I. Khái niệm và Lý luận về Trả Hồ Sơ Điều Tra Bổ Sung
Luận văn thạc sĩ luật học này tập trung vào việc trả hồ sơ để điều tra bổ sung trong xét xử sơ thẩm vụ án hình sự tại tỉnh Điện Biên. Hồ sơ vụ án hình sự là tập hợp toàn bộ văn bản, tài liệu, chứng cứ được thu thập từ giai đoạn khởi tố đến xét xử, được sắp xếp theo trình tự nhất định. Việc trả hồ sơ để điều tra bổ sung diễn ra khi Tòa án phát hiện những thiếu sót trong quá trình điều tra, truy tố, yêu cầu bổ sung thông tin, chứng cứ để đảm bảo xét xử đúng đắn. Luận văn này khẳng định tầm quan trọng của việc trả hồ sơ trong việc đảm bảo tính khách quan, toàn diện của quá trình xét xử, tránh oan sai và bỏ lọt tội phạm. Tác giả nhấn mạnh vai trò trung tâm của giai đoạn xét xử sơ thẩm, nơi Tòa án xem xét toàn bộ hồ sơ, kết quả tranh tụng để đưa ra phán quyết cuối cùng. Trả hồ sơ là biện pháp khắc phục những thiếu sót từ các giai đoạn trước, đảm bảo việc áp dụng pháp luật đúng đắn, chính xác, đúng người, đúng tội. Mặc dù chưa có khái niệm chính thức về "trả hồ sơ điều tra bổ sung" trong các văn bản pháp luật, luận văn đề xuất định nghĩa đây là hoạt động của Tòa án, yêu cầu cơ quan điều tra bổ sung thông tin, chứng cứ còn thiếu sót để đảm bảo xét xử công bằng và đúng pháp luật.
II. Quy Định Pháp Luật và Thực Tiễn tại Điện Biên
Luận văn phân tích các quy định của Bộ luật Tố tụng Hình sự năm 2015 về trả hồ sơ điều tra bổ sung, so sánh với BLTTHS năm 2003. Tác giả chỉ ra các trường hợp cụ thể Tòa án có thể trả hồ sơ, thẩm quyền trả hồ sơ, thủ tục và thời hạn trả hồ sơ. Luận văn cũng đánh giá thực trạng trả hồ sơ tại tỉnh Điện Biên từ năm 2017 đến 2021, nêu ra những kết quả đạt được, đồng thời chỉ ra những hạn chế, bất cập như trả hồ sơ không đúng, trả hồ sơ nhiều lần dẫn đến vụ án kéo dài, ảnh hưởng đến quyền lợi của người tham gia tố tụng và gây lãng phí. Nguyên nhân của những hạn chế này được cho là do năng lực của cán bộ tố tụng, sự phối hợp chưa chặt chẽ giữa các cơ quan tiến hành tố tụng, và những vướng mắc trong áp dụng pháp luật. Luận văn tham khảo các nghiên cứu trước đó về trả hồ sơ, đồng thời nhấn mạnh tính mới của nghiên cứu này là lần đầu tiên đánh giá thực tiễn trả hồ sơ tại tỉnh Điện Biên.
III. Giải Pháp Nâng Cao Chất Lượng Trả Hồ Sơ
Để khắc phục những hạn chế đã nêu, luận văn đề xuất một số giải pháp, bao gồm: hoàn thiện pháp luật, nâng cao năng lực cán bộ tố tụng thông qua đào tạo, tập huấn, tăng cường phối hợp giữa các cơ quan tiến hành tố tụng. Cụ thể, cần hướng dẫn rõ ràng hơn về các trường hợp trả hồ sơ, thủ tục trả hồ sơ, thời hạn điều tra bổ sung. Đồng thời, cần tăng cường công tác giám sát, kiểm tra việc thực hiện các quy định về trả hồ sơ, xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm. Luận văn cũng đề xuất áp dụng công nghệ thông tin trong quản lý hồ sơ, điều tra, truy tố, xét xử để nâng cao hiệu quả công tác tố tụng. Việc áp dụng các giải pháp này sẽ góp phần nâng cao chất lượng trả hồ sơ, rút ngắn thời gian xét xử, bảo vệ quyền lợi của người tham gia tố tụng, và đảm bảo xét xử đúng người, đúng tội, đúng pháp luật.
IV. Kết Luận và Ý Nghĩa Nghiên Cứu
Luận văn khẳng định tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu trong bối cảnh cải cách tư pháp, nâng cao chất lượng hoạt động tư pháp. Việc nghiên cứu trả hồ sơ điều tra bổ sung góp phần hoàn thiện pháp luật tố tụng hình sự, nâng cao chất lượng xét xử, đảm bảo công lý, tránh oan sai và bỏ lọt tội phạm. Nghiên cứu này có ý nghĩa khoa học và thực tiễn trong việc làm rõ cơ sở lý luận và thực tiễn trả hồ sơ tại tỉnh Điện Biên, từ đó đề xuất giải pháp nâng cao chất lượng xét xử. Kết quả nghiên cứu có thể được áp dụng trong công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ tư pháp, đồng thời là tài liệu tham khảo cho các cơ quan tiến hành tố tụng trong quá trình giải quyết vụ án hình sự. Luận văn góp phần đáp ứng yêu cầu cải cách tư pháp, xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam.
