Truyền Thuyết và Truyện Nôm Về Phạm Ngũ Lão Ở Hưng Yên

• Tác giả: Vũ Thảo Vân
• Người hướng dẫn: TS. Nguyễn Huy Bỉnh
• Trường học: Đại học Thái Nguyên
• Chuyên ngành: Ngôn ngữ và văn hóa Việt Nam
• Đề tài: Truyện Kể Dân Gian Phạm Ngũ Lão Ở Hưng Yên
• Loại tài liệu: luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2017
• Địa điểm: Thái Nguyên

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM ƠN
• I. PHẦN I: MỞ ĐẦU
• I.1. Lí do chọn đề tài
• I.2. Lịch sử vấn đề
• I.3. Phạm Ngũ Lão được ghi chép trong thư tịch lịch sử và văn hóa
• I.4. Các công trình nghiên cứu về Phạm Ngũ Lão
• I.5. Đối tượng, mục đích nghiên cứu
• I.6. Phạm vi và phương pháp nghiên cứu
• I.7. Cấu trúc luận văn
• II. PHẦN II: NỘI DUNG
• 1. CHƯƠNG I: CƠ SỞ LÍ LUẬN, TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU
• 1.1. Khái niệm “Truyện kể dân gian”
• 1.2. Khái niệm “Truyền thuyết dân gian”
• 1.3. Khái niệm “Truyện Nôm”
• 1.4. Vấn đề thể loại. Tổng quan đề tài nghiên cứu
• 1.5. Khái lược về vùng đất Hưng Yên và làng Phù Ủng
• 1.6. Vài nét về Phạm Ngũ Lão
• 1.7. Mối liên hệ giữa truyền thuyết Phạm Ngũ Lão với truyện Nôm khuyết danh Tướng quân Phạm Ngũ Lão
• 2. CHƯƠNG II: TRUYỀN THUYẾT PHẠM NGŨ LÃO Ở HƯNG YÊN
• 2.1. Đặc điểm nội dung truyền thuyết Phạm Ngũ Lão
• 2.2. Truyền thuyết Phạm Ngũ Lão phản ánh thời đại hào khí Đông A
• 2.3. Truyền thuyết Phạm Ngũ Lão ngợi ca vị tướng bình dân
• 2.4. Truyền thuyết Phạm Ngũ Lão phản ánh tư tưởng thân dân, trọng dụng nhân tài của vương triều Trần
• 2.5. Đặc điểm nghệ thuật truyền thuyết Phạm Ngũ Lão
• 2.6. Nghệ thuật sử dụng yếu tố kỳ ảo
• 2.7. Nghệ thuật xây dựng hình tượng nhân vật
• 3. CHƯƠNG III: TRUYỆN NÔM KHUYẾT DANH TƯỚNG QUÂN PHẠM NGŨ LÃO
• 3.1. Đặc điểm nội dung truyện Nôm Tướng quân Phạm Ngũ Lão
• 3.2. Tác phẩm tái hiện cuộc đời, sự nghiệp của tướng quân Phạm Ngũ Lão
• 3.3. Tác phẩm ca ngợi thiên tài quân sự Phạm Ngũ Lão
• 3.4. Tinh thần yêu nước trong truyện Nôm Tướng quân Phạm Ngũ Lão
• 3.5. Đặc điểm nghệ thuật của truyện Nôm Tướng quân Phạm Ngũ Lão
• 3.6. Nghệ thuật xây dựng cốt truyện
• 3.7. Sự kết hợp yếu tố tự sự và trữ tình
• III. PHẦN III: KẾT LUẬN
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng Quan Nghiên Cứu Truyền Thuyết Phạm Ngũ Lão Ở Hưng Yên

