Tổng quan nghiên cứu

Việt Nam đang trong xu thế phát triển bền vững với sự chú trọng vào tăng trưởng xanh và tiêu dùng sản phẩm thân thiện môi trường. Xăng sinh học E5, một loại nhiên liệu xanh, được đưa vào kinh doanh từ năm 2010 và chính thức áp dụng rộng rãi trên toàn quốc từ năm 2015 theo Quyết định số 53/2012/QĐ-TTg. Tuy nhiên, tại Thành phố Cà Mau, mức tiêu thụ xăng sinh học E5 vẫn còn thấp so với xăng truyền thống, dù có nhiều chính sách hỗ trợ và truyền thông. Nghiên cứu này nhằm xác định các yếu tố ảnh hưởng đến việc chọn mua xăng sinh học E5 của khách hàng cá nhân trên địa bàn Thành phố Cà Mau trong giai đoạn từ tháng 10/2020 đến tháng 5/2021.

Mục tiêu chính của nghiên cứu là làm rõ các yếu tố tác động đến hành vi lựa chọn xăng E5, từ đó đề xuất các giải pháp quản trị nhằm gia tăng tiêu dùng sản phẩm này. Nghiên cứu tập trung vào các giá trị tiêu thụ như giá trị chức năng (chất lượng, giá cả), giá trị xã hội, giá trị cảm xúc, giá trị điều kiện, giá trị tri thức và mức độ quan tâm đến môi trường. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc hỗ trợ các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu tại Cà Mau xây dựng chính sách phù hợp, góp phần thúc đẩy phát triển năng lượng sạch và bảo vệ môi trường.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình sau:

  • Lý thuyết giá trị tiêu thụ: Giải thích các giá trị chức năng, xã hội, cảm xúc, điều kiện và tri thức ảnh hưởng đến hành vi lựa chọn sản phẩm. Mỗi giá trị đóng góp độc lập và khác nhau trong quyết định mua hàng.
  • Thuyết hành vi dự định (TPB): Mô hình mở rộng từ thuyết hành động hợp lý, bổ sung yếu tố kiểm soát hành vi cảm nhận, giúp dự báo ý định và hành vi mua hàng dựa trên thái độ, chuẩn chủ quan và kiểm soát hành vi.
  • Lý thuyết khuếch tán đổi mới của Roger: Giải thích quá trình chấp nhận sản phẩm mới qua các giai đoạn nhận biết, thuyết phục, quyết định, thực hiện và xác nhận, đồng thời nhấn mạnh các thuộc tính đổi mới như tính dễ tiếp cận và khả năng thích ứng.
  • Lý thuyết sự chấp nhận sản phẩm: Mô tả quá trình khách hàng trải qua để chấp nhận và sử dụng sản phẩm mới, từ nhận biết đến thử nghiệm và chấp nhận hoàn toàn.

Các khái niệm chính trong nghiên cứu bao gồm: giá trị chức năng (chất lượng, giá cả), giá trị xã hội, giá trị cảm xúc, giá trị điều kiện, giá trị tri thức và mức độ quan tâm đến môi trường.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu kết hợp phương pháp định tính và định lượng:

  • Nghiên cứu định tính: Thực hiện thảo luận nhóm với 10 người tiêu dùng xe máy, phỏng vấn sâu để điều chỉnh thang đo phù hợp với thực tiễn và văn phong Việt Nam. Kết quả giúp hoàn thiện bảng câu hỏi khảo sát.
  • Nghiên cứu định lượng: Thu thập dữ liệu từ 238 khách hàng cá nhân sử dụng xe gắn máy tại Thành phố Cà Mau bằng phương pháp lấy mẫu thuận tiện. Dữ liệu được xử lý bằng phần mềm SPSS 22 với các kỹ thuật phân tích: kiểm định độ tin cậy Cronbach’s Alpha, phân tích nhân tố khám phá (EFA), phân tích phương sai (ANOVA), phân tích tương quan và hồi quy tuyến tính đa biến.

