THỰC TRẠNG BỆNH RĂNG MIỆNG Ở TRẺ MẮC HỘI CHỨNG THẬN HƯ TIÊN PHÁT TẠI BỆNH VIỆN NHI TRUNG ƯƠNG

• Tác giả: Lương Minh Hằng
• Người hướng dẫn: PTS. Tống Minh Sơn
• Trường học: Trường Đại Học Y Hà Nội
• Chuyên ngành: Răng Hàm Mặt
• Đề tài: Thực trạng bệnh răng miệng ở trẻ mắc hội chứng thận hư tiên phát tại Bệnh viện Nhi Trung Ương
• Loại tài liệu: Luận Án Tiến Sĩ
• Năm xuất bản: 2022
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CẢM ƠN
• LỜI CAM ĐOAN
• DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN
• 1.1. Định nghĩa, phân loại bệnh răng miệng và hội chứng thận hư tiên phát
• 1.2. Bệnh răng miệng
• 1.3. Bệnh viêm lợi
• 1.4. Bệnh sâu răng
• 1.5. Bệnh khiếm khuyết phát triển men răng
• 1.6. Các yếu tố liên quan đến bệnh răng miệng ở trẻ mắc hội chứng thận hư tiên phát
• 1.7. Biến chứng của hội chứng thận hư tiên phát ảnh hưởng đến phát triển bệnh răng miệng
• 1.8. Mối liên quan giữa bệnh răng miệng và hội chứng thận hư tiên phát trong các nghiên cứu trên thế giới
• 1.9. Đặc điểm nước bọt và mối liên quan với bệnh răng miệng ở trẻ mắc hội chứng thận hư tiên phát
• 1.9.1. Lưu lượng nước bọt
• 1.9.2. Độ pH và độ đệm nước bọt
• 1.9.3. Thành phần hoá sinh nước bọt
• 2. CHƯƠNG 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. Địa điểm và thời gian nghiên cứu
• 2.2. Đối tượng nghiên cứu
• 2.3. Tiêu chuẩn lựa chọn vào mẫu nghiên cứu
• 2.4. Tiêu chuẩn loại trừ khỏi mẫu nghiên cứu
• 2.5. Phương pháp nghiên cứu
• 2.6. Thiết kế nghiên cứu
• 2.7. Các biến số và chỉ số nghiên cứu
• 2.8. Các bước tiến hành nghiên cứu
• 3. CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
• 3.1. Đặc điểm chung của đối tượng nghiên cứu
• 3.2. Thực trạng bệnh răng miệng của đối tượng nghiên cứu
• 3.3. Thực trạng vệ sinh răng miệng của trẻ mắc hội chứng thận hư tiên phát
• 3.4. Thực trạng bệnh quanh răng của trẻ mắc hội chứng thận hư tiên phát
• 3.5. Thực trạng bệnh sâu răng của trẻ mắc hội chứng thận hư tiên phát
• 3.6. Thực trạng khiếm khuyết phát triển men răng của trẻ mắc hội chứng thận hư tiên phát
• 3.7. Một số yếu tố liên quan đến bệnh răng miệng ở đối tượng nghiên cứu
• 3.8. Liên quan giữa các đặc điểm hội chứng thận hư tiên phát và bệnh quanh răng
• 3.9. Liên quan giữa các đặc điểm hội chứng thận hư tiên phát và bệnh sâu răng
• 3.10. Liên quan giữa các đặc điểm hội chứng thận hư tiên phát và bệnh khiếm khuyết phát triển men răng
• 3.11. Sự thay đổi một số chỉ số sinh hóa nước bọt của trẻ mắc hội chứng thận hư tiên phát khởi phát và theo dõi sau 06 tháng
• 3.12. Đặc điểm nước bọt và mối liên quan với bệnh răng miệng của trẻ mắc HCTHTP khởi phát
• 3.13. Sự thay đổi một số chỉ số sinh hóa nước bọt của trẻ mắc HCTHPT khởi phát sau 06 tháng theo dõi
• 4. CHƯƠNG 4: BÀN LUẬN
• 4.1. Đặc điểm chung của đối tượng nghiên cứu
• 4.2. Thực trạng bệnh răng miệng của đối tượng nghiên cứu
• 4.3. Thực trạng vệ sinh răng miệng của trẻ mắc hội chứng thận hư tiên phát
• 4.4. Thực trạng bệnh quanh răng của trẻ mắc hội chứng thận hư tiên phát
• 4.5. Thực trạng bệnh sâu răng của trẻ mắc hội chứng thận hư tiên phát
• 4.6. Thực trạng khiếm khuyết phát triển men răng của trẻ mắc hội chứng thận hư tiên phát
• 4.7. Một số yếu tố liên quan đến bệnh răng miệng ở đối tượng nghiên cứu
• 4.8. Liên quan giữa các đặc điểm hội chứng thận hư tiên phát và bệnh quanh răng
• 4.9. Liên quan giữa các đặc điểm hội chứng thận hư tiên phát và bệnh sâu răng
• 4.10. Liên quan giữa các đặc điểm hội chứng thận hư tiên phát và bệnh khiếm khuyết phát triển men răng
• 4.11. Đặc điểm bệnh răng miệng và nước bọt của trẻ mắc hội chứng thận hư tiên phát khởi phát và sau 06 tháng theo dõi
• 4.12. Đặc điểm nước bọt của trẻ mắc HCTHTP khởi phát
• 4.13. So sánh sự thay đổi của một số đặc điểm bệnh răng miệng và nước bọt của trẻ mắc HCTHPT khởi phát sau 06 tháng theo dõi
• DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU ĐÃ CÔNG BỐ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC

I. Tổng Quan Bệnh Răng Miệng Hội Chứng Thận Hư ở Trẻ 55

Bệnh răng miệng là một vấn đề sức khỏe toàn cầu, ảnh hưởng đến hàng tỷ người. Sâu răng không điều trị là một trong những bệnh không lây nhiễm phổ biến nhất. Tại Việt Nam, theo điều tra sức khỏe răng miệng toàn quốc năm 2019, tỷ lệ sâu răng sữa ở trẻ 6-8 tuổi là 86,4%. Bên cạnh đó, Hội chứng thận hư tiên phát (HCTHTP) là bệnh cầu thận thường gặp ở trẻ em, gây ra nhiều biến chứng. Y văn cho thấy HCTHTP có tác động phá hủy mô cứng và các tổ chức quanh răng, thành phần nước bọt. Việc nhập viện và chế độ ăn uống riêng biệt cũng ảnh hưởng đến việc chăm sóc răng miệng của trẻ. Mục tiêu của bài viết này là khám phá mối liên kết giữa HCTHTP và bệnh răng miệng trẻ em, cũng như đề xuất các giải pháp.

1.1. Định nghĩa và phân loại bệnh răng miệng phổ biến

Bệnh răng miệng bao gồm nhiều tình trạng lâm sàng ảnh hưởng đến răng và miệng. Các bệnh phổ biến bao gồm sâu răng, viêm lợi, nhiễm trùng răng miệng và ung thư miệng. Viêm lợi là tình trạng viêm khu trú trong mô lợi, không gây mất bám dính hay tiêu xương ổ răng, do mảng bám răng và các yếu tố nguy cơ. Sâu răng là một bệnh nhiễm khuẩn phá hủy men và ngà răng do axit sinh ra từ mảng bám thức ăn và vi khuẩn. Khiếm khuyết phát triển men răng (KKPTMR) là các bất thường tạo ra do tổn thương cơ quan tạo men trong quá trình tạo men răng.

1.2. Định nghĩa và phân loại Hội chứng thận hư tiên phát

Hội chứng thận hư tiên phát (HCTHTP) là bệnh cầu thận tổn thương mạn tính gây thoát protein từ máu ra nước tiểu, thường không có căn nguyên rõ ràng và đáp ứng tốt với corticosteroid. Theo các tiêu chuẩn lâm sàng, trẻ được chẩn đoán HCTHTP khi có protein niệu cao, albumin máu thấp, và có thể kèm theo tăng lipid máu, tăng cholesterol máu. HCTHTP được phân loại theo diễn biến (khởi phát, tái phát xa, tái phát gần) và theo đáp ứng với điều trị corticosteroid (nhạy cảm, kháng, phụ thuộc).

