Tổng quan nghiên cứu

Hoạt động kiểm tra nội bộ (KTNB) trong các trường trung học cơ sở (THCS) đóng vai trò then chốt trong việc nâng cao chất lượng giáo dục và quản lý nhà trường. Tại huyện Đăk Tô, tỉnh Kon Tum, với dân số khoảng 46.563 người, trong đó hơn 54% là dân tộc thiểu số, hệ thống giáo dục đang đối mặt với nhiều thách thức về cơ sở vật chất, đội ngũ cán bộ quản lý và giáo viên cũng như sự phù hợp của các hoạt động kiểm tra nội bộ với yêu cầu đổi mới giáo dục. Nghiên cứu được thực hiện trong giai đoạn 2019-2022 nhằm đánh giá thực trạng quản lý hoạt động kiểm tra nội bộ tại 6 trường THCS trên địa bàn huyện, với sự tham gia của 200 cán bộ quản lý, giáo viên và nhân viên.

Mục tiêu nghiên cứu tập trung vào việc phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý KTNB, đánh giá hiệu quả các hoạt động kiểm tra nội bộ và đề xuất các biện pháp quản lý phù hợp nhằm nâng cao chất lượng giáo dục tại các trường THCS huyện Đăk Tô. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong bối cảnh đổi mới chương trình giáo dục phổ thông 2018 và yêu cầu nâng cao năng lực quản lý giáo dục trong vùng dân tộc thiểu số, vùng khó khăn. Kết quả nghiên cứu góp phần làm rõ vai trò của công tác kiểm tra nội bộ trong việc đảm bảo thực hiện các mục tiêu giáo dục, đồng thời cung cấp cơ sở khoa học cho các nhà quản lý giáo dục địa phương trong việc xây dựng và triển khai các kế hoạch kiểm tra nội bộ hiệu quả.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết quản lý giáo dục và kiểm tra nội bộ trường học. Hai mô hình chính được áp dụng gồm:

  1. Mô hình quản lý hoạt động kiểm tra nội bộ: Bao gồm các chức năng kế hoạch hóa, tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra, đánh giá nhằm đảm bảo hoạt động kiểm tra nội bộ diễn ra có hệ thống, khoa học và hiệu quả. Mô hình nhấn mạnh vai trò của hiệu trưởng trong việc xây dựng kế hoạch, tổ chức lực lượng kiểm tra, xây dựng chuẩn kiểm tra và sử dụng kết quả kiểm tra để điều chỉnh hoạt động giáo dục.

  2. Lý thuyết về kiểm tra nội bộ trường học: Định nghĩa kiểm tra nội bộ là hoạt động nghiệp vụ quản lý nhằm đánh giá toàn diện các hoạt động giáo dục, điều kiện dạy học và quản lý trong phạm vi nội bộ nhà trường. Kiểm tra nội bộ giúp phát hiện ưu điểm, hạn chế, từ đó đề xuất các biện pháp cải tiến nhằm nâng cao chất lượng giáo dục.

Các khái niệm chính bao gồm: quản lý giáo dục, quản lý nhà trường, kiểm tra nội bộ trường học, chuẩn kiểm tra nội bộ, và các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động kiểm tra nội bộ.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp hỗn hợp, kết hợp giữa nghiên cứu lý luận và thực tiễn:

  • Nguồn dữ liệu: Thu thập dữ liệu sơ cấp qua khảo sát 200 cán bộ quản lý, giáo viên và nhân viên tại 6 trường THCS huyện Đăk Tô; dữ liệu thứ cấp từ các văn bản pháp luật, báo cáo của ngành giáo dục và các tài liệu nghiên cứu liên quan.

  • Phương pháp phân tích: Sử dụng thống kê mô tả và phân tích định lượng bằng phần mềm Microsoft Excel 2019 để xử lý số liệu khảo sát, đánh giá mức độ nhận thức, hiệu quả quản lý và các yếu tố ảnh hưởng.

  • Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu được tiến hành từ năm 2019 đến năm 2022, bao gồm giai đoạn thu thập dữ liệu, phân tích thực trạng, đề xuất biện pháp và đánh giá tính khả thi.

Cỡ mẫu khảo sát gồm 13 cán bộ quản lý, 175 giáo viên và 12 nhân viên, được chọn theo phương pháp khảo sát toàn bộ nhằm đảm bảo tính đại diện và độ tin cậy của kết quả.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng quản lý hoạt động kiểm tra nội bộ: 100% các trường THCS đã xây dựng kế hoạch kiểm tra nội bộ đầu năm học, tuy nhiên chỉ khoảng 52,8% cán bộ quản lý được đánh giá là có năng lực tốt trong công tác kiểm tra. Việc tổ chức kiểm tra còn mang tính hình thức, thiếu tính trọng tâm và chưa phát huy hết vai trò của kiểm tra nội bộ trong việc nâng cao chất lượng giáo dục.

  2. Nhận thức và năng lực của đội ngũ cán bộ quản lý và giáo viên: Khoảng 94,32% giáo viên đạt trình độ đào tạo chuẩn trở lên, nhưng chỉ 43,9% được đánh giá có năng lực kiểm tra nội bộ tốt. Nhận thức về tầm quan trọng của kiểm tra nội bộ còn hạn chế, dẫn đến việc thực hiện kiểm tra chưa đồng bộ và hiệu quả chưa cao.

  3. Ảnh hưởng của các yếu tố khách quan và chủ quan: Hệ thống văn bản pháp luật liên quan đến kiểm tra nội bộ còn thiếu đồng bộ và chưa cập nhật kịp thời với yêu cầu đổi mới giáo dục. Yêu cầu thực hiện chương trình giáo dục phổ thông 2018 đòi hỏi đổi mới phương pháp kiểm tra, đánh giá nhưng các trường chưa hoàn toàn đáp ứng được. Kinh phí và trang thiết bị phục vụ kiểm tra nội bộ còn hạn chế, ảnh hưởng đến chất lượng hoạt động kiểm tra.

  4. Chất lượng giáo dục và kết quả kiểm tra nội bộ: Tỷ lệ học sinh xếp loại giỏi trung bình đạt 12,8%, trong đó trường THCS Lương Thế Vinh có tỷ lệ học sinh giỏi cao nhất với 26,82%. Tỷ lệ học sinh yếu trung bình là 1,89%. Kết quả kiểm tra nội bộ giúp phát hiện các hạn chế trong công tác quản lý và giảng dạy, tuy nhiên việc sử dụng kết quả kiểm tra để điều chỉnh còn chưa hiệu quả, chưa tạo được sự chuyển biến rõ rệt trong chất lượng giáo dục.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy hoạt động kiểm tra nội bộ tại các trường THCS huyện Đăk Tô đã được tổ chức theo quy định nhưng còn nhiều hạn chế về chất lượng và hiệu quả. Nguyên nhân chủ yếu là do nhận thức chưa đầy đủ của cán bộ quản lý và giáo viên về vai trò của kiểm tra nội bộ, năng lực kiểm tra còn yếu, cùng với điều kiện vật chất và kinh phí chưa đáp ứng đủ. So sánh với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, việc kết hợp giữa kiểm tra nội bộ và kiểm tra bên ngoài được xem là giải pháp tối ưu để nâng cao chất lượng giáo dục, tuy nhiên tại Đăk Tô, sự phối hợp này còn hạn chế.

Việc đổi mới chương trình giáo dục phổ thông 2018 đặt ra yêu cầu cao hơn về kiểm tra, đánh giá năng lực học sinh, đòi hỏi các trường phải đổi mới phương pháp kiểm tra nội bộ. Tuy nhiên, thực tế cho thấy các trường chưa có sự chuẩn bị đầy đủ về nhân lực và công cụ kiểm tra phù hợp. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ thể hiện tỷ lệ đánh giá năng lực cán bộ quản lý, tỷ lệ học sinh xếp loại học lực và hạnh kiểm, cũng như bảng tổng hợp các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý kiểm tra nội bộ.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Nâng cao nhận thức và năng lực cán bộ quản lý, giáo viên: Tổ chức các khóa bồi dưỡng nghiệp vụ kiểm tra nội bộ định kỳ, tập trung vào kỹ năng xây dựng kế hoạch, thực hiện kiểm tra và sử dụng kết quả kiểm tra. Mục tiêu đạt 80% cán bộ quản lý và giáo viên có năng lực kiểm tra nội bộ tốt trong vòng 2 năm. Chủ thể thực hiện: Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện phối hợp với các trường.

  2. Xây dựng và hoàn thiện kế hoạch kiểm tra nội bộ toàn diện, khả thi: Hiệu trưởng các trường cần xây dựng kế hoạch kiểm tra nội bộ cụ thể, phù hợp với đặc điểm từng trường, đảm bảo tính toàn diện và khả thi. Thời gian thực hiện: hàng năm, bắt đầu từ năm học tiếp theo. Chủ thể thực hiện: Ban giám hiệu các trường.

  3. Đầu tư kinh phí và trang thiết bị phục vụ kiểm tra nội bộ: Tăng cường nguồn kinh phí và trang thiết bị hỗ trợ công tác kiểm tra như phần mềm quản lý, thiết bị ghi hình, tài liệu hướng dẫn. Mục tiêu nâng cao hiệu quả kiểm tra nội bộ trong 3 năm tới. Chủ thể thực hiện: Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh phối hợp với chính quyền địa phương.

  4. Tăng cường chỉ đạo, giám sát và sử dụng kết quả kiểm tra nội bộ: Phòng Giáo dục và Đào tạo cần tăng cường công tác chỉ đạo, giám sát việc thực hiện kiểm tra nội bộ tại các trường, đồng thời hướng dẫn cách sử dụng kết quả kiểm tra để điều chỉnh hoạt động giáo dục, nâng cao chất lượng dạy và học. Thời gian thực hiện: liên tục hàng năm. Chủ thể thực hiện: Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý giáo dục các cấp: Nghiên cứu cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn để nâng cao năng lực quản lý hoạt động kiểm tra nội bộ, giúp họ xây dựng kế hoạch và tổ chức kiểm tra hiệu quả.

  2. Hiệu trưởng và phó hiệu trưởng các trường THCS: Luận văn giúp hiểu rõ vai trò, trách nhiệm trong quản lý kiểm tra nội bộ, từ đó áp dụng các biện pháp nâng cao chất lượng kiểm tra và sử dụng kết quả kiểm tra để cải tiến hoạt động nhà trường.

  3. Giáo viên và nhân viên tham gia công tác kiểm tra nội bộ: Tài liệu cung cấp kiến thức về quy trình, nội dung và phương pháp kiểm tra nội bộ, giúp họ nâng cao kỹ năng và nhận thức về tầm quan trọng của kiểm tra trong quản lý giáo dục.

  4. Các nhà nghiên cứu và sinh viên ngành quản lý giáo dục: Luận văn là nguồn tham khảo quý giá về phương pháp nghiên cứu, thực trạng và giải pháp quản lý kiểm tra nội bộ trong bối cảnh đổi mới giáo dục tại vùng dân tộc thiểu số, vùng khó khăn.

Câu hỏi thường gặp

  1. Kiểm tra nội bộ trường học là gì và tại sao nó quan trọng?
    Kiểm tra nội bộ là hoạt động đánh giá toàn diện các hoạt động giáo dục và quản lý trong phạm vi nhà trường nhằm phát hiện ưu điểm, hạn chế để điều chỉnh kịp thời. Nó giúp nâng cao hiệu quả quản lý và chất lượng giáo dục, là công cụ không thể thiếu của hiệu trưởng trong quản lý nhà trường.

  2. Những yếu tố nào ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý kiểm tra nội bộ?
    Hiệu quả bị ảnh hưởng bởi nhận thức và năng lực của cán bộ quản lý, giáo viên; hệ thống văn bản pháp luật; điều kiện vật chất, kinh phí; và sự chỉ đạo, giám sát của các cấp quản lý. Ví dụ, thiếu kinh phí và trang thiết bị sẽ làm giảm chất lượng kiểm tra.

  3. Làm thế nào để xây dựng kế hoạch kiểm tra nội bộ hiệu quả?
    Kế hoạch cần dựa trên các văn bản pháp luật, phù hợp với đặc điểm và điều kiện thực tế của trường, có tính toàn diện và khả thi. Cần huy động sự tham gia của các bộ phận liên quan và công bố công khai kế hoạch từ đầu năm học để đảm bảo thực hiện nghiêm túc.

  4. Vai trò của hiệu trưởng trong quản lý hoạt động kiểm tra nội bộ là gì?
    Hiệu trưởng là người chịu trách nhiệm chính trong xây dựng kế hoạch, tổ chức lực lượng kiểm tra, chỉ đạo thực hiện và sử dụng kết quả kiểm tra để điều chỉnh hoạt động giáo dục. Hiệu trưởng cũng cần thường xuyên giám sát, động viên và bồi dưỡng nghiệp vụ cho đội ngũ kiểm tra.

  5. Kết quả kiểm tra nội bộ được sử dụng như thế nào để nâng cao chất lượng giáo dục?
    Kết quả kiểm tra giúp phát hiện các mặt mạnh, hạn chế của cá nhân và tập thể, từ đó xây dựng kế hoạch phát huy ưu điểm và khắc phục nhược điểm. Việc sử dụng kết quả một cách hợp lý góp phần nâng cao ý thức trách nhiệm, cải tiến phương pháp dạy học và quản lý nhà trường.

Kết luận

  • Kiểm tra nội bộ là chức năng quản lý cơ bản, góp phần nâng cao hiệu lực quản lý và chất lượng giáo dục tại các trường THCS huyện Đăk Tô, tỉnh Kon Tum.
  • Thực trạng quản lý kiểm tra nội bộ còn nhiều hạn chế do nhận thức, năng lực cán bộ quản lý và giáo viên chưa đồng đều, cùng với điều kiện vật chất và kinh phí hạn chế.
  • Nghiên cứu đã đề xuất các biện pháp nâng cao nhận thức, xây dựng kế hoạch toàn diện, đầu tư trang thiết bị và tăng cường chỉ đạo, giám sát nhằm nâng cao hiệu quả quản lý kiểm tra nội bộ.
  • Kết quả nghiên cứu có thể áp dụng trong công tác quản lý kiểm tra nội bộ tại các trường THCS vùng dân tộc thiểu số và vùng khó khăn, góp phần thực hiện thành công đổi mới giáo dục phổ thông.
  • Đề nghị các cấp quản lý giáo dục, hiệu trưởng và đội ngũ giáo viên phối hợp triển khai các giải pháp đề xuất trong thời gian tới để nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện.

Hành động tiếp theo: Các trường THCS huyện Đăk Tô cần xây dựng kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ kiểm tra nội bộ ngay trong năm học tới, đồng thời tăng cường đầu tư trang thiết bị và hoàn thiện quy trình kiểm tra để đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục.