Nghiên cứu giống ngô lai ngắn ngày chịu hạn cho miền Trung

LỜI CAM ĐOAN

LỜI CẢM ƠN

1. CHƯƠNG I: TỔNG QUAN TÀI LIỆU VÀ CƠ SỞ KHOA HỌC

1.1. Tình hình sản xuất ngô trên thế giới và trong nước

1.1.1. Tình hình sản xuất ngô trên thế giới

1.1.2. Tình hình sản xuất ngô trong nước

1.1.3. Tình hình sản xuất ngô của các tỉnh miền Trung

1.1.3.1. Vị trí địa lý, điều kiện tự nhiên và xã hội

1.1.3.2. Cơ cấu thời vụ và nhu cầu giống ngô ngắn ngày, chịu hạn ở các tỉnh miền Trung

1.2. Kết quả nghiên cứu chọn tạo giống ngô lai ngắn ngày trên thế giới và Việt Nam

1.2.1. Kết quả nghiên cứu chọn tạo giống ngô lai ngắn ngày trên thế giới

1.2.2. Kết quả nghiên cứu chọn tạo giống ngô lai ngắn ngày ở Việt Nam

1.3. Kết quả nghiên cứu về phân nhóm thời gian sinh trưởng ở cây ngô

1.4. Ảnh hưởng của hạn đến sản xuất và kết quả nghiên cứu chọn tạo giống ngô lai chịu hạn trên thế giới và ở Việt Nam

1.4.1. Ảnh hưởng của hạn đến sinh trưởng phát triển cây ngô

1.4.2. Ảnh hưởng của hạn đối với sản xuất ngô trên thế giới và Việt Nam

1.4.3. Kết quả nghiên cứu chọn tạo giống ngô lai chịu hạn trên thế giới

1.4.4. Kết quả nghiên cứu chọn tạo giống ngô lai chịu hạn ở Việt Nam

1.5. Dòng thuần và phương pháp đánh giá khả năng kết hợp

1.5.1. Khái niệm dòng thuần và phát triển dòng thuần

1.5.2. Phương pháp đánh giá khả năng kết hợp

1.5.2.1. Khái niệm về khả năng kết hợp

1.5.2.2. Lai thử và chọn cây thử

1.5.2.3. Đánh giá khả năng kết hợp bằng phương pháp lai đỉnh (Topcross)

1.5.2.4. Đánh giá khả năng kết hợp bằng phương pháp lai luân phiên (Diallel cross)

1.6. Ứng dụng chỉ thị phân tử trong đánh giá đa dạng di truyền và dự đoán nhóm ưu thế lai ở ngô

1.7. Nhận xét rút ra từ tổng quan

2. CHƯƠNG II: VẬT LIỆU, NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

2.1. Vật liệu nghiên cứu

2.2. Nội dung nghiên cứu

2.3. Địa điểm và thời gian nghiên cứu

2.4. Phương pháp nghiên cứu

2.4.1. Đánh giá đặc điểm nông sinh học và khả năng chịu hạn của các dòng ngô

2.4.1.1. Phương pháp đánh giá đặc điểm nông sinh học của các dòng ngô

2.4.1.2. Phương pháp đánh giá khả năng chịu hạn của các dòng ngô

2.4.2. Phân tích đa dạng di truyền bằng chỉ thị phân tử SSR và đánh giá khả năng kết hợp của các dòng ngô

2.4.2.1. Phương pháp đánh giá đa dạng di truyền của các dòng nghiên cứu

2.4.2.2. Phương pháp đánh giá ưu thế lai và khả năng kết hợp của các dòng ngô theo Omarov (1975)

2.4.3. Chọn lọc các tổ hợp lai ngắn ngày, chịu hạn cho các tỉnh miền Trung

2.4.3.1. Đánh giá đặc điểm nông sinh học, năng suất và khả năng chịu hạn của các tổ hợp lai trong thí nghiệm có tưới và không tưới

2.4.3.2. Phương pháp so sánh đánh giá tổ hợp lai

2.4.3.3. Đánh giá tính thích ứng và khả năng ổn định của các tổ hợp ngô lai ngắn ngày, chịu hạn triển vọng cho các tỉnh miền Trung

