Nghệ Thuật Xây Dựng Cốt Truyện Của Edgar Allan Poe

LỜI CAM ĐOAN

MỞ ĐẦU

0.1. Lý do chọn đề tài

0.2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu

0.3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

0.4. Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

0.5. Cấu trúc luận án

0.6. Những đóng góp mới của đề tài nghiên cứu

0.7. Các công trình nghiên cứu bằng tiếng Việt

0.8. Các công trình nghiên cứu bằng tiếng Anh

0.9. Những vấn đề luận án tập trung nghiên cứu giải quyết

1. NGHỆ THUẬT XÂY DỰNG CỐT TRUYỆN KINH DỊ CỦA EDGAR ALLAN POE

1.1. Truyện kinh dị và loại hình cốt truyện kinh dị của Poe

1.1.1. Truyện kinh dị và công thức cốt truyện kinh dị của Poe

1.1.2. Loại hình cốt truyện kinh dị của Poe

1.1.3. Đặc điểm cốt truyện kinh dị của Poe

1.2. Truyện kinh dị có độ dài “giới hạn trong một lần đọc”

1.2.1. Truyện kinh dị tâm lý

1.2.2. Truyện kinh dị duy lý

1.2.3. Truyện kinh dị có tính chất biểu tượng

1.3. Ảnh hưởng của Poe trong sáng tác của một số nhà văn viết truyện kinh dị tiêu biểu

1.4. Dấu ấn kỹ thuật viết truyện ngắn của Poe trong “Le Horla” của Maupassant. Poe và Stephen King: Từ “Con mèo đen” đến “Con mèo đến từ địa ngục”

1.5. Tiểu kết

3. CHƯƠNG 3: NGHỆ THUẬT XÂY DỰNG CỐT TRUYỆN TRINH THÁM CỦA EDGAR ALLAN POE

3.1. Truyện trinh thám và hình mẫu cốt truyện trinh thám của Poe

3.2. Truyện trinh thám và công thức cốt truyện trinh thám của Poe

3.3. Năm hình mẫu truyện trinh thám của Poe

3.4. Đặc điểm cốt truyện trinh thám của Poe

3.4.1. Cốt truyện mỏng, trong suốt

3.4.2. Cốt truyện có yếu tố kỳ ảo

3.4.3. Cốt truyện có yếu tố tâm lý

3.5. Kỹ thuật giải “bài toán trí tuệ” trong cốt truyện trinh thám của Poe

3.5.1. Phương pháp diễn dịch

3.5.2. Năng lực trực giác

3.5.3. Năng lực tư duy

3.5.4. Tri thức khoa học

3.6. Ảnh hưởng của Poe trong sáng tác của một số nhà văn viết truyện kinh dị tiêu biểu

3.7. Dấu ấn kỹ thuật xây dựng cốt truyện của Poe trong truyện “Dải băng lốm đốm” của Conan Doyle

3.8. Motif “truy tìm vật quí giá bị mất” qua truyện “Lá thứ bị mất” của Poe và “Xâu chuỗi ngọc trai” của Agatha Christie

3.9. Tiểu kết

4. CHƯƠNG 4: NGHỆ THUẬT XÂY DỰNG CỐT TRUYỆN KHOA HỌC GIẢ TƯỞNG CỦA EDGAR ALLAN POE

4.1. Truyện khoa học giả tưởng và hình thức cốt truyện khoa học giả tưởng của Poe

4.2. Truyện khoa học giả tưởng của Poe

4.3. Hình thức cốt truyện khoa học giả tưởng của Poe

4.4. Đặc điểm cốt truyện khoa học giả tưởng của Poe

4.5. Tri thức khoa học như là nền tảng cốt truyện khoa học giả tưởng của Poe

4.6. Thao tác tư duy và kỹ thuật trong xây dựng cốt truyện khoa học giả tưởng của Poe

4.7. Ảnh hưởng của Poe trong sáng tác của một số nhà văn viết truyện khoa học giả tưởng tiêu biểu

4.8. Poe và truyện khoa học giả tưởng của Jules Verne

4.9. Poe và truyện khoa học giả tưởng của Herbert George Wells

4.10. Tiểu kết

KẾT LUẬN

DANH MỤC CÔNG TRÌNH CỦA TÁC GIẢ

TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng Quan Về Nghệ Thuật Xây Dựng Cốt Truyện Edgar Allan Poe

