Nâng Cao Năng Lực Cạnh Tranh Của Các Doanh Nghiệp Nhỏ Và Vừa Tỉnh Hải Dương

• Tác giả: Nguyễn Văn Duy
• Người hướng dẫn: PGS. Phạm Văn Hùng
• Trường học: Học viện Nông nghiệp Việt Nam
• Chuyên ngành: Kinh tế phát triển
• Đề tài: Nâng Cao Năng Lực Cạnh Tranh Cho Các Doanh Nghiệp Nhỏ Và Vừa Tại Hải Dương
• Loại tài liệu: luận án tiến sĩ
• Năm xuất bản: 2018
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM ƠN
• 1. MỤC LỤC
• 2. DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT
• 3. DANH MỤC BẢNG
• 4. DANH MỤC BIỂU ĐỒ
• 5. DANH MỤC ĐỒ THỊ
• 6. DANH MỤC SƠ ĐỒ
• 7. TRÍCH YẾU LUẬN ÁN
• 8. TÍNH CẤP THIẾT CỦA ĐỀ TÀI
• 9. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU
• 10. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 11. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN
• 12. GIẢI PHÁP NÂNG CAO NĂNG LỰC CẠNH TRANH CỦA CÁC DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA TỈNH HẢI DƯƠNG
• 13. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
• DANH MỤC CÔNG TRÌNH ĐÃ CÔNG BỐ CÓ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng Quan Về Nâng Cao Năng Lực Cạnh Tranh DNNVV Hải Dương

Trong bối cảnh toàn cầu hóa và tự do hóa thương mại, năng lực cạnh tranh trở thành yếu tố sống còn cho các doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV). Các công ty đa quốc gia ngày càng mở rộng, tạo áp lực lớn lên các DNNVV trong nước. Để tồn tại và phát triển, các DNNVV không chỉ cạnh tranh với đối thủ trong nước mà còn với các doanh nghiệp nước ngoài. Chính phủ Việt Nam đã ban hành nhiều chính sách hỗ trợ DNNVV, như Nghị định 90/2001/NĐ-CP, nhằm tạo điều kiện cho DNNVV phát triển và nâng cao hiệu quả kinh doanh. Việc nghiên cứu và đưa ra giải pháp nâng cao năng lực cạnh tranh cho DNNVV tại Hải Dương là vô cùng cần thiết. Luận án này tập trung vào việc phân tích thực trạng, đánh giá các yếu tố ảnh hưởng và đề xuất các giải pháp cụ thể để phát triển bền vững các DNNVV tại tỉnh Hải Dương.

1.1. Vai trò của DNNVV trong tăng trưởng kinh tế Hải Dương

Các DNNVV đóng vai trò quan trọng trong việc tạo công ăn việc làm, đóng góp vào ngân sách nhà nước và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế của tỉnh Hải Dương. Số lượng DNNVV ngày càng tăng, thể hiện sự năng động của khu vực kinh tế tư nhân. Tuy nhiên, các DNNVV cũng đối mặt với nhiều khó khăn như thiếu vốn, công nghệ lạc hậu, nguồn nhân lực yếu và khả năng tiếp cận thị trường hạn chế. Cần có các giải pháp hỗ trợ DNNVV để phát huy tối đa tiềm năng và đóng góp vào sự phát triển chung của tỉnh. Theo số liệu thống kê, DNNVV chiếm phần lớn số lượng doanh nghiệp tại Hải Dương và đóng góp đáng kể vào GDP của tỉnh.

1.2. Tầm quan trọng của nâng cao năng lực cạnh tranh trong bối cảnh hội nhập

Hội nhập kinh tế quốc tế mang lại nhiều cơ hội nhưng cũng đặt ra không ít thách thức cho các DNNVV. Để tận dụng cơ hội và vượt qua thách thức, các DNNVV cần nâng cao năng lực cạnh tranh trên nhiều phương diện như chất lượng sản phẩm, giá cả, dịch vụ, quản trị doanh nghiệp và đổi mới sáng tạo. Việc nâng cao năng lực cạnh tranh giúp DNNVV mở rộng thị trường, tăng doanh thu và lợi nhuận, đồng thời góp phần vào sự phát triển bền vững của nền kinh tế. Tham gia chuỗi cung ứng toàn cầu đòi hỏi DNNVV phải đáp ứng các tiêu chuẩn khắt khe về chất lượng và an toàn.

