Dụng Kế Toán Quản Trị Trong Các Doanh Nghiệp Sản Xuất Tại TP.HCM

• Tác giả: Đỗ Thị Dung
• Người hướng dẫn: TS. Lê Đình Trực
• Trường học: Trường Đại Học Kinh Tế TP.HCM
• Chuyên ngành: Kế toán
• Đề tài: Các Nhân Tố Ảnh Hưởng Đến Việc Vận Dụng Kế Toán Quản Trị Trong Các Doanh Nghiệp Sản Xuất Tại TP.HCM
• Loại tài liệu: Luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2019
• Địa điểm: Thành phố Hồ Chí Minh

• LỜI CAM ĐOAN
• 1. PHẦN MỞ ĐẦU
• 1.1. Tính cấp thiết của đề tài
• 1.2. Mục tiêu nghiên cứu và câu hỏi nghiên cứu
• 1.2.1. Mục tiêu nghiên cứu
• 1.2.1.1. Mục tiêu tổng quát
• 1.2.1.2. Mục tiêu cụ thể
• 1.2.2. Câu hỏi nghiên cứu
• 1.3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
• 1.4. Phương pháp nghiên cứu
• 1.4.1. Phương pháp nghiên cứu định tính
• 1.4.2. Phương pháp nghiên cứu định lượng
• 1.5. Đóng góp mới của đề tài
• 2. TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU
• 2.1. Tổng quan các nghiên cứu nước ngoài
• 2.2. Tổng quan các nghiên cứu trong nước
• 2.3. Khe hổng nghiên cứu
• 3. CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN VIỆC VẬN DỤNG KẾ TOÁN QUẢN TRỊ
• 3.1. Các khái niệm kế toán quản trị
• 3.2. Vai trò của kế toán quản trị
• 3.3. Nội dung của kế toán quản trị
• 3.3.1. Kế toán quản trị chi phí
• 3.3.2. Hệ thống dự toán sản xuất kinh doanh
• 3.3.3. Hệ thống đánh giá thành quả trong doanh nghiệp
• 3.3.4. Hệ thống hỗ trợ cho việc ra quyết định
• 3.4. Doanh nghiệp sản xuất
• 3.4.1. Đặc điểm doanh nghiệp sản xuất
• 3.5. Các nhân tố ảnh hưởng đến việc vận dụng KTQT
• 3.5.1. Các lý thuyết nền có liên quan
• 3.5.1.1. Lý thuyết dự phòng (Contingency theory)
• 3.5.1.2. Lý thuyết bất định
• 3.5.1.3. Lý thuyết hành vi dự định (Theory of Planned Behavior)
• 3.5.1.4. Lý thuyết quan hệ lợi ích – chi phí (Cost benefit theory)
• 4. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 4.1. Khung nghiên cứu và quy trình nghiên cứu
• 4.1.1. Khung nghiên cứu
• 4.1.2. Quy trình nghiên cứu
• 4.2. Xây dựng mô hình nghiên cứu các nhân tố tác động đến việc vận dụng KTQT trong các doanh nghiệp sản xuất trên địa bàn TP
• 4.3. Phương pháp nghiên cứu định tính
• 4.4. Phương pháp nghiên cứu định lượng
• 4.4.1. Mẫu nghiên cứu
• 4.4.2. Đối tượng và phạm vi khảo sát
• 4.4.3. Phân tích dữ liệu
• 4.4.3.1. Công cụ phân tích dữ liệu
• 4.5. Kết quả nghiên cứu và bàn luận
• 4.5.1. Kết quả nghiên cứu định tính
• 4.5.2. Kết quả nghiên cứu định lượng
• 4.5.2.1. Thống kê mẫu nghiên cứu
• 4.5.2.2. Mức độ vận dụng KTQT trong các DNSX tham gia khảo sát
• 4.5.2.3. Phân tích hệ số Cronbach's alpha
• 4.5.2.4. Phân tích nhân tố khám phá
• 4.5.2.4.1. Phân tích khám phá thang đo các nhân tố ảnh hưởng đến khả năng vận dụng kế toán quản trị
• 4.5.2.4.2. Phân tích khám phá thang đo vận dụng kế toán quản trị
• 4.5.2.5. Phân tích hồi quy
• 4.5.2.5.1. Phân tích tương quan
• 4.5.2.5.2. Phân tích hồi quy
• 4.5.2.5.3. Kiểm định sự phù hợp của mô hình và hiện tượng đa cộng tuyến
• 4.5.2.6. Phương trình hồi quy tuyến tính bội
• 4.5.2.7. Bàn luận kết quả nghiên cứu
• 4.5.2.7.1. Mức độ cạnh tranh của thị trường
• 4.5.2.7.2. Nhận thức của người chủ/người điều hành DN về KTQT
• 4.5.2.7.3. Quy mô doanh nghiệp
• 4.5.2.7.4. Phân cấp quản lý
• 4.5.2.7.5. Áp dụng công nghệ sản xuất tiên tiến
• 4.5.2.7.6. Chi phí tổ chức công tác kế toán quản trị
• 4.5.2.7.7. Trình độ nhân viên kế toán
• 5. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
• 5.1. Một số kiến nghị
• 5.1.1. Đối với nhân tố mức độ cạnh tranh của thị trường
• 5.1.2. Đối với nhân tố nhận thức của người chủ/người điều hành doanh nghiệp về KTQT
• 5.1.3. Đối với nhân tố quy mô doanh nghiệp
• 5.1.4. Đối với nhân tố văn hóa doanh nghiệp
• 5.1.5. Đối với nhân tố phân cấp quản lý
• 5.1.6. Đối với nhân tố áp dụng công nghệ sản xuất tiên tiến
• 5.1.7. Đối với nhân tố chi phí cho việc tổ chức công tác KTQT
• 5.2. Hạn chế của đề tài và hướng nghiên cứu trong tương lai
• 5.2.1. Hạn chế của đề tài
• 5.2.2. Hướng nghiên cứu trong tương lai
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC
• Phụ lục 1. Bảng câu hỏi khảo sát ý kiến chuyên gia
• Phụ lục 2. Bảng câu hỏi khảo sát
• Phụ lục 3. Bảng tóm tắt một số nghiên cứu ngoài nước tiêu biểu về vận dụng KTQT trong các doanh nghiệp
• Phụ lục 4. Bảng tóm tắt một số nghiên cứu trong nước tiêu biểu về vận dụng KTQT trong các doanh nghiệp
• Phụ lục 5. Thống kê mô tả
• Phụ lục 6. Kết quả cronbach’s Alpha của thang đo
• Phụ lục 7. Phân tích nhân tố khám phá
• Phụ lục 8. Phân tích tương quan và hồi quy tuyến tính
• Phụ lục 9. Bảng danh sách chuyên gia
• Phụ lục 10. Danh sách doanh nghiệp khảo sát