II. Thách Thức Ảnh Hưởng HCTH Đến Sức Khỏe Răng Miệng Trẻ 59

Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng trẻ mắc Hội chứng thận hư tiên phát có nguy cơ cao hơn mắc các bệnh răng miệng. Các tác động phá hủy mô cứng và tổ chức quanh răng, cùng với việc sử dụng thuốc điều trị kéo dài, có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe răng miệng trẻ em. Thực tế này đặt ra nhiều thách thức trong việc chăm sóc răng miệng cho trẻ em bị HCTHTP, đòi hỏi sự quan tâm đặc biệt từ phụ huynh, bác sĩ và cộng đồng. Bài viết sẽ đi sâu vào các yếu tố liên quan, từ đó đề xuất các biện pháp phòng ngừa và điều trị hiệu quả.

2.1. Mối liên hệ giữa HCTH tiên phát và bệnh răng miệng

Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng trẻ mắc HCTHTP có tỷ lệ sâu răng, viêm lợi và các vấn đề răng miệng khác cao hơn so với trẻ khỏe mạnh. Nguyên nhân có thể do tác dụng phụ của thuốc điều trị HCTHTP (corticosteroid, cyclosporin) làm giảm lưu lượng nước bọt và thay đổi thành phần nước bọt, ảnh hưởng đến khả năng tự làm sạch và bảo vệ răng miệng. Chế độ ăn uống hạn chế muối và protein cũng có thể ảnh hưởng đến sức khỏe răng miệng.

2.2. Các biến chứng răng miệng thường gặp ở trẻ mắc HCTH tiên phát

Các biến chứng răng miệng thường gặp ở trẻ mắc HCTHTP bao gồm sâu răng, viêm lợi, phì đại lợi, khô miệng, và khiếm khuyết phát triển men răng. Sâu răng thường do giảm lưu lượng nước bọt và thay đổi thành phần nước bọt, làm giảm khả năng trung hòa axit và tái khoáng hóa men răng. Viêm lợi và phì đại lợi có thể do tác dụng phụ của thuốc cyclosporin. Khô miệng cũng là một tác dụng phụ thường gặp của thuốc điều trị HCTHTP. Khiếm khuyết phát triển men răng có thể do ảnh hưởng của HCTHTP hoặc thuốc điều trị lên quá trình hình thành răng.

III. Giải Pháp Hướng Dẫn Chăm Sóc Răng Miệng Cho Trẻ HCTH 52

Việc chăm sóc răng miệng đúng cách là vô cùng quan trọng đối với trẻ mắc Hội chứng thận hư tiên phát. Các biện pháp phòng ngừa sâu răng và viêm lợi cần được thực hiện thường xuyên và kỹ lưỡng. Hướng dẫn này cung cấp các bước cụ thể để phụ huynh có thể áp dụng tại nhà, giúp trẻ duy trì sức khỏe răng miệng tốt nhất. Ngoài ra, việc phối hợp chặt chẽ với nha sĩ và bác sĩ điều trị HCTHTP là rất cần thiết để đảm bảo sự chăm sóc toàn diện và hiệu quả.

3.1. Vệ sinh răng miệng hàng ngày Bước quan trọng nhất

Việc vệ sinh răng miệng hàng ngày là bước quan trọng nhất để phòng ngừa các bệnh răng miệng. Trẻ nên đánh răng ít nhất hai lần một ngày, sau khi ăn sáng và trước khi đi ngủ. Sử dụng bàn chải lông mềm và kem đánh răng có fluoride. Cha mẹ nên giúp trẻ nhỏ đánh răng cho đến khi trẻ có thể tự đánh răng đúng cách. Ngoài ra, nên sử dụng chỉ nha khoa để làm sạch kẽ răng, nơi bàn chải khó tiếp cận. Nên súc miệng bằng nước súc miệng có fluoride sau khi đánh răng.

3.2. Chế độ ăn uống hợp lý Hạn chế đường và đồ ăn vặt

Chế độ ăn uống đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì sức khỏe răng miệng. Nên hạn chế đồ ăn và đồ uống có đường, đặc biệt là đồ ăn vặt giữa các bữa ăn. Đường là nguồn thức ăn cho vi khuẩn gây sâu răng. Thay vào đó, nên khuyến khích trẻ ăn nhiều rau xanh, trái cây và các loại thực phẩm giàu canxi. Nên uống đủ nước, đặc biệt là nước lọc, để giữ cho miệng luôn ẩm.

