Nghiên Cứu Về Sự Tiếp Nối Của Thể Loại Truyện Kỳ Và Kỳ Luận Văn Từ 1932 Đến 1945

• Người hướng dẫn: PTS. Phạm Xuân Thạch
• Trường học: Đại học Quốc gia Hà Nội
• Chuyên ngành: Học xã hội nhân văn
• Đề tài: Nghiên Cứu Về Sự Tiếp Nối Của Thể Loại Truyện Kỳ Và Kỳ Luận Văn Từ 1932 Đến 1945
• Loại tài liệu: luận văn
• Năm xuất bản: 2016
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CẢM ƠN
• 1. MỞ ĐẦU
• 1.1. Mục đích, đối tượng và phạm vi nghiên cứu
• 1.2. Ý nghĩa thực tiễn của đề tài
• 1.3. Cấu trúc của luận văn
• 2. CHƯƠNG 1: TIỀN TRÌNH HÌNH THÀNH, KHÁI NIỆM, ĐẶC TRƯNG CỦA TRUYỀN KỲ TRUNG ĐẠI VÀ ẢNH HƯỞNG CỦA THỂ LOẠI NÀY TRONG VĂN HỌC HIỆN ĐẠI
• 3. CHƯƠNG 2: ĐẶC ĐIỂM CỦA THỂ LOẠI TRUYỀN KỲ TRONG GIAI ĐOẠN 1932 -1945
• 3.1. Đề tài, chủ đề của truyện kỳ giai đoạn 1932 – 1945
• 3.2. Người kể chuyện và kết cấu tác phẩm
• 3.3. Không gian và thời gian trong thể loại truyện kỳ giai đoạn 1932 – 1945
• 4. CHƯƠNG 3: NHỮNG ĐẶC ĐIỂM CỦA THỂ LOẠI KỲ ÁN GIAI ĐOẠN 1932 – 1945
• 4.1. Đề tài, chủ đề trong các tác phẩm kỳ án giai đoạn 1932 – 1945
• 4.2. Vai trò của truyện truyền và điểm nhìn trong các tác phẩm kỳ án
• 4.3. Ảnh hưởng của kỳ án đến các thể tài lịch sử, trinh thám giai đoạn 1932 – 1945
• 5. CHƯƠNG 4: QUAN NIỆM TÁC GIẢ TRONG CÁC TÁC PHẨM TRUYỀN KỲ VÀ KỲ ÁN GIAI ĐOẠN 1932 - 1945
• 5.1. Mối tương quan giữa tác giả và xu hướng sáng tác truyện kỳ và kỳ án trong các tác phẩm văn học giai đoạn 1932 - 1945
• 5.2. Vai trò, ảnh hưởng của thị trường văn học với các sáng tác truyện kỳ và kỳ án giai đoạn 1932 - 1945
• 5.3. Quan niệm của nhà văn trong các sáng tác truyện kỳ và kỳ án giai đoạn 1932 – 1945
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng Quan Về Nghiên Cứu Truyện Kỳ Và Kỳ Án 1932 1945

Giai đoạn 1932-1945 là thời kỳ rực rỡ của văn học Việt Nam, để lại nhiều thành tựu lớn có giá trị hàng đầu. Bên cạnh thành tựu của thơ mới, văn xuôi thuật cũng có những bước đột phá quan trọng. Góp phần kiến tạo nên nền văn học Việt Nam hiện đại, đóng góp hàng chục tác giả tiến tăm và hàng trăm tác phẩm mà giá trị đã được khẳng định bằng sự yêu thích của nhiều thế hệ độc giả. Tuy nhiên, trải qua hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và Đế quốc Mỹ, nhiều nhà văn trong đội ngũ sáng tác cùng với thế hệ người viết mới được vận động tham gia vào “mặt trận văn hóa, văn nghệ”. Kéo theo sự khẳng định vai trò của nền văn học cách mạng trong bối cảnh mới với “tương lĩnh” là phương pháp sáng tác hiện thực xã hội chủ nghĩa. Từ đó dẫn đến những thay đổi to lớn về mặt mỹ học tiếp nhận, thi pháp văn xuôi song song với tình trạng một khối lượng không nhỏ của di sản văn chương sáng tác trong giai đoạn 1932-1945 không được quan tâm, đánh giá xứng đáng với giá trị thực của chúng. Thêm nữa, do nhiều nguyên nhân khách quan, di sản văn chương này chưa được tìm hiểu, nghiên cứu một cách đúng mức. Nhiều đối tượng/vấn đề vẫn còn bỏ ngỏ, nghiên cứu dang dở. Các tác phẩm truyện kỳ và kỳ án hiện đại được sáng tác trong giai đoạn 1932-1945 nằm trong số các đối tượng/vấn đề như vậy.