Nghiên cứu về truyền thuyết Phạm Ngũ Lão và truyện Nôm tại Hưng Yên là khám phá kho tàng văn hóa dân gian độc đáo. Các câu chuyện này không chỉ lưu giữ ký ức lịch sử mà còn phản ánh đời sống tinh thần của cộng đồng. Mỗi vùng miền, với đặc trưng riêng, tạo nên những mảng truyện kể dân gian khác biệt. Trong đó, ta tìm thấy các yếu tố văn hóa như phong tục, tập quán, tín ngưỡng, và khát vọng của cộng đồng. Truyện kể dân gian còn là tấm gương phản ánh đời sống vật chất, tinh thần của nhân dân qua từng giai đoạn lịch sử. Dấu ấn lịch sử, đặc biệt là thời kỳ chống ngoại xâm, và chân dung những anh hùng dân tộc được khắc họa rõ nét. Nghiên cứu này tập trung vào hai thể loại chính: truyền thuyết và truyện Nôm khuyết danh, nhằm làm nổi bật hình tượng Phạm Ngũ Lão, một danh tướng triều Trần, người có công lớn trong sự nghiệp đánh đuổi giặc Nguyên - Mông, giữ yên bờ cõi Đại Việt.

1.1. Giá Trị Văn Hóa và Lịch Sử Của Truyện Kể Dân Gian

Truyện kể dân gian, đặc biệt là truyền thuyết và truyện Nôm, đóng vai trò quan trọng trong việc bảo tồn và truyền bá văn hóa truyền thống. Chúng không chỉ là những câu chuyện giải trí mà còn là nguồn sử liệu quý giá, phản ánh lịch sử Hưng Yên và lịch sử dân tộc. Các yếu tố như phong tục, tập quán, tín ngưỡng được lồng ghép khéo léo, giúp thế hệ sau hiểu rõ hơn về cội nguồn và bản sắc văn hóa của mình. Việc nghiên cứu và bảo tồn văn hóa này là vô cùng cần thiết để duy trì sự đa dạng văn hóa và lòng tự hào dân tộc.

1.2. Phạm Ngũ Lão Từ Lịch Sử Đến Huyền Thoại Ở Hưng Yên

Phạm Ngũ Lão không chỉ là một nhân vật lịch sử mà còn là một biểu tượng văn hóa, một thần tích trong tâm thức người dân Hưng Yên. Từ một người xuất thân bình dân, ông đã trở thành một vị tướng tài ba, có công lớn với đất nước. Cuộc đời và sự nghiệp của ông được dân gian hóa, trở thành những câu chuyện truyền thuyết Phạm Ngũ Lão và truyện Nôm Phạm Ngũ Lão đầy màu sắc huyền ảo, thể hiện sự ngưỡng mộ và tôn vinh của nhân dân đối với người anh hùng.

II. Thách Thức Nghiên Cứu Truyền Thuyết Về Phạm Ngũ Lão

Nghiên cứu truyền thuyết Phạm Ngũ Lão và truyện Nôm tại Hưng Yên đối diện với nhiều thách thức. Thứ nhất, nguồn tư liệu gốc phân tán, chủ yếu lưu truyền qua hình thức truyền miệng. Việc sưu tầm, xác minh và hệ thống hóa các dị bản đòi hỏi sự công phu và tỉ mỉ. Thứ hai, ranh giới giữa lịch sử và hư cấu trong văn học dân gian đôi khi mờ nhạt. Cần có phương pháp tiếp cận khoa học để phân tích, đánh giá giá trị lịch sử và văn hóa của các câu chuyện. Thứ ba, việc bảo tồn văn hóa và phát huy giá trị văn hóa trong bối cảnh hiện đại đặt ra yêu cầu về sự sáng tạo và đổi mới trong cách thức truyền đạt và quảng bá.

2.1. Khó Khăn Trong Sưu Tầm và Xác Minh Tư Liệu Gốc

Nguồn tư liệu về truyền thuyết Phạm Ngũ Lão và truyện Nôm chủ yếu tồn tại dưới dạng truyền miệng, gây khó khăn cho việc sưu tầm và xác minh. Các dị bản khác nhau có thể chứa đựng những chi tiết sai lệch hoặc bị ảnh hưởng bởi yếu tố chủ quan của người kể. Việc tìm kiếm và phân tích các thư tịch cổ, tư liệu lịch sử, và tư liệu văn học liên quan là vô cùng quan trọng để có được cái nhìn toàn diện và chính xác.

2.2. Phân Tích Ranh Giới Giữa Lịch Sử và Hư Cấu

Trong văn học dân gian, ranh giới giữa lịch sử và hư cấu thường rất mờ nhạt. Các câu chuyện về Phạm Ngũ Lão có thể chứa đựng những yếu tố lịch sử có thật, nhưng cũng không thiếu những chi tiết được thêm thắt, tô điểm để tăng tính hấp dẫn và kịch tính. Việc phân tích và đánh giá giá trị lịch sử của các câu chuyện đòi hỏi sự cẩn trọng và phương pháp tiếp cận khoa học, tránh rơi vào những nhận định chủ quan hoặc phiến diện.

III. Phương Pháp Nghiên Cứu Truyền Thuyết Phạm Ngũ Lão Tại Hưng Yên

Nghiên cứu truyền thuyết Phạm Ngũ Lão và truyện Nôm tại Hưng Yên cần kết hợp nhiều phương pháp khác nhau. Phương pháp điền dã, phỏng vấn người dân địa phương giúp thu thập tư liệu gốc và hiểu rõ hơn về đời sống văn hóa cộng đồng. Phương pháp phân tích văn bản, so sánh đối chiếu các dị bản giúp xác định đặc điểm nội dung, nghệ thuật và ý nghĩa của các câu chuyện. Phương pháp liên ngành, kết hợp lịch sử, văn hóa, văn học, giúp có cái nhìn toàn diện và sâu sắc về Phạm Ngũ Lão và văn hóa Hưng Yên.

3.1. Điền Dã và Phỏng Vấn Thu Thập Tư Liệu Thực Tế

Phương pháp điền dã và phỏng vấn đóng vai trò then chốt trong việc thu thập tư liệu gốc về truyền thuyết Phạm Ngũ Lão và truyện Nôm. Việc trực tiếp đến các làng quê ở Hưng Yên, gặp gỡ và trò chuyện với người dân địa phương, đặc biệt là những người cao tuổi, giúp ghi lại những câu chuyện, giai thoại, và phong tục tập quán liên quan đến Phạm Ngũ Lão. Những thông tin này không chỉ bổ sung cho nguồn tư liệu viết mà còn mang đến cái nhìn chân thực và sống động về đời sống văn hóa cộng đồng.

3.2. Phân Tích Văn Bản và So Sánh Đối Chiếu Dị Bản

Phương pháp phân tích văn bản và so sánh đối chiếu dị bản là công cụ quan trọng để hiểu rõ hơn về đặc điểm nội dung, nghệ thuật và ý nghĩa của truyền thuyết Phạm Ngũ Lão và truyện Nôm. Việc phân tích ngôn ngữ, cấu trúc, và các yếu tố nghệ thuật khác giúp làm nổi bật giá trị thẩm mỹ của các câu chuyện. So sánh đối chiếu các dị bản giúp xác định những điểm tương đồng và khác biệt, từ đó suy ra quá trình hình thành và phát triển của các câu chuyện.

IV. Đặc Điểm Nội Dung Truyền Thuyết Phạm Ngũ Lão Ở Hưng Yên

Truyền thuyết Phạm Ngũ Lão ở Hưng Yên tập trung vào ca ngợi tài năng quân sự, phẩm chất đạo đức và tinh thần yêu nước của ông. Các câu chuyện thường kể về những chiến công hiển hách, những hành động nghĩa hiệp và lòng nhân ái của Phạm Ngũ Lão. Đồng thời, truyền thuyết cũng phản ánh tư tưởng thân dân, trọng dụng nhân tài của triều đại nhà Trần và khát vọng về một xã hội công bằng, tốt đẹp.

4.1. Ca Ngợi Tài Năng Quân Sự và Phẩm Chất Đạo Đức

Truyền thuyết Phạm Ngũ Lão thường tập trung vào việc ca ngợi tài năng quân sự và phẩm chất đạo đức của ông. Các câu chuyện kể về những chiến công hiển hách, khả năng chỉ huy tài tình, và lòng dũng cảm của Phạm Ngũ Lão trong các cuộc chiến chống ngoại xâm. Đồng thời, truyền thuyết cũng nhấn mạnh những phẩm chất đạo đức tốt đẹp của ông, như lòng nhân ái, sự trung thực, và tinh thần trách nhiệm.

