I. Tổng Quan Nghiên Cứu Tác Động Ngân Hàng Điện Tử Hiện Nay
Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư đang thay đổi mạnh mẽ ngành tài chính ngân hàng. Các ngân hàng thương mại (NHTM) phải đối mặt với sự cạnh tranh từ các công ty công nghệ tài chính (Fintech). Trong bối cảnh nền kinh tế số, số hóa hoạt động ngân hàng diễn ra mạnh mẽ. Các NHTM Việt Nam đang ở giai đoạn đầu của chuyển đổi số, tập trung phát triển các dịch vụ ngân hàng điện tử (NHĐT). Phát triển dịch vụ NHĐT là một bước tiến quan trọng để tiến tới mô hình ngân hàng số. Các NHTM nỗ lực cung cấp dịch vụ hiện đại cho khách hàng. Việc triển khai dịch vụ NHĐT ở Việt Nam bắt đầu từ năm 2002 với các máy ATM và POS. Đến năm 2004, Vietcombank giới thiệu dịch vụ NH qua mạng. Năm 2019, 78 tổ chức tín dụng cung cấp dịch vụ thanh toán qua Internet, 47 NHTM cung cấp dịch vụ qua mobile.
1.1. Vai trò của Ngân Hàng Điện Tử E banking Tại Việt Nam
Dịch vụ NHĐT đóng góp vào sự phát triển kinh tế xã hội và hội nhập quốc tế. Khách hàng có nhiều lựa chọn với tính tiện ích cao và chi phí thấp hơn so với ngân hàng truyền thống. Các NHTM thu hút thêm nguồn khách hàng giá trị cao, đa dạng hóa sản phẩm dịch vụ (SP-DV), thúc đẩy hoạt động huy động vốn và cho vay. Nghiên cứu chứng minh tác động tích cực của dịch vụ NHĐT, đặc biệt trong bối cảnh nền kinh tế số. Tuy nhiên, có những nghiên cứu cho thấy dịch vụ NHĐT chưa có tác động lớn đến kết quả hoạt động (KQHĐ) của ngân hàng ở giai đoạn đầu phát triển.
1.2. Mục tiêu và Nhiệm Vụ Nghiên cứu Tác Động NHĐT Đến NHTM
Luận án tiến sỹ về “Nghiên cứu tác động của dịch vụ ngân hàng điện tử đến kết quả hoạt động của các ngân hàng thương mại Việt Nam” được thực hiện để đánh giá sự ảnh hưởng của dịch vụ NHĐT đến KQHĐ của các NHTM. Luận án sử dụng phương pháp nghiên cứu định lượng và định tính để xác định tác động của dịch vụ NHĐT đến KQHĐ của NHTM. Mục tiêu chính là đánh giá tác động của dịch vụ NHĐT tới KQHĐ của các NHTM Việt Nam, từ đó gợi ý giải pháp nhằm phát huy các tác động tích cực của dịch vụ NHĐT.
II. Thách Thức Đánh Giá Hiệu Quả Ngân Hàng Điện Tử Tại VN
Các nghiên cứu khác nhau về ảnh hưởng của dịch vụ NHĐT đến KQHĐ của ngân hàng vẫn đang là chủ đề gây tranh luận. Do điều kiện số liệu về dịch vụ NHĐT còn hạn chế, nghiên cứu sử dụng số liệu của các ngân hàng trong giai đoạn 2014-2018. Đây là giai đoạn kinh tế Việt Nam duy trì tăng trưởng ổn định và dịch vụ NHĐT phát triển mạnh mẽ. Nghiên cứu tập trung vào 30 NHTM Việt Nam, đại diện cho hệ thống NHTM, chiếm trên 85% tổng tài sản toàn hệ thống. Nghiên cứu không bao gồm các NHTM liên doanh và nước ngoài do tính không đồng nhất về đặc điểm.
2.1. Vấn Đề Nghiên Cứu Tác Động Đến ROA ROE NIM Của NHTM
Dịch vụ NHĐT có tác động tích cực hay tiêu cực đến kết quả tài chính của ngân hàng, thể hiện ở các tỷ số tài chính như ROA, ROE, NIM? Dịch vụ NHĐT có ảnh hưởng gì đến kết quả phi tài chính của ngân hàng? Giải pháp phát huy những tác động tích cực và hạn chế tác động tiêu cực của dịch vụ NHĐT đến KQHĐ của các NHTM Việt Nam?
2.2. Phạm Vi Nghiên Cứu Số Liệu Giai Đoạn 2014 2018 Của 30 NHTM
Nghiên cứu tập trung vào tác động của dịch vụ NHĐT đến kết quả tài chính và phi tài chính của các NHTM Việt Nam. Dịch vụ NHĐT được nghiên cứu dưới góc độ kinh tế và tài chính. Số liệu được thu thập từ 30 NHTM của Việt Nam, trong đó có 4 NHTM nhà nước và 26 NHTM cổ phần với tổng tài sản chiếm trên 85% toàn hệ thống NH Việt Nam, đảm bảo tính đại diện cho hệ thống NHTM Việt Nam.