1.1. Sự Hình Thành Và Phát Triển Của Thể Loại Truyện Kỳ

Truyện kỳ là một thể loại văn học đặc biệt, có nguồn gốc từ văn học trung đại. Thể loại này mang yếu tố kỳ ảo, hoang đường nhưng vẫn phản ánh hiện thực xã hội một cách sâu sắc. Nó kế thừa và phát triển từ các thể loại văn học truyền thống, đồng thời chịu ảnh hưởng của tư tưởng và văn hóa đương thời. Truyện kỳ không chỉ là sự ghi chép sự kiện mà còn là sự sáng tạo nghệ thuật, thể hiện tài năng và tư tưởng của người viết. Thể loại này đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành và phát triển văn học Việt Nam hiện đại. Các nhà nghiên cứu thường trích dẫn những tác phẩm nổi tiếng như Thánh Tông di thảo hay Truyền kỳ mạn lục như những ví dụ tiêu biểu.

1.2. Khái Niệm Và Đặc Trưng Của Thể Loại Kỳ Án Văn Xuôi

Kỳ án là thể loại văn xuôi mang yếu tố trinh thám, tập trung vào việc điều tra và giải quyết các vụ án bí ẩn. Thể loại này thường kết hợp yếu tố hiện thực và kỳ ảo, tạo nên sự hấp dẫn và lôi cuốn cho người đọc. Kỳ án có vai trò quan trọng trong việc phản ánh những vấn đề xã hội, những góc khuất trong cuộc sống. Thể loại này chịu ảnh hưởng của văn học phương Tây, đặc biệt là thể loại trinh thám. Nó không chỉ là sự giải trí mà còn là sự khám phá về tâm lý con người và những bí mật đằng sau các vụ án. Các tác phẩm Vàng và Máu của Thế Lữ được xem là một trong những tác phẩm kỳ án tiêu biểu.

II. Vấn Đề Nghiên Cứu Truyện Kỳ Kỳ Án Vì Sao Quan Trọng

Đến thể văn trần thuật giai đoạn 1932 – 1945, các nhà nghiên cứu thường đề cập đến các tác phẩm văn học tiêu biểu cho ba trào lưu văn học lãng mạn, văn học hiện thực phê phán và văn học yêu nước. Thế nhưng lại ít chú ý tới mảng văn học bình dân, văn chương tiêu thụ mà truyện kỳ và kỳ án có thể xem là những đại diện tiêu biểu. Trong khi đó, thể loại truyện kỳ và kỳ án có thể xem là hiện tượng văn học đặc biệt khi chúng đã hiện diện trong văn học trung đại vẫn tiếp tục tồn tại và phát triển thay vì biến mất trong thị trường văn học hiện đại nửa đầu thế kỷ XX. Thậm chí, hai thể loại này không chỉ lưu truyền rộng rãi trong tầng lớp bình dân mà còn thu hút sự quan tâm từ các nhà văn lớn đương thời. Từ thập niên 90 của thế kỷ trước, nhiều tác phẩm truyện kỳ và kỳ án hiện đại riêng, văn chương bình dân nói chung đã bắt đầu được tái bản nhưng không thực sự thu hút được sự quan tâm từ người đọc. Điều này phản ánh một quy luật khách quan quan trọng mỹ học tiếp nhận, là hệ quả tất yếu của những tác phẩm văn chương tiêu thụ vốn có tuổi đời rất ngắn và lệ thuộc vào nhu cầu của độc giả. Tuy nhiên, với các nhà nghiên cứu văn học, việc bỏ qua đối tượng/vấn đề thị trường văn học nói chung, các tác phẩm truyện kỳ và kỳ án nói riêng sẽ dẫn đến những ngộ nhận không thể tránh khỏi khi đánh giá tiến trình văn học Việt Nam thời kỳ 1900 – 1945.