4.2. Phản Ánh Tư Tưởng Thân Dân và Trọng Dụng Nhân Tài

Truyền thuyết Phạm Ngũ Lão không chỉ ca ngợi cá nhân ông mà còn phản ánh tư tưởng thân dân, trọng dụng nhân tài của triều đại nhà Trần. Việc một người xuất thân bình dân như Phạm Ngũ Lão có thể trở thành một vị tướng tài ba, được triều đình tin tưởng và trọng dụng, cho thấy sự cởi mở và tiến bộ của xã hội thời bấy giờ. Truyền thuyết cũng thể hiện khát vọng về một xã hội công bằng, nơi mọi người đều có cơ hội phát triển tài năng và đóng góp cho đất nước.

V. Giá Trị Văn Hóa và Giáo Dục Từ Truyền Thuyết Phạm Ngũ Lão

Truyền thuyết Phạm Ngũ Lão và truyện Nôm không chỉ là những tác phẩm văn học dân gian mà còn mang giá trị văn hóa và giáo dục sâu sắc. Chúng góp phần giáo dục lịch sử, giáo dục văn hóa, bồi dưỡng lòng yêu nước, tinh thần tự hào dân tộc và ý thức bảo tồn di sản văn hóa cho thế hệ trẻ. Đồng thời, truyền thuyết cũng là nguồn cảm hứng sáng tạo cho các hoạt động văn hóa, nghệ thuật và du lịch.

5.1. Giáo Dục Lịch Sử Văn Hóa và Bồi Dưỡng Lòng Yêu Nước

Truyền thuyết Phạm Ngũ Lão và truyện Nôm đóng vai trò quan trọng trong việc giáo dục lịch sử, giáo dục văn hóa, và bồi dưỡng lòng yêu nước cho thế hệ trẻ. Thông qua những câu chuyện về cuộc đời và sự nghiệp của Phạm Ngũ Lão, người trẻ có thể hiểu rõ hơn về lịch sử dân tộc, văn hóa truyền thống, và những giá trị tốt đẹp của dân tộc. Từ đó, khơi dậy lòng yêu nước, tinh thần tự hào dân tộc, và ý thức trách nhiệm trong việc xây dựng và bảo vệ đất nước.

5.2. Nguồn Cảm Hứng Sáng Tạo và Phát Triển Du Lịch Văn Hóa

Truyền thuyết Phạm Ngũ Lão và truyện Nôm là nguồn cảm hứng sáng tạo vô tận cho các hoạt động văn hóa, nghệ thuật và du lịch. Các câu chuyện về Phạm Ngũ Lão có thể được chuyển thể thành các vở kịch, phim ảnh, trò chơi điện tử, hoặc các sản phẩm thủ công mỹ nghệ. Đồng thời, di tích lịch sử Hưng Yên liên quan đến Phạm Ngũ Lão, như đền Phù Ủng, có thể được khai thác để phát triển du lịch văn hóa, thu hút du khách trong và ngoài nước.

VI. Kết Luận và Hướng Nghiên Cứu Truyền Thuyết Phạm Ngũ Lão

Nghiên cứu truyền thuyết Phạm Ngũ Lão và truyện Nôm tại Hưng Yên là một quá trình khám phá không ngừng. Cần tiếp tục sưu tầm, nghiên cứu và bảo tồn các di sản văn hóa liên quan đến Phạm Ngũ Lão. Đồng thời, cần có những phương pháp tiếp cận mới, sáng tạo để phát huy giá trị văn hóa và đưa truyền thuyết Phạm Ngũ Lão đến gần hơn với công chúng, đặc biệt là thế hệ trẻ.