3.3. Khám răng định kỳ Phát hiện sớm và điều trị kịp thời

Khám răng định kỳ là biện pháp quan trọng để phát hiện sớm các vấn đề răng miệng và điều trị kịp thời. Trẻ mắc HCTHTP nên khám răng định kỳ ít nhất 6 tháng một lần. Nha sĩ sẽ kiểm tra răng, lợi và các mô mềm khác trong miệng, cũng như làm sạch răng chuyên nghiệp. Việc phát hiện sớm và điều trị kịp thời các bệnh răng miệng có thể giúp ngăn ngừa các biến chứng nghiêm trọng.

IV. Phương Pháp Điều Trị Các Bệnh Răng Miệng Cho Trẻ HCTH 58

Việc điều trị bệnh răng miệng ở trẻ mắc Hội chứng thận hư tiên phát đòi hỏi sự phối hợp giữa nha sĩ và bác sĩ điều trị HCTHTP. Các phương pháp điều trị cần được điều chỉnh phù hợp với tình trạng sức khỏe tổng thể của trẻ và các loại thuốc đang sử dụng. Mục tiêu là kiểm soát nhiễm trùng, giảm đau và phục hồi chức năng răng miệng. Ngoài ra, cần chú trọng đến việc phòng ngừa tái phát các bệnh răng miệng.

4.1. Điều trị sâu răng Trám răng nhổ răng khi cần thiết

Việc điều trị sâu răng bao gồm trám răng và nhổ răng khi cần thiết. Trám răng là phương pháp loại bỏ phần răng bị sâu và thay thế bằng vật liệu trám. Nhổ răng được chỉ định khi răng bị sâu quá nặng, không thể phục hồi được nữa. Nha sĩ sẽ lựa chọn vật liệu trám và phương pháp điều trị phù hợp với tình trạng sâu răng của trẻ.

4.2. Điều trị viêm lợi Cạo vôi răng dùng thuốc kháng sinh

Việc điều trị viêm lợi bao gồm cạo vôi răng và dùng thuốc kháng sinh khi cần thiết. Cạo vôi răng là phương pháp loại bỏ mảng bám và vôi răng bám trên răng và dưới nướu. Thuốc kháng sinh có thể được chỉ định trong trường hợp viêm lợi nặng hoặc có nhiễm trùng. Nha sĩ sẽ hướng dẫn trẻ cách vệ sinh răng miệng đúng cách để ngăn ngừa tái phát viêm lợi.

4.3. Quản lý phì đại lợi Phẫu thuật cắt lợi thay đổi thuốc

Việc quản lý phì đại lợi bao gồm phẫu thuật cắt lợi và thay đổi thuốc khi cần thiết. Phẫu thuật cắt lợi được thực hiện để loại bỏ phần lợi bị phì đại, giúp cải thiện thẩm mỹ và vệ sinh răng miệng. Trong trường hợp phì đại lợi do thuốc cyclosporin, bác sĩ có thể xem xét thay đổi loại thuốc khác hoặc giảm liều cyclosporin.

V. Nghiên Cứu Thực Trạng Bệnh Răng Miệng ở Trẻ HCTH 56

Một nghiên cứu gần đây về thực trạng bệnh răng miệng ở trẻ mắc Hội chứng thận hư tiên phát tại Bệnh viện Nhi Trung Ương đã cho thấy tỷ lệ mắc các bệnh răng miệng ở nhóm trẻ này cao hơn so với nhóm trẻ khỏe mạnh. Nghiên cứu cũng chỉ ra mối liên hệ giữa các yếu tố như thời gian mắc bệnh, loại thuốc điều trị và tình trạng vệ sinh răng miệng với nguy cơ mắc các bệnh răng miệng. Kết quả nghiên cứu này cung cấp bằng chứng quan trọng để xây dựng các chương trình phòng ngừa và điều trị bệnh răng miệng trẻ em hiệu quả.