2.1. Sự Thiếu Quan Tâm Đến Văn Chương Bình Dân Giai Đoạn 1932 1945

Nghiên cứu văn chương bình dân giai đoạn 1932-1945 còn nhiều hạn chế. Các nhà nghiên cứu thường tập trung vào các trào lưu văn học chính thống, ít chú ý đến văn chương giải trí. Trong khi đó, truyện kỳ và kỳ án lại có vai trò quan trọng trong đời sống văn hóa của người dân. Chính vì thế, việc thiếu quan tâm đến văn chương bình dân có thể dẫn đến sự hiểu lầm về bức tranh văn học toàn diện của giai đoạn này.

2.2. Nguy Cơ Ngộ Nhận Khi Đánh Giá Tiến Trình Văn Học Việt Nam

Việc bỏ qua truyện kỳ và kỳ án có thể dẫn đến những đánh giá sai lệch về tiến trình văn học Việt Nam. Hai thể loại này có những đặc điểm riêng, phản ánh những khía cạnh khác nhau của xã hội. Nếu chỉ tập trung vào các trào lưu văn học chính thống, có thể bỏ qua những giá trị và ý nghĩa của truyện kỳ và kỳ án. Điều này sẽ tạo ra một bức tranh văn học thiếu sót và không đầy đủ.

2.3. Bỏ Qua Sự Tồn Tại Của Thể Loại Văn Học Truyền Thống

Lối nghiên cứu này cũng phủ nhận sự tồn tại và sứ sống lâu bền của các thể loại văn học truyền thống như truyện kỳ và kỳ án, trong đời sống văn chương hiện đại bên cạnh những dòng sách thị trường khác như kiếm hiệp, phiêu lưu, ái tình... nhất là trong bối cảnh nhiều nhà văn lớn đương thời như Khái Hưng, Thế Lữ, Nguyễn Tuân, Lưu Trọng Lư đều để lại nhiều dấu ấn trong hai thể loại này.

III. Nghiên Cứu Sự Tiếp Nối Truyện Kỳ Kỳ Án Mục Tiêu

Từ những nguyên nhân đó, luận văn của chúng tôi đặt ra vấn đề Sự tiếp nối của thể loại truyện kỳ và kỳ án trong Văn học Việt Nam 1932 -1945 qua một số tác giả tiêu biểu. Luận văn nhằm trình bày một hiện tượng/vấn đề văn học tuy không còn “mới” nhưng lại chưa từng được quan sát, nghiên cứu, phân tích một cách cụ thể và đầy đủ. Trong hai thể loại trên nếu như “truyện kỳ” là một khái niệm quen thuộc, không xa lạ trong giới nghiên cứu thì “kỳ án” là khái niệm được chúng tôi đặt ra, có nội hàm là những tác phẩm văn chương có yếu tố trinh thám trong văn học cận, hiện đại. Nhắc đến dòng truyện mang khuynh hướng kỳ ảo tồn tại xuyên suốt từ văn học trung đại đến văn học hiện đại giai đoạn 1900 – 1945, các nhà nghiên cứu gần như mới chỉ tìm hiểu, tranh luận về nguồn gốc, đặc điểm của các tác phẩm truyện kỳ, nhưng lại không hề chú ý tới thể loại “kỳ án”. Điều này, xuất phát từ những mối tương quan, gần gũi của hai thể loại văn học này. Trong luận văn Sự tiếp nối của thể loại truyện kỳ và kỳ án trong văn học Việt Nam 1932 – 1945, chúng tôi đã tiến hành khảo sát, phân tích các tác phẩm văn học thuộc truyện kỳ và kỳ án hiện đại nhằm cung cấp các gợi ý để có thể xác định rõ hơn nguồn gốc, đặc điểm của hai thể loại văn học này.

3.1. Xác Định Rõ Nguồn Gốc Và Đặc Điểm Của Truyện Kỳ Kỳ Án

Mục tiêu chính là làm rõ nguồn gốc và đặc điểm của truyện kỳ và kỳ án. Nghiên cứu tập trung vào các tác phẩm hiện đại thuộc hai thể loại này để tìm ra những yếu tố chung và riêng. Từ đó, có thể hiểu rõ hơn về quá trình hình thành và phát triển của truyện kỳ và kỳ án trong văn học Việt Nam.

