Các Nhân Tố Ảnh Hưởng Đến Hành Vi Mua Hàng Ngẫu Hứng Của Người Tiêu Dùng

Mua hàng bốc đồng là một dạng đặc biệt của mua sắm ngẫu hứng, nhấn mạnh vào tính chất không suy nghĩ kỹ càng và thường xuất phát từ một thôi thúc mạnh mẽ. Đặc điểm chính bao gồm thiếu kế hoạch, ra quyết định mua hàng nhanh chóng, và thường liên quan đến những sản phẩm không thiết yếu. Mức độ hối tiếc sau mua hàng có thể cao hơn so với mua hàng ngẫu hứng thông thường, đặc biệt nếu sản phẩm không đáp ứng được mong đợi hoặc vượt quá khả năng tài chính. Theo Hà Thị Quỳnh Nga (2016), việc hiểu rõ đặc điểm này giúp các nhà bán lẻ xây dựng chiến lược kích thích mua hàng hiệu quả nhưng vẫn đảm bảo tính đạo đức kinh doanh. Cần lưu ý, việc quảng cáo và khuyến mãi có tác động rất lớn.

Điểm khác biệt lớn nhất giữa mua sắm ngẫu hứng và mua sắm có kế hoạch nằm ở yếu tố dự định trước. Mua sắm có kế hoạch liên quan đến việc tìm kiếm và mua các sản phẩm đáp ứng nhu cầu cụ thể, thường dựa trên thông tin và so sánh kỹ lưỡng. Ngược lại, mua hàng bốc đồng xảy ra một cách tự phát, không có sự chuẩn bị hoặc suy nghĩ trước. Điều này ảnh hưởng đến cách người tiêu dùng tiếp cận thông tin, đánh giá sản phẩm và đưa ra quyết định. Các yếu tố như giá cả và chiết khấu có thể quan trọng trong mua sắm có kế hoạch, nhưng ít ảnh hưởng hơn đến mua hàng ngẫu hứng, nơi cảm xúc và tính cách đóng vai trò lớn hơn.

Cảm xúc đóng vai trò trung tâm trong quyết định mua hàng ngẫu hứng. Một tâm trạng vui vẻ, hứng khởi có thể làm tăng khả năng người tiêu dùng mua một sản phẩm không cần thiết. Các nghiên cứu cho thấy rằng các yếu tố tâm lý như sự phấn khích, tò mò và thậm chí là buồn chán có thể thúc đẩy hành vi này. Marketing kích thích thường sử dụng hình ảnh, âm thanh và màu sắc để tạo ra những cảm xúc tích cực, khuyến khích người tiêu dùng mua hàng ngay lập tức. Điều này đặc biệt hiệu quả trong môi trường bán lẻ, nơi trải nghiệm mua sắm có thể tác động mạnh mẽ đến tâm lý mua hàng. Theo Hà Thị Quỳnh Nga (2016), yếu tố này ngày càng được các nhà bán lẻ chú trọng.

Tính cách cá nhân có ảnh hưởng lớn đến hành vi mua hàng ngẫu hứng. Những người có tính cách bốc đồng, dễ bị ảnh hưởng hoặc thích tìm kiếm sự mới lạ thường có xu hướng mua hàng không kế hoạch cao hơn. Xu hướng tiêu dùng cũng đóng vai trò quan trọng; những người thích mua sắm hoặc có xu hướng sưu tập có nhiều khả năng mua hàng ngẫu hứng hơn. Các nhà bán lẻ có thể cá nhân hóa chiến lược tiếp thị của mình để nhắm mục tiêu đến những nhóm người có tính cách và xu hướng tiêu dùng cụ thể. Ví dụ, họ có thể sử dụng influencer marketing để tiếp cận những người dễ bị ảnh hưởng bởi ý kiến của người khác.

Bạn bè và gia đình có thể tác động mạnh mẽ đến hành vi mua sắm của một người. Áp lực từ bạn bè để mua một sản phẩm mới, hoặc sự khuyến khích từ gia đình để mua một món đồ cần thiết, có thể thúc đẩy mua sắm ngẫu hứng. Ảnh hưởng của bạn bè đặc biệt mạnh mẽ đối với giới trẻ, những người thường muốn hòa nhập và thể hiện bản thân thông qua xu hướng tiêu dùng. Theo Hà Thị Quỳnh Nga (2016), việc tạo ra các chương trình khuyến mãi dành cho nhóm bạn hoặc gia đình có thể là một chiến lược hiệu quả để thúc đẩy mua hàng bốc đồng.

Mạng xã hội và influencer marketing đã trở thành những yếu tố xã hội quan trọng ảnh hưởng đến hành vi mua hàng ngẫu hứng. Các nền tảng như Facebook, Instagram và TikTok cung cấp một môi trường lý tưởng để các nhà bán lẻ quảng bá sản phẩm và tạo ra kích thích mua hàng. Influencer marketing đặc biệt hiệu quả, vì người tiêu dùng có xu hướng tin tưởng và làm theo lời khuyên của những người có ảnh hưởng trên mạng xã hội. Việc sử dụng ứng dụng mua sắm và các tính năng mua hàng trực tiếp trên mạng xã hội cũng làm cho quá trình mua hàng trở nên dễ dàng và nhanh chóng hơn, từ đó thúc đẩy mua hàng bốc đồng.