6.1. Tiếp Tục Sưu Tầm Nghiên Cứu và Bảo Tồn Di Sản Văn Hóa

Việc tiếp tục sưu tầm, nghiên cứu và bảo tồn các di sản văn hóa liên quan đến Phạm Ngũ Lão là vô cùng quan trọng. Cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các nhà nghiên cứu, các cơ quan quản lý văn hóa, và cộng đồng địa phương để thu thập, ghi chép, và bảo quản các tư liệu, hiện vật, và phong tục tập quán liên quan đến Phạm Ngũ Lão. Đồng thời, cần có những chính sách và biện pháp hỗ trợ để khuyến khích các hoạt động nghiên cứu và bảo tồn di sản văn hóa.

6.2. Đổi Mới Phương Pháp Tiếp Cận và Phát Huy Giá Trị Văn Hóa

Để phát huy giá trị văn hóa của truyền thuyết Phạm Ngũ Lão, cần có những phương pháp tiếp cận mới, sáng tạo và phù hợp với bối cảnh hiện đại. Cần sử dụng các công nghệ thông tin và truyền thông để quảng bá truyền thuyết Phạm Ngũ Lão trên các kênh truyền thông khác nhau, như internet, mạng xã hội, và truyền hình. Đồng thời, cần có những hoạt động giáo dục và trải nghiệm thực tế để giúp công chúng, đặc biệt là thế hệ trẻ, hiểu rõ hơn về Phạm Ngũ Lão và văn hóa Hưng Yên.

Tổng quan nghiên cứu

Truyện kể dân gian là kho tàng văn hóa quý giá, lưu giữ ký ức lịch sử và đời sống tinh thần của cộng đồng dân cư qua nhiều thế hệ. Ở vùng đất Hưng Yên, truyện kể dân gian về danh tướng Phạm Ngũ Lão được lưu truyền dưới hai thể loại chính là truyền thuyết và truyện Nôm khuyết danh. Phạm Ngũ Lão, một vị tướng tài ba của triều Trần, xuất thân từ tầng lớp bình dân nhưng đã có công lớn trong sự nghiệp chống quân Nguyên - Mông, bảo vệ giang sơn Đại Việt. Qua các bản kể dân gian, hình tượng ông được khắc họa với tài năng quân sự xuất chúng, phẩm chất trung quân ái quốc và tinh thần yêu nước sâu sắc.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm phân loại truyện kể dân gian về Phạm Ngũ Lão theo thể loại, làm rõ đặc điểm nội dung, nghệ thuật và ý nghĩa của các tác phẩm dân gian này trong đời sống văn hóa cộng đồng cư dân Hưng Yên. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các bản kể truyền thuyết và truyện Nôm khuyết danh lưu truyền tại Hưng Yên, dựa trên tư liệu thư tịch và sưu tầm dân gian từ năm 2016 đến 2017. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa dân gian, góp phần bồi dưỡng truyền thống yêu nước và lòng tự hào dân tộc cho thế hệ trẻ, đồng thời làm sáng tỏ vai trò của Phạm Ngũ Lão trong lịch sử và văn hóa Việt Nam.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết về thể loại văn học dân gian, đặc biệt là khái niệm truyện kể dân gian, truyền thuyết và truyện Nôm. Truyện kể dân gian được hiểu là các câu chuyện do nhân dân sáng tác và truyền miệng qua nhiều thế hệ, bao gồm nhiều thể loại như thần thoại, truyền thuyết, cổ tích, truyện cười, truyện ngụ ngôn và truyện Nôm khuyết danh. Truyền thuyết được định nghĩa là truyện kể lịch sử có ý thức về lịch sử dân tộc, phản ánh các nhân vật và sự kiện lịch sử quan trọng, đồng thời sử dụng các yếu tố hư ảo, thần kỳ để tăng tính nghệ thuật. Truyện Nôm là thể loại tự sự bằng thơ dài, viết bằng chữ Nôm, kết hợp chặt chẽ giữa yếu tố tự sự và trữ tình, chia thành truyện Nôm bình dân và truyện Nôm bác học.

