Tổng quan nghiên cứu

U buồng trứng (UBT) là một bệnh lý phụ khoa phổ biến, có thể gặp ở mọi lứa tuổi và không phụ thuộc vào số lần sinh đẻ. Theo báo cáo của ngành y tế, UBT là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong do ung thư bộ phận sinh dục vùng tiểu khung ở phụ nữ. Tỷ lệ phát hiện UBT qua siêu âm và khám phụ khoa dao động từ khoảng 7,5% đến 40,2% tùy nghiên cứu, trong đó u lành tính chiếm phần lớn. Biến chứng thường gặp của UBT là xoắn nang, vỡ nang, có thể dẫn đến các hậu quả nghiêm trọng nếu không được xử trí kịp thời.

Phẫu thuật nội soi (PTNS) điều trị UBT lành tính đã trở thành phương pháp ưu tiên trên thế giới và tại Việt Nam nhờ ưu điểm như thời gian hồi phục nhanh, sẹo mổ thẩm mỹ, giảm đau sau mổ và thời gian nằm viện ngắn hơn so với mổ mở truyền thống. Tại Trung tâm Y tế huyện Tân Yên, tỉnh Bắc Giang, PTNS đã được triển khai từ năm 2018 và trở thành phẫu thuật thường quy. Tuy nhiên, chưa có nghiên cứu tổng kết, đánh giá kết quả PTNS điều trị UBT lành tính tại đây.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm mô tả đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng và đánh giá kết quả phẫu thuật nội soi điều trị UBT lành tính tại Trung tâm Y tế huyện Tân Yên trong giai đoạn 2022-2023. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cung cấp bằng chứng khoa học, nâng cao chất lượng điều trị và hỗ trợ các bác sĩ trong việc lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp, góp phần cải thiện các chỉ số về thời gian phẫu thuật, tỷ lệ biến chứng và thời gian nằm viện.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình sau:

  • Giải phẫu và sinh lý buồng trứng: Buồng trứng gồm lớp áo trắng, vỏ buồng trứng chứa nang trứng và thể vàng, tuỷ buồng trứng với nhiều mạch máu và thần kinh. Chức năng nội tiết và ngoại tiết của buồng trứng được điều hòa bởi trục dưới đồi - tuyến yên thông qua các hormon GnRH, FSH, LH, sản sinh estrogen và progesteron.

  • Phân loại khối u buồng trứng: U nang cơ năng (u nang bọc noãn, nang hoàng thể, nang hoàng tuyến) và u thực thể (u biểu mô, u tế bào mầm, u mô đệm, u di căn). Mỗi loại có đặc điểm đại thể, vi thể và mức độ ác tính khác nhau.

  • Phẫu thuật nội soi u buồng trứng: PTNS là phương pháp phẫu thuật ít xâm lấn, có ưu điểm vượt trội so với mổ mở như giảm đau, thời gian nằm viện ngắn, bảo tồn mô lành. Các kỹ thuật bóc u, cắt u, cắt phần phụ được áp dụng tùy theo đặc điểm khối u và bệnh nhân.

  • Chẩn đoán và đánh giá u buồng trứng: Dựa trên khám lâm sàng, siêu âm phụ khoa, xét nghiệm chất chỉ điểm khối u như CA-125, HE-4, ROMA test, chụp CT, MRI và giải phẫu bệnh.

Phương pháp nghiên cứu

  • Thiết kế nghiên cứu: Nghiên cứu mô tả cắt ngang hồi cứu trên hồ sơ bệnh án lưu trữ tại Trung tâm Y tế huyện Tân Yên.

  • Đối tượng nghiên cứu: 86 bệnh nhân được chẩn đoán UBT lành tính và điều trị bằng PTNS tại Trung tâm Y tế huyện Tân Yên từ 01/01/2022 đến 31/12/2023.

  • Tiêu chuẩn lựa chọn: Bệnh nhân có kết quả giải phẫu bệnh lành tính, hồ sơ đầy đủ, không chuyển mổ mở trước đó.

  • Thu thập dữ liệu: Sử dụng phiếu thu thập thông tin từ hồ sơ bệnh án, bao gồm đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng, phương pháp phẫu thuật, kết quả điều trị.

  • Phân tích dữ liệu: Sử dụng phần mềm thống kê để mô tả tần suất, tỷ lệ, trung bình, độ lệch chuẩn; phân tích hồi quy đa biến để đánh giá các yếu tố ảnh hưởng đến kết quả phẫu thuật.

  • Timeline nghiên cứu: Thu thập và phân tích dữ liệu trong năm 2024, kết quả được tổng hợp và báo cáo trong luận văn.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Đặc điểm chung bệnh nhân: Độ tuổi trung bình là khoảng 35 tuổi, nhóm tuổi 30-39 chiếm tỷ lệ cao nhất. Nghề nghiệp chủ yếu là công nhân (khoảng 34%) và nông dân. Phần lớn bệnh nhân đã có từ 2 con trở lên (46,3%).

  2. Triệu chứng lâm sàng và cận lâm sàng: Triệu chứng đau bụng hạ vị chiếm 60,3%, phát hiện u chủ yếu qua siêu âm (khoảng 40%). Kích thước khối u phổ biến từ 50-100 mm chiếm 63,2%. Nồng độ CA-125 bình thường (<35 UI/ml) ở đa số bệnh nhân, chỉ khoảng 28,8% có CA-125 tăng nhẹ.