Cách trưng bày sản phẩm và không gian mua sắm đóng vai trò then chốt trong việc kích thích mua hàng. Việc bố trí sản phẩm một cách hấp dẫn, dễ tiếp cận, sử dụng ánh sáng và màu sắc phù hợp, và tạo ra một không gian thoải mái, thú vị có thể làm tăng khả năng mua sắm ngẫu hứng. Các nhà bán lẻ thường sử dụng các kỹ thuật như trưng bày sản phẩm liên quan gần nhau, tạo ra các khu vực khuyến mãi nổi bật, và sử dụng âm nhạc để tạo ra một trải nghiệm mua sắm tích cực. Theo Hà Thị Quỳnh Nga (2016), đây là yếu tố quan trọng cần được các nhà bán lẻ chú trọng để tăng doanh số.

Khuyến mãi và chiết khấu là những công cụ mạnh mẽ để kích thích mua hàng. Các chương trình giảm giá đặc biệt, mua một tặng một, hoặc tặng kèm quà tặng có thể thúc đẩy người tiêu dùng mua hàng không có kế hoạch. Sự hấp dẫn của một khuyến mãi lớn có thể vượt qua lý trí và thúc đẩy người tiêu dùng mua một sản phẩm mà họ không thực sự cần. Các nhà bán lẻ thường sử dụng các chiến thuật như tạo ra sự khan hiếm (ví dụ: “chỉ còn vài sản phẩm”), giới hạn thời gian khuyến mãi, hoặc cung cấp chiết khấu đặc biệt cho khách hàng thân thiết để tăng tính cấp bách và thúc đẩy mua hàng bốc đồng.

Mua hàng online và mua hàng trực tiếp có những điểm khác biệt cơ bản ảnh hưởng đến hành vi mua hàng. Mua hàng trực tiếp cho phép người tiêu dùng kiểm tra sản phẩm trực tiếp, trải nghiệm không gian mua sắm, và tương tác với nhân viên bán hàng. Ngược lại, mua hàng online mang lại sự tiện lợi, khả năng so sánh giá dễ dàng, và tiếp cận với một loạt các sản phẩm từ khắp nơi trên thế giới. Điều này dẫn đến những khác biệt trong cách người tiêu dùng ra quyết định mua hàng, với mua hàng trực tiếp thường dựa trên trải nghiệm mua sắm và cảm xúc tại chỗ, trong khi mua hàng online có thể dựa trên thông tin, đánh giá, và các chương trình khuyến mãi.

Thương mại điện tử sử dụng nhiều thủ thuật marketing để kích thích mua hàng. Các thủ thuật này bao gồm quảng cáo nhắm mục tiêu dựa trên lịch sử duyệt web và xu hướng tiêu dùng, đề xuất sản phẩm cá nhân hóa dựa trên lịch sử mua hàng, và các chương trình khuyến mãi đặc biệt cho khách hàng thân thiết. Các nhà bán lẻ trực tuyến cũng sử dụng các kỹ thuật như tạo ra sự khan hiếm (ví dụ: “chỉ còn vài sản phẩm”), giới hạn thời gian khuyến mãi, và sử dụng email marketing để nhắc nhở khách hàng về những sản phẩm họ đã xem. Hà Thị Quỳnh Nga (2016) cũng cho thấy, các yếu tố như trải nghiệm mua sắm trên website ảnh hưởng rất nhiều đến quyết định.

Lập kế hoạch mua sắm và đặt ngân sách là những bước quan trọng để kiểm soát hành vi mua hàng ngẫu hứng. Trước khi đi mua sắm, hãy lập danh sách những thứ bạn cần mua và chỉ mua những thứ trong danh sách. Đặt ngân sách cho mỗi lần đi mua sắm và cố gắng tuân thủ ngân sách đó. Việc này sẽ giúp bạn tránh mua những sản phẩm không cần thiết và chi tiêu quá mức. Theo Hà Thị Quỳnh Nga (2016), điều này sẽ giúp bạn giảm thiểu hối tiếc sau mua hàng.

Tránh marketing kích thích là một cách hiệu quả để kiểm soát hành vi mua hàng ngẫu hứng. Hãy nhận biết các chiến thuật marketing mà các nhà bán lẻ sử dụng để kích thích mua hàng, chẳng hạn như trưng bày sản phẩm hấp dẫn, khuyến mãi đặc biệt, và tạo ra sự khan hiếm giả tạo. Tìm kiếm sự hỗ trợ từ bạn bè hoặc gia đình cũng có thể giúp bạn kiểm soát hành vi mua sắm ngẫu hứng. Hãy chia sẻ mục tiêu của bạn với những người thân yêu và nhờ họ giúp bạn tuân thủ kế hoạch và ngân sách mua sắm của bạn.