I. Tổng quan về Kế Toán Quản Trị trong Doanh Nghiệp Sản Xuất

Trong bối cảnh kinh tế toàn cầu hóa và sự cạnh tranh ngày càng gay gắt, việc vận dụng kế toán quản trị (KTQT) trở nên vô cùng quan trọng đối với các doanh nghiệp sản xuất (DNSX). KTQT không chỉ là công cụ ghi chép số liệu mà còn là hệ thống thông tin hỗ trợ ra quyết định, kiểm soát chi phí và nâng cao hiệu quả hoạt động. Tại TP.HCM, các DNSX đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế, và việc áp dụng KTQT hiệu quả sẽ giúp họ tăng cường khả năng cạnh tranh và phát triển bền vững. Tuy nhiên, việc vận dụng KTQT không phải lúc nào cũng suôn sẻ, mà chịu ảnh hưởng của nhiều yếu tố khác nhau. Theo Trần Ngọc Hùng (2016), Trần Thị Yến (2017), và Huỳnh Cao Khải (2018), nhận thức về KTQT còn hạn chế, và việc áp dụng chưa hiệu quả. Nghiên cứu này tập trung vào việc xác định và đánh giá các nhân tố ảnh hưởng đến việc vận dụng KTQT trong các DNSX tại TP.HCM, từ đó đưa ra các giải pháp nhằm thúc đẩy ứng dụng KTQT một cách hiệu quả.

1.1. Tầm quan trọng của kế toán quản trị trong môi trường cạnh tranh

Trong môi trường kinh doanh đầy biến động và áp lực cạnh tranh gay gắt, kế toán quản trị đóng vai trò then chốt trong việc cung cấp thông tin chính xác và kịp thời cho các nhà quản lý. KTQT giúp doanh nghiệp xác định và kiểm soát chi phí sản xuất, đánh giá hiệu quả hoạt động của từng bộ phận, và đưa ra các quyết định chiến lược về giá cả, sản phẩm và thị trường. Việc áp dụng KTQT hiệu quả sẽ giúp doanh nghiệp tối ưu hóa nguồn lực, nâng cao năng lực cạnh tranh, và đạt được lợi nhuận bền vững. Thông tin này giúp các nhà quản lý đưa ra quyết định kịp thời và chính xác.

1.2. Thực trạng vận dụng KTQT tại các doanh nghiệp sản xuất TP.HCM

Mặc dù tầm quan trọng của KTQT đã được nhận thức, tuy nhiên, thực tế vận dụng KTQT tại các doanh nghiệp sản xuất ở TP.HCM vẫn còn nhiều hạn chế. Nhiều doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp vừa và nhỏ, chưa có đủ nguồn lực và kiến thức để triển khai KTQT một cách hiệu quả. Các công cụ KTQT được sử dụng chủ yếu là các công cụ truyền thống, và chưa đáp ứng được yêu cầu ngày càng cao của công tác quản lý. Theo nghiên cứu của Đỗ Thị Dung năm 2019, việc vận dụng KTQT trong các DNSX chịu ảnh hưởng của nhiều yếu tố, và cần có các giải pháp phù hợp để khắc phục những hạn chế này.

II. Thách Thức Vận Dụng Kế Toán Quản Trị Tại Doanh Nghiệp TP

Việc vận dụng kế toán quản trị (KTQT) trong các doanh nghiệp sản xuất (DNSX) tại TP.HCM đối mặt với nhiều thách thức. Các thách thức này có thể xuất phát từ cả bên trong và bên ngoài doanh nghiệp, bao gồm: hạn chế về nguồn lực tài chính, thiếu hụt kiến thức và kỹ năng về KTQT, sự phức tạp của môi trường kinh doanh, và những thay đổi nhanh chóng của công nghệ sản xuất. Đặc biệt, áp lực cạnh tranh ngày càng gia tăng đòi hỏi các doanh nghiệp phải liên tục đổi mới và cải tiến quy trình quản lý, trong khi nhiều doanh nghiệp vẫn chưa nhận thức đầy đủ về vai trò của KTQT trong việc hỗ trợ quá trình này. Việc không vượt qua được những thách thức này có thể dẫn đến việc vận dụng KTQT không hiệu quả, thậm chí thất bại, gây ảnh hưởng tiêu cực đến hiệu quả hoạt động và năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp.

2.1. Hạn chế về Nguồn Nhân Lực và kiến thức Kế Toán Quản Trị

Một trong những thách thức lớn nhất đối với việc vận dụng KTQT là sự thiếu hụt về nguồn nhân lực có trình độ và kinh nghiệm về KTQT. Nhiều doanh nghiệp không có đủ nhân viên kế toán được đào tạo bài bản về KTQT, và không có khả năng áp dụng các công cụ và kỹ thuật KTQT một cách hiệu quả. Điều này đặc biệt đúng đối với các doanh nghiệp vừa và nhỏ, nơi nguồn lực tài chính và nhân sự thường bị hạn chế. Do đó, việc đào tạo và phát triển nguồn nhân lực KTQT là một yêu cầu cấp thiết để nâng cao khả năng vận dụng KTQT trong các doanh nghiệp.

2.2. Rào Cản về Chi Phí và Khả Năng Tiếp Cận Vốn để triển khai

Việc triển khai hệ thống kế toán quản trị hiệu quả đòi hỏi doanh nghiệp phải đầu tư vào các phần mềm kế toán, công nghệ thông tin, và đào tạo nhân viên. Chi phí đầu tư ban đầu và chi phí vận hành hệ thống KTQT có thể là một rào cản lớn đối với nhiều doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp nhỏ và vừa với khả năng tiếp cận vốn còn hạn chế. Việc thuyết phục các nhà quản lý đầu tư vào KTQT đòi hỏi phải chứng minh được lợi ích mà nó mang lại, và phải có kế hoạch triển khai hiệu quả để giảm thiểu rủi ro và chi phí.

III. Phương Pháp Tăng Cường Vận Dụng KTQT Tại Doanh Nghiệp Sản Xuất

Để tăng cường vận dụng kế toán quản trị (KTQT) trong các doanh nghiệp sản xuất (DNSX) tại TP.HCM, cần có một cách tiếp cận toàn diện, bao gồm các giải pháp về đào tạo nguồn nhân lực, nâng cao nhận thức về KTQT, cải thiện hệ thống thông tin kế toán, và khuyến khích sự tham gia của các nhà quản lý. Các giải pháp này cần được triển khai một cách đồng bộ và phù hợp với đặc điểm của từng doanh nghiệp, nhằm đảm bảo rằng KTQT thực sự trở thành một công cụ hỗ trợ đắc lực cho công tác quản lý. Theo kết quả nghiên cứu của Đỗ Thị Dung (2019), Mức độ cạnh tranh, Nhận thức của lãnh đạo và Quy mô doanh nghiệp là những yếu tố quan trọng cần được xem xét.

3.1. Nâng cao Nhận Thức về KTQT cho Ban Quản Lý

Một trong những yếu tố quan trọng nhất để tăng cường vận dụng KTQT là nâng cao nhận thức của ban quản lý về vai trò và lợi ích của KTQT. Các nhà quản lý cần hiểu rõ rằng KTQT không chỉ là công cụ kiểm soát chi phí, mà còn là hệ thống thông tin hỗ trợ ra quyết định chiến lược. Việc tổ chức các khóa đào tạo, hội thảo, và tham quan học hỏi kinh nghiệm từ các doanh nghiệp đã áp dụng KTQT thành công có thể giúp nâng cao nhận thức của các nhà quản lý.

3.2. Đầu tư vào Phần Mềm Kế Toán và Hệ Thống Thông Tin Kế Toán

Để vận dụng KTQT hiệu quả, doanh nghiệp cần đầu tư vào các phần mềm kế toán và hệ thống thông tin kế toán hiện đại. Các hệ thống này phải có khả năng thu thập, xử lý, và phân tích dữ liệu một cách nhanh chóng và chính xác. Việc tích hợp các hệ thống thông tin khác nhau trong doanh nghiệp, chẳng hạn như hệ thống quản lý sản xuất, hệ thống quản lý kho, và hệ thống bán hàng, cũng là một yếu tố quan trọng để đảm bảo tính toàn diện và nhất quán của thông tin kế toán.

3.3. Đào Tạo Kế Toán Chuyên Sâu về KTQT và Kỹ Năng Phân Tích

Việc đào tạo đội ngũ kế toán có kiến thức chuyên sâu về KTQT và kỹ năng phân tích là một yêu cầu không thể thiếu để vận dụng KTQT hiệu quả. Các chương trình đào tạo cần tập trung vào các kỹ năng như phân tích chi phí, lập dự toán, đánh giá hiệu quả hoạt động, và ra quyết định dựa trên thông tin kế toán. Ngoài ra, kế toán viên cũng cần được trang bị các kỹ năng mềm như giao tiếp, làm việc nhóm, và tư duy phản biện để có thể tư vấn và hỗ trợ các nhà quản lý trong việc ra quyết định.

IV. Nhân Tố Ảnh Hưởng Vận Dụng Kế Toán Quản Trị Tại TP

Theo nghiên cứu của Đỗ Thị Dung (2019), có nhiều nhân tố ảnh hưởng đến việc vận dụng kế toán quản trị (KTQT) trong các doanh nghiệp sản xuất (DNSX) trên địa bàn TP.HCM, bao gồm: Mức độ cạnh tranh của thị trường, Nhận thức của người chủ/người điều hành DN về KTQT, Quy mô doanh nghiệp, Văn hóa doanh nghiệp, Phân cấp quản lý, Áp dụng công nghệ sản xuất tiên tiến, Chi phí tổ chức công tác kế toán quản trị và Trình độ nhân viên kế toán. Các nhân tố này có thể tác động tích cực hoặc tiêu cực đến việc vận dụng KTQT, và cần được xem xét một cách cẩn thận khi xây dựng kế hoạch triển khai KTQT trong doanh nghiệp.

4.1. Mức Độ Cạnh Tranh Tác Động Đến Quyết Định Vận Dụng KTQT

Khi mức độ cạnh tranh trên thị trường tăng lên, các doanh nghiệp cần có thông tin chính xác và kịp thời để đưa ra các quyết định về giá cả, sản phẩm, và thị trường. KTQT có thể cung cấp những thông tin này, giúp doanh nghiệp xác định lợi thế cạnh tranh và đưa ra các chiến lược phù hợp để tồn tại và phát triển. Do đó, mức độ cạnh tranh là một trong những yếu tố quan trọng thúc đẩy doanh nghiệp vận dụng KTQT.

4.2. Nhận Thức Lãnh Đạo Quyết Định Đến Mức Độ Ứng Dụng KTQT

Nếu người chủ hoặc người điều hành doanh nghiệp không nhận thức được vai trò và lợi ích của KTQT, họ sẽ không đầu tư vào việc triển khai KTQT trong doanh nghiệp. Ngược lại, nếu họ nhận thức được giá trị của KTQT, họ sẽ sẵn sàng đầu tư nguồn lực và hỗ trợ việc triển khai KTQT một cách hiệu quả. Vì vậy, nhận thức của lãnh đạo là một yếu tố then chốt quyết định đến mức độ ứng dụng KTQT trong doanh nghiệp.

V. Ứng Dụng Thực Tế và Kết Quả Nghiên Cứu về KTQT tại TP

Nghiên cứu của Đỗ Thị Dung (2019) đã khảo sát 206 mẫu hợp lệ từ các doanh nghiệp sản xuất (DNSX) tại TP.HCM và kết quả cho thấy 7 nhân tố chính tác động tích cực đến khả năng vận dụng kế toán quản trị (KTQT). Các nhân tố này bao gồm: Mức độ cạnh tranh của thị trường, Nhận thức của người chủ/người điều hành DN về KTQT, Quy mô doanh nghiệp, Văn hóa doanh nghiệp, Phân cấp quản lý, Áp dụng công nghệ sản xuất tiên tiến, Chi phí tổ chức công tác kế toán quản trị. Kết quả này cung cấp một bức tranh toàn diện về các yếu tố ảnh hưởng đến việc vận dụng KTQT trong các DNSX tại TP.HCM, và có thể được sử dụng để xây dựng các giải pháp phù hợp để tăng cường ứng dụng KTQT.

5.1. Phân Tích Chi Tiết Tác Động của Các Nhân Tố Chính

Nghiên cứu đã phân tích chi tiết tác động của từng nhân tố chính đến khả năng vận dụng KTQT. Ví dụ, mức độ cạnh tranh của thị trường được xác định là yếu tố có tác động mạnh nhất, cho thấy rằng các doanh nghiệp đối mặt với áp lực cạnh tranh cao thường có xu hướng vận dụng KTQT nhiều hơn. Nhận thức của người chủ/người điều hành DN về KTQT cũng được xác định là một yếu tố quan trọng, cho thấy rằng sự hiểu biết và đánh giá cao về KTQT của lãnh đạo có thể thúc đẩy việc ứng dụng KTQT trong doanh nghiệp.

5.2. Đề Xuất Giải Pháp Cụ Thể Dựa Trên Kết Quả Nghiên Cứu

Dựa trên kết quả nghiên cứu, tác giả đã đề xuất một số giải pháp cụ thể để tăng cường ứng dụng KTQT trong các DNSX tại TP.HCM. Các giải pháp này bao gồm: nâng cao nhận thức về KTQT cho các nhà quản lý, đầu tư vào hệ thống thông tin kế toán hiện đại, đào tạo đội ngũ kế toán chuyên sâu về KTQT, và xây dựng văn hóa doanh nghiệp khuyến khích việc sử dụng thông tin kế toán trong ra quyết định.

VI. Kết Luận và Định Hướng Tương Lai Về Vận Dụng KTQT

Việc vận dụng kế toán quản trị (KTQT) trong các doanh nghiệp sản xuất (DNSX) tại TP.HCM là một quá trình phức tạp, chịu ảnh hưởng của nhiều yếu tố. Nghiên cứu của Đỗ Thị Dung (2019) đã xác định và đánh giá mức độ tác động của các yếu tố này, từ đó đưa ra các giải pháp để tăng cường ứng dụng KTQT. Trong tương lai, cần có thêm nhiều nghiên cứu để đánh giá hiệu quả của các giải pháp này, và để tìm ra các yếu tố mới có thể ảnh hưởng đến việc vận dụng KTQT trong bối cảnh kinh tế số và hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng.

6.1. Hạn Chế Của Nghiên Cứu Và Hướng Nghiên Cứu Tiếp Theo

Mặc dù nghiên cứu đã đóng góp vào việc hiểu rõ hơn về các yếu tố ảnh hưởng đến việc vận dụng KTQT trong các DNSX tại TP.HCM, tuy nhiên, vẫn còn một số hạn chế cần được khắc phục trong các nghiên cứu tiếp theo. Ví dụ, mẫu nghiên cứu có thể được mở rộng để bao gồm các doanh nghiệp thuộc các ngành nghề khác nhau, hoặc các doanh nghiệp có quy mô lớn hơn. Ngoài ra, có thể sử dụng các phương pháp nghiên cứu định tính sâu hơn để khám phá các yếu tố tiềm ẩn ảnh hưởng đến việc vận dụng KTQT.

6.2. KTQT Trong Bối Cảnh Kinh Tế Số và Phát Triển Bền Vững

Trong bối cảnh kinh tế số và phát triển bền vững, vai trò của KTQT ngày càng trở nên quan trọng. KTQT có thể giúp doanh nghiệp quản lý rủi ro, tối ưu hóa nguồn lực, và đưa ra các quyết định kinh doanh có trách nhiệm với xã hội và môi trường. Các nghiên cứu trong tương lai cần tập trung vào việc khám phá các ứng dụng mới của KTQT trong bối cảnh này, và để phát triển các công cụ và kỹ thuật KTQT phù hợp với yêu cầu của kinh tế số và phát triển bền vững.

Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh nền kinh tế toàn cầu hóa và sự cạnh tranh ngày càng khốc liệt, ngành sản xuất tại Việt Nam nói chung và TP.HCM nói riêng đóng vai trò then chốt trong phát triển kinh tế quốc dân. Theo Tổng cục Thống kê, năm 2018, ngành sản xuất đóng góp khoảng 10,5 điểm phần trăm vào mức tăng trưởng kinh tế cả nước. Tuy nhiên, các doanh nghiệp sản xuất (DNSX) tại TP.HCM đang phải đối mặt với áp lực cạnh tranh không chỉ từ các doanh nghiệp trong nước mà còn từ các công ty nước ngoài với lợi thế về vốn, thương hiệu và trình độ quản lý. Trong bối cảnh đó, việc vận dụng kế toán quản trị (KTQT) trở thành công cụ quản lý thiết yếu nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động và sức cạnh tranh của doanh nghiệp.

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là nhận diện và đo lường mức độ ảnh hưởng của các nhân tố tác động đến việc vận dụng KTQT trong các DNSX trên địa bàn TP.HCM. Nghiên cứu khảo sát 206 doanh nghiệp sản xuất trong giai đoạn từ tháng 6 đến tháng 11 năm 2018, tập trung vào tám nhân tố chính: quy mô doanh nghiệp, nhận thức của người chủ/người điều hành về KTQT, chi phí tổ chức công tác KTQT, văn hóa doanh nghiệp, trình độ nhân viên kế toán, mức độ cạnh tranh của thị trường, áp dụng công nghệ sản xuất tiên tiến và phân cấp quản lý. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc giúp các DNSX xây dựng chiến lược vận dụng KTQT phù hợp, từ đó nâng cao năng lực cạnh tranh và phát triển bền vững trong môi trường kinh tế thị trường hiện nay.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết nền tảng sau:

• Lý thuyết dự phòng (Contingency theory): Nhấn mạnh sự phù hợp giữa hệ thống kế toán quản trị và các yếu tố đặc thù của doanh nghiệp như quy mô, môi trường cạnh tranh và cấu trúc tổ chức.
• Lý thuyết hành vi dự định (Theory of Planned Behavior): Giải thích hành vi vận dụng KTQT dựa trên nhận thức, thái độ và ý định của người chủ/người điều hành doanh nghiệp.
• Lý thuyết quan hệ lợi ích – chi phí (Cost-benefit theory): Phân tích chi phí tổ chức KTQT so với lợi ích thu được từ việc áp dụng các kỹ thuật kế toán quản trị.
• Khái niệm chính:
  • Kế toán quản trị (KTQT): Quá trình thu thập, xử lý và cung cấp thông tin tài chính và phi tài chính hỗ trợ nhà quản trị trong lập kế hoạch, kiểm soát và ra quyết định.
  • Doanh nghiệp sản xuất: Đơn vị kinh tế có quy trình biến đổi nguyên liệu thành sản phẩm, chịu ảnh hưởng bởi quy mô, văn hóa và công nghệ sản xuất.
  • Phân cấp quản lý: Mức độ phân quyền và tự chủ trong quản lý các cấp của doanh nghiệp.
  • Công nghệ sản xuất tiên tiến (CNSXTT): Các kỹ thuật và hệ thống sản xuất hiện đại giúp nâng cao hiệu quả và chất lượng sản phẩm.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu kết hợp phương pháp định tính và định lượng nhằm đảm bảo tính toàn diện và chính xác:

• Phương pháp định tính: Phỏng vấn sâu 5 chuyên gia gồm các phó giám đốc, kế toán trưởng và giảng viên đại học có kinh nghiệm trong lĩnh vực KTQT để xây dựng thang đo và mô hình nghiên cứu.
• Phương pháp định lượng: Khảo sát 206 doanh nghiệp sản xuất tại TP.HCM trong giai đoạn 06/2018 – 11/2018. Mẫu nghiên cứu được chọn theo phương pháp phi xác suất thuận tiện, đảm bảo tính đại diện cho nhóm đối tượng nghiên cứu.
• Phân tích dữ liệu: Sử dụng phần mềm SPSS 23 để thực hiện các kỹ thuật thống kê gồm đánh giá độ tin cậy Cronbach’s alpha, phân tích nhân tố khám phá (EFA), phân tích tương quan và hồi quy tuyến tính bội nhằm kiểm định các giả thuyết nghiên cứu và đo lường mức độ ảnh hưởng của các nhân tố.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Mức độ cạnh tranh của thị trường là nhân tố có ảnh hưởng tích cực mạnh nhất đến việc vận dụng KTQT trong các DNSX với hệ số tác động cao nhất trong mô hình hồi quy. Điều này cho thấy khi thị trường cạnh tranh gay gắt, doanh nghiệp càng cần áp dụng các kỹ thuật KTQT để nâng cao hiệu quả quản lý và ra quyết định.
2. Nhận thức của người chủ/người điều hành doanh nghiệp về KTQT cũng có tác động tích cực rõ rệt, thể hiện qua việc các doanh nghiệp có lãnh đạo hiểu biết và đánh giá cao KTQT thường vận dụng công cụ này hiệu quả hơn.
3. Quy mô doanh nghiệp có ảnh hưởng cùng chiều, các doanh nghiệp có quy mô lớn hơn có xu hướng áp dụng KTQT tinh vi và toàn diện hơn do yêu cầu quản lý phức tạp và nguồn lực dồi dào.
4. Văn hóa doanh nghiệp và phân cấp quản lý đều tác động tích cực đến việc vận dụng KTQT, cho thấy môi trường nội bộ hỗ trợ và cơ cấu quản lý phân quyền giúp thúc đẩy ứng dụng các công cụ quản trị hiện đại.
5. Áp dụng công nghệ sản xuất tiên tiến góp phần nâng cao khả năng vận dụng KTQT, giúp doanh nghiệp cải tiến quy trình và giảm chi phí sản xuất.
6. Chi phí tổ chức công tác KTQT có tác động tích cực nhưng mức độ thấp hơn, phản ánh rằng chi phí đầu tư cho KTQT được xem là cần thiết để đạt hiệu quả quản lý.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu phù hợp với các nghiên cứu quốc tế và trong nước trước đây, như nghiên cứu của Kamilah Ahmad (2012) và Trần Ngọc Hùng (2016), khi đều chỉ ra vai trò quan trọng của quy mô doanh nghiệp, nhận thức lãnh đạo và mức độ cạnh tranh thị trường trong việc vận dụng KTQT. Sự khác biệt về mức độ ảnh hưởng của chi phí tổ chức KTQT và trình độ nhân viên kế toán phản ánh đặc thù của các DNSX tại TP.HCM, nơi mà chi phí được cân nhắc kỹ lưỡng nhưng vẫn được chấp nhận để đổi lấy hiệu quả quản lý.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện mức độ tác động của từng nhân tố theo hệ số hồi quy, hoặc bảng tổng hợp hệ số Cronbach’s alpha và kết quả phân tích nhân tố khám phá để minh chứng độ tin cậy và tính hợp lệ của thang đo. Việc phân tích tương quan cũng cho thấy mối liên hệ chặt chẽ giữa các nhân tố nội bộ và môi trường bên ngoài trong việc thúc đẩy vận dụng KTQT.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Nâng cao nhận thức của người chủ/người điều hành doanh nghiệp: Tổ chức các khóa đào tạo, hội thảo chuyên sâu về KTQT nhằm giúp lãnh đạo doanh nghiệp hiểu rõ lợi ích và cách thức vận dụng KTQT hiệu quả. Thời gian thực hiện: 6-12 tháng; Chủ thể: Sở Kế hoạch và Đầu tư, các hiệp hội doanh nghiệp.
2. Khuyến khích áp dụng công nghệ sản xuất tiên tiến: Hỗ trợ doanh nghiệp tiếp cận và đầu tư vào công nghệ hiện đại để nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm, từ đó tạo điều kiện thuận lợi cho việc vận dụng KTQT. Thời gian: 1-2 năm; Chủ thể: Bộ Công Thương, các tổ chức tài chính.
3. Xây dựng văn hóa doanh nghiệp hỗ trợ KTQT: Phát triển các chương trình xây dựng văn hóa doanh nghiệp hướng đến sự minh bạch, trách nhiệm và hợp tác giữa các phòng ban, tạo môi trường thuận lợi cho việc áp dụng KTQT. Thời gian: liên tục; Chủ thể: Ban lãnh đạo doanh nghiệp.
4. Tăng cường phân cấp quản lý: Thiết kế cơ cấu tổ chức linh hoạt, phân quyền rõ ràng để các cấp quản lý có trách nhiệm và quyền hạn trong việc sử dụng thông tin KTQT phục vụ quản lý. Thời gian: 6-12 tháng; Chủ thể: Ban giám đốc doanh nghiệp.
5. Hỗ trợ chi phí tổ chức KTQT: Cân nhắc các chính sách hỗ trợ tài chính, ưu đãi thuế cho doanh nghiệp đầu tư vào hệ thống KTQT nhằm giảm bớt gánh nặng chi phí ban đầu. Thời gian: 1 năm; Chủ thể: Nhà nước, các cơ quan quản lý thuế.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Nhà quản lý doanh nghiệp sản xuất: Giúp hiểu rõ các nhân tố ảnh hưởng đến vận dụng KTQT, từ đó xây dựng chiến lược quản lý hiệu quả, nâng cao năng lực cạnh tranh.
2. Chuyên gia kế toán và kiểm toán: Cung cấp cơ sở lý thuyết và thực tiễn để tư vấn, hỗ trợ doanh nghiệp trong việc thiết kế và triển khai hệ thống KTQT phù hợp.
3. Giảng viên và sinh viên ngành Kế toán – Quản trị kinh doanh: Là tài liệu tham khảo quý giá cho việc nghiên cứu, giảng dạy về kế toán quản trị và các yếu tố ảnh hưởng trong doanh nghiệp sản xuất.
4. Cơ quan quản lý nhà nước và các tổ chức hỗ trợ doanh nghiệp: Giúp xây dựng chính sách, chương trình hỗ trợ doanh nghiệp vận dụng KTQT nhằm thúc đẩy phát triển kinh tế địa phương.