Edgar Allan Poe, một tượng đài của văn học Mỹ, không chỉ là một nhà văn mà còn là một nhà lý luận văn học sắc sảo. Ông được xem là người khai sinh ra nhiều thể loại văn học, bao gồm truyện kinh dị, truyện trinh thám, và truyện khoa học giả tưởng. Nghiên cứu về nghệ thuật xây dựng cốt truyện của Poe giúp chúng ta hiểu rõ hơn về tư duy sáng tạo độc đáo của ông và tầm ảnh hưởng sâu rộng của ông đối với văn học thế giới. Poe đã để lại một di sản đồ sộ, ảnh hưởng đến nhiều thế hệ nhà văn, từ Charles Baudelaire đến Stephen King. Ở Việt Nam, dấu ấn của Poe cũng rất đậm nét trong sáng tác của nhiều nhà văn, từ Thế Lữ đến Ngô Tự Lập. Việc nghiên cứu Poe và tác phẩm của ông tại Việt Nam vẫn còn nhiều dư địa để phát triển, chưa xứng với tầm vóc của ông.

1.1. Tiểu Sử và Ảnh Hưởng của Edgar Allan Poe

Edgar Allan Poe mất ở độ tuổi 40, nhưng di sản văn học ông để lại vô cùng lớn lao. Ông là một trong những người đầu tiên mang vinh quang về cho nước Mỹ, đồng thời là một nhà văn có ảnh hưởng to lớn và lâu dài đối với nhiều thế hệ nhà văn trên toàn thế giới. Ảnh hưởng của Poe trải dài từ Charles Baudelaire, Stephane Mallarmé, Paul Valéry, Guide de Maupassant, Fyodor Mikhailovich Dostoevsky, Conan Doyle, Agartha Christie, đến Stephen King. Ở Việt Nam, dấu ấn của Poe cũng rất đậm nét trong sáng tác của nhiều nhà văn, từ những tác giả trước 1945 như Thế Lữ, Lan Khai, Bùi Huy Phồn, Hoàng Trọng Miên, Phạm Cao Củng, Khái Hưng đến những nhà văn đương đại như Viết Linh, Thái Bá Tân, Ngô Tự Lập.

1.2. Các Thể Loại Văn Học Đặc Trưng Của Poe

Poe là một trong những người khai sinh ra các thể loại truyện kinh dị, truyện trinh thám và truyện khoa học giả tưởng. Ông không chỉ là một nhà văn thực hành mà còn là một nhà lý thuyết văn học. Poe có một hệ thống lý thuyết về nghệ thuật sáng tác chặt chẽ, vẫn còn có ảnh hưởng to lớn cho đến ngày nay. Công trình nghiên cứu này tập trung vào nghệ thuật xây dựng cốt truyện của Edgar Allan Poe, nhằm lý giải đặc trưng tư duy sáng tạo của Poe, từ đó giải mã bản chất của nhiều thể loại văn học mà ông là người đặt nền móng.

II. Phân Tích Cốt Truyện Kinh Dị Trong Văn Học Edgar Allan Poe

Truyện kinh dị là một trong những thể loại đặc trưng nhất của Edgar Allan Poe. Ông đã xây dựng những cốt truyện đầy ám ảnh, khai thác sâu vào tâm lý nhân vật và tạo ra một không khí truyện rùng rợn, kinh dị. Các tác phẩm như "The Tell-Tale Heart" và "The Fall of the House of Usher" là những ví dụ điển hình cho thấy tài năng của Poe trong việc tạo ra những câu chuyện kinh dị đầy ám ảnh. Poe đã sử dụng nhiều biểu tượng và ẩn dụ để tăng thêm chiều sâu cho các tác phẩm của mình. Ông cũng là một bậc thầy trong việc sử dụng giọng văn và nhịp điệu để tạo ra hiệu ứng kinh dị.

2.1. Đặc Điểm Của Cốt Truyện Kinh Dị Poe

Cốt truyện kinh dị của Poe thường có độ dài ngắn, tập trung vào một sự kiện duy nhất để tạo ra hiệu ứng mạnh mẽ. Ông thường sử dụng kinh dị tâm lý, khai thác những nỗi sợ hãi sâu kín trong tâm trí con người. Một số truyện kinh dị của Poe mang tính chất biểu tượng, ẩn chứa những ý nghĩa sâu xa về cuộc sống và cái chết. Theo luận án của Ngô Bích Thu, Poe đã xây dựng những cốt truyện kinh dị độc đáo, có ảnh hưởng lớn đến các nhà văn sau này.

