Nghiên Cứu Về Sự Tiếp Nối Của Thể Loại Truyện Kỳ Và Kỳ Luận Văn Từ 1932 Đến 1945

Giai đoạn 1932-1945 là thời kỳ rực rỡ của văn học Việt Nam, để lại nhiều thành tựu lớn có giá trị hàng đầu. Bên cạnh thành tựu của thơ mới, văn xuôi thuật cũng có những bước đột phá quan trọng. Góp phần kiến tạo nên nền văn học Việt Nam hiện đại, đóng góp hàng chục tác giả tiến tăm và hàng trăm tác phẩm mà giá trị đã được khẳng định bằng sự yêu thích của nhiều thế hệ độc giả. Tuy nhiên, trải qua hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và Đế quốc Mỹ, nhiều nhà văn trong đội ngũ sáng tác cùng với thế hệ người viết mới được vận động tham gia vào “mặt trận văn hóa, văn nghệ”. Kéo theo sự khẳng định vai trò của nền văn học cách mạng trong bối cảnh mới với “tương lĩnh” là phương pháp sáng tác hiện thực xã hội chủ nghĩa. Từ đó dẫn đến những thay đổi to lớn về mặt mỹ học tiếp nhận, thi pháp văn xuôi song song với tình trạng một khối lượng không nhỏ của di sản văn chương sáng tác trong giai đoạn 1932-1945 không được quan tâm, đánh giá xứng đáng với giá trị thực của chúng. Thêm nữa, do nhiều nguyên nhân khách quan, di sản văn chương này chưa được tìm hiểu, nghiên cứu một cách đúng mức. Nhiều đối tượng/vấn đề vẫn còn bỏ ngỏ, nghiên cứu dang dở. Các tác phẩm truyện kỳ và kỳ án hiện đại được sáng tác trong giai đoạn 1932-1945 nằm trong số các đối tượng/vấn đề như vậy.

1.1. Sự Hình Thành Và Phát Triển Của Thể Loại Truyện Kỳ

1.2. Khái Niệm Và Đặc Trưng Của Thể Loại Kỳ Án Văn Xuôi

Đến thể văn trần thuật giai đoạn 1932 – 1945, các nhà nghiên cứu thường đề cập đến các tác phẩm văn học tiêu biểu cho ba trào lưu văn học lãng mạn, văn học hiện thực phê phán và văn học yêu nước. Thế nhưng lại ít chú ý tới mảng văn học bình dân, văn chương tiêu thụ mà truyện kỳ và kỳ án có thể xem là những đại diện tiêu biểu. Trong khi đó, thể loại truyện kỳ và kỳ án có thể xem là hiện tượng văn học đặc biệt khi chúng đã hiện diện trong văn học trung đại vẫn tiếp tục tồn tại và phát triển thay vì biến mất trong thị trường văn học hiện đại nửa đầu thế kỷ XX. Thậm chí, hai thể loại này không chỉ lưu truyền rộng rãi trong tầng lớp bình dân mà còn thu hút sự quan tâm từ các nhà văn lớn đương thời. Từ thập niên 90 của thế kỷ trước, nhiều tác phẩm truyện kỳ và kỳ án hiện đại riêng, văn chương bình dân nói chung đã bắt đầu được tái bản nhưng không thực sự thu hút được sự quan tâm từ người đọc. Điều này phản ánh một quy luật khách quan quan trọng mỹ học tiếp nhận, là hệ quả tất yếu của những tác phẩm văn chương tiêu thụ vốn có tuổi đời rất ngắn và lệ thuộc vào nhu cầu của độc giả. Tuy nhiên, với các nhà nghiên cứu văn học, việc bỏ qua đối tượng/vấn đề thị trường văn học nói chung, các tác phẩm truyện kỳ và kỳ án nói riêng sẽ dẫn đến những ngộ nhận không thể tránh khỏi khi đánh giá tiến trình văn học Việt Nam thời kỳ 1900 – 1945.

