I. Tổng Quan Nghiên Cứu Phát Triển Ngành Nội Thương Thanh Hóa
Kinh tế thương mại là một lĩnh vực có lịch sử lâu đời và được giới khoa học quan tâm từ sớm. Các nghiên cứu về thương mại, trong đó nội thương là một phần quan trọng, đóng vai trò then chốt trong chiến lược phát triển. Kamal Malhotra (2006) nhấn mạnh vai trò của ngành nội thương trong việc giải quyết việc làm và phát triển con người. UNCTAD cũng đề cập đến nhiều vấn đề về thương mại trong các công bố của mình. Các nghiên cứu khác tập trung vào tác động của biến đổi khí hậu và phát triển bền vững đối với thương mại, đặc biệt là đối với các quốc gia nhỏ và chậm phát triển. Zoltan Ban (2011) đề xuất tiêu chuẩn hóa hệ thống thuế quan toàn cầu để thúc đẩy thương mại bền vững. Nghiên cứu của Cesar Hidalgo và cộng sự chỉ ra rằng có một mạng lưới gọi là “không gian sản phẩm” thể hiện sự kết nối sản xuất và phân phối hàng hóa, từ đó lý giải mối quan hệ giữa cấu trúc sản xuất của một quốc gia và mức độ phát triển kinh tế của quốc gia đó.
1.1. Nghiên cứu quốc tế về phát triển thương mại nội địa
Các nghiên cứu trên thế giới tập trung vào vai trò của nội thương trong phát triển kinh tế, giải quyết việc làm và giảm nghèo. UNCTAD đã có nhiều công bố về chính sách hội nhập thương mại quốc tế và các chiến lược giảm nghèo. Các nghiên cứu cũng đề cập đến tác động của biến đổi khí hậu và phát triển bền vững đối với thương mại, đặc biệt là đối với các quốc gia nhỏ và chậm phát triển. Vấn đề tiêu chuẩn hóa hệ thống thuế quan toàn cầu cũng được quan tâm để thúc đẩy thương mại bền vững.
1.2. Các công trình nghiên cứu về không gian sản phẩm và thương mại
Nghiên cứu về “không gian sản phẩm” cho thấy sự kết nối giữa sản xuất và phân phối hàng hóa, từ đó lý giải mối quan hệ giữa cấu trúc sản xuất của một quốc gia và mức độ phát triển kinh tế. Các tác giả tìm cách lý giải mối quan hệ giữa cấu trúc sản xuất của một quốc gia và mức độ phát triển kinh tế của quốc gia đó. Điều này có ý nghĩa quan trọng trong việc định hướng phát triển ngành nội thương của một quốc gia.
II. Tổng Quan Lý Luận Phát Triển Ngành Nội Thương Thanh Hóa
Nội thương đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo lưu thông hàng hóa và dịch vụ giữa các ngành kinh tế trong một lãnh thổ. Nó thúc đẩy sản xuất vật chất và đáp ứng nhu cầu tiêu dùng của người dân. Ngành nội thương tạo ra giá trị đáng kể cho GDP và tạo việc làm cho hàng triệu lao động. Tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ xã hội có mức tăng trưởng nhanh. Sự tham gia của các thành phần kinh tế ngày càng đa dạng, đặc biệt là khu vực tư nhân và doanh nghiệp FDI. Điều này cho thấy quá trình hội nhập kinh tế đã tác động rõ nét đến cơ cấu chủ thể tham gia hoạt động thương mại trong nước.
2.1. Khái niệm và vai trò của nội thương trong nền kinh tế
Nội thương là một bộ phận cấu thành của thương mại, có vai trò đảm bảo sự trao đổi, lưu thông hàng hóa, dịch vụ giữa các ngành trong một lãnh thổ. Nội thương thúc đẩy hoạt động sản xuất vật chất cũng như nhu cầu tiêu dùng hàng hóa của đời sống con người. Nhờ ngành nội thương, nhu cầu tiêu dùng nội địa được đảm bảo, đồng thời kích thích tái sản xuất, phát triển kinh tế của lãnh thổ.
2.2. Đặc điểm và các nhân tố ảnh hưởng đến phát triển nội thương
Ngành nội thương có những đặc điểm riêng biệt so với các ngành kinh tế khác, như tính linh hoạt, đa dạng và chịu ảnh hưởng lớn của các yếu tố kinh tế - xã hội. Các nhân tố ảnh hưởng đến sự phát triển và phân bố ngành nội thương bao gồm: vị trí địa lý, điều kiện tự nhiên, dân số, thu nhập, cơ sở hạ tầng, chính sách của nhà nước và trình độ phát triển khoa học công nghệ.