II. Phân Tích Khó Khăn Của DNNVV Tại Thị Trường Hải Dương

Các DNNVV tại Hải Dương đang đối mặt với nhiều khó khăn và thách thức. Đầu tiên, vấn đề vốn đầu tư luôn là một bài toán nan giải. Khả năng tiếp cận các nguồn vốn ưu đãi còn hạn chế. Thứ hai, trình độ công nghệ và quản lý còn lạc hậu, ảnh hưởng đến hiệu quả kinh doanh. Thứ ba, sự cạnh tranh gay gắt từ các doanh nghiệp lớn và doanh nghiệp nước ngoài gây áp lực lớn lên thị phần của DNNVV. Thứ tư, các thủ tục hành chính rườm rà gây tốn kém thời gian và chi phí cho doanh nghiệp. Cuối cùng, biến động của môi trường kinh doanh và những thay đổi trong chuỗi cung ứng toàn cầu tác động tiêu cực đến hoạt động sản xuất kinh doanh của DNNVV.

2.1. Thiếu vốn đầu tư và khả năng tiếp cận tín dụng hạn chế

Vốn đầu tư là yếu tố then chốt để DNNVV mở rộng sản xuất, nâng cấp công nghệ và phát triển thị trường. Tuy nhiên, nhiều DNNVV gặp khó khăn trong việc tiếp cận các nguồn tín dụng do thiếu tài sản thế chấp, lịch sử tín dụng không tốt hoặc thông tin tài chính không minh bạch. Các ngân hàng và tổ chức tín dụng thường ưu tiên cho vay các doanh nghiệp lớn có uy tín và khả năng trả nợ cao hơn. Điều này tạo ra một rào cản lớn đối với sự phát triển của DNNVV. Cần có các giải pháp hỗ trợ DNNVV tiếp cận các nguồn vốn vay ưu đãi và các chương trình bảo lãnh tín dụng.

2.2. Hạn chế về trình độ công nghệ và năng lực quản lý

Trình độ công nghệ lạc hậu và năng lực quản lý yếu kém là những điểm yếu cố hữu của nhiều DNNVV. Các DNNVV thường thiếu nguồn lực để đầu tư vào công nghệ mới và đào tạo nâng cao trình độ cho đội ngũ quản lý. Điều này ảnh hưởng đến năng suất lao động, chất lượng sản phẩm và khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp. Cần có các chương trình hỗ trợ DNNVV đổi mới công nghệ, nâng cao năng lực quản lý và áp dụng các hệ thống quản lý chất lượng tiên tiến. Theo nghiên cứu, việc ứng dụng công nghệ thông tin giúp DNNVV cải thiện đáng kể hiệu quả kinh doanh.

2.3. Cạnh tranh gay gắt và khó khăn trong tiếp cận thị phần

Các DNNVV phải đối mặt với sự cạnh tranh gay gắt từ các doanh nghiệp lớn trong nước và các doanh nghiệp nước ngoài. Các doanh nghiệp lớn thường có lợi thế về quy mô, vốn, công nghệ và thương hiệu. Các DNNVV gặp khó khăn trong việc tiếp cận thị phần, đặc biệt là các thị trường lớn và khó tính. Cần có các chính sách hỗ trợ DNNVV xây dựng thương hiệu, quảng bá sản phẩm, mở rộng kênh phân phối và tham gia vào các chương trình xúc tiến thương mại.