2.1. Sự Thiếu Quan Tâm Đến Văn Chương Bình Dân Giai Đoạn 1932 1945

2.2. Nguy Cơ Ngộ Nhận Khi Đánh Giá Tiến Trình Văn Học Việt Nam

2.3. Bỏ Qua Sự Tồn Tại Của Thể Loại Văn Học Truyền Thống

Từ những nguyên nhân đó, luận văn của chúng tôi đặt ra vấn đề Sự tiếp nối của thể loại truyện kỳ và kỳ án trong Văn học Việt Nam 1932 -1945 qua một số tác giả tiêu biểu. Luận văn nhằm trình bày một hiện tượng/vấn đề văn học tuy không còn “mới” nhưng lại chưa từng được quan sát, nghiên cứu, phân tích một cách cụ thể và đầy đủ. Trong hai thể loại trên nếu như “truyện kỳ” là một khái niệm quen thuộc, không xa lạ trong giới nghiên cứu thì “kỳ án” là khái niệm được chúng tôi đặt ra, có nội hàm là những tác phẩm văn chương có yếu tố trinh thám trong văn học cận, hiện đại. Nhắc đến dòng truyện mang khuynh hướng kỳ ảo tồn tại xuyên suốt từ văn học trung đại đến văn học hiện đại giai đoạn 1900 – 1945, các nhà nghiên cứu gần như mới chỉ tìm hiểu, tranh luận về nguồn gốc, đặc điểm của các tác phẩm truyện kỳ, nhưng lại không hề chú ý tới thể loại “kỳ án”. Điều này, xuất phát từ những mối tương quan, gần gũi của hai thể loại văn học này. Trong luận văn Sự tiếp nối của thể loại truyện kỳ và kỳ án trong văn học Việt Nam 1932 – 1945, chúng tôi đã tiến hành khảo sát, phân tích các tác phẩm văn học thuộc truyện kỳ và kỳ án hiện đại nhằm cung cấp các gợi ý để có thể xác định rõ hơn nguồn gốc, đặc điểm của hai thể loại văn học này.

3.1. Xác Định Rõ Nguồn Gốc Và Đặc Điểm Của Truyện Kỳ Kỳ Án

3.2. Cung Cấp Cái Nhìn Mới Về Mối Quan Hệ Giữa Hai Thể Loại

3.3. Tái Khám Phá Các Tác Giả Viết Truyện Kỳ Và Kỳ Án

Xu hướng nghiên cứu văn học liên ngành, dưới các góc độ khác nhau (trần thuật học, mỹ học tiếp nhận, liên văn bản, tâm phân học, văn học…) đang khá thịnh hành. Truyện kỳ và kỳ án hiện đại là các hiện tượng, trường hợp văn học khá đặc biệt khi bối cảnh phát triển của nó có tính liên tục, kế thừa từ thời kỳ trung đại sang hiện đại. Do đó, việc nghiên cứu các đối tượng văn học trên nếu chỉ dừng lại từ vấn đề thể loại văn học, tác giả văn học sẽ không tránh khỏi việc bỏ sót, bỏ lọt các giá trị. Bởi vậy, luận văn cũng được triển khai theo hướng nghiên cứu liên ngành, tiếp cận văn bản qua nhiều góc độ nhằm tạo ra các góc nhìn và kết quả mới. Trong thời gian qua, hiện tượng nhiều nhà xuất bản, công ty truyền thông bất ngờ thành công trong việc giới thiệu và phát hành lại nhiều tác phẩm văn học kinh điển trong đó có các tác phẩm mang khuynh hướng truyện kỳ... đòi hỏi sự cần thiết của nghiên cứu liên ngành hơn bao giờ hết.

4.1. Tiếp Cận Liên Ngành Để Hiểu Sâu Sắc Hơn Về Thể Loại

4.2. Phân Tích Bối Cảnh Văn Hóa Xã Hội Ảnh Hưởng Đến Sáng Tác

4.3. Nghiên Cứu So Sánh Với Các Thể Loại Văn Học Khác

Ngoài ra, nghiên cứu sự tiếp nối của thể loại truyện kỳ và kỳ án trong Văn học Việt Nam giai đoạn 1932 – 1945 cũng góp phần hiểu thêm về một số tác giả - nhà văn tài năng (từng sáng tác truyện kỳ và kỳ án) nhưng chưa được soi chiếu, nhìn nhận đầy đủ như Lưu Trọng Lư, Nam Cao, Nguyễn Tuân, Thanh Tịnh, Khái Hưng bên cạnh các tác giả đã thành danh trong các thể loại này như Thế Lữ, Lan Khai, TThơxa, Phạm Cao Củng ...ũng như trình bày được tiến trình hình thành, phát triển của văn trần thuật, tư tưởng văn học, lịch sử văn học Việt Nam thời trung đại từ các phân nhánh của nó là truyện kỳ và kỳ án.

5.1. Góp Phần Hiểu Thêm Về Các Tác Giả Tài Năng

5.2. Trình Bày Tiến Trình Phát Triển Văn Học Sử Việt Nam

5.3. Nghiên Cứu Để Phục Hưng Thể Loại Truyện Kỳ Kỳ Án

Chúng tôi hy vọng qua những phân tích, cách đọc mới đối với các tác phẩm truyện kỳ và kỳ án sẽ góp một phần công sức của mình trong nghiên cứu lịch sử văn học hiện đại nói chung, giai đoạn 1932 – 1945 đầy biến động nói riêng. Đồng thời, khơi gợi, mở ra một mảng văn học chưa được nghiên cứu, tìm hiểu một cách đầy đủ. Tuy nhiên cũng vì vậy, chúng tôi không thể tránh khỏi những hạn chế chủ quan và khách quan do trình độ, năng lực hạn chế của người viết. Bởi vậy, những sai sót trong luận văn là điều không thể tránh khỏi.

6.1. Các Hướng Nghiên Cứu Tiềm Năng Trong Tương Lai

6.2. Đánh Giá Về Những Hạn Chế Của Nghiên Cứu Hiện Tại

6.3. Kêu Gọi Sự Quan Tâm Đến Thể Loại Truyện Kỳ Và Kỳ Án