5.1. Tỷ lệ sâu răng viêm lợi và KKPTMR ở trẻ HCTH

Nghiên cứu cho thấy tỷ lệ sâu răng, viêm lợi và khiếm khuyết phát triển men răng (KKPTMR) ở trẻ mắc HCTHTP cao hơn đáng kể so với trẻ khỏe mạnh. Tỷ lệ sâu răng ở trẻ HCTHTP là X%, trong khi ở trẻ khỏe mạnh là Y%. Tỷ lệ viêm lợi ở trẻ HCTHTP là A%, trong khi ở trẻ khỏe mạnh là B%. Tỷ lệ KKPTMR ở trẻ HCTHTP là C%, trong khi ở trẻ khỏe mạnh là D%.

5.2. Các yếu tố liên quan đến bệnh răng miệng ở trẻ HCTH

Nghiên cứu cũng xác định một số yếu tố liên quan đến bệnh răng miệng ở trẻ HCTHTP. Thời gian mắc bệnh HCTHTP càng dài, nguy cơ mắc các bệnh răng miệng càng cao. Loại thuốc điều trị HCTHTP cũng ảnh hưởng đến nguy cơ mắc bệnh răng miệng. Tình trạng vệ sinh răng miệng kém cũng là một yếu tố nguy cơ quan trọng.

5.3. Thay đổi chỉ số sinh hóa nước bọt ở trẻ mắc HCTH

Nghiên cứu cũng ghi nhận sự thay đổi một số chỉ số sinh hóa nước bọt ở trẻ mắc HCTHTP. Lưu lượng nước bọt thường giảm, độ pH nước bọt có thể thay đổi và nồng độ một số chất khoáng trong nước bọt cũng có thể bị ảnh hưởng. Những thay đổi này có thể làm tăng nguy cơ mắc các bệnh răng miệng.

VI. Tương Lai Phòng Ngừa Bệnh Răng Miệng cho Trẻ HCTH 53

Việc phòng ngừa bệnh răng miệng cho trẻ mắc Hội chứng thận hư tiên phát cần được ưu tiên hàng đầu. Các chương trình giáo dục về chăm sóc răng miệng nên được triển khai rộng rãi, nhắm đến phụ huynh, trẻ em và các chuyên gia y tế. Nghiên cứu trong tương lai cần tập trung vào việc phát triển các phương pháp phòng ngừa và điều trị bệnh răng miệng trẻ em hiệu quả hơn, đặc biệt là cho nhóm trẻ có nguy cơ cao như trẻ mắc HCTHTP. Sự hợp tác giữa các chuyên gia y tế và nha sĩ là chìa khóa để cải thiện sức khỏe răng miệng cho trẻ mắc HCTHTP.

6.1. Tầm quan trọng của giáo dục về chăm sóc răng miệng

Giáo dục về chăm sóc răng miệng là yếu tố then chốt để phòng ngừa bệnh răng miệng cho trẻ mắc HCTHTP. Các chương trình giáo dục cần cung cấp thông tin về cách vệ sinh răng miệng đúng cách, chế độ ăn uống hợp lý và tầm quan trọng của việc khám răng định kỳ. Giáo dục nên được thực hiện thông qua nhiều kênh khác nhau, bao gồm các buổi nói chuyện, tài liệu in ấn và các phương tiện truyền thông trực tuyến.

6.2. Nghiên cứu phát triển các phương pháp phòng ngừa hiệu quả

Nghiên cứu trong tương lai cần tập trung vào việc phát triển các phương pháp phòng ngừa bệnh răng miệng hiệu quả hơn cho trẻ mắc HCTHTP. Các nghiên cứu có thể tập trung vào việc tìm hiểu cơ chế gây bệnh răng miệng ở trẻ HCTHTP, đánh giá hiệu quả của các biện pháp phòng ngừa khác nhau và phát triển các sản phẩm chăm sóc răng miệng đặc biệt cho trẻ HCTHTP.

6.3. Hợp tác giữa các chuyên gia y tế và nha sĩ

Sự hợp tác giữa các chuyên gia y tế và nha sĩ là chìa khóa để cải thiện sức khỏe răng miệng cho trẻ mắc HCTHTP. Bác sĩ điều trị HCTHTP nên phối hợp với nha sĩ để theo dõi tình trạng răng miệng của trẻ và đưa ra các khuyến nghị về chăm sóc răng miệng phù hợp. Nha sĩ cần có kiến thức về HCTHTP và các loại thuốc điều trị để có thể điều trị bệnh răng miệng một cách an toàn và hiệu quả.