Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh toàn cầu hóa và sự phát triển mạnh mẽ của truyền thông thương mại, người tiêu dùng tiếp xúc với hàng nghìn quảng cáo mỗi ngày, tạo ra thách thức lớn cho các doanh nghiệp trong việc thu hút sự chú ý và tạo dựng lợi thế cạnh tranh. Theo báo cáo của ngành, tại Mỹ có hơn 15% quảng cáo có sự xuất hiện của người nổi tiếng, con số này tại Ấn Độ là 24% và Đài Loan lên đến 45%. Tại Việt Nam, 56% nam giới từ 15 đến 29 tuổi cho biết họ có xu hướng suy nghĩ tích cực về thương hiệu thể thao khi thương hiệu đó được đại diện bởi vận động viên yêu thích. Điều này cho thấy sự trợ giúp thương hiệu từ người nổi tiếng đang trở thành một chiến lược quảng cáo phổ biến và hiệu quả.

Luận văn thạc sĩ này tập trung nghiên cứu ảnh hưởng của sự trợ giúp thương hiệu từ người nổi tiếng đến thái độ của người tiêu dùng đối với thương hiệu và ý định mua hàng tại Thành phố Hồ Chí Minh trong giai đoạn từ tháng 3 đến tháng 9 năm 2016. Mục tiêu cụ thể gồm xác định các yếu tố của sự trợ giúp thương hiệu ảnh hưởng đến thái độ người tiêu dùng, đánh giá mối quan hệ giữa thái độ và ý định mua hàng, kiểm tra sự khác biệt thái độ và ý định mua hàng theo các nhóm nhân khẩu học, đồng thời đề xuất các giải pháp quản trị nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng người nổi tiếng trong quảng cáo.

Nghiên cứu có ý nghĩa thực tiễn quan trọng, giúp doanh nghiệp hiểu rõ vai trò của người nổi tiếng trong chiến dịch truyền thông, từ đó xây dựng chiến lược quảng bá phù hợp, tối ưu chi phí và gia tăng hiệu quả tiếp cận khách hàng. Kết quả nghiên cứu cũng góp phần bổ sung vào kho tàng lý thuyết về marketing và hành vi người tiêu dùng trong bối cảnh thị trường Việt Nam.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên bốn mô hình lý thuyết chính để phân tích sự trợ giúp thương hiệu từ người nổi tiếng:

  1. Mô hình nguồn tín nhiệm (Source Credibility Model): Tập trung vào hai yếu tố quan trọng là sự tin cậy và tính chuyên môn của người nổi tiếng. Nguồn tin cậy cao giúp tăng khả năng thuyết phục và ảnh hưởng tích cực đến thái độ người tiêu dùng.

  2. Mô hình nguồn hấp dẫn (Source Attractiveness Model): Nhấn mạnh vai trò của sức hấp dẫn, sự tương đồng, sự yêu thích và sự quen thuộc của người nổi tiếng đối với người tiêu dùng. Sức hấp dẫn không chỉ về thể chất mà còn bao gồm tính cách, tài năng và lối sống.

  3. Mô hình giả thuyết sự phù hợp giữa hình ảnh người nổi tiếng với thương hiệu/sản phẩm (Brand/Product Match-Up Hypothesis): Sự phù hợp giữa hình ảnh người nổi tiếng và thương hiệu/sản phẩm là yếu tố then chốt giúp tăng hiệu quả quảng cáo và thái độ tích cực của người tiêu dùng.

  4. Mô hình khả năng đánh giá chi tiết (Elaboration Likelihood Model - ELM): Giải thích quá trình người tiêu dùng xử lý thông tin quảng cáo qua hai con đường trung tâm và ngoại biên, từ đó hình thành hoặc thay đổi thái độ lâu dài hoặc tạm thời.

Ngoài ra, nghiên cứu còn ứng dụng lý thuyết hành vi người tiêu dùng như Thuyết hành vi hợp lý (TRA) và Thuyết hành vi hoạch định (TPB) để làm rõ mối quan hệ giữa thái độ đối với thương hiệu và ý định mua hàng.

Các khái niệm chính được sử dụng gồm: sự tin cậy, tính chuyên môn, sức hấp dẫn, sự tương đồng, sự yêu thích, sự quen thuộc, sự phù hợp với thương hiệu/sản phẩm, thái độ người tiêu dùng đối với thương hiệu và ý định mua hàng.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu được thực hiện theo hai giai đoạn chính:

  • Nghiên cứu định tính: Bao gồm phỏng vấn tay đôi 4 chuyên gia Marketing có kinh nghiệm sử dụng người nổi tiếng trong quảng bá thương hiệu và thảo luận nhóm với 12 người tiêu dùng tại TP. Hồ Chí Minh. Mục đích là phát triển và điều chỉnh thang đo cho 7 yếu tố ảnh hưởng dựa trên cơ sở lý thuyết.

  • Nghiên cứu định lượng: Thu thập dữ liệu qua 306 bảng câu hỏi hợp lệ từ người tiêu dùng trên 18 tuổi tại TP. Hồ Chí Minh, sử dụng phương pháp phỏng vấn trực tiếp và tự trả lời. Dữ liệu được xử lý bằng phần mềm SPSS 22 với các kỹ thuật phân tích như kiểm định Cronbach’s Alpha, phân tích nhân tố khám phá (EFA), phân tích hồi quy đa biến và kiểm định giả thuyết.

Cỡ mẫu 306 người tiêu dùng được chọn theo phương pháp chọn mẫu ngẫu nhiên có chủ đích nhằm đảm bảo tính đại diện cho nhóm nghiên cứu. Phân tích dữ liệu tập trung vào việc xác định mức độ ảnh hưởng của các yếu tố sự trợ giúp thương hiệu từ người nổi tiếng đến thái độ người tiêu dùng và tác động của thái độ đến ý định mua hàng.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Ảnh hưởng của sự trợ giúp thương hiệu từ người nổi tiếng đến thái độ người tiêu dùng: Kết quả phân tích hồi quy cho thấy ba yếu tố chính ảnh hưởng tích cực và có ý nghĩa thống kê đến thái độ người tiêu dùng, theo thứ tự mức độ ảnh hưởng là: sự phù hợp với thương hiệu/sản phẩm (β cao nhất), sự tin cậy vào người nổi tiếng, và tính chuyên môn của người nổi tiếng. Các yếu tố khác như sức hấp dẫn, sự tương đồng, sự yêu thích và sự quen thuộc không có tác động đáng kể trong mô hình cuối cùng.

  2. Mối quan hệ giữa thái độ đối với thương hiệu và ý định mua hàng: Thái độ tích cực của người tiêu dùng đối với thương hiệu có tác động rất mạnh và tích cực đến ý định mua hàng (hệ số hồi quy β lớn, p < 0.01), cho thấy thái độ là nhân tố trung gian quan trọng trong việc thúc đẩy hành vi mua sắm.

  3. Sự khác biệt về thái độ và ý định mua hàng theo nhóm nhân khẩu học: Kết quả kiểm định Independent-samples T-test và Anova cho thấy không có sự khác biệt đáng kể về thái độ đối với thương hiệu và ý định mua hàng theo các nhóm giới tính, tình trạng hôn nhân, độ tuổi, thu nhập, trình độ học vấn, nghề nghiệp và loại hình doanh nghiệp.

  4. Độ tin cậy và phù hợp của thang đo: Các thang đo được kiểm định bằng hệ số Cronbach’s Alpha đều đạt trên 0.7, đảm bảo độ tin cậy cao. Phân tích nhân tố khám phá (EFA) xác nhận cấu trúc các yếu tố phù hợp với mô hình lý thuyết đề xuất.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu khẳng định vai trò quan trọng của sự phù hợp giữa người nổi tiếng và thương hiệu/sản phẩm trong việc tạo ra thái độ tích cực của người tiêu dùng. Điều này phù hợp với mô hình giả thuyết sự phù hợp (Match-Up Hypothesis) và các nghiên cứu trước đây cho thấy sự phù hợp giúp tăng cường niềm tin và ghi nhớ thương hiệu.

Sự tin cậy và tính chuyên môn của người nổi tiếng cũng đóng vai trò then chốt, phản ánh mô hình nguồn tín nhiệm. Người tiêu dùng có xu hướng tin tưởng và đánh giá cao thương hiệu khi người nổi tiếng được xem là đáng tin cậy và có chuyên môn phù hợp với lĩnh vực quảng bá.

Mối quan hệ mạnh mẽ giữa thái độ và ý định mua hàng phù hợp với lý thuyết hành vi người tiêu dùng, cho thấy thái độ tích cực là tiền đề quan trọng để thúc đẩy hành vi mua sắm thực tế.

Việc không tìm thấy sự khác biệt về thái độ và ý định mua hàng theo các nhóm nhân khẩu học cho thấy sự trợ giúp thương hiệu từ người nổi tiếng có ảnh hưởng đồng đều trong đa dạng nhóm người tiêu dùng tại TP. Hồ Chí Minh.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện mức độ ảnh hưởng của từng yếu tố đến thái độ, biểu đồ đường thể hiện mối quan hệ giữa thái độ và ý định mua hàng, cũng như bảng phân tích ANOVA minh họa sự đồng nhất giữa các nhóm nhân khẩu học.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Lựa chọn người nổi tiếng phù hợp với thương hiệu/sản phẩm: Doanh nghiệp cần ưu tiên chọn người nổi tiếng có hình ảnh và lĩnh vực hoạt động phù hợp với sản phẩm để tăng cường sự đồng nhất và niềm tin của người tiêu dùng. Thời gian thực hiện: ngay trong giai đoạn xây dựng chiến dịch quảng cáo. Chủ thể thực hiện: bộ phận marketing và quản lý thương hiệu.

  2. Tăng cường đánh giá và kiểm tra độ tin cậy của người nổi tiếng: Trước khi ký hợp đồng, doanh nghiệp nên đánh giá kỹ lưỡng về uy tín, lịch sử hoạt động và chuyên môn của người nổi tiếng nhằm tránh rủi ro tiêu cực ảnh hưởng đến thương hiệu. Thời gian thực hiện: trước khi ký hợp đồng đại sứ thương hiệu. Chủ thể thực hiện: phòng pháp chế và marketing.