Nghiên cứu cũng vận dụng lý thuyết về nghệ thuật dân gian, trong đó nhấn mạnh vai trò của sáng tạo tập thể trong việc hình thành và lưu truyền các bản kể dân gian. Mô hình phân loại thể loại và tiểu loại truyện kể dân gian được sử dụng để hệ thống hóa các bản kể về Phạm Ngũ Lão, đồng thời lý thuyết liên ngành về lịch sử, văn hóa, tôn giáo được áp dụng để giải thích bối cảnh và ý nghĩa văn hóa của các tác phẩm.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp điều tra điền dã để sưu tầm các bản kể dân gian về Phạm Ngũ Lão tại làng Phù Ủng và các địa phương lân cận trong tỉnh Hưng Yên. Tổng số bản kể được khảo sát là khoảng 15 truyền thuyết và một truyện thơ Nôm khuyết danh gồm 2074 câu thơ. Phương pháp phân tích - tổng hợp được áp dụng để phân tích nội dung, nghệ thuật và đặc điểm thể loại của các bản kể, từ đó tổng hợp nhận định khoa học. Phương pháp nghiên cứu loại hình giúp phân chia truyện kể thành các thể loại và tiểu loại cụ thể, trong khi phương pháp so sánh được dùng để đối chiếu giữa truyền thuyết và truyện Nôm, cũng như so sánh với các truyền thuyết dân gian khác trong lịch sử Việt Nam.

Phương pháp nghiên cứu liên ngành kết hợp các kiến thức lịch sử, văn hóa, tôn giáo nhằm làm rõ bối cảnh lịch sử và ý nghĩa văn hóa của các truyện kể. Cỡ mẫu nghiên cứu gồm các bản kể được lưu truyền trong dân gian và thư tịch, được chọn lọc dựa trên tính đại diện và độ phổ biến. Thời gian nghiên cứu kéo dài từ năm 2016 đến 2017, với các đợt điền dã, thu thập tư liệu và phân tích văn bản.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Phân loại truyện kể dân gian về Phạm Ngũ Lão: Nghiên cứu xác định hai thể loại chính là truyền thuyết dân gian và truyện Nôm khuyết danh. Trong đó, có khoảng 15 bản truyền thuyết được sưu tầm và công bố, phản ánh các sự kiện lịch sử và phẩm chất của Phạm Ngũ Lão. Truyện Nôm khuyết danh gồm 2074 câu thơ, kể lại cuộc đời và sự nghiệp của ông, được sáng tác bởi tập thể trí thức bình dân địa phương.

2. Đặc điểm nội dung truyền thuyết: Truyền thuyết Phạm Ngũ Lão phản ánh hào khí Đông A, tinh thần yêu nước và ý chí chiến đấu chống ngoại xâm của dân tộc thời Trần. Các bản kể nhấn mạnh tài năng quân sự, trí tuệ và phẩm chất trung quân ái quốc của ông. Ví dụ, truyền thuyết kể về việc ông luyện võ, bắn đứt dải cờ, và phục kích quân Nguyên - Mông tại ải Nội Bàng với chiến thắng vang dội.

3. Đặc điểm nghệ thuật truyện Nôm: Truyện thơ Nôm khuyết danh về Phạm Ngũ Lão kết hợp yếu tố tự sự và trữ tình, sử dụng ngôn ngữ giản dị, gần gũi với dân gian. Tác phẩm thể hiện sự sáng tạo nghệ thuật của tập thể bình dân qua việc tái hiện chân thực cuộc đời, sự nghiệp và tinh thần yêu nước của vị tướng. So với truyền thuyết, truyện Nôm có sự trau chuốt hơn về ngôn từ và bố cục, đồng thời bổ sung chi tiết sinh động.