2.3. Tiêu chí đánh giá sự phát triển nội thương trên địa bàn tỉnh
Để đánh giá sự phát triển nội thương trên địa bàn tỉnh, cần sử dụng một số tiêu chí như: tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng, cơ cấu tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng, lao động và thu nhập của lao động trong ngành nội thương, các hình thức tổ chức sản xuất theo lãnh thổ của ngành nội thương và một số tiêu chí khác.
III. Thực Trạng Phát Triển Ngành Nội Thương Tỉnh Thanh Hóa
Giai đoạn 2010 – 2020, nội thương Thanh Hóa có nhiều khởi sắc với giá trị tổng mức bán lẻ hàng hóa và dịch vụ tiêu dùng tăng 5,7 lần. Hoạt động mua bán, trao đổi hàng hóa trên thị trường nội tỉnh diễn ra sôi động, nhất là ở thành phố Thanh Hóa, các thị xã, thị trấn trung tâm huyện với sự tham gia của nhiều thành phần kinh tế. Tuy nhiên, trong hoạt động của ngành nội thương cũng tồn tại rất nhiều bất cập như quy mô tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng còn nhỏ bé so với cả nước, lao động trình độ chưa cao, cơ cấu chậm cải thiện, chuỗi liên kết sản xuất và tiêu dùng còn yếu, cơ sở vật chất kỹ thuật, mạng lưới phân bố chưa hợp lý…
3.1. Tổng quan về tình hình phát triển kinh tế xã hội Thanh Hóa
Thanh Hóa là tỉnh có nhiều thế mạnh phát triển các ngành sản xuất vật chất, đáp ứng nhu cầu tại chỗ và phục vụ xuất khẩu trong đó có sự đóng góp đáng kể của ngành nội thương. Tốc độ tăng trưởng GRDP bình quân năm giai đoạn 2010 – 2020 đạt khá cao. Lực lượng lao động từ 15 tuổi trở lên của tỉnh Thanh Hóa cũng tăng lên đáng kể trong giai đoạn này.
3.2. Phân tích thực trạng ngành nội thương tỉnh Thanh Hóa giai đoạn 2010 2020
Tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng của tỉnh Thanh Hóa giai đoạn 2010 – 2020 tăng trưởng khá nhanh. Tuy nhiên, quy mô vẫn còn nhỏ bé so với cả nước. Cơ cấu tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng của tỉnh Thanh Hóa theo ngành hoạt động cũng có sự thay đổi trong giai đoạn này.
3.3. Đánh giá chung về thực trạng phát triển nội thương Thanh Hóa
Nhìn chung, nội thương Thanh Hóa đã có những bước phát triển đáng kể trong giai đoạn 2010 – 2020. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều hạn chế cần khắc phục để ngành nội thương có thể phát triển bền vững và đóng góp nhiều hơn vào sự phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh.
IV. Các Nhân Tố Ảnh Hưởng Đến Nội Thương Thanh Hóa
Sự phát triển và phân bố ngành nội thương tỉnh Thanh Hóa chịu ảnh hưởng của nhiều yếu tố. Vị trí địa lý và phạm vi lãnh thổ đóng vai trò quan trọng trong việc kết nối thương mại với các tỉnh thành khác. Điều kiện kinh tế - xã hội, bao gồm tăng trưởng kinh tế, thu nhập bình quân đầu người và lực lượng lao động, cũng tác động lớn đến sức mua và nhu cầu tiêu dùng. Điều kiện tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên ảnh hưởng đến nguồn cung hàng hóa và dịch vụ. Đánh giá chung về các yếu tố này giúp hiểu rõ hơn về tiềm năng và thách thức đối với ngành nội thương của tỉnh.
4.1. Vị trí địa lý và phạm vi lãnh thổ tỉnh Thanh Hóa
Vị trí địa lý thuận lợi giúp Thanh Hóa kết nối dễ dàng với các tỉnh thành khác, tạo điều kiện thuận lợi cho thương mại và lưu thông hàng hóa. Phạm vi lãnh thổ rộng lớn cũng tạo ra nhiều cơ hội phát triển nội thương ở các vùng khác nhau trong tỉnh.