Thời gian nghiên cứu từ tháng 10/2020 đến tháng 5/2021, tập trung khảo sát hành vi và nhận thức của khách hàng cá nhân trên địa bàn Thành phố Cà Mau.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Ảnh hưởng của giá trị chức năng về chất lượng: Yếu tố này có tác động tích cực và đáng kể đến hành vi lựa chọn xăng E5 với hệ số Beta = 0,181, cho thấy chất lượng sản phẩm là một trong những động lực quan trọng thúc đẩy khách hàng chọn mua.
  2. Ảnh hưởng của giá trị chức năng về giá cả: Giá cả cũng ảnh hưởng tích cực đến hành vi lựa chọn với Beta = 0,140, phản ánh sự nhạy cảm của khách hàng với mức giá hợp lý của xăng E5.
  3. Ảnh hưởng của giá trị tri thức: Tác động tích cực với Beta = 0,116, cho thấy sự tò mò và mong muốn tìm hiểu về xăng sinh học E5 góp phần thúc đẩy hành vi mua.
  4. Ảnh hưởng của mức độ quan tâm đến môi trường: Đây là yếu tố có tác động mạnh mẽ với Beta = 0,250, chứng minh rằng nhận thức và quan tâm đến bảo vệ môi trường là động lực quan trọng trong việc lựa chọn xăng E5.
  5. Ảnh hưởng của giá trị xã hội và cảm xúc: Các giá trị này cũng có tác động tích cực nhưng mức độ thấp hơn so với các yếu tố trên.

Mô hình hồi quy cho thấy 6 giả thuyết nghiên cứu đều được chấp nhận, mô hình phù hợp với dữ liệu thu thập. Kết quả thống kê mô tả cho thấy khoảng 65% người tiêu dùng có nhận thức tích cực về xăng E5, tuy nhiên tỷ lệ sử dụng thực tế còn thấp, phản ánh khoảng cách giữa ý định và hành vi thực tế.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của việc lựa chọn xăng E5 là do khách hàng đánh giá cao chất lượng và giá cả hợp lý, đồng thời có ý thức bảo vệ môi trường ngày càng tăng. Kết quả này phù hợp với các nghiên cứu trước đây tại Đài Loan và Iran, nơi mức độ quan tâm đến môi trường và nhận thức về giá trị tri thức cũng đóng vai trò quan trọng trong hành vi tiêu dùng sản phẩm xanh.

Sự khác biệt về mức độ ảnh hưởng giữa các yếu tố cho thấy doanh nghiệp cần tập trung nâng cao nhận thức về lợi ích môi trường và cải thiện chất lượng sản phẩm để tăng sức hấp dẫn. Việc truyền thông hiệu quả và tạo điều kiện thuận lợi cho khách hàng tiếp cận xăng E5 cũng là yếu tố cần thiết để thu hẹp khoảng cách giữa ý định và hành vi mua thực tế.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện mức độ ảnh hưởng của từng yếu tố (Beta) và bảng phân tích hồi quy chi tiết để minh họa sự phù hợp của mô hình.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường truyền thông về lợi ích môi trường của xăng E5: Doanh nghiệp và chính quyền địa phương cần phối hợp triển khai các chiến dịch truyền thông sâu rộng, nhấn mạnh tác động tích cực của xăng E5 đến môi trường nhằm nâng cao mức độ quan tâm và nhận thức của khách hàng. Thời gian thực hiện trong 6-12 tháng, chủ thể là các công ty xăng dầu và cơ quan quản lý môi trường.
  2. Cải thiện chất lượng và đảm bảo ổn định giá cả: Các doanh nghiệp cần duy trì chất lượng xăng E5 theo tiêu chuẩn quốc gia, đồng thời xây dựng chính sách giá cạnh tranh, phù hợp với thu nhập người tiêu dùng địa phương để tăng sức hấp dẫn sản phẩm. Thời gian thực hiện liên tục, chủ thể là nhà sản xuất và phân phối.
  3. Mở rộng mạng lưới phân phối và tăng tính dễ tiếp cận: Đẩy mạnh việc cung cấp xăng E5 tại các trạm xăng trên địa bàn, đặc biệt tại các khu vực đông dân cư và có lưu lượng xe máy lớn nhằm tạo thuận lợi cho khách hàng tiếp cận sản phẩm. Thời gian thực hiện 12 tháng, chủ thể là các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu.
  4. Tổ chức các chương trình trải nghiệm và khuyến mãi: Tạo cơ hội cho khách hàng thử nghiệm xăng E5 qua các chương trình dùng thử miễn phí hoặc giảm giá, kết hợp với tư vấn kỹ thuật để giảm băn khoăn về hiệu quả và độ an toàn của sản phẩm. Thời gian thực hiện 6 tháng, chủ thể là doanh nghiệp và các đại lý phân phối.
  5. Phát triển các chính sách hỗ trợ từ chính quyền: Khuyến khích các chính sách ưu đãi thuế, hỗ trợ tài chính cho doanh nghiệp sản xuất và phân phối xăng E5, đồng thời xây dựng các quy định thúc đẩy tiêu dùng nhiên liệu xanh. Thời gian thực hiện dài hạn, chủ thể là cơ quan quản lý nhà nước.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu: Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học để xây dựng chiến lược marketing, chính sách giá và phát triển sản phẩm phù hợp với nhu cầu và hành vi khách hàng tại địa phương.
  2. Cơ quan quản lý nhà nước về năng lượng và môi trường: Thông tin giúp hoạch định chính sách phát triển năng lượng sạch, thúc đẩy tiêu dùng nhiên liệu sinh học, góp phần bảo vệ môi trường và phát triển bền vững.
  3. Các nhà nghiên cứu và sinh viên ngành quản trị kinh doanh, marketing và môi trường: Tài liệu tham khảo về mô hình nghiên cứu hành vi tiêu dùng sản phẩm xanh, phương pháp nghiên cứu kết hợp định tính và định lượng.
  4. Các tổ chức phi chính phủ và nhóm hoạt động bảo vệ môi trường: Hiểu rõ hơn về nhận thức và hành vi tiêu dùng nhiên liệu xanh của người dân, từ đó xây dựng các chương trình tuyên truyền và vận động phù hợp.

