I. Tổng Quan Nghiên Cứu Nhân Tố Ảnh Hưởng Chính Sách Kế Toán
Trong bối cảnh kinh tế toàn cầu và Việt Nam biến động mạnh mẽ, đặc biệt sau đại dịch Covid-19, việc nghiên cứu các yếu tố ảnh hưởng chính sách kế toán tại doanh nghiệp trở nên vô cùng cấp thiết. Quyết định số 345/QĐ-BTC cho phép doanh nghiệp niêm yết áp dụng IFRS, đòi hỏi thông tin trên báo cáo tài chính (BCTC) phải trung thực, hợp lý và đáp ứng nhu cầu ra quyết định kinh tế. BCTC cung cấp thông tin về tình hình tài chính, kinh doanh và luồng tiền, nhưng việc trình bày thông tin này phụ thuộc vào việc lựa chọn chính sách kế toán doanh nghiệp. Vì vậy, nghiên cứu các nhân tố tác động đến lựa chọn này là cần thiết, đặc biệt trong bối cảnh chuyển đổi từ VAS sang IFRS và ảnh hưởng của Covid-19 đến doanh nghiệp TP.HCM.
1.1. Bối Cảnh Chuyển Đổi VAS Sang IFRS Tại Doanh Nghiệp TP. Hồ Chí Minh
Việt Nam đang trong quá trình chuyển đổi từ Chuẩn mực kế toán Việt Nam (VAS) sang Chuẩn mực Báo cáo Tài chính Quốc tế (IFRS). Quyết định số 345/QĐ-BTC cho phép các doanh nghiệp có thời gian tiếp cận và lựa chọn các chính sách kế toán phù hợp trước khi chuyển đổi chi tiết. Sự chuyển đổi này đòi hỏi sự hiểu biết sâu sắc về các nhân tố ảnh hưởng đến việc lựa chọn chính sách kế toán để đảm bảo quá trình chuyển đổi diễn ra hiệu quả.
1.2. Tác Động Của Đại Dịch Covid 19 Đến Hoạt Động Kế Toán Doanh Nghiệp
Đại dịch Covid-19 gây ảnh hưởng lớn đến các doanh nghiệp tại TP.HCM, với nhiều doanh nghiệp tạm ngừng hoạt động hoặc giải thể. Các doanh nghiệp cần thích ứng và tái cấu trúc. Việc lựa chọn chính sách kế toán trong giai đoạn này chịu ảnh hưởng của nhiều nhân tố khách quan và chủ quan, đòi hỏi sự nghiên cứu kỹ lưỡng để đưa ra các quyết định phù hợp, theo PwC Việt Nam thích ứng và tái cấu trúc là bắt buộc.
II. Vấn Đề Thách Thức Ảnh Hưởng Chính Sách Kế Toán Doanh Nghiệp
Việc lựa chọn chính sách kế toán ảnh hưởng trực tiếp đến mục tiêu lợi nhuận và chất lượng BCTC của doanh nghiệp. BCTC là công cụ quan trọng để đánh giá hoạt động tài chính, nhưng tính “đẹp” hay “xấu” của bức tranh BCTC phụ thuộc vào cách thức lựa chọn chính sách kế toán. Doanh nghiệp cần lựa chọn các chính sách kế toán phù hợp với quy định của chuẩn mực, nhất quán, hợp lý và phù hợp với đặc thù của mình. Nếu chưa có quy định cụ thể, doanh nghiệp phải áp dụng theo chuẩn mực chung để đảm bảo BCTC cung cấp thông tin hữu ích, đáng tin cậy và phù hợp với nhu cầu ra quyết định kinh tế.
2.1. Mục Tiêu Của Chính Sách Kế Toán Trong Báo Cáo Tài Chính
Mục tiêu chính của chính sách kế toán là cung cấp thông tin phù hợp với nhu cầu ra quyết định kinh tế của người sử dụng và đảm bảo tính đáng tin cậy của thông tin. BCTC phải trình bày trung thực, hợp lý tình hình tài chính và kết quả kinh doanh của doanh nghiệp, phản ánh đúng bản chất kinh tế của các giao dịch và sự kiện. Doanh nghiệp cần đảm bảo tính khách quan, không thiên vị, tuân thủ nguyên tắc thận trọng và đầy đủ trên mọi khía cạnh trọng yếu.