2.2. Ảnh Hưởng Của Poe Đến Các Nhà Văn Kinh Dị

Kỹ thuật viết truyện ngắn của Poe có dấu ấn trong "Le Horla" của Maupassant. Poe và Stephen King có sự liên hệ từ "Con mèo đen" đến "Con mèo đến từ địa ngục". Điều này cho thấy ảnh hưởng sâu rộng của Poe trong thể loại văn học kinh dị.

2.3. Phân Tích Cốt Truyện The Tell Tale Heart

Truyện ngắn "The Tell-Tale Heart" là một ví dụ điển hình cho thấy tài năng của Poe trong việc xây dựng cốt truyện kinh dị. Câu chuyện xoay quanh một người đàn ông bị ám ảnh bởi con mắt của một ông lão và quyết định giết ông ta. Poe đã sử dụng giọng văn và nhịp điệu để tạo ra một bầu không khí căng thẳng và rùng rợn. Câu chuyện kết thúc với việc người đàn ông thú nhận tội ác của mình do bị ám ảnh bởi tiếng tim đập của ông lão.

III. Nghệ Thuật Xây Dựng Cốt Truyện Trinh Thám Của Edgar Allan Poe

Edgar Allan Poe không chỉ là bậc thầy của truyện kinh dị mà còn là người đặt nền móng cho thể loại truyện trinh thám. Ông đã tạo ra nhân vật C. Auguste Dupin, một thám tử tài ba có khả năng suy luận phi thường. Các tác phẩm như "The Murders in the Rue Morgue" và "The Purloined Letter" là những ví dụ điển hình cho thấy tài năng của Poe trong việc xây dựng những câu chuyện trinh thám đầy hấp dẫn. Poe đã sử dụng nhiều kỹ thuật viết độc đáo để tạo ra những câu đố hóc búa và những màn phá án đầy bất ngờ.

3.1. Hình Mẫu Cốt Truyện Trinh Thám Của Poe

Cốt truyện trinh thám của Poe thường có cấu trúc đơn giản, tập trung vào việc giải quyết một bí ẩn. Ông thường sử dụng phương pháp diễn dịch, dựa vào khả năng suy luận logic để tìm ra hung thủ. Một số truyện trinh thám của Poe có yếu tố kỳ ảo hoặc tâm lý, tăng thêm sự phức tạp và hấp dẫn cho câu chuyện. Luận án của Ngô Bích Thu đã chỉ ra rằng Poe đã tạo ra năm hình mẫu truyện trinh thám khác nhau.

3.2. Kỹ Thuật Giải Bài Toán Trí Tuệ Của Poe

Poe sử dụng phương pháp diễn dịch, năng lực trực giác, năng lực tư duy và tri thức khoa học để giải quyết các vụ án trong truyện trinh thám của mình. Ông tạo ra những câu đố hóc búa và những màn phá án đầy bất ngờ, khiến người đọc phải suy nghĩ và phán đoán.

3.3. Ảnh Hưởng Của Poe Đến Conan Doyle và Agatha Christie

Dấu ấn kỹ thuật xây dựng cốt truyện của Poe có thể thấy trong truyện "Dải băng lốm đốm" của Conan Doyle. Motif "truy tìm vật quí giá bị mất" được thể hiện qua truyện "Lá thư bị mất" của Poe và "Xâu chuỗi ngọc trai" của Agatha Christie. Điều này cho thấy ảnh hưởng sâu rộng của Poe trong thể loại văn học trinh thám.

IV. Cốt Truyện Khoa Học Giả Tưởng Trong Tác Phẩm Edgar Allan Poe

Ngoài truyện kinh dị và truyện trinh thám, Edgar Allan Poe còn là một trong những người tiên phong của thể loại truyện khoa học giả tưởng. Ông đã viết những câu chuyện về những chuyến du hành kỳ lạ, những phát minh khoa học táo bạo và những thế giới tương lai đầy bí ẩn. Các tác phẩm như "The Unparalleled Adventure of One Hans Pfaall" và "Mesmeric Revelation" là những ví dụ điển hình cho thấy tài năng của Poe trong việc tạo ra những câu chuyện khoa học giả tưởng đầy sáng tạo.

