Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng, việc nâng cao chất lượng giáo dục lý luận chính trị (LLCT) cho đội ngũ cán bộ, đảng viên tại các trung tâm chính trị cấp huyện trở thành nhiệm vụ cấp thiết. Huyện Vân Canh, tỉnh Bình Định, với đặc điểm là huyện miền núi có địa hình phức tạp, dân số khoảng 27 nghìn người, trong đó có nhiều dân tộc thiểu số, đang đối mặt với nhiều thách thức trong phát triển kinh tế - xã hội. Từ năm 2016 đến 2020, Trung tâm chính trị huyện Vân Canh đã triển khai nhiều chương trình đào tạo, bồi dưỡng LLCT nhằm nâng cao bản lĩnh chính trị và năng lực công tác cho cán bộ, đảng viên và quần chúng nhân dân.

Mục tiêu nghiên cứu tập trung làm rõ thực trạng và đề xuất các giải pháp nâng cao chất lượng giáo dục LLCT tại Trung tâm chính trị huyện Vân Canh trong giai đoạn này. Phạm vi nghiên cứu bao gồm các hoạt động đào tạo, bồi dưỡng LLCT cho cán bộ, đảng viên và học viên trên địa bàn huyện, với trọng tâm là các lớp sơ cấp, bồi dưỡng đảng viên mới, chuyên đề và nghiệp vụ công tác đảng. Ý nghĩa nghiên cứu thể hiện qua việc cung cấp cơ sở khoa học giúp các cấp ủy, ban giám hiệu trung tâm nâng cao hiệu quả công tác giáo dục LLCT, góp phần xây dựng đội ngũ cán bộ có bản lĩnh chính trị vững vàng, đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội địa phương.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên nền tảng lý luận của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và các quan điểm, đường lối của Đảng Cộng sản Việt Nam về công tác giáo dục LLCT. Hai lý thuyết trọng tâm được áp dụng là:

  1. Lý thuyết quản lý giáo dục: Nhấn mạnh vai trò của quản lý trong việc tổ chức, điều hành hoạt động đào tạo, bồi dưỡng nhằm đạt mục tiêu giáo dục đề ra. Quản lý bao gồm lập kế hoạch, tổ chức thực hiện, kiểm tra, đánh giá và điều chỉnh chương trình đào tạo.

  2. Lý thuyết phát triển năng lực con người: Tập trung vào việc nâng cao năng lực nhận thức, kỹ năng và thái độ của học viên thông qua các phương pháp đào tạo phù hợp, nhằm phát huy tính tích cực, chủ động và sáng tạo trong học tập.

Các khái niệm chính bao gồm: giáo dục lý luận chính trị, đào tạo và bồi dưỡng LLCT, quản lý hoạt động đào tạo, phương pháp dạy học, đội ngũ giảng viên và học viên, cơ sở vật chất phục vụ đào tạo.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp định lượng và định tính nhằm đảm bảo tính khách quan và toàn diện:

  • Nguồn dữ liệu: Thu thập số liệu từ khảo sát 80 cán bộ lãnh đạo - quản lý, 17 giảng viên và 135 học viên tại Trung tâm chính trị huyện Vân Canh; các văn bản pháp luật, nghị quyết của Đảng và Nhà nước liên quan đến công tác đào tạo, bồi dưỡng LLCT; tài liệu chuyên ngành và báo cáo ngành giáo dục.

  • Phương pháp phân tích: Sử dụng thống kê mô tả để phân tích số liệu khảo sát, so sánh tỷ lệ phần trăm các đánh giá về thực trạng công tác đào tạo; phương pháp phân tích nội dung để đánh giá các văn bản pháp luật và tài liệu chuyên môn; phương pháp so sánh để đối chiếu kết quả nghiên cứu với các nghiên cứu tương tự trong lĩnh vực giáo dục LLCT.

  • Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu tập trung vào giai đoạn 2016-2020, phù hợp với kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng của Trung tâm chính trị huyện Vân Canh và các chính sách của Đảng, Nhà nước trong thời kỳ này.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng lập kế hoạch và tổ chức đào tạo: Trung tâm chính trị huyện Vân Canh đã xây dựng kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng hàng năm với sự phối hợp của Ban Tổ chức và Ban Tuyên giáo Huyện ủy. Tuy nhiên, kế hoạch còn mang tính tương đối, phụ thuộc nhiều vào điều kiện thực tế và nguồn lực, dẫn đến việc tổ chức thực hiện đôi khi bị động. Tỷ lệ cán bộ lãnh đạo - quản lý đánh giá việc quán triệt mục tiêu dạy học thường xuyên đạt 81,25%, trong khi giảng viên đạt 76,47%.

  2. Chất lượng chương trình và nội dung dạy học: Các chương trình đào tạo do Ban Tuyên giáo Trung ương và tỉnh ban hành được thực hiện nghiêm túc, phù hợp với năng lực học viên. Khoảng 77,78% học viên đánh giá chương trình vừa sức và phù hợp với trình độ. Tuy nhiên, nội dung còn nặng về lý thuyết, chưa đáp ứng đầy đủ nhu cầu thực tiễn, đặc biệt về kỹ năng nghiệp vụ.

