Luận án tiến sĩ về khả năng di chuyển của tôm càng xanh (Macrobrachium rosenbergii) qua đập Phước Hòa

• Tác giả: Vũ Văn Hiếu
• Người hướng dẫn: PGS. Vũ Cẩm Lương
• Trường học: Viện Khoa Học Thủy Lợi Miền Nam
• Chuyên ngành: Môi Trường Đất Và Nước
• Đề tài: Nghiên cứu cơ sở khoa học và khả năng di chuyển của tôm càng xanh (Macrobrachium rosenbergii) áp dụng cho đường di cư qua đập Phước Hòa
• Loại tài liệu: Luận Án Tiến Sĩ Kỹ Thuật
• Năm xuất bản: 2022
• Địa điểm: Thành Phố Hồ Chí Minh

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM ƠN
• MỤC LỤC
• 1. CHƯƠNG 1: MỞ ĐẦU
• 1.1. Mục tiêu và nội dung nghiên cứu của luận án
• 1.2. Thời gian, đối tượng và phạm vi nghiên cứu
• 1.3. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của luận án
• 1.4. Những đóng góp mới của luận án
• 1.5. TỔNG QUAN KHẢ NĂNG DI CHUYỂN CỦA CÁC LOÀI THỦY SẢN DI CƯ ÁP DỤNG CHO ĐƯỜNG DI CƯ QUA ĐẬP
• 1.5.1. Xác định ảnh hưởng của đập đến các loài thủy sản di cư
• 1.5.2. Phân loại các nhóm loài thủy sản di cư
• 1.5.3. Xác định các nhóm loài thủy sản di cư ở Việt Nam
• 1.5.4. Xác định các loài thủy sản di cư mục tiêu của ĐDCQĐ
• 1.5.5. Ảnh hưởng của đập đến các loài thủy sản di cư
• 1.5.6. Các loại hình công trình ĐDCQĐ trên thế giới
• 1.5.7. Lịch sử phát triển của ĐDCQĐ trên thế giới
• 1.5.8. Loại hình công trình ĐDCQĐ áp dụng tại hồ Phước Hòa
• 1.5.9. Các nghiên cứu khả năng di chuyển của một số loài thủy sản di cư áp dụng cho ĐDCQĐ trên thế giới
• 1.5.10. Khả năng di chuyển của các loài thủy sản
• 1.5.11. Các phương pháp đánh giá khả năng di chuyển của loài thủy sản
• 1.6. Một số công trình nghiên cứu về ĐDCQĐ cho TCX nước ngọt
• 1.6.1. Một số đặc điểm di cư của tôm càng xanh
• 1.6.2. Đặc điểm phân loại và hình thái
• 1.6.3. Tập tính di cư của một số TCX nước ngọt (Macrobrachium spp.)
• 1.6.4. Tập tính ăn của tôm càng xanh
• 1.6.5. Điều kiện môi trường sống
• 1.6.6. Điều kiện tự nhiên của lưu vực sông Bé và hồ Phước Hòa
• 1.6.6.1. Đặc điểm tự nhiên lưu vực sông Bé
• 1.6.6.2. Khu vực hồ thủy lợi Phước Hòa
• 1.6.7. Kết luận Chương I
• 2. CHƯƠNG II: CƠ SỞ LÝ THUYẾT VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. Phương pháp thu dữ liệu thứ cấp
• 2.2. Phương pháp thu dữ liệu sơ cấp
• 2.3. Phân vùng khảo sát thực địa trên ĐDCQĐ Phước Hòa
• 2.4. Phân vùng khảo sát khu vực phía trên và dưới ĐDCQĐ PH
• 2.5. Phương pháp điều tra khảo sát
• 2.6. Phương pháp nghiên cứu khả năng di chuyển ở các lưu tốc nước của TCX trong điều kiện thí nghiệm
• 2.6.1. Thiết kế kênh nước hở
• 2.6.2. Thiết kế thiết bị thủy lực
• 2.6.3. Chuẩn bị các yếu tố đầu vào cho thí nghiệm
• 2.6.4. Phương pháp nghiên cứu khả năng di chuyển chủ động của TCX trong kênh nước hở
• 2.6.5. Phương pháp nghiên cứu khả năng bám giữ vị trí tối đa của TCX
• 2.7. Công thức tính toán và xử lý số liệu
• 3. CHƯƠNG III: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN
• 3.1. Hiện trạng khai thác TCX phía trên và dưới ĐDCQĐ Phước Hòa
• 3.1.1. Hoạt động khai thác TCX phía trên và dưới ĐDCQĐ Phước Hòa
• 3.1.2. Biến động nguồn lợi TCX giữa trước và sau khi có đập PH
• 3.1.3. Hiện trạng quản lý vận hành ĐDCQĐ Phước Hòa
• 3.1.4. Hiện trạng cơ sở hạ tầng ĐDCQĐ
• 3.1.5. Ý kiến chuyên gia và ngư dân về hiệu quả hoạt động của ĐDCQĐ
• 3.2. Khả năng di chuyển của TCX ở các lưu tốc nước trong điều kiện thí nghiệm, với liên hệ thực tế cho ĐDCQĐ Phước Hòa
• 3.2.1. Khảo sát các thông số kỹ thuật thực tế ĐDCQĐ và kích cỡ TCX làm cơ sở bố trí thí nghiệm
• 3.2.2. Đánh giá điều kiện thủy lực của kênh nước hở và thiết bị thủy lực
• 3.2.3. Tỷ lệ và tốc độ TCX di chuyển thành công qua kênh dài 18 m
• 3.2.4. Tỷ lệ TCX duy trì phía thượng lưu kênh nước hở
• 3.2.5. Khả năng di chuyển ngược dòng của TCX ở các lưu tốc nước
• 3.2.6. Lưu tốc nước tối đa TCX có thể bám giữ vị trí
• 3.2.7. Đúc kết khả năng di chuyển của TCX trong điều kiện phòng thí nghiệm áp dụng cho ĐDCQĐ
• 3.2.8. Đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả công tác quản lý vận hành ĐDCQĐ Phước Hòa cho loài mục tiêu TCX
• 3.2.9. Đề xuất chế độ quản lý vận hành lưu tốc nước ĐDCQĐ cho TCX
• 3.3. Đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả công tác quản lý vận hành ĐDCQĐ Phước Hòa
• KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
• DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
• DANH MỤC CÔNG TRÌNH CÔNG BỐ
• PHỤ LỤC