Câu hỏi thường gặp

1. Kế toán quản trị là gì và vai trò của nó trong doanh nghiệp sản xuất?
   Kế toán quản trị là quá trình thu thập, xử lý và cung cấp thông tin tài chính và phi tài chính cho nhà quản trị nhằm hỗ trợ lập kế hoạch, kiểm soát và ra quyết định. Trong doanh nghiệp sản xuất, KTQT giúp kiểm soát chi phí, đánh giá hiệu quả hoạt động và nâng cao năng lực cạnh tranh.

2. Những nhân tố nào ảnh hưởng mạnh nhất đến việc vận dụng KTQT trong doanh nghiệp sản xuất?
   Mức độ cạnh tranh của thị trường, nhận thức của người chủ/người điều hành, quy mô doanh nghiệp, văn hóa doanh nghiệp và phân cấp quản lý là những nhân tố có ảnh hưởng tích cực và mạnh mẽ nhất.

3. Tại sao phân cấp quản lý lại quan trọng trong việc áp dụng KTQT?
   Phân cấp quản lý giúp phân quyền và trách nhiệm rõ ràng cho các cấp quản lý, tạo điều kiện cho việc sử dụng thông tin KTQT hiệu quả trong việc lập kế hoạch và kiểm soát hoạt động.

4. Chi phí tổ chức công tác KTQT có phải là rào cản lớn đối với doanh nghiệp?
   Mặc dù chi phí tổ chức KTQT là một yếu tố cần cân nhắc, nghiên cứu cho thấy chi phí này được xem là đầu tư cần thiết để nâng cao hiệu quả quản lý, không phải là rào cản lớn nếu được quản lý hợp lý.

5. Làm thế nào để doanh nghiệp nhỏ và vừa có thể áp dụng KTQT hiệu quả?
   Doanh nghiệp nhỏ và vừa nên tập trung nâng cao nhận thức lãnh đạo, áp dụng các kỹ thuật KTQT phù hợp với quy mô, đồng thời tận dụng công nghệ và xây dựng văn hóa doanh nghiệp hỗ trợ để tối ưu hóa hiệu quả vận dụng KTQT.

Kết luận

• Nghiên cứu đã xác định bảy nhân tố chính ảnh hưởng tích cực đến việc vận dụng KTQT trong các doanh nghiệp sản xuất tại TP.HCM, trong đó mức độ cạnh tranh thị trường và nhận thức của người điều hành đóng vai trò quan trọng nhất.
• Quy mô doanh nghiệp, văn hóa doanh nghiệp, phân cấp quản lý, áp dụng công nghệ sản xuất tiên tiến và chi phí tổ chức KTQT cũng góp phần thúc đẩy việc áp dụng KTQT.
• Phương pháp nghiên cứu kết hợp định tính và định lượng với mẫu khảo sát 206 doanh nghiệp đảm bảo tính khách quan và độ tin cậy của kết quả.
• Đề xuất các giải pháp nâng cao nhận thức, áp dụng công nghệ, xây dựng văn hóa doanh nghiệp và phân cấp quản lý nhằm gia tăng hiệu quả vận dụng KTQT.
• Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các chương trình đào tạo, hỗ trợ doanh nghiệp áp dụng công nghệ và hoàn thiện chính sách hỗ trợ tài chính cho KTQT.

Hành động ngay hôm nay để nâng cao năng lực quản trị doanh nghiệp sản xuất của bạn thông qua vận dụng hiệu quả kế toán quản trị!