4.2. Điều kiện kinh tế xã hội tác động đến ngành nội thương
Tăng trưởng kinh tế ổn định, thu nhập bình quân đầu người tăng lên và lực lượng lao động dồi dào là những yếu tố quan trọng thúc đẩy sức mua và nhu cầu tiêu dùng, từ đó tạo động lực cho sự phát triển ngành nội thương. Vốn đầu tư vào lĩnh vực thương mại cũng đóng vai trò quan trọng trong việc mở rộng quy mô và nâng cao chất lượng dịch vụ.
4.3. Ảnh hưởng của điều kiện tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên
Điều kiện tự nhiên thuận lợi và tài nguyên thiên nhiên phong phú giúp Thanh Hóa có nguồn cung hàng hóa và dịch vụ đa dạng, đáp ứng nhu cầu tiêu dùng của người dân và phục vụ xuất khẩu. Tuy nhiên, cũng cần chú ý đến việc bảo vệ môi trường và sử dụng tài nguyên một cách bền vững.
V. Giải Pháp Phát Triển Ngành Nội Thương Tỉnh Thanh Hóa
Để phát triển nội thương tỉnh Thanh Hóa đến năm 2030, cần có những giải pháp đồng bộ và hiệu quả. Quy hoạch phát triển thương mại theo không gian thị trường là một yếu tố quan trọng. Cần có các giải pháp về phát triển thị trường, thu hút vốn đầu tư và chính sách hỗ trợ. Nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về thương mại và bảo vệ môi trường cũng là những yếu tố không thể thiếu. Các giải pháp này cần được thực hiện một cách đồng bộ và có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cấp, các ngành để đạt được hiệu quả cao nhất.
5.1. Quy hoạch phát triển thương mại theo không gian thị trường
Cần có quy hoạch chi tiết về phát triển thương mại theo từng vùng, từng khu vực trong tỉnh, đảm bảo sự cân đối và hài hòa giữa các vùng, các khu vực. Quy hoạch cần dựa trên tiềm năng và lợi thế của từng vùng, từng khu vực để phát huy tối đa hiệu quả.
5.2. Giải pháp về phát triển thị trường và thu hút vốn đầu tư
Cần có các giải pháp để mở rộng thị trường tiêu thụ hàng hóa và dịch vụ, cả trong và ngoài tỉnh. Đồng thời, cần có các chính sách ưu đãi để thu hút vốn đầu tư vào lĩnh vực thương mại, đặc biệt là các dự án có quy mô lớn và công nghệ hiện đại.
5.3. Nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về thương mại
Cần nâng cao năng lực quản lý nhà nước về thương mại, đảm bảo sự minh bạch và công bằng trong hoạt động thương mại. Đồng thời, cần tăng cường kiểm tra, kiểm soát thị trường để ngăn chặn hàng giả, hàng kém chất lượng và các hành vi gian lận thương mại.
VI. Định Hướng Phát Triển Nội Thương Thanh Hóa Đến 2030
Giai đoạn 2021- 2030, Thanh Hóa hướng tới mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội “xứng tầm” là một trong bốn cực phát triển của phía Bắc. Ngành nội thương cần xác định rõ hơn những định hướng, mục tiêu phát triển; xây dựng những giải pháp để thúc đẩy phát triển một cách hiệu quả và bền vững; thích ứng tốt với những thay đổi trong bối cảnh hội nhập quốc tế và đại dịch Covid hiện nay. Cần xác định rõ các thách thức và cơ hội để có những định hướng và giải pháp phù hợp.
6.1. Quan điểm và mục tiêu phát triển nội thương Thanh Hóa
Phát triển nội thương phải gắn liền với phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh, đảm bảo sự hài hòa giữa tăng trưởng kinh tế và bảo vệ môi trường. Mục tiêu là xây dựng ngành nội thương hiện đại, hiệu quả và bền vững, đáp ứng nhu cầu tiêu dùng của người dân và đóng góp vào sự phát triển kinh tế của tỉnh.
6.2. Định hướng phát triển nội thương tỉnh Thanh Hóa đến năm 2030
Tập trung phát triển các loại hình thương mại hiện đại, như siêu thị, trung tâm thương mại, cửa hàng tiện lợi và thương mại điện tử. Đồng thời, cần chú trọng phát triển thương mại ở khu vực nông thôn, vùng sâu, vùng xa để đáp ứng nhu cầu tiêu dùng của người dân và tạo việc làm cho lao động địa phương.