2.2. Thực Trạng Đáng Lo Ngại Về Chất Lượng BCTC Tại Việt Nam
Thực tế cho thấy chất lượng BCTC của các doanh nghiệp Việt Nam hiện nay vẫn còn nhiều vấn đề đáng lo ngại. Việc lựa chọn chính sách kế toán không phù hợp có thể dẫn đến BCTC không phản ánh đúng tình hình tài chính thực tế của doanh nghiệp, gây ảnh hưởng tiêu cực đến quyết định của nhà đầu tư và các bên liên quan. Do đó, việc nghiên cứu các nhân tố ảnh hưởng đến việc lựa chọn chính sách kế toán là vô cùng quan trọng.
III. Phương Pháp Nghiên Cứu Mô Hình Nghiên Cứu Chính Sách Kế Toán
Nghiên cứu sử dụng phương pháp hỗn hợp, kết hợp định tính và định lượng để có cái nhìn toàn diện về các nhân tố ảnh hưởng đến việc lựa chọn chính sách kế toán. Phương pháp định tính được sử dụng để khảo sát ý kiến chuyên gia, tổng hợp các nghiên cứu trong và ngoài nước, từ đó đề xuất mô hình và giả thuyết nghiên cứu phù hợp. Phương pháp định lượng được sử dụng để khảo sát các doanh nghiệp thông qua bảng câu hỏi, thu thập dữ liệu và phân tích thống kê để kiểm định các giả thuyết.
3.1. Phương Pháp Định Tính Thu Thập Ý Kiến Chuyên Gia Về Kế Toán Doanh Nghiệp
Giai đoạn định tính bao gồm khảo sát ý kiến các chuyên gia, các nhà quản lý thông qua câu hỏi mở. Ngoài ra, việc thu thập và tổng hợp các nghiên cứu trong và ngoài nước giúp đề xuất mô hình nghiên cứu và các giả thuyết phù hợp. Việc xây dựng thang đo cho các nhân tố nghiên cứu được điều chỉnh theo khảo sát ý kiến chuyên gia để phù hợp với bối cảnh Việt Nam.
3.2. Phương Pháp Định Lượng Khảo Sát Chính Sách Kế Toán Doanh Nghiệp
Giai đoạn định lượng sử dụng bảng câu hỏi để khảo sát các doanh nghiệp. Dữ liệu thu thập được sẽ được phân tích bằng các phương pháp thống kê như phân tích độ tin cậy Cronbach's Alpha, phân tích nhân tố khám phá EFA, phân tích tương quan và hồi quy để kiểm định các giả thuyết về các nhân tố ảnh hưởng đến việc lựa chọn chính sách kế toán.
3.3 Tiếp Cận Nghiên Cứu Hỗn Hợp Trong Nghiên Cứu Chính Sách Kế Toán
Sự kết hợp giữa phương pháp định tính và định lượng giúp tận dụng thế mạnh của cả hai phương pháp. Phương pháp định tính giúp khám phá các yếu tố tiềm ẩn và xây dựng mô hình nghiên cứu phù hợp. Phương pháp định lượng giúp kiểm định các giả thuyết và đánh giá mức độ ảnh hưởng của các nhân tố một cách khách quan.
IV. Ứng Dụng Kết Quả Nghiên Cứu Nhân Tố Tác Động Chính Sách Kế Toán
Nghiên cứu tập trung vào việc xác định các nhân tố ảnh hưởng đến việc lựa chọn chính sách kế toán tại các doanh nghiệp TP.HCM. Kết quả cho thấy năm nhóm nhân tố chính có ảnh hưởng đáng kể bao gồm: nhóm người bên ngoài, ảnh hưởng của nhà quản lý, người kế toán tại doanh nghiệp, môi trường pháp quy và yêu cầu cung cấp thông tin. Trong đó, nhóm người bên ngoài có ảnh hưởng lớn nhất đến việc lựa chọn chính sách kế toán của các doanh nghiệp.
