Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh Việt Nam hội nhập sâu rộng vào nền kinh tế thế giới, các doanh nghiệp trong nước phải đối mặt với sự cạnh tranh gay gắt từ cả trong và ngoài nước. Một trong những yếu tố then chốt để nâng cao năng lực cạnh tranh là hiệu quả sử dụng lao động. Tại Công ty cổ phần Vissai Ninh Bình, ngành công nghiệp vật liệu xây dựng với quy mô lao động lớn và đặc thù sản xuất nặng, việc nâng cao hiệu quả sử dụng lao động không chỉ giúp giảm chi phí sản xuất mà còn cải thiện năng suất và lợi nhuận doanh nghiệp. Giai đoạn nghiên cứu từ 2019 đến 2021 tập trung phân tích thực trạng sử dụng lao động tại công ty, đánh giá các chỉ tiêu như năng suất lao động bình quân, tỷ suất lợi nhuận lao động và hiệu quả sử dụng chi phí tiền lương. Qua đó, luận văn nhằm đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả sử dụng lao động phù hợp với đặc thù và nhu cầu phát triển của công ty trong giai đoạn tiếp theo. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc góp phần nâng cao hiệu quả kinh doanh, tăng khả năng cạnh tranh và phát triển bền vững của Công ty cổ phần Vissai Ninh Bình.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết về lao động và hiệu quả sử dụng lao động trong doanh nghiệp. Khái niệm lao động được hiểu là hoạt động có mục đích của con người tác động lên đối tượng lao động để tạo ra sản phẩm. Hiệu quả sử dụng lao động được định nghĩa là mối quan hệ giữa kết quả đạt được và chi phí bỏ ra, bao gồm hiệu quả kinh tế và xã hội. Các lý thuyết của Marx-Lênin nhấn mạnh tiết kiệm thời gian lao động là bản chất của hiệu quả sử dụng lao động, trong khi quan điểm của F.Taylor tập trung vào tổ chức lao động khoa học và khuyến khích bằng tiền lương. Ngoài ra, lý thuyết về quản lý nguồn nhân lực và động lực lao động cũng được áp dụng để phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả sử dụng lao động như số lượng, chất lượng lao động, tổ chức quản lý, thái độ nghề nghiệp và môi trường làm việc.

Các khái niệm chính bao gồm:

  • Năng suất lao động bình quân: doanh thu thuần trên một lao động trong kỳ.
  • Tỷ suất lợi nhuận lao động: lợi nhuận thuần trên tổng số lao động bình quân.
  • Hiệu quả sử dụng chi phí tiền lương: doanh thu thuần trên tổng quỹ lương.
  • Các yếu tố ảnh hưởng: môi trường bên ngoài (chính trị, kinh tế, văn hóa), môi trường bên trong (văn hóa doanh nghiệp, tổ chức quản lý), chất lượng và số lượng lao động, thái độ nghề nghiệp.

Phương pháp nghiên cứu

Luận văn sử dụng phương pháp thu thập dữ liệu thứ cấp từ các tài liệu chuyên ngành, báo cáo nội bộ và số liệu thống kê của Công ty cổ phần Vissai Ninh Bình giai đoạn 2019-2021. Dữ liệu bao gồm số lượng lao động, cơ cấu lao động theo giới tính, độ tuổi, trình độ chuyên môn, kết quả sản xuất kinh doanh, các chỉ tiêu hiệu quả sử dụng lao động và tình hình sức khỏe người lao động.

Phương pháp phân tích chủ yếu là thống kê mô tả, so sánh và tổng hợp nhằm phản ánh thực trạng hiệu quả sử dụng lao động. Cỡ mẫu nghiên cứu là toàn bộ lao động của công ty với khoảng 1.890 đến 2.010 người trong giai đoạn nghiên cứu. Phân tích số liệu được thực hiện theo từng năm để đánh giá xu hướng biến động và so sánh các chỉ tiêu hiệu quả. Thời gian nghiên cứu kéo dài từ năm 2019 đến 2021, tập trung vào phân tích thực trạng và đề xuất giải pháp cho giai đoạn 2022-2025.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Số lượng và cơ cấu lao động: Tổng số lao động tăng từ 1.890 người năm 2019 lên 2.010 người năm 2021, tăng khoảng 6,3%. Lao động nam chiếm tỷ lệ cao, khoảng 66-68%, phù hợp với đặc thù ngành sản xuất nặng. Độ tuổi trung bình lao động là 35,3 đến 36,5 tuổi, trong đó lao động dưới 40 tuổi chiếm trên 80%, cho thấy lực lượng lao động trẻ và năng động.

  2. Trình độ chuyên môn và kỹ năng: Tỷ lệ lao động có trình độ đại học và trên đại học tăng từ 20,63% năm 2019 lên 22,12% năm 2021. Lao động có kỹ năng tiếng Anh và tin học văn phòng đáp ứng yêu cầu công việc chiếm tỷ lệ thấp, lần lượt khoảng 13% và 37%. Đào tạo kỹ năng quản lý, lãnh đạo cũng tăng nhưng chỉ chiếm dưới 15%.

  3. Hiệu quả sử dụng lao động: Năng suất lao động bình quân theo doanh thu tăng qua các năm, tuy nhiên lợi nhuận trước thuế giảm từ 12 tỷ đồng năm 2020 xuống còn 8 tỷ đồng năm 2021, do chi phí tài chính và lãi vay tăng cao (chi phí tài chính khoảng 760-790 tỷ đồng mỗi năm). Hiệu quả sử dụng chi phí tiền lương và tỷ suất lợi nhuận lao động chưa đạt mức tối ưu, phản ánh tiềm năng cải thiện trong quản lý lao động.

  4. Tình hình sức khỏe và kỷ luật lao động: Khoảng 83,8% lao động có sức khỏe loại I và II (rất khỏe và khỏe), đảm bảo yêu cầu công việc. Tuy nhiên, số lao động bị kỷ luật khiển trách tăng từ 24 người năm 2019 lên 29 người năm 2021, chủ yếu do vi phạm nội quy như đi muộn, cho thấy cần cải thiện kỷ luật lao động.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy Công ty cổ phần Vissai Ninh Bình đã duy trì và phát triển lực lượng lao động ổn định với cơ cấu hợp lý về giới tính và độ tuổi, đồng thời nâng cao trình độ chuyên môn qua đào tạo. Tuy nhiên, tỷ lệ lao động có kỹ năng mềm như tiếng Anh, tin học và kỹ năng quản lý còn thấp, ảnh hưởng đến khả năng thích ứng với công nghệ và quản lý hiện đại.

Hiệu quả sử dụng lao động chưa cao do chi phí tài chính lớn, đặc biệt là chi phí lãi vay, làm giảm lợi nhuận doanh nghiệp. Điều này phản ánh sự cần thiết phải tối ưu hóa chi phí và nâng cao năng suất lao động thông qua cải tiến tổ chức và quản lý lao động. Việc tăng số lao động bị kỷ luật cũng cảnh báo về vấn đề quản lý kỷ luật và động lực làm việc chưa hiệu quả.

So sánh với các nghiên cứu trong ngành, việc chú trọng đào tạo kỹ năng và cải thiện môi trường làm việc là yếu tố then chốt để nâng cao hiệu quả sử dụng lao động. Các biểu đồ thể hiện xu hướng tăng trưởng số lượng lao động, tỷ lệ lao động có trình độ cao và năng suất lao động bình quân sẽ minh họa rõ nét các phát hiện trên.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Hoàn thiện công tác bố trí và phân công lao động: Tổ chức phân tích công việc chi tiết để bố trí lao động đúng chuyên môn, phù hợp với năng lực và sở trường nhằm nâng cao năng suất lao động. Thời gian thực hiện: 2022-2023. Chủ thể: Phòng tổ chức lao động phối hợp phòng nhân sự.

  2. Tăng cường đào tạo và bồi dưỡng kỹ năng: Đẩy mạnh các chương trình đào tạo kỹ năng tiếng Anh, tin học văn phòng, kỹ năng quản lý và làm việc nhóm cho cán bộ, công nhân viên. Mục tiêu nâng tỷ lệ lao động có kỹ năng đáp ứng yêu cầu lên trên 50% trong 3 năm tới. Chủ thể: Phòng đào tạo và phát triển nguồn nhân lực.

  3. Cải thiện môi trường và điều kiện làm việc: Nâng cao chất lượng môi trường làm việc, đảm bảo an toàn lao động, giảm tiếng ồn và ô nhiễm, tạo không gian làm việc thân thiện để tăng sự hài lòng và gắn bó của người lao động. Thời gian: 2022-2024. Chủ thể: Ban kỹ thuật an toàn và phòng hành chính nhân sự.

  4. Xây dựng cơ chế khen thưởng và kỷ luật hiệu quả: Rà soát, hoàn thiện chính sách khen thưởng, thưởng năng suất và xử lý kỷ luật nhằm tạo động lực làm việc tích cực, giảm thiểu vi phạm nội quy. Thời gian: 2022. Chủ thể: Ban lãnh đạo và phòng nhân sự.

  5. Tối ưu hóa chi phí tài chính và quản lý lao động: Phối hợp với phòng tài chính để kiểm soát chi phí lãi vay, đồng thời áp dụng các biện pháp quản lý lao động hiệu quả nhằm nâng cao năng suất và giảm chi phí không cần thiết. Thời gian: 2022-2025. Chủ thể: Ban giám đốc và phòng kế toán-thống kê-tài chính.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban lãnh đạo và quản lý doanh nghiệp: Nhận diện các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả sử dụng lao động, từ đó xây dựng chiến lược quản lý nhân sự phù hợp nhằm nâng cao năng suất và lợi nhuận.

  2. Phòng nhân sự và đào tạo: Áp dụng các giải pháp đào tạo, phân công lao động và xây dựng chính sách khen thưởng, kỷ luật để phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao.

  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành quản trị kinh doanh, quản lý nguồn nhân lực: Tham khảo khung lý thuyết, phương pháp nghiên cứu và kết quả thực tiễn để phát triển các đề tài nghiên cứu liên quan.

  4. Các doanh nghiệp trong ngành công nghiệp nặng và vật liệu xây dựng: Học hỏi kinh nghiệm và giải pháp nâng cao hiệu quả sử dụng lao động phù hợp với đặc thù ngành nghề và quy mô sản xuất.

Câu hỏi thường gặp

  1. Hiệu quả sử dụng lao động được đánh giá bằng những chỉ tiêu nào?
    Hiệu quả sử dụng lao động được đánh giá qua năng suất lao động bình quân, tỷ suất lợi nhuận lao động và hiệu quả sử dụng chi phí tiền lương. Ví dụ, năng suất lao động bình quân được tính bằng doanh thu thuần chia cho số lao động bình quân trong kỳ.

  2. Tại sao chi phí tài chính lại ảnh hưởng lớn đến hiệu quả sử dụng lao động?
    Chi phí tài chính, đặc biệt là chi phí lãi vay cao làm giảm lợi nhuận doanh nghiệp, từ đó ảnh hưởng đến khả năng đầu tư và cải thiện điều kiện lao động, làm giảm hiệu quả sử dụng lao động.

  3. Làm thế nào để nâng cao kỹ năng mềm cho người lao động?
    Doanh nghiệp cần tổ chức các khóa đào tạo tiếng Anh, tin học văn phòng, kỹ năng quản lý và làm việc nhóm thường xuyên, đồng thời khuyến khích người lao động tham gia học tập để nâng cao năng lực đáp ứng yêu cầu công việc.

  4. Môi trường làm việc ảnh hưởng thế nào đến hiệu quả sử dụng lao động?
    Môi trường làm việc tốt, an toàn và thân thiện giúp người lao động có sức khỏe tốt, tinh thần làm việc tích cực, từ đó nâng cao năng suất và hiệu quả lao động. Ngược lại, môi trường ô nhiễm, ồn ào dễ gây stress và giảm hiệu quả công việc.

  5. Cơ chế khen thưởng và kỷ luật cần được xây dựng như thế nào?
    Cơ chế cần công bằng, minh bạch, khen thưởng dựa trên thành tích thực tế và xử lý kỷ luật nghiêm minh nhưng hợp lý để tạo động lực làm việc và duy trì kỷ luật lao động, góp phần nâng cao hiệu quả sử dụng lao động.

Kết luận

  • Luận văn đã hệ thống hóa lý luận về lao động và hiệu quả sử dụng lao động, đồng thời phân tích thực trạng tại Công ty cổ phần Vissai Ninh Bình giai đoạn 2019-2021 với số lượng lao động tăng 6,3%, tỷ lệ lao động trình độ cao tăng, nhưng hiệu quả sử dụng lao động còn nhiều tiềm năng cải thiện.
  • Các chỉ tiêu năng suất lao động, tỷ suất lợi nhuận lao động và hiệu quả sử dụng chi phí tiền lương phản ánh hiệu quả chưa tối ưu do chi phí tài chính cao và quản lý lao động chưa đồng bộ.
  • Đề xuất các giải pháp trọng tâm gồm hoàn thiện bố trí lao động, tăng cường đào tạo kỹ năng, cải thiện môi trường làm việc, xây dựng cơ chế khen thưởng-kỷ luật và tối ưu chi phí tài chính.
  • Nghiên cứu có ý nghĩa thực tiễn quan trọng, góp phần nâng cao hiệu quả kinh doanh và phát triển bền vững của công ty trong giai đoạn 2022-2025.
  • Khuyến khích các nhà quản lý, phòng nhân sự và doanh nghiệp ngành công nghiệp nặng tham khảo để áp dụng, đồng thời mở rộng nghiên cứu trong các lĩnh vực tương tự.

Hành động tiếp theo: Ban lãnh đạo Công ty cổ phần Vissai Ninh Bình nên triển khai ngay các giải pháp đề xuất, đồng thời theo dõi, đánh giá định kỳ hiệu quả để điều chỉnh phù hợp, đảm bảo phát triển nguồn nhân lực bền vững và nâng cao năng lực cạnh tranh trên thị trường.