3.2. Cung Cấp Cái Nhìn Mới Về Mối Quan Hệ Giữa Hai Thể Loại

Luận văn cố gắng cung cấp một cái nhìn mới về mối quan hệ giữa truyện kỳ và kỳ án. Hai thể loại này có những điểm tương đồng và khác biệt, đồng thời ảnh hưởng lẫn nhau. Bằng cách phân tích các tác phẩm cụ thể, có thể hiểu rõ hơn về sự tương tác giữa hai thể loại này và vai trò của chúng trong văn học Việt Nam.

3.3. Tái Khám Phá Các Tác Giả Viết Truyện Kỳ Và Kỳ Án

Nghiên cứu cũng hướng đến việc tái khám phá các tác giả viết truyện kỳ và kỳ án. Nhiều tác giả đã đóng góp quan trọng vào sự phát triển của hai thể loại này, nhưng chưa được đánh giá đầy đủ. Bằng cách nghiên cứu các tác phẩm của họ, có thể hiểu rõ hơn về tài năng và đóng góp của họ đối với văn học Việt Nam.

IV. Phương Pháp Nghiên Cứu Sự Tiếp Nối Truyện Kỳ Và Kỳ Án

Xu hướng nghiên cứu văn học liên ngành, dưới các góc độ khác nhau (trần thuật học, mỹ học tiếp nhận, liên văn bản, tâm phân học, văn học…) đang khá thịnh hành. Truyện kỳ và kỳ án hiện đại là các hiện tượng, trường hợp văn học khá đặc biệt khi bối cảnh phát triển của nó có tính liên tục, kế thừa từ thời kỳ trung đại sang hiện đại. Do đó, việc nghiên cứu các đối tượng văn học trên nếu chỉ dừng lại từ vấn đề thể loại văn học, tác giả văn học sẽ không tránh khỏi việc bỏ sót, bỏ lọt các giá trị. Bởi vậy, luận văn cũng được triển khai theo hướng nghiên cứu liên ngành, tiếp cận văn bản qua nhiều góc độ nhằm tạo ra các góc nhìn và kết quả mới. Trong thời gian qua, hiện tượng nhiều nhà xuất bản, công ty truyền thông bất ngờ thành công trong việc giới thiệu và phát hành lại nhiều tác phẩm văn học kinh điển trong đó có các tác phẩm mang khuynh hướng truyện kỳ... đòi hỏi sự cần thiết của nghiên cứu liên ngành hơn bao giờ hết.

4.1. Tiếp Cận Liên Ngành Để Hiểu Sâu Sắc Hơn Về Thể Loại

Phương pháp tiếp cận liên ngành là chìa khóa để hiểu sâu sắc hơn về truyện kỳ và kỳ án. Bằng cách kết hợp các lý thuyết từ trần thuật học, mỹ học tiếp nhận, tâm lý học, và các lĩnh vực khác, có thể khám phá những khía cạnh phức tạp của hai thể loại này. Việc sử dụng phương pháp này sẽ giúp vượt qua những hạn chế của cách tiếp cận truyền thống.

4.2. Phân Tích Bối Cảnh Văn Hóa Xã Hội Ảnh Hưởng Đến Sáng Tác

Bối cảnh văn hóa - xã hội có ảnh hưởng sâu sắc đến sự sáng tác của truyện kỳ và kỳ án. Nghiên cứu sẽ phân tích các yếu tố lịch sử, chính trị, và xã hội để hiểu rõ hơn về cách chúng tác động đến nội dung và hình thức của các tác phẩm. Điều này sẽ giúp làm sáng tỏ những thông điệp và ý nghĩa ẩn chứa trong truyện.

4.3. Nghiên Cứu So Sánh Với Các Thể Loại Văn Học Khác

Nghiên cứu so sánh truyện kỳ và kỳ án với các thể loại văn học khác, như truyện ngắn, tiểu thuyết, và các thể loại truyền thống, sẽ giúp làm nổi bật những đặc điểm riêng của chúng. So sánh cũng sẽ giúp hiểu rõ hơn về vị trí và vai trò của truyện kỳ và kỳ án trong hệ thống văn học Việt Nam.