III. Mô Hình Đánh Giá Tác Động Ngân Hàng Điện Tử Định Lượng
Luận án sử dụng phương pháp tiếp cận diễn giải, kiểm định lý thuyết dựa trên các nghiên cứu sẵn có. Từ cơ sở lý luận và tổng quan tài liệu nghiên cứu, luận án xây dựng mô hình đánh giá tác động của dịch vụ NHĐT đến KQHĐ các NHTM Việt Nam. Các biến đã được thử nghiệm trước đây được điều chỉnh phù hợp với thực tế số lượng và đặc điểm các NHTM Việt Nam. Kiểm định giả thuyết bằng cả phương pháp định lượng và định tính về tác động tích cực hoặc tiêu cực của dịch vụ NHĐT đến KQHĐ ngân hàng.
3.1. Phương Pháp Tiếp Cận Diễn Giải Kiểm Định Lý Thuyết
Hướng tiếp cận diễn giải (testing theory) liên quan đến sự phát triển của một lý thuyết thông qua những thử nghiệm nghiêm ngặt. Phương pháp này phổ biến trong các NCKH tự nhiên bằng cách dự đoán và kiểm soát các sự việc và hiện tượng dựa trên cơ sở lý luận sẵn có (Collis & Hussey, 2003). Hướng tiếp cận diễn giải hiệu quả trong việc kiểm định các lý thuyết và theo chiều từ trên xuống (top down).
3.2. Thu Thập Thông Tin Tổng Hợp Nghiên Cứu Trước Đây Về NHĐT
Để thu thập thông tin cho nghiên cứu, tác giả đã thực hiện phương pháp tổng hợp, kế thừa tài liệu từ các nghiên cứu trước đây ở trong nước và nước ngoài. Các nguồn tài liệu thu thập thông tin: (i) Các công trình nghiên cứu (giáo trình, luận án, tạp chí) trong và ngoài nước về dịch vụ NHĐT và tác động của dịch vụ NHĐT tới KQHĐ NH; (ii) Tổng hợp kinh nghiệm quốc tế trong...
IV. Ứng Dụng Chính Sách Quy Định Về Ngân Hàng Điện Tử
Nghiên cứu xem xét một số chính sách và quy định pháp luật của Việt Nam về dịch vụ NHĐT. Đồng thời, đánh giá kết quả hoạt động của các ngân hàng thương mại Việt Nam giai đoạn 2014-2018, bao gồm kết quả tài chính và phi tài chính. Phân tích thực trạng dịch vụ ngân hàng điện tử tại các ngân hàng thương mại Việt Nam, bao gồm hạ tầng thanh toán điện tử và giá trị giao dịch qua các kênh phân phối điện tử.
4.1. Hạ Tầng Thanh Toán Điện Tử và Giá Trị Giao Dịch NHĐT
Thực trạng dịch vụ ngân hàng điện tử tại các ngân hàng thương mại Việt Nam. Hạ tầng thanh toán điện tử của các NHTM Việt Nam. Giá trị giao dịch qua các kênh phân phối điện tử tại các NHTM Việt Nam. Đánh giá chung thực trạng dịch vụ NHĐT tại Việt Nam.
4.2. Kết Quả Tài Chính và Phi Tài Chính NHTM Việt Nam
Kết quả hoạt động của các ngân hàng thương mại Việt Nam giai đoạn 2014-2018. Một số kết quả tài chính của các NHTM Việt Nam. Một số kết quả phi tài chính của các NHTM Việt Nam.
V. Kết Luận Giải Pháp Phát Triển Ngân Hàng Điện Tử Việt Nam
Nghiên cứu đánh giá tác động của dịch vụ ngân hàng điện tử đến kết quả hoạt động tài chính của các ngân hàng thương mại Việt Nam. Xây dựng mô hình đánh giá tác động của dịch vụ NHĐT đến kết quả tài chính của các NHTM Việt Nam. Đánh giá tác động của dịch vụ ngân hàng điện tử tới kết quả phi tài chính của ngân hàng thông qua phỏng vấn chuyên gia. Đề xuất giải pháp phát huy tác động tích cực và giảm thiểu hạn chế của dịch vụ ngân hàng điện tử đến kết quả hoạt động các NHTM Việt Nam, bao gồm kiến nghị với Chính phủ và các cơ quan quản lý Nhà nước.
5.1. Bối Cảnh Cách Mạng Công Nghiệp 4.0 và Số Hóa Ngân Hàng
Bối cảnh cách mạng công nghiệp 4.0 và định hướng số hóa ngành ngân hàng tại Việt Nam. Bối cảnh cách mạnh công nghiệp 4.0. Số hóa ngành ngân hàng Việt Nam trong cuộc cách mạng công nghiệp 4.
5.2. Phát Huy Tác Động Tích Cực và Giảm Thiểu Hạn Chế NHĐT
Giải pháp phát huy tác động tích cực và giảm thiểu hạn chế của dịch vụ ngân hàng điện tử đến kết quả hoạt động các NHTM Việt Nam. Giải pháp phát huy tác động tích cực của dịch vụ NHĐT. Giải pháp giảm thiểu những hạn chế của dịch vụ NHĐT.