Câu hỏi thường gặp

  1. Xăng sinh học E5 là gì và có lợi ích gì?
    Xăng E5 là hỗn hợp gồm 5% ethanol sinh học và 95% xăng truyền thống, giúp tăng chỉ số octan, giảm phát thải khí độc hại và bảo vệ môi trường. Ví dụ, hàm lượng khí CO2 giảm trên 30% so với xăng thường.

  2. Tại sao người tiêu dùng ở Cà Mau chưa ưu chuộng xăng E5?
    Nguyên nhân chính là do nhận thức về chất lượng, giá cả và lợi ích môi trường còn hạn chế, cùng với mạng lưới phân phối chưa rộng khắp, khiến khách hàng chưa tin tưởng và tiếp cận dễ dàng.

  3. Các yếu tố nào ảnh hưởng mạnh nhất đến việc chọn mua xăng E5?
    Mức độ quan tâm đến môi trường (Beta = 0,250) và giá trị chức năng về chất lượng (Beta = 0,181) là hai yếu tố có tác động mạnh nhất, tiếp theo là giá cả và giá trị tri thức.

  4. Phương pháp nghiên cứu được sử dụng trong luận văn là gì?
    Nghiên cứu kết hợp định tính (thảo luận nhóm, phỏng vấn sâu) và định lượng (khảo sát 238 người tiêu dùng, phân tích hồi quy đa biến) nhằm đảm bảo tính chính xác và phù hợp với thực tiễn.

  5. Làm thế nào để tăng cường tiêu thụ xăng E5 tại địa phương?
    Cần tăng cường truyền thông, cải thiện chất lượng và giá cả, mở rộng mạng lưới phân phối, tổ chức chương trình trải nghiệm và có chính sách hỗ trợ từ chính quyền để thúc đẩy tiêu dùng.

Kết luận

  • Nghiên cứu xác định 7 yếu tố ảnh hưởng tích cực đến hành vi chọn mua xăng sinh học E5 tại Thành phố Cà Mau, trong đó mức độ quan tâm đến môi trường và giá trị chức năng về chất lượng có tác động mạnh nhất.
  • Mô hình nghiên cứu được kiểm định phù hợp với dữ liệu thực tế, các giả thuyết đều được chấp nhận với cỡ mẫu 238 người tiêu dùng.
  • Kết quả cung cấp cơ sở khoa học cho các doanh nghiệp và cơ quan quản lý xây dựng chính sách thúc đẩy tiêu dùng nhiên liệu xanh, góp phần phát triển bền vững.
  • Đề xuất các giải pháp truyền thông, cải thiện chất lượng, mở rộng phân phối và chính sách hỗ trợ nhằm gia tăng mức tiêu thụ xăng E5 trong thời gian 6-12 tháng tới.
  • Nghiên cứu mở hướng cho các nghiên cứu tiếp theo về hành vi tiêu dùng sản phẩm xanh tại các địa phương khác và các nhóm đối tượng đa dạng hơn.

Quý độc giả và các nhà quản lý được khuyến khích áp dụng kết quả nghiên cứu để phát triển các chiến lược phù hợp, góp phần thúc đẩy tiêu dùng năng lượng sạch và bảo vệ môi trường.