  3. Xây dựng chiến lược truyền thông đồng bộ, tận dụng tính chuyên môn của người nổi tiếng: Tận dụng thế mạnh chuyên môn của người nổi tiếng trong các nội dung quảng cáo để tăng tính thuyết phục và tạo sự tin tưởng cho khách hàng. Thời gian thực hiện: trong suốt chiến dịch quảng cáo. Chủ thể thực hiện: bộ phận sáng tạo nội dung và marketing.

  4. Theo dõi và đánh giá hiệu quả chiến dịch liên tục: Sử dụng các công cụ khảo sát, phân tích dữ liệu để đo lường thái độ và ý định mua hàng của người tiêu dùng nhằm điều chỉnh chiến lược kịp thời. Thời gian thực hiện: định kỳ hàng quý. Chủ thể thực hiện: bộ phận nghiên cứu thị trường và marketing.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Nhà quản trị marketing và thương hiệu: Giúp hiểu rõ các yếu tố ảnh hưởng của người nổi tiếng đến thái độ và hành vi người tiêu dùng, từ đó xây dựng chiến lược quảng cáo hiệu quả, giảm thiểu rủi ro và tối ưu chi phí.

  2. Các doanh nghiệp và startup trong lĩnh vực tiêu dùng nhanh (FMCG): Áp dụng kết quả nghiên cứu để lựa chọn đại sứ thương hiệu phù hợp, tăng cường nhận diện và thúc đẩy doanh số bán hàng.

  3. Chuyên gia nghiên cứu thị trường và hành vi người tiêu dùng: Cung cấp dữ liệu thực nghiệm và mô hình phân tích sâu sắc về tác động của người nổi tiếng trong quảng cáo tại thị trường Việt Nam.

  4. Sinh viên và học giả ngành quản trị kinh doanh, marketing: Là tài liệu tham khảo quý giá cho các nghiên cứu tiếp theo về marketing truyền thông, hành vi người tiêu dùng và quảng cáo đại sứ thương hiệu.

Câu hỏi thường gặp

  1. Sự trợ giúp thương hiệu từ người nổi tiếng là gì?
    Là việc sử dụng hình ảnh, uy tín và sức ảnh hưởng của người nổi tiếng để quảng bá và nâng cao nhận thức về thương hiệu, từ đó tác động đến thái độ và hành vi mua hàng của người tiêu dùng.

  2. Yếu tố nào quan trọng nhất trong sự trợ giúp thương hiệu từ người nổi tiếng?
    Nghiên cứu cho thấy sự phù hợp giữa người nổi tiếng và thương hiệu/sản phẩm là yếu tố quan trọng nhất, tiếp theo là sự tin cậy và tính chuyên môn của người nổi tiếng.

  3. Thái độ của người tiêu dùng ảnh hưởng thế nào đến ý định mua hàng?
    Thái độ tích cực đối với thương hiệu làm tăng mạnh ý định mua hàng, thể hiện qua mối quan hệ có ý nghĩa thống kê cao trong phân tích hồi quy.

  4. Có sự khác biệt về ảnh hưởng của người nổi tiếng theo nhóm nhân khẩu học không?
    Kết quả nghiên cứu không tìm thấy sự khác biệt đáng kể về thái độ và ý định mua hàng theo giới tính, độ tuổi, thu nhập, trình độ học vấn hay nghề nghiệp.

  5. Doanh nghiệp cần lưu ý gì khi sử dụng người nổi tiếng trợ giúp thương hiệu?
    Cần lựa chọn người nổi tiếng phù hợp, đáng tin cậy và có chuyên môn liên quan, đồng thời theo dõi sát sao để tránh rủi ro từ các scandal hoặc hình ảnh tiêu cực có thể ảnh hưởng đến thương hiệu.

Kết luận

  • Sự trợ giúp thương hiệu từ người nổi tiếng ảnh hưởng tích cực đến thái độ người tiêu dùng, trong đó sự phù hợp với thương hiệu/sản phẩm là yếu tố quan trọng nhất.
  • Thái độ tích cực của người tiêu dùng đối với thương hiệu có tác động mạnh mẽ đến ý định mua hàng.
  • Không có sự khác biệt đáng kể về thái độ và ý định mua hàng theo các nhóm nhân khẩu học tại TP. Hồ Chí Minh.
  • Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học cho doanh nghiệp trong việc lựa chọn và sử dụng người nổi tiếng hiệu quả nhằm nâng cao hiệu quả quảng cáo.
  • Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các giải pháp quản trị đề xuất và mở rộng nghiên cứu sang các khu vực và ngành hàng khác để tăng tính tổng quát.

Doanh nghiệp và nhà nghiên cứu được khuyến khích áp dụng kết quả nghiên cứu để tối ưu hóa chiến lược marketing, đồng thời tiếp tục theo dõi và cập nhật xu hướng người tiêu dùng trong bối cảnh truyền thông đa phương tiện ngày càng phát triển.