  3. Đội ngũ giảng viên: Trung tâm có 17 giảng viên, trong đó 3 giảng viên chuyên trách và 14 giảng viên kiêm chức. Đa số giảng viên có trình độ đại học trở lên, 3 người có trình độ thạc sĩ, 11 giảng viên có chứng chỉ nghiệp vụ sư phạm. Tuy nhiên, lực lượng giảng viên chuyên trách còn ít, giảng viên kiêm chức thường bận công tác chuyên môn, ảnh hưởng đến việc chuẩn bị bài giảng và đổi mới phương pháp giảng dạy.

  4. Hoạt động học của học viên: Khoảng 54,81% học viên rất hứng thú với việc học, 60% học viên chuyên cần. Tuy nhiên, chỉ 37,78% học viên đọc tài liệu trước khi lên lớp, phần lớn tiếp thu kiến thức một cách thụ động. Phương pháp giảng dạy truyền thống vẫn chiếm ưu thế, hạn chế sự tương tác và phát huy tính tích cực của học viên.

  5. Cơ sở vật chất và trang thiết bị: Trung tâm có cơ sở vật chất xuống cấp, phòng học và phòng ở học viên không đủ tiêu chuẩn, thiếu phòng đọc sách và thiết bị hỗ trợ giảng dạy hiện đại như laptop, máy chiếu. Điều này ảnh hưởng đến chất lượng đào tạo và sự đổi mới phương pháp giảng dạy.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy, mặc dù Trung tâm chính trị huyện Vân Canh đã có nhiều nỗ lực trong công tác đào tạo, bồi dưỡng LLCT, nhưng vẫn còn tồn tại nhiều hạn chế ảnh hưởng đến chất lượng giáo dục. Việc lập kế hoạch còn thiếu tính chủ động và linh hoạt, phụ thuộc nhiều vào nguồn lực và điều kiện thực tế, dẫn đến khó khăn trong tổ chức thực hiện. Nội dung chương trình còn thiên về lý thuyết, chưa đáp ứng đầy đủ nhu cầu thực tiễn, nhất là kỹ năng nghiệp vụ, tương tự như các nghiên cứu trong ngành giáo dục chính trị ở các địa phương khác.

Đội ngũ giảng viên thiếu hụt về số lượng và chưa đồng đều về trình độ nghiệp vụ sư phạm, đặc biệt giảng viên kiêm chức bận rộn với công tác chuyên môn, hạn chế khả năng đổi mới phương pháp giảng dạy. Hoạt động học của học viên còn mang tính thụ động, chưa phát huy được tính chủ động, sáng tạo, điều này phù hợp với nhận định của nhiều nghiên cứu về giáo dục người lớn trong môi trường chính trị.

Cơ sở vật chất xuống cấp và thiếu thiết bị hiện đại là một trong những nguyên nhân quan trọng làm giảm hiệu quả đào tạo, bồi dưỡng. Việc đầu tư nâng cấp cơ sở vật chất và trang thiết bị là yêu cầu cấp thiết để đáp ứng nhu cầu đổi mới phương pháp giảng dạy và nâng cao chất lượng giáo dục LLCT.

Dữ liệu có thể được trình bày qua các biểu đồ thể hiện tỷ lệ đánh giá của cán bộ, giảng viên và học viên về các khía cạnh như mức độ hứng thú học tập, sự phù hợp của chương trình, tỷ lệ chuyên cần, cũng như bảng tổng hợp trình độ và số lượng giảng viên, cơ sở vật chất hiện có.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường công tác lập kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng: Đề nghị Ban Thường vụ Huyện ủy phối hợp chặt chẽ với Trung tâm chính trị xây dựng kế hoạch đào tạo linh hoạt, sát thực tế, dự báo nhu cầu đào tạo trong từng giai đoạn. Mục tiêu nâng cao tỷ lệ thực hiện kế hoạch đạt trên 90% trong vòng 2 năm tới.

  2. Đổi mới chương trình và phương pháp giảng dạy: Trung tâm cần phối hợp với Ban Tuyên giáo tỉnh và Trung ương cập nhật, đổi mới nội dung chương trình, tăng cường các chuyên đề thực tiễn, kỹ năng nghiệp vụ. Áp dụng phương pháp giảng dạy tương tác, thảo luận nhóm, học tập trải nghiệm nhằm nâng cao sự chủ động của học viên. Thời gian thực hiện trong 1-2 năm, do Trung tâm và giảng viên chủ trì.

  3. Phát triển đội ngũ giảng viên chuyên trách: Tăng cường tuyển dụng, đào tạo nâng cao trình độ nghiệp vụ sư phạm cho giảng viên chuyên trách; xây dựng chính sách khuyến khích giảng viên kiêm chức tham gia giảng dạy hiệu quả. Mục tiêu tăng số lượng giảng viên chuyên trách lên ít nhất 50% trong 3 năm tới, do Ban Tổ chức Huyện ủy và Trung tâm phối hợp thực hiện.

  4. Nâng cấp cơ sở vật chất và trang thiết bị dạy học: Đề nghị UBND huyện ưu tiên đầu tư sửa chữa, nâng cấp phòng học, phòng ở học viên; trang bị thiết bị hiện đại như máy chiếu, laptop, phòng đọc sách. Mục tiêu hoàn thành trong vòng 2 năm, do UBND huyện và Trung tâm phối hợp thực hiện.

  5. Tăng cường công tác kiểm tra, đánh giá và phản hồi: Thiết lập hệ thống đánh giá chất lượng đào tạo, bồi dưỡng thường xuyên, bao gồm đánh giá giảng viên, học viên và chương trình. Sử dụng kết quả đánh giá để điều chỉnh kịp thời, nâng cao hiệu quả đào tạo. Thời gian triển khai ngay và duy trì liên tục, do Trung tâm chủ trì.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ lãnh đạo, quản lý các cấp huyện Vân Canh: Giúp hiểu rõ thực trạng và giải pháp nâng cao chất lượng giáo dục LLCT, từ đó xây dựng chính sách phù hợp, nâng cao năng lực đội ngũ cán bộ.

  2. Giảng viên và cán bộ Trung tâm chính trị huyện: Là tài liệu tham khảo để đổi mới phương pháp giảng dạy, cập nhật nội dung chương trình, nâng cao hiệu quả đào tạo, bồi dưỡng.

  3. Các nhà nghiên cứu, sinh viên ngành Chính trị học và Giáo dục chính trị: Cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn về công tác giáo dục LLCT tại cấp huyện, phục vụ nghiên cứu chuyên sâu và học tập.

  4. Cơ quan quản lý giáo dục và đào tạo chính trị các cấp: Hỗ trợ trong việc xây dựng kế hoạch, chính sách đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, đảng viên phù hợp với đặc điểm địa phương, góp phần nâng cao chất lượng công tác giáo dục LLCT.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao giáo dục lý luận chính trị lại quan trọng đối với cán bộ, đảng viên?
    Giáo dục LLCT giúp cán bộ, đảng viên nâng cao bản lĩnh chính trị, hiểu rõ đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước, từ đó thực hiện tốt nhiệm vụ công tác và góp phần xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh.

  2. Những khó khăn chính trong công tác đào tạo LLCT tại Trung tâm chính trị huyện Vân Canh là gì?
    Bao gồm cơ sở vật chất xuống cấp, đội ngũ giảng viên chuyên trách ít, phương pháp giảng dạy truyền thống, nội dung chương trình còn nặng về lý thuyết và thiếu tính thực tiễn.

  3. Làm thế nào để nâng cao sự hứng thú học tập của học viên?
    Đổi mới phương pháp giảng dạy theo hướng tương tác, thảo luận, học tập trải nghiệm; cập nhật nội dung sát thực tế; tạo môi trường học tập thân thiện và hỗ trợ học viên trong quá trình học.

  4. Vai trò của giảng viên kiêm chức trong công tác đào tạo LLCT?
    Giảng viên kiêm chức thường là cán bộ lãnh đạo, có kinh nghiệm thực tiễn phong phú, góp phần truyền đạt kiến thức thực tế. Tuy nhiên, họ thường bận công tác chuyên môn nên cần có chính sách hỗ trợ để đảm bảo chất lượng giảng dạy.

  5. Cơ sở vật chất ảnh hưởng như thế nào đến chất lượng đào tạo?
    Cơ sở vật chất và trang thiết bị hiện đại tạo điều kiện thuận lợi cho việc đổi mới phương pháp giảng dạy, nâng cao hiệu quả tiếp thu của học viên, đồng thời tạo môi trường học tập chuyên nghiệp, góp phần nâng cao chất lượng đào tạo.

Kết luận

  • Giáo dục lý luận chính trị tại Trung tâm chính trị huyện Vân Canh đóng vai trò then chốt trong việc nâng cao bản lĩnh chính trị và năng lực công tác của cán bộ, đảng viên địa phương.
  • Thực trạng công tác đào tạo còn nhiều hạn chế về kế hoạch, nội dung chương trình, đội ngũ giảng viên và cơ sở vật chất, ảnh hưởng đến chất lượng giáo dục LLCT.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể như tăng cường lập kế hoạch, đổi mới chương trình và phương pháp giảng dạy, phát triển đội ngũ giảng viên chuyên trách, nâng cấp cơ sở vật chất và tăng cường kiểm tra, đánh giá.
  • Nghiên cứu có thể làm cơ sở khoa học cho các cấp ủy, ban giám hiệu trung tâm trong việc nâng cao hiệu quả công tác giáo dục LLCT trong giai đoạn tiếp theo.
  • Khuyến nghị các cơ quan chức năng huyện Vân Canh sớm triển khai các giải pháp đề xuất trong vòng 1-3 năm để đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội và xây dựng Đảng trong tình hình mới.

Hãy hành động ngay hôm nay để góp phần nâng cao chất lượng giáo dục lý luận chính trị, xây dựng đội ngũ cán bộ vững mạnh, đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững của huyện Vân Canh và tỉnh Bình Định.