I. Những vấn đề lý luận về giai đoạn chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án hình sự
Giai đoạn chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án hình sự là một phần quan trọng trong quy trình tố tụng hình sự. Đây là giai đoạn mà Tòa án thực hiện các hoạt động cần thiết để đảm bảo việc xét xử diễn ra công bằng và đúng pháp luật. Theo quy định của Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015, giai đoạn này bắt đầu khi hồ sơ vụ án được chuyển từ Viện kiểm sát sang Tòa án. Tại đây, Thẩm phán có trách nhiệm nghiên cứu hồ sơ, giải quyết các khiếu nại và yêu cầu của các bên liên quan, đồng thời quyết định các biện pháp ngăn chặn cần thiết. Việc chuẩn bị xét xử không chỉ đơn thuần là một thủ tục mà còn là một hoạt động có ý nghĩa quyết định đến chất lượng của phiên tòa. Để đảm bảo quyền lợi của bị cáo và các bên liên quan, Tòa án cần thực hiện một cách nghiêm túc và đầy đủ các bước trong giai đoạn này.
1.1 Khái niệm và vai trò của giai đoạn chuẩn bị xét xử
Khái niệm chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án hình sự được hiểu là việc Tòa án thực hiện các hoạt động cần thiết để đưa vụ án ra xét xử. Giai đoạn này có vai trò rất quan trọng trong việc đảm bảo tính khách quan và công bằng của phiên tòa. Theo PGS.TS Trần Văn Độ, chuẩn bị xét xử là phần đầu tiên của giai đoạn xét xử sơ thẩm, trong đó Thẩm phán có nhiệm vụ nghiên cứu hồ sơ vụ án và thực hiện các quyết định cần thiết. Điều này cho thấy rằng, giai đoạn chuẩn bị xét xử không chỉ là một bước đi cần thiết mà còn là nền tảng cho việc ra quyết định đúng đắn của Tòa án. Việc thực hiện đúng quy trình này sẽ giúp hạn chế tối đa các sai sót có thể xảy ra trong quá trình xét xử.
II. Thực tiễn thi hành quy định của Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015 tại huyện Kim Thành
Thực tiễn thi hành quy định của Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015 về giai đoạn chuẩn bị xét xử sơ thẩm tại huyện Kim Thành, tỉnh Hải Dương cho thấy nhiều vấn đề cần được xem xét. Trong giai đoạn từ năm 2016 đến 2020, số vụ án hình sự tại huyện Kim Thành có xu hướng gia tăng, kéo theo đó là áp lực lên các cơ quan tố tụng. Các số liệu thống kê cho thấy tỷ lệ vụ án bị hủy hoặc sửa do vi phạm trong giai đoạn chuẩn bị xét xử vẫn còn cao. Nguyên nhân chủ yếu được xác định là do thiếu sót trong việc nghiên cứu hồ sơ và thực hiện các quyết định tố tụng. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến quyền lợi của bị cáo mà còn làm giảm niềm tin của người dân vào hệ thống tư pháp. Do đó, việc nâng cao năng lực chuyên môn cho đội ngũ Thẩm phán và cán bộ Tòa án là rất cần thiết.
2.1 Kết quả và những vi phạm trong thực tiễn
Kết quả thi hành quy định của Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015 tại huyện Kim Thành cho thấy một số vi phạm trong quá trình chuẩn bị xét xử. Các vụ án thường xuyên bị trả hồ sơ để điều tra bổ sung, điều này không chỉ làm kéo dài thời gian giải quyết vụ án mà còn gây khó khăn cho các bên liên quan. Theo thống kê, tỷ lệ vụ án trả hồ sơ trong giai đoạn này chiếm một phần không nhỏ, cho thấy sự cần thiết phải cải thiện quy trình làm việc của các cơ quan tố tụng. Việc này không chỉ giúp nâng cao hiệu quả xét xử mà còn đảm bảo quyền lợi của bị cáo và các bên liên quan.