4. Mối liên hệ giữa truyền thuyết và truyện Nôm: Hai thể loại này có mối quan hệ mật thiết, truyền thuyết làm nền tảng cho truyện thơ Nôm, trong khi truyện Nôm giúp truyền thuyết được phổ biến rộng rãi và sinh động hơn. Cả hai đều phản ánh hình tượng Phạm Ngũ Lão như một vị tướng bình dân tài ba, có công lớn trong sự nghiệp bảo vệ đất nước.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy truyện kể dân gian về Phạm Ngũ Lão không chỉ là tài liệu văn học mà còn là nguồn sử liệu dân gian quý giá, phản ánh tinh thần yêu nước và truyền thống văn hóa của cư dân Hưng Yên. Việc phân loại và phân tích thể loại giúp làm rõ cách thức sáng tạo và lưu truyền tác phẩm dân gian, đồng thời khẳng định vai trò của tập thể sáng tác bình dân trong việc bảo tồn ký ức lịch sử.

So sánh với các nghiên cứu trước đây, luận văn đã bổ sung góc nhìn thể loại, làm rõ sự khác biệt và liên hệ giữa truyền thuyết và truyện Nôm, đồng thời cung cấp số liệu cụ thể về số lượng bản kể và nội dung chi tiết. Việc trình bày dữ liệu có thể minh họa qua bảng phân loại các bản kể theo thể loại, biểu đồ tần suất xuất hiện các chủ đề trong truyền thuyết và truyện Nôm, giúp người đọc dễ dàng hình dung sự đa dạng và phong phú của kho tàng dân gian này.

Ý nghĩa của nghiên cứu nằm ở việc góp phần bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa dân gian, đồng thời tạo cơ sở khoa học cho việc phát triển du lịch văn hóa và giáo dục truyền thống tại địa phương.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường sưu tầm và bảo tồn tư liệu dân gian: Các cơ quan văn hóa, viện nghiên cứu cần phối hợp tổ chức các đợt điền dã, sưu tầm thêm các bản kể dân gian về Phạm Ngũ Lão và các nhân vật lịch sử khác, nhằm bảo tồn kho tàng văn hóa phi vật thể. Thời gian thực hiện trong vòng 2 năm, chủ thể là Viện Văn học và Sở Văn hóa tỉnh Hưng Yên.

2. Phát triển các sản phẩm du lịch văn hóa dựa trên truyền thuyết Phạm Ngũ Lão: Xây dựng các tour du lịch văn hóa kết hợp tham quan di tích đền Phù Ủng, tổ chức lễ hội truyền thống và các hoạt động diễn xướng dân gian nhằm thu hút khách du lịch, nâng cao nhận thức cộng đồng về giá trị văn hóa. Thời gian triển khai trong 3 năm, chủ thể là Ban quản lý di tích và Sở Du lịch.

3. Đưa nội dung truyền thuyết và truyện Nôm vào chương trình giáo dục địa phương: Các trường học tại Hưng Yên nên tích hợp các câu chuyện dân gian về Phạm Ngũ Lão vào môn Ngữ văn và lịch sử nhằm bồi dưỡng lòng tự hào dân tộc và truyền thống yêu nước cho học sinh. Thời gian áp dụng từ năm học tiếp theo, chủ thể là Sở Giáo dục và Đào tạo.

4. Tổ chức hội thảo khoa học và tọa đàm chuyên đề về văn hóa dân gian: Mở rộng nghiên cứu liên ngành về các khía cạnh lịch sử, văn hóa, nghệ thuật của truyện kể dân gian, tạo diễn đàn trao đổi giữa các nhà nghiên cứu, nghệ nhân và cộng đồng. Thời gian tổ chức hàng năm, chủ thể là các trường đại học và viện nghiên cứu.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Nhà nghiên cứu văn học dân gian và folklore học: Luận văn cung cấp cơ sở lý luận và dữ liệu thực tiễn phong phú về thể loại truyện kể dân gian, giúp các nhà nghiên cứu hiểu sâu sắc hơn về mối quan hệ giữa truyền thuyết và truyện Nôm trong văn hóa Việt Nam.

2. Giáo viên và sinh viên ngành Ngôn ngữ và Văn hóa Việt Nam: Tài liệu này hỗ trợ việc giảng dạy và học tập về văn học dân gian, thể loại truyện kể, đồng thời giúp sinh viên phát triển kỹ năng phân tích thể loại và nghiên cứu văn bản.