4.1. Nhóm Người Bên Ngoài Yếu Tố Quan Trọng Nhất Trong Chính Sách Kế Toán
Nhóm người bên ngoài bao gồm các nhà đầu tư, ngân hàng, cơ quan thuế và các bên liên quan khác. Áp lực từ các bên này có thể ảnh hưởng đến việc lựa chọn chính sách kế toán của doanh nghiệp. Ví dụ, doanh nghiệp có thể lựa chọn các chính sách kế toán giúp tăng lợi nhuận để thu hút nhà đầu tư hoặc lựa chọn các chính sách kế toán giúp giảm thuế.
4.2. Các Nhân Tố Bên Trong Nhà Quản Lý Kế Toán Ảnh Hưởng Chính Sách Kế Toán
Ảnh hưởng của nhà quản lý và người kế toán tại doanh nghiệp cũng là những nhân tố quan trọng. Nhà quản lý có thể muốn lựa chọn các chính sách kế toán giúp đạt được các mục tiêu ngắn hạn, trong khi người kế toán có thể muốn lựa chọn các chính sách kế toán đảm bảo tính tuân thủ và minh bạch. Sự cân bằng giữa các yếu tố này là cần thiết để đảm bảo việc lựa chọn chính sách kế toán phù hợp.
4.3. Môi Trường Pháp Quy Yêu Cầu Thông Tin Ảnh Hưởng Chính Sách Kế Toán
Môi trường pháp quy và yêu cầu cung cấp thông tin cũng ảnh hưởng đến việc lựa chọn chính sách kế toán. Doanh nghiệp cần tuân thủ các quy định của pháp luật và các chuẩn mực kế toán. Đồng thời, doanh nghiệp cần cung cấp thông tin đầy đủ và minh bạch cho các bên liên quan. Sự thay đổi trong môi trường pháp quy và yêu cầu thông tin có thể dẫn đến sự thay đổi trong chính sách kế toán của doanh nghiệp.
V. Kết Luận Giải Pháp Hướng Nghiên Cứu Về Kế Toán Doanh Nghiệp
Nghiên cứu này bổ sung vào mô hình nghiên cứu các nhân tố ảnh hưởng đến việc lựa chọn chính sách kế toán của các doanh nghiệp tại TP.HCM. Kết quả nghiên cứu giúp người sử dụng thông tin trên BCTC, nhà quản lý và kế toán hiểu rõ hơn về các nhân tố tác động đến việc lựa chọn chính sách kế toán và ảnh hưởng của chúng đến chất lượng thông tin trên BCTC. Từ đó, có thể đưa ra các quyết định kinh tế sáng suốt hơn.
5.1. Hàm Ý Về Tác Động Của Các Nhân Tố Đến Lựa Chọn Chính Sách Kế Toán
Kết quả nghiên cứu cung cấp hàm ý quan trọng về tác động của các nhân tố đến việc lựa chọn chính sách kế toán. Các doanh nghiệp cần xem xét kỹ lưỡng các nhân tố này khi đưa ra quyết định về chính sách kế toán. Sự hiểu biết sâu sắc về các nhân tố này giúp doanh nghiệp lựa chọn các chính sách kế toán phù hợp, đảm bảo tính minh bạch và tin cậy của BCTC.
5.2. Hạn Chế Của Nghiên Cứu Hướng Nghiên Cứu Tiềm Năng Trong Tương Lai
Nghiên cứu này vẫn còn một số hạn chế, chẳng hạn như phạm vi nghiên cứu giới hạn tại TP.HCM. Các nghiên cứu tiếp theo có thể mở rộng phạm vi nghiên cứu ra các tỉnh thành khác hoặc các ngành nghề khác nhau. Ngoài ra, các nghiên cứu tiếp theo có thể tập trung vào việc phân tích sâu hơn về tác động của từng nhân tố cụ thể đến việc lựa chọn chính sách kế toán.