V. Ứng Dụng Kết Quả Nghiên Cứu Về Truyện Kỳ Và Kỳ Án

Ngoài ra, nghiên cứu sự tiếp nối của thể loại truyện kỳ và kỳ án trong Văn học Việt Nam giai đoạn 1932 – 1945 cũng góp phần hiểu thêm về một số tác giả - nhà văn tài năng (từng sáng tác truyện kỳ và kỳ án) nhưng chưa được soi chiếu, nhìn nhận đầy đủ như Lưu Trọng Lư, Nam Cao, Nguyễn Tuân, Thanh Tịnh, Khái Hưng bên cạnh các tác giả đã thành danh trong các thể loại này như Thế Lữ, Lan Khai, TThơxa, Phạm Cao Củng ...ũng như trình bày được tiến trình hình thành, phát triển của văn trần thuật, tư tưởng văn học, lịch sử văn học Việt Nam thời trung đại từ các phân nhánh của nó là truyện kỳ và kỳ án.

5.1. Góp Phần Hiểu Thêm Về Các Tác Giả Tài Năng

Nghiên cứu góp phần làm sáng tỏ tài năng và đóng góp của các tác giả viết truyện kỳ và kỳ án. Nhiều tác giả chưa được đánh giá đúng mức, và nghiên cứu này sẽ giúp khám phá lại những giá trị trong tác phẩm của họ. Đồng thời, nó cũng sẽ giúp hiểu rõ hơn về phong cách và tư tưởng sáng tác của từng tác giả.

5.2. Trình Bày Tiến Trình Phát Triển Văn Học Sử Việt Nam

Nghiên cứu cũng sẽ trình bày một cách chi tiết tiến trình phát triển của văn học sử Việt Nam, đặc biệt là trong giai đoạn 1932-1945. Bằng cách phân tích truyện kỳ và kỳ án, có thể hiểu rõ hơn về những biến động và thay đổi trong văn hóa, xã hội, và tư tưởng của thời kỳ này.

5.3. Nghiên Cứu Để Phục Hưng Thể Loại Truyện Kỳ Kỳ Án

Nghiên cứu có thể góp phần vào việc phục hưng thể loại truyện kỳ và kỳ án trong văn học đương đại. Bằng cách hiểu rõ nguồn gốc và đặc điểm của hai thể loại này, có thể tạo ra những tác phẩm mới mang đậm bản sắc văn hóa Việt Nam, đồng thời đáp ứng nhu cầu giải trí của độc giả.

VI. Kết Luận Tương Lai Nghiên Cứu Truyện Kỳ Kỳ Án

Chúng tôi hy vọng qua những phân tích, cách đọc mới đối với các tác phẩm truyện kỳ và kỳ án sẽ góp một phần công sức của mình trong nghiên cứu lịch sử văn học hiện đại nói chung, giai đoạn 1932 – 1945 đầy biến động nói riêng. Đồng thời, khơi gợi, mở ra một mảng văn học chưa được nghiên cứu, tìm hiểu một cách đầy đủ. Tuy nhiên cũng vì vậy, chúng tôi không thể tránh khỏi những hạn chế chủ quan và khách quan do trình độ, năng lực hạn chế của người viết. Bởi vậy, những sai sót trong luận văn là điều không thể tránh khỏi.

6.1. Các Hướng Nghiên Cứu Tiềm Năng Trong Tương Lai

Nghiên cứu này mở ra nhiều hướng nghiên cứu tiềm năng trong tương lai. Các nhà nghiên cứu có thể tập trung vào phân tích sâu hơn các tác phẩm cụ thể, hoặc khám phá mối quan hệ giữa truyện kỳ và kỳ án với các thể loại văn học khác. Ngoài ra, việc nghiên cứu tác động của hai thể loại này đối với độc giả cũng là một hướng đi thú vị.

6.2. Đánh Giá Về Những Hạn Chế Của Nghiên Cứu Hiện Tại

Cần đánh giá một cách trung thực những hạn chế của nghiên cứu hiện tại. Những hạn chế này có thể liên quan đến phương pháp nghiên cứu, nguồn tài liệu, hoặc khả năng phân tích của người viết. Việc nhận ra những hạn chế này sẽ giúp cải thiện chất lượng của các nghiên cứu trong tương lai.

6.3. Kêu Gọi Sự Quan Tâm Đến Thể Loại Truyện Kỳ Và Kỳ Án

Chúng tôi kêu gọi sự quan tâm đến thể loại truyện kỳ và kỳ án từ các nhà nghiên cứu, độc giả, và các nhà làm văn hóa. Hai thể loại này có giá trị văn hóa và nghệ thuật đáng kể, và cần được bảo tồn và phát triển. Bằng cách cùng nhau nghiên cứu và khám phá, có thể làm phong phú thêm đời sống văn hóa Việt Nam.