3. Cán bộ quản lý văn hóa và du lịch địa phương: Luận văn cung cấp thông tin khoa học để xây dựng các chương trình bảo tồn, phát huy giá trị di sản văn hóa dân gian, đồng thời phát triển các sản phẩm du lịch văn hóa đặc trưng của Hưng Yên.

4. Cộng đồng dân cư và nghệ nhân địa phương: Qua việc hiểu rõ giá trị và ý nghĩa của các truyện kể dân gian về Phạm Ngũ Lão, cộng đồng có thể tự hào, giữ gìn và truyền lại các giá trị văn hóa truyền thống cho thế hệ sau.

Câu hỏi thường gặp

1. Truyện kể dân gian về Phạm Ngũ Lão gồm những thể loại nào?
   Truyện kể dân gian về Phạm Ngũ Lão chủ yếu gồm hai thể loại là truyền thuyết dân gian và truyện Nôm khuyết danh. Truyền thuyết phản ánh các sự kiện lịch sử và phẩm chất của ông, còn truyện Nôm là truyện thơ dài kể lại cuộc đời và sự nghiệp của ông bằng ngôn ngữ dân gian.

2. Phạm Ngũ Lão được khắc họa như thế nào trong các truyện kể dân gian?
   Ông được mô tả là vị tướng tài ba, dũng cảm, có trí tuệ và lòng trung thành với triều đình nhà Trần. Các truyện kể nhấn mạnh tinh thần yêu nước, ý chí chiến đấu và phẩm chất nhân hậu, hiếu thảo của ông.

3. Mối quan hệ giữa truyền thuyết và truyện Nôm về Phạm Ngũ Lão ra sao?
   Truyền thuyết là nền tảng nội dung cho truyện Nôm, trong khi truyện Nôm giúp truyền thuyết được phổ biến rộng rãi và sinh động hơn nhờ nghệ thuật ngôn từ và vần điệu. Hai thể loại bổ trợ và tương tác mật thiết với nhau trong việc lưu truyền hình tượng Phạm Ngũ Lão.

4. Nghiên cứu này có ý nghĩa gì đối với văn hóa địa phương?
   Nghiên cứu giúp bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa dân gian, góp phần bồi dưỡng truyền thống yêu nước và lòng tự hào dân tộc cho cộng đồng, đồng thời tạo cơ sở phát triển du lịch văn hóa và giáo dục truyền thống tại Hưng Yên.

5. Làm thế nào để tiếp cận và sử dụng các tư liệu dân gian về Phạm Ngũ Lão?
   Các tư liệu dân gian được sưu tầm qua điều tra điền dã, lưu giữ trong thư tịch và các bản kể truyền miệng. Người nghiên cứu và cộng đồng có thể tiếp cận qua các công trình nghiên cứu, sách sưu tầm, và các hoạt động văn hóa tại địa phương như lễ hội đền Phù Ủng.

Kết luận

• Truyện kể dân gian về Phạm Ngũ Lão ở Hưng Yên gồm hai thể loại chính: truyền thuyết và truyện Nôm khuyết danh, phản ánh chân dung vị tướng tài ba và phẩm chất cao đẹp của ông.
• Nghiên cứu đã phân loại, phân tích đặc điểm nội dung và nghệ thuật của các bản kể, làm rõ mối quan hệ mật thiết giữa truyền thuyết và truyện Nôm.
• Phạm Ngũ Lão được khắc họa như biểu tượng của hào khí Đông A, tinh thần yêu nước và ý chí chiến đấu kiên cường của dân tộc thời Trần.
• Kết quả nghiên cứu góp phần bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa dân gian, đồng thời hỗ trợ phát triển giáo dục và du lịch văn hóa tại địa phương.
• Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm tăng cường sưu tầm, bảo tồn, giáo dục và phát triển các sản phẩm văn hóa dựa trên truyền thuyết và truyện Nôm về Phạm Ngũ Lão.

Hành động tiếp theo: Khuyến khích các nhà nghiên cứu, cơ quan quản lý văn hóa và cộng đồng địa phương phối hợp triển khai các đề xuất nhằm bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa dân gian đặc sắc này.