  3. Kết quả phẫu thuật: Tỷ lệ phẫu thuật nội soi thành công đạt 100%, không có trường hợp chuyển mổ mở. Phương pháp bóc u chiếm 71,3%, cắt u và phần phụ chiếm tỷ lệ thấp hơn. Thời gian phẫu thuật trung bình khoảng 47 phút, thời gian nằm viện sau mổ trung bình 3,8 ngày.

  4. Biến chứng và tai biến: Tỷ lệ biến chứng thấp, không ghi nhận tai biến nghiêm trọng trong và sau phẫu thuật. Các biến chứng nhẹ như tràn khí dưới da, chảy máu nhẹ được kiểm soát tốt.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu phù hợp với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, khẳng định hiệu quả và an toàn của PTNS trong điều trị UBT lành tính. Tỷ lệ thành công 100% và thời gian nằm viện ngắn phản ánh kỹ thuật PTNS được thực hiện bài bản, đội ngũ phẫu thuật viên có kinh nghiệm tại Trung tâm Y tế huyện Tân Yên.

Tỷ lệ bóc u bảo tồn buồng trứng cao cho thấy ưu tiên bảo tồn chức năng sinh sản, phù hợp với đặc điểm bệnh nhân đa số còn trong độ tuổi sinh sản. So với mổ mở truyền thống, PTNS giảm thiểu đau đớn, biến chứng và thời gian hồi phục, góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống bệnh nhân.

Việc không ghi nhận tai biến nghiêm trọng như tắc mạch hơi, thủng tạng rỗng hay bỏng điện cho thấy quy trình phẫu thuật và gây mê được tuân thủ nghiêm ngặt. Tuy nhiên, cần tiếp tục theo dõi dài hạn để đánh giá các biến chứng muộn và hiệu quả bảo tồn chức năng buồng trứng.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ phân bố tuổi, biểu đồ tỷ lệ phương pháp phẫu thuật, bảng so sánh biến chứng và thời gian nằm viện giữa các nhóm bệnh nhân, giúp minh họa rõ nét các kết quả chính.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Nâng cao đào tạo chuyên môn cho phẫu thuật viên: Tổ chức các khóa đào tạo, cập nhật kỹ thuật PTNS mới nhằm nâng cao tay nghề, giảm thiểu tai biến, đảm bảo tỷ lệ thành công trên 95% trong vòng 1 năm tới.

  2. Mở rộng chỉ định PTNS cho các trường hợp u kích thước lớn và dính nhẹ: Thử nghiệm và đánh giá kỹ thuật bóc u phức tạp nhằm tăng tỷ lệ bảo tồn buồng trứng, giảm chuyển mổ mở, thực hiện trong 2 năm tới với sự phối hợp đa chuyên khoa.

  3. Tăng cường trang thiết bị y tế hiện đại: Đầu tư máy nội soi thế hệ mới, dao điện hai cực, laser CO2 để nâng cao hiệu quả phẫu thuật, giảm thời gian phẫu thuật và biến chứng, hoàn thành trong 18 tháng.

  4. Xây dựng quy trình theo dõi sau mổ chuẩn hóa: Thiết lập hệ thống theo dõi biến chứng, đánh giá chức năng buồng trứng sau PTNS, thu thập dữ liệu dài hạn nhằm cải tiến chất lượng điều trị, triển khai trong 1 năm.

  5. Tuyên truyền nâng cao nhận thức cộng đồng: Tổ chức các buổi tư vấn, khám sàng lọc định kỳ nhằm phát hiện sớm UBT, giảm biến chứng cấp cứu, thực hiện liên tục và đánh giá hiệu quả hàng năm.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Bác sĩ sản phụ khoa và phẫu thuật viên nội soi: Nghiên cứu cung cấp dữ liệu thực tiễn về hiệu quả, kỹ thuật và biến chứng PTNS, hỗ trợ nâng cao chất lượng điều trị và ra quyết định lâm sàng.

  2. Nhân viên y tế tại các trung tâm y tế tuyến huyện: Tham khảo để áp dụng kỹ thuật PTNS phù hợp, cải thiện dịch vụ chăm sóc sức khỏe sinh sản tại địa phương, giảm tải cho tuyến trên.

  3. Sinh viên, học viên chuyên ngành sản phụ khoa: Tài liệu học tập, nghiên cứu về phẫu thuật nội soi, đặc điểm lâm sàng và cận lâm sàng của UBT lành tính, giúp nâng cao kiến thức chuyên môn.

  4. Nhà quản lý y tế và hoạch định chính sách: Cung cấp bằng chứng khoa học để xây dựng chính sách phát triển kỹ thuật PTNS, đầu tư trang thiết bị và đào tạo nhân lực phù hợp với nhu cầu thực tế.

Câu hỏi thường gặp

  1. Phẫu thuật nội soi có an toàn cho bệnh nhân UBT lành tính không?
    Có, nghiên cứu cho thấy tỷ lệ thành công PTNS đạt 100% với biến chứng rất thấp, an toàn cho bệnh nhân nếu được thực hiện bởi phẫu thuật viên có kinh nghiệm và tuân thủ quy trình.

  2. Kích thước u buồng trứng tối đa nào có thể áp dụng PTNS?
    Thông thường PTNS áp dụng cho u dưới 10 cm, tuy nhiên với kỹ thuật