III. Giải Pháp Nâng Cao Năng Lực Cạnh Tranh Cho DNNVV Hải Dương

Để nâng cao năng lực cạnh tranh cho DNNVV tại Hải Dương, cần có một hệ thống các giải pháp đồng bộ và toàn diện. Đầu tiên, cần cải thiện khả năng tiếp cận vốn cho DNNVV thông qua các chính sách tín dụng ưu đãi và chương trình bảo lãnh. Thứ hai, cần thúc đẩy đổi mới công nghệ và nâng cao năng lực quản lý cho doanh nghiệp. Thứ ba, cần hỗ trợ doanh nghiệp xây dựng thương hiệu, quảng bá sản phẩm và mở rộng thị trường. Thứ tư, cần đơn giản hóa các thủ tục hành chính và tạo môi trường kinh doanh thuận lợi cho doanh nghiệp. Cuối cùng, cần tăng cường liên kết giữa các doanh nghiệp và hỗ trợ doanh nghiệp tham gia vào chuỗi cung ứng toàn cầu.

3.1. Cải thiện khả năng tiếp cận vốn và các chính sách tín dụng ưu đãi

Nhà nước cần ban hành các chính sách tín dụng ưu đãi dành riêng cho DNNVV, như giảm lãi suất, kéo dài thời gian vay và nới lỏng các điều kiện thế chấp. Các ngân hàng và tổ chức tín dụng cần tăng cường cho vay DNNVV và xây dựng các sản phẩm tín dụng phù hợp với nhu cầu của doanh nghiệp. Cần có các chương trình bảo lãnh tín dụng để giảm thiểu rủi ro cho các ngân hàng khi cho vay DNNVV. Hỗ trợ DNNVV tiếp cận các nguồn vốn từ các quỹ đầu tư mạo hiểm và các nhà đầu tư thiên thần.

3.2. Thúc đẩy đổi mới sáng tạo và ứng dụng công nghệ mới

Nhà nước cần có các chính sách khuyến khích đổi mới sáng tạo và ứng dụng công nghệ mới trong các DNNVV. Cần xây dựng các trung tâm nghiên cứu và phát triển (R&D) để hỗ trợ doanh nghiệp nghiên cứu và phát triển sản phẩm mới. Khuyến khích các doanh nghiệp liên kết với các trường đại học và viện nghiên cứu để chuyển giao công nghệ và đào tạo nhân lực. Hỗ trợ DNNVV tham gia các hội chợ triển lãm công nghệ để tiếp cận các công nghệ mới và tìm kiếm đối tác. Theo số liệu, việc ứng dụng công nghệ giúp DNNVV tăng năng suất lao động từ 15-20%.

3.3. Hỗ trợ xây dựng thương hiệu và phát triển marketing online

Các DNNVV cần được hỗ trợ xây dựng thương hiệu và phát triển marketing online để mở rộng thị trường và tăng doanh thu. Cần có các chương trình đào tạo về xây dựng thương hiệu, quảng bá sản phẩm và marketing online cho các DNNVV. Hỗ trợ doanh nghiệp tham gia các sàn giao dịch thương mại điện tử và các mạng xã hội để tiếp cận khách hàng tiềm năng. Khuyến khích doanh nghiệp sử dụng các công cụ marketing online như SEO, quảng cáo trên Google và Facebook để tăng khả năng hiển thị trên internet.

IV. Ứng Dụng Chuyển Đổi Số Để Tối Ưu Quản Trị Doanh Nghiệp

Chuyển đổi số là xu hướng tất yếu trong bối cảnh cuộc cách mạng công nghiệp 4.0. Việc ứng dụng chuyển đổi số giúp DNNVV tối ưu hóa quy trình sản xuất kinh doanh, nâng cao hiệu quả quản trị, giảm chi phí và tăng khả năng cạnh tranh. Chuyển đổi số bao gồm việc ứng dụng các công nghệ như điện toán đám mây, trí tuệ nhân tạo (AI), internet vạn vật (IoT) và dữ liệu lớn (Big Data) vào các hoạt động của doanh nghiệp. Các DNNVV cần được hỗ trợ để tiếp cận và ứng dụng các công nghệ số một cách hiệu quả. Theo các chuyên gia, chuyển đổi số giúp DNNVV tăng trưởng doanh thu từ 10-20%.