3. CHƯƠNG III: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN

3.1. Đánh giá đặc điểm nông sinh học và khả năng chịu hạn của các dòng ngô

3.1.1. Đánh giá đặc điểm nông sinh học của các dòng ngô

3.1.2. Thời gian sinh trưởng và đặc điểm hình thái của các dòng ngô

3.1.3. Khả năng chống chịu của các dòng ngô

3.1.4. Các yếu tố cấu thành năng suất và năng suất hạt của các dòng ngô

3.1.5. Đánh giá khả năng chịu hạn của các dòng ngô trong điều kiện gây hạn nhân tạo

3.1.6. Đánh giá khả năng giữ nước và khả năng phục hồi của các dòng ngô ở giai đoạn cây con

3.1.7. Đánh giá một số chỉ tiêu chịu hạn của các dòng ngô ở giai đoạn cây con trong điều kiện gây hạn nhân tạo

3.1.8. Đánh giá khả năng chịu hạn của các dòng ngô ở các giai đoạn sinh trưởng khác nhau trong điều kiện nhà lưới có mái che

3.2. Phân tích đa dạng di truyền bằng chỉ thị phân tử SSR và đánh giá khả năng kết hợp của các dòng ngô

3.2.1. Phân tích đa dạng di truyền bằng chỉ thị phân tử SSR của các dòng ngô

3.2.2. Đánh giá khả năng kết hợp của các dòng ngô

3.2.3. Đánh giá ưu thế lai và khả năng kết hợp chung bằng phương pháp lai đỉnh của các dòng ngô

3.2.4. Đánh giá khả năng kết hợp bằng phương pháp lai luân phiên của các dòng ngô

3.3. Chọn lọc các tổ hợp lai ngắn ngày và chịu hạn cho miền Trung

3.3.1. Đánh giá đặc điểm nông sinh học, năng suất và khả năng chịu hạn của các tổ hợp lai trong thí nghiệm có tưới và không tưới

3.3.2. Thời gian sinh trưởng qua các giai đoạn của các tổ hợp lai

3.3.3. Kết quả theo dõi một số đặc điểm nông sinh học của các tổ hợp lai

3.3.4. So sánh đánh giá tổ hợp lai đỉnh triển vọng và tổ hợp lai luân phiên tại Nghệ An và Bình Định

3.3.4.1. So sánh đánh giá tổ hợp lai đỉnh triển vọng và tổ hợp lai luân phiên tại Nghệ An

3.3.4.2. So sánh đánh giá tổ hợp lai đỉnh triển vọng và tổ hợp lai luân phiên tại Bình Định

3.3.5. Đánh giá tính thích ứng và khả năng ổn định của các tổ hợp ngô lai ngắn ngày, chịu hạn triển vọng cho các tỉnh miền Trung

KẾT LUẬN VÀ ĐỀ NGHỊ

DANH MỤC CÔNG TRÌNH ĐÃ CÔNG BỐ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN

TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Giới thiệu về giống ngô lai ngắn ngày chịu hạn

Giống ngô lai ngắn ngày chịu hạn là một trong những giải pháp quan trọng nhằm nâng cao năng suất và sản lượng ngô trong điều kiện khí hậu khắc nghiệt của miền Trung. Giống ngô lai này không chỉ giúp nông dân giảm thiểu rủi ro do hạn hán mà còn tối ưu hóa hiệu quả sử dụng đất. Theo nghiên cứu, cây ngô có khả năng thích nghi tốt với nhiều điều kiện khí hậu khác nhau, tuy nhiên, việc phát triển các giống ngô ngắn ngày, chịu hạn là cần thiết để đáp ứng nhu cầu sản xuất trong bối cảnh biến đổi khí hậu. Việc chọn tạo giống ngô lai ngắn ngày, chịu hạn sẽ giúp nông dân miền Trung có thêm lựa chọn trong sản xuất nông nghiệp, từ đó nâng cao thu nhập và cải thiện đời sống.

