Luận văn thạc sĩ về luật thừa kế theo pháp luật và thực tiễn tại Việt Nam

Thừa kế là một chế định quan trọng trong pháp luật dân sự Việt Nam, có vai trò nổi bật trong việc điều chỉnh quan hệ tài sản giữa các cá nhân khi có sự chuyển giao tài sản sau khi người sở hữu qua đời. Việc nghiên cứu về thừa kế theo pháp luật không chỉ có ý nghĩa lý luận mà còn mang tính thực tiễn cao, nhất là trong bối cảnh xã hội hiện đại, nơi mà các tranh chấp về thừa kế ngày càng gia tăng. Theo Hiến pháp năm 1950, quyền thừa kế đã được ghi nhận như một quyền cơ bản của công dân, thể hiện sự bảo vệ quyền lợi hợp pháp của các cá nhân trong xã hội. Điều này cho thấy sự cần thiết phải nghiên cứu và hoàn thiện các quy định pháp luật về thừa kế để phù hợp với thực tiễn phát sinh. Các quy định của Bộ luật Dân sự 2015 đã có nhiều cải tiến, nhưng vẫn còn tồn tại nhiều vấn đề cần giải quyết, đặc biệt là trong việc áp dụng và thực thi pháp luật. Tác giả mong muốn thông qua nghiên cứu này, đưa ra những đánh giá và kiến nghị nhằm nâng cao hiệu quả áp dụng pháp luật về thừa kế theo pháp luật, góp phần bảo vệ quyền lợi của người thừa kế cũng như giảm thiểu tranh chấp trong xã hội.

Mục đích nghiên cứu của luận văn nhằm làm rõ các quy định của pháp luật Việt Nam hiện hành về thừa kế theo pháp luật, bao gồm khái niệm, đặc điểm, các hàng thừa kế và các trường hợp thừa kế theo pháp luật. Nhiệm vụ nghiên cứu được xác định là phân tích các vấn đề lý luận liên quan đến thừa kế theo pháp luật, so sánh với thừa kế theo di chúc để rút ra những đặc trưng riêng biệt của từng hình thức. Bên cạnh đó, luận văn cũng sẽ xác định các hàng thừa kế, điều kiện và trình tự thừa kế theo quy định của Bộ luật Dân sự 2015. Việc nghiên cứu cũng sẽ chỉ ra những vướng mắc phát sinh từ thực tiễn và đề xuất các giải pháp hoàn thiện quy định pháp luật về thừa kế theo pháp luật. Thông qua việc phân tích các quy định pháp luật và thực tiễn áp dụng, luận văn sẽ góp phần nâng cao hiệu quả điều chỉnh của pháp luật, bảo vệ quyền lợi hợp pháp của các bên liên quan trong các tranh chấp thừa kế.

Thừa kế theo pháp luật được hiểu là quá trình chuyển giao tài sản từ người đã chết cho những người còn sống, dựa trên các quy định của pháp luật. Theo Điều 649 của Bộ luật Dân sự 2015, thừa kế theo pháp luật là hình thức thừa kế được quy định dựa trên mối quan hệ huyết thống, hôn nhân và nuôi dưỡng giữa người để lại di sản và người thừa kế. Việc xác định hàng thừa kế và điều kiện thừa kế là rất quan trọng trong quá trình phân chia di sản. Thừa kế theo pháp luật có sự khác biệt rõ rệt so với thừa kế theo di chúc, nơi mà ý chí của người để lại di sản được thể hiện. Trong khi thừa kế theo di chúc cho phép người để lại tài sản quyết định ai sẽ nhận di sản, thừa kế theo pháp luật yêu cầu phải tuân theo các quy định cụ thể về hàng thừa kế, nhằm đảm bảo quyền lợi cho những người có quan hệ gần gũi với người đã chết. Từ đó, có thể thấy rằng thừa kế theo pháp luật không chỉ đơn thuần là một quy trình pháp lý mà còn phản ánh các giá trị xã hội và đạo đức trong việc bảo vệ quyền lợi của các thành viên trong gia đình.

Trong thực tiễn, việc áp dụng các quy định về thừa kế theo pháp luật gặp nhiều khó khăn và vướng mắc. Các tranh chấp về thừa kế thường phát sinh do thiếu hiểu biết về quyền lợi, sự không đồng thuận giữa các bên hoặc do các quy định pháp luật chưa rõ ràng. Nghiên cứu cho thấy rằng, mặc dù Bộ luật Dân sự 2015 đã có nhiều cải tiến, nhưng vẫn còn tồn tại một số hạn chế trong việc xác định hàng thừa kế, điều kiện thừa kế và quy trình phân chia di sản. Để nâng cao hiệu quả áp dụng pháp luật về thừa kế, cần thiết phải hoàn thiện các quy định hiện hành, bao gồm việc làm rõ hơn về quyền lợi và nghĩa vụ của các bên liên quan trong quá trình thừa kế. Đồng thời, cần tăng cường công tác tuyên truyền, giáo dục pháp luật cho người dân để họ hiểu rõ hơn về quyền và nghĩa vụ của mình trong các quan hệ thừa kế. Việc này không chỉ giúp giảm thiểu tranh chấp mà còn góp phần nâng cao ý thức pháp luật trong xã hội.