4.1. Đặc Điểm Của Cốt Truyện Khoa Học Giả Tưởng Poe

Cốt truyện khoa học giả tưởng của Poe thường dựa trên những tri thức khoa học đương thời. Ông sử dụng thao tác tư duy và kỹ thuật để xây dựng những thế giới và những công nghệ tưởng tượng. Một số truyện khoa học giả tưởng của Poe mang tính chất triết lý, đặt ra những câu hỏi về bản chất của con người và vũ trụ. Luận án của Ngô Bích Thu đã phân tích hình thức cốt truyện khoa học giả tưởng của Poe.

4.2. Ảnh Hưởng Của Poe Đến Jules Verne và H.G. Wells

Poe có ảnh hưởng đến truyện khoa học giả tưởng của Jules Verne và Herbert George Wells. Điều này cho thấy tầm quan trọng của Poe trong việc phát triển thể loại văn học khoa học giả tưởng.

4.3. Phân Tích Truyện The Unparalleled Adventure of One Hans Pfaall

Truyện ngắn "The Unparalleled Adventure of One Hans Pfaall" kể về một người đàn ông bay lên mặt trăng bằng khinh khí cầu. Poe đã sử dụng những tri thức khoa học đương thời để mô tả chuyến đi và môi trường trên mặt trăng. Câu chuyện thể hiện sự tò mò và khát vọng khám phá của con người.

V. Bài Học Từ Nghệ Thuật Xây Dựng Cốt Truyện Của Edgar Allan Poe

Nghiên cứu về nghệ thuật xây dựng cốt truyện của Edgar Allan Poe mang lại nhiều bài học quý giá cho các nhà văn và những người yêu thích văn học. Poe đã chứng minh rằng một câu chuyện hay không chỉ cần có một ý tưởng độc đáo mà còn cần có một cấu trúc truyện chặt chẽ, một kết cấu truyện hợp lý và một kết thúc truyện ấn tượng. Ông cũng cho thấy tầm quan trọng của việc xây dựng nhân vật sống động, tạo ra không khí truyện phù hợp và sử dụng biểu tượng một cách hiệu quả.

5.1. Kinh Nghiệm Viết Truyện Từ Poe

Từ Poe, chúng ta học được cách phát triển cốt truyện, xây dựng nhân vật, tạo không khí và sử dụng biểu tượng trong truyện ngắn. Ông là một bậc thầy trong việc tạo ra những câu chuyện ám ảnh và đầy ý nghĩa.

5.2. Cảm Hứng Sáng Tạo Từ Poe

Poe là nguồn cảm hứng cho nhiều nhà văn và nghệ sĩ. Ông khuyến khích chúng ta khám phá những khía cạnh đen tối của tâm hồn con người và tạo ra những tác phẩm độc đáo và đầy sáng tạo.

VI. Di Sản và Tác Động Của Edgar Allan Poe Đến Văn Học Thế Giới

Edgar Allan Poe là một trong những nhà văn có ảnh hưởng lớn nhất trong lịch sử văn học. Ông đã đặt nền móng cho nhiều thể loại văn học mới và truyền cảm hứng cho nhiều thế hệ nhà văn. Di sản của Poe vẫn còn sống mãi trong các tác phẩm của ông và trong những tác phẩm của những nhà văn chịu ảnh hưởng của ông. Poe là một biểu tượng của văn học Mỹ và là một trong những nhà văn vĩ đại nhất của thế giới.

6.1. Tác Động Của Poe Đến Văn Học Hiện Đại

Poe có tác động sâu sắc đến văn học hiện đại, đặc biệt là trong các thể loại truyện kinh dị, truyện trinh thám và truyện khoa học giả tưởng. Ông đã tạo ra những chuẩn mực mới cho các thể loại này và truyền cảm hứng cho nhiều nhà văn sau này.

6.2. Nghiên Cứu và Khám Phá Về Poe

Việc nghiên cứu Poe, học Poe, tìm hiểu Poe và khám phá Poe vẫn tiếp tục diễn ra trên khắp thế giới. Các nhà nghiên cứu và những người yêu thích văn học vẫn đang tìm kiếm những ý nghĩa mới trong các tác phẩm của ông và khám phá những khía cạnh mới trong cuộc đời và sự nghiệp của ông.