1.1. Tính cấp thiết của nghiên cứu

Nhu cầu sản xuất ngô tại miền Trung ngày càng tăng do sự phát triển của ngành nông nghiệp và nhu cầu tiêu thụ thực phẩm. Tuy nhiên, sản lượng ngô hiện tại chưa đáp ứng đủ nhu cầu, đặc biệt trong bối cảnh hạn hán ngày càng gia tăng. Việc nghiên cứu và phát triển giống ngô lai ngắn ngày chịu hạn không chỉ giúp tăng năng suất mà còn giảm thiểu thiệt hại do thời tiết khắc nghiệt. Theo số liệu thống kê, khoảng 80% diện tích sản xuất ngô tại miền Trung phụ thuộc vào nước trời, điều này làm cho việc phát triển giống ngô chịu hạn trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết.

II. Phương pháp nghiên cứu và đánh giá giống ngô

Nghiên cứu giống ngô lai ngắn ngày chịu hạn được thực hiện thông qua các phương pháp chọn lọc và đánh giá đa dạng di truyền. Các dòng ngô được chọn lọc dựa trên khả năng chịu hạn, thời gian sinh trưởng và năng suất. Phương pháp đánh giá khả năng kết hợp được áp dụng để xác định các tổ hợp lai có tiềm năng cao. Việc sử dụng chỉ thị phân tử trong phân tích đa dạng di truyền giúp xác định các dòng ngô có đặc điểm nông sinh học tốt, từ đó tạo ra các giống ngô lai có khả năng chịu hạn và năng suất cao. Kết quả nghiên cứu cho thấy, các dòng ngô ngắn ngày có khả năng chịu hạn tốt đã được xác định và đưa vào quy trình chọn tạo giống.

2.1. Đánh giá khả năng chịu hạn

Khả năng chịu hạn của các dòng ngô được đánh giá thông qua các thí nghiệm trong điều kiện gây hạn nhân tạo. Các chỉ tiêu như khả năng giữ nước, khả năng phục hồi sau hạn hán và năng suất hạt được ghi nhận. Kết quả cho thấy, một số dòng ngô có khả năng chịu hạn tốt, cho năng suất cao trong điều kiện khô hạn. Điều này chứng tỏ rằng việc chọn tạo giống ngô lai ngắn ngày chịu hạn là một hướng đi đúng đắn trong việc phát triển nông nghiệp bền vững tại miền Trung.

III. Kết quả nghiên cứu và ứng dụng thực tiễn

Kết quả nghiên cứu đã chỉ ra rằng giống ngô lai ngắn ngày chịu hạn có thể đạt năng suất cao và khả năng chống chịu tốt trong điều kiện khắc nghiệt. Giống ngô VS6939, phát triển từ tổ hợp lai A17xT693, đã được công nhận và đưa vào sản xuất thử nghiệm tại các tỉnh miền Trung. Việc phát triển giống ngô này không chỉ giúp nâng cao năng suất mà còn góp phần vào việc giảm thiểu rủi ro cho nông dân trong sản xuất nông nghiệp. Các tổ hợp lai ngắn ngày, chịu hạn đã được khảo nghiệm và cho kết quả khả quan, mở ra cơ hội mới cho nông dân trong việc cải thiện thu nhập và phát triển bền vững.

3.1. Ứng dụng trong sản xuất nông nghiệp

Việc đưa giống ngô lai ngắn ngày chịu hạn vào sản xuất thực tiễn sẽ giúp nông dân miền Trung có thêm lựa chọn trong canh tác. Giống ngô này không chỉ giúp tăng năng suất mà còn giảm thiểu thiệt hại do hạn hán. Các tổ hợp lai đã được thử nghiệm cho thấy khả năng thích ứng tốt với điều kiện khí hậu miền Trung, từ đó góp phần nâng cao hiệu quả sản xuất nông nghiệp. Sự phát triển của giống ngô này sẽ là một bước tiến quan trọng trong việc đảm bảo an ninh lương thực và phát triển kinh tế nông thôn.

Luận án tiến sĩ về giống ngô lai ngắn ngày chịu hạn cho các tỉnh miền Trung