I. Tổng quan về khả năng di chuyển của tôm càng xanh qua đập Phước Hòa

Nghiên cứu khả năng di chuyển của tôm càng xanh (Macrobrachium rosenbergii) qua đập Phước Hòa là một vấn đề quan trọng trong quản lý nguồn lợi thủy sản. Đập Phước Hòa không chỉ là một công trình thủy lợi mà còn ảnh hưởng đến môi trường sống của các loài thủy sản. Việc hiểu rõ khả năng di chuyển của tôm càng xanh sẽ giúp cải thiện các biện pháp quản lý và bảo tồn loài này.

1.1. Tầm quan trọng của tôm càng xanh trong hệ sinh thái

Tôm càng xanh đóng vai trò quan trọng trong chuỗi thức ăn và là nguồn lợi thủy sản chính cho nhiều cộng đồng. Việc nghiên cứu khả năng di chuyển của chúng giúp bảo vệ và duy trì sự đa dạng sinh học trong khu vực.

1.2. Đặc điểm sinh học của tôm càng xanh

Tôm càng xanh có khả năng thích nghi cao với môi trường sống khác nhau. Chúng có thể sống trong cả nước ngọt và nước lợ, điều này làm cho việc nghiên cứu khả năng di chuyển của chúng qua các đập trở nên cần thiết.

II. Vấn đề và thách thức trong nghiên cứu khả năng di chuyển của tôm

Khả năng di chuyển của tôm càng xanh qua đập Phước Hòa gặp nhiều thách thức. Đập không chỉ tạo ra rào cản vật lý mà còn ảnh hưởng đến chất lượng nước và môi trường sống của chúng. Các yếu tố như lưu tốc nước, độ sâu và cấu trúc của đập đều có tác động lớn đến khả năng di chuyển của tôm.

2.1. Ảnh hưởng của đập đến môi trường sống của tôm

Đập Phước Hòa có thể làm thay đổi dòng chảy tự nhiên, dẫn đến sự thay đổi trong môi trường sống của tôm càng xanh. Điều này có thể ảnh hưởng đến sự sinh trưởng và phát triển của chúng.

2.2. Thách thức trong việc quản lý nguồn lợi thủy sản

Việc quản lý nguồn lợi thủy sản tại khu vực đập Phước Hòa gặp khó khăn do sự thay đổi môi trường sống. Cần có các biện pháp hiệu quả để bảo vệ và duy trì quần thể tôm càng xanh.

III. Phương pháp nghiên cứu khả năng di chuyển của tôm càng xanh

Nghiên cứu khả năng di chuyển của tôm càng xanh qua đập Phước Hòa được thực hiện thông qua các phương pháp khoa học hiện đại. Các thí nghiệm được thiết kế để đánh giá khả năng di chuyển của tôm trong các điều kiện khác nhau.

3.1. Thiết kế thí nghiệm và phương pháp thu thập dữ liệu

Thí nghiệm được thực hiện trong môi trường kiểm soát, nơi các yếu tố như lưu tốc nước và độ sâu được điều chỉnh để đánh giá khả năng di chuyển của tôm càng xanh.

3.2. Phân tích dữ liệu và kết quả thí nghiệm

Dữ liệu thu thập từ các thí nghiệm sẽ được phân tích để xác định tỷ lệ thành công của tôm trong việc vượt qua đập. Kết quả sẽ cung cấp thông tin quan trọng cho việc quản lý nguồn lợi thủy sản.

IV. Kết quả nghiên cứu và ứng dụng thực tiễn

Kết quả nghiên cứu cho thấy khả năng di chuyển của tôm càng xanh qua đập Phước Hòa phụ thuộc vào nhiều yếu tố. Những phát hiện này có thể được áp dụng để cải thiện thiết kế đập và quản lý nguồn lợi thủy sản.

4.1. Tỷ lệ thành công trong việc di chuyển qua đập

Kết quả cho thấy tỷ lệ tôm càng xanh di chuyển thành công qua đập phụ thuộc vào kích thước và lưu tốc nước. Những thông tin này sẽ giúp điều chỉnh thiết kế đập cho phù hợp.

4.2. Đề xuất giải pháp quản lý hiệu quả

Dựa trên kết quả nghiên cứu, các giải pháp quản lý hiệu quả có thể được đề xuất để bảo vệ tôm càng xanh và cải thiện điều kiện sống của chúng tại khu vực đập Phước Hòa.

V. Kết luận và triển vọng tương lai của nghiên cứu

Nghiên cứu khả năng di chuyển của tôm càng xanh qua đập Phước Hòa mở ra nhiều triển vọng cho các nghiên cứu tiếp theo. Việc hiểu rõ hơn về khả năng di chuyển của chúng sẽ giúp bảo tồn và phát triển bền vững nguồn lợi thủy sản.

5.1. Tầm quan trọng của nghiên cứu trong bảo tồn thủy sản

Nghiên cứu này không chỉ có ý nghĩa khoa học mà còn có giá trị thực tiễn trong việc bảo tồn và phát triển nguồn lợi thủy sản tại khu vực đập Phước Hòa.

5.2. Hướng nghiên cứu trong tương lai

Các nghiên cứu tiếp theo có thể tập trung vào việc cải thiện thiết kế đập và các biện pháp quản lý nhằm tối ưu hóa khả năng di chuyển của tôm càng xanh.