4.1. Ứng dụng điện toán đám mây để giảm chi phí và tăng tính linh hoạt

Điện toán đám mây cho phép DNNVV lưu trữ và truy cập dữ liệu từ xa, giảm thiểu chi phí đầu tư vào phần cứng và phần mềm. Các DNNVV có thể sử dụng các dịch vụ điện toán đám mây để quản lý khách hàng, quản lý kho hàng, kế toán và các hoạt động khác. Điện toán đám mây giúp DNNVV tăng tính linh hoạt và khả năng mở rộng quy mô một cách nhanh chóng. Theo một nghiên cứu, việc ứng dụng điện toán đám mây giúp DNNVV giảm chi phí CNTT từ 20-30%.

4.2. Sử dụng trí tuệ nhân tạo AI để tự động hóa quy trình và cải thiện quyết định

Trí tuệ nhân tạo (AI) có thể được sử dụng để tự động hóa các quy trình sản xuất, kinh doanh và quản lý. Các DNNVV có thể sử dụng AI để phân tích dữ liệu khách hàng, dự báo nhu cầu thị trường và đưa ra các quyết định kinh doanh chính xác hơn. AI cũng có thể được sử dụng để cải thiện dịch vụ khách hàng, như chatbot và trợ lý ảo. Tuy nhiên, việc ứng dụng AI đòi hỏi DNNVV phải có đội ngũ nhân lực có trình độ và dữ liệu đủ lớn để đào tạo các mô hình AI.

4.3. Tối ưu hóa chuỗi cung ứng bằng công nghệ IoT và Big Data

Công nghệ IoT (Internet of Things) và Big Data giúp DNNVV tối ưu hóa chuỗi cung ứng bằng cách thu thập và phân tích dữ liệu từ các thiết bị cảm biến và các nguồn dữ liệu khác. Các DNNVV có thể sử dụng dữ liệu này để theo dõi hàng tồn kho, quản lý vận chuyển và dự báo nhu cầu. Công nghệ IoT và Big Data giúp DNNVV giảm thiểu chi phí, tăng tính minh bạch và cải thiện hiệu quả hoạt động của chuỗi cung ứng. Tuy nhiên, việc triển khai IoT và Big Data đòi hỏi DNNVV phải có sự đầu tư lớn vào công nghệ và hạ tầng.

V. Nguồn Nhân Lực Chất Lượng Yếu Tố Then Chốt Của Năng Lực Cạnh Tranh

Nguồn nhân lực chất lượng cao là yếu tố then chốt để nâng cao năng lực cạnh tranh cho DNNVV. Các DNNVV cần đầu tư vào đào tạo và phát triển nguồn nhân lực, thu hút và giữ chân nhân tài. Cần có các chương trình đào tạo kỹ năng mềm, kỹ năng chuyên môn và kỹ năng quản lý cho người lao động. Khuyến khích các doanh nghiệp liên kết với các trường đại học và cao đẳng để đào tạo nguồn nhân lực theo nhu cầu của doanh nghiệp. Tạo môi trường làm việc tốt và chế độ đãi ngộ hấp dẫn để thu hút và giữ chân nhân tài.

5.1. Nâng cao kỹ năng chuyên môn và kỹ năng mềm cho người lao động

Các DNNVV cần đầu tư vào đào tạo kỹ năng chuyên môn và kỹ năng mềm cho người lao động. Kỹ năng chuyên môn giúp người lao động thực hiện công việc một cách hiệu quả, trong khi kỹ năng mềm giúp người lao động giao tiếp, làm việc nhóm và giải quyết vấn đề. Các chương trình đào tạo nên được thiết kế phù hợp với nhu cầu của từng doanh nghiệp và từng vị trí công việc. Khuyến khích người lao động tham gia các khóa đào tạo ngắn hạn, hội thảo và các hoạt động học tập khác để nâng cao trình độ.

5.2. Thu hút và giữ chân nhân tài bằng chế độ đãi ngộ hấp dẫn

Để thu hút và giữ chân nhân tài, các DNNVV cần xây dựng chế độ đãi ngộ hấp dẫn, bao gồm lương thưởng cạnh tranh, bảo hiểm, phúc lợi và cơ hội thăng tiến. Cần tạo môi trường làm việc tốt, khuyến khích sự sáng tạo và đổi mới. Khuyến khích người lao động tham gia các hoạt động văn hóa, thể thao và các hoạt động xã hội khác để tăng cường sự gắn kết với doanh nghiệp. Các DNNVV nên xây dựng văn hóa doanh nghiệp mạnh, tạo niềm tự hào cho người lao động khi làm việc tại doanh nghiệp.

5.3. Tăng cường liên kết giữa doanh nghiệp và cơ sở đào tạo

Các DNNVV nên tăng cường liên kết với các trường đại học và cao đẳng để đào tạo nguồn nhân lực theo nhu cầu của doanh nghiệp. Các doanh nghiệp có thể tham gia vào quá trình xây dựng chương trình đào tạo, cung cấp cơ sở vật chất và giảng viên cho các trường. Khuyến khích sinh viên thực tập tại các doanh nghiệp để có kinh nghiệm thực tế. Các trường đại học và cao đẳng có thể tổ chức các khóa đào tạo theo đơn đặt hàng của doanh nghiệp, đáp ứng nhu cầu nguồn nhân lực của doanh nghiệp.

VI. Kết Luận Định Hướng Phát Triển Bền Vững Cho DNNVV Hải Dương

Việc nâng cao năng lực cạnh tranh cho DNNVV tại Hải Dương là một quá trình lâu dài và đòi hỏi sự nỗ lực của cả doanh nghiệp, nhà nước và cộng đồng. Các giải pháp được đề xuất trong luận án này cần được triển khai một cách đồng bộ và linh hoạt, phù hợp với điều kiện thực tế của từng doanh nghiệp và từng địa phương. Các DNNVV cần chủ động đổi mới sáng tạo, nâng cao chất lượng sản phẩm và dịch vụ, xây dựng thương hiệu mạnh và mở rộng thị trường. Nhà nước cần tạo môi trường kinh doanh thuận lợi, hỗ trợ doanh nghiệp tiếp cận vốn, công nghệ và nguồn nhân lực. Cộng đồng cần ủng hộ và tin dùng sản phẩm của DNNVV.

6.1. Tiếp tục hoàn thiện chính sách hỗ trợ DNNVV

Nhà nước cần tiếp tục hoàn thiện các chính sách hỗ trợ DNNVV, đảm bảo tính khả thi, hiệu quả và dễ tiếp cận. Các chính sách cần tập trung vào các lĩnh vực như tín dụng, thuế, đất đai, công nghệ và nguồn nhân lực. Cần có cơ chế giám sát và đánh giá hiệu quả của các chính sách để kịp thời điều chỉnh và bổ sung. Các chính sách cần được xây dựng trên cơ sở tham khảo ý kiến của doanh nghiệp, các chuyên gia và các tổ chức xã hội.

6.2. Tăng cường hội nhập kinh tế và mở rộng thị trường xuất khẩu

DNNVV cần chủ động tham gia vào quá trình hội nhập kinh tế và mở rộng thị trường xuất khẩu. Cần có các chương trình hỗ trợ doanh nghiệp tìm kiếm đối tác, tham gia các hội chợ triển lãm quốc tế và tiếp cận các thị trường mới. Các doanh nghiệp cần nâng cao chất lượng sản phẩm, đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế và xây dựng thương hiệu mạnh để cạnh tranh trên thị trường quốc tế. Cần có các chính sách khuyến khích xuất khẩu và hỗ trợ doanh nghiệp giảm thiểu chi phí và rủi ro trong quá trình xuất khẩu.

6.3. Xây dựng hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo

Cần xây dựng hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo để khuyến khích tinh thần khởi nghiệp và tạo điều kiện cho các DNNVV phát triển. Hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo bao gồm các yếu tố như vốn, nguồn nhân lực, cơ sở hạ tầng, mạng lưới hỗ trợ và văn hóa khởi nghiệp. Cần có các chính sách khuyến khích đầu tư vào các công ty khởi nghiệp, tạo môi trường làm việc sáng tạo và hỗ trợ các công ty khởi nghiệp tiếp cận thị trường. Khuyến khích các trường đại học và viện nghiên cứu tham gia vào quá trình khởi nghiệp và thương mại hóa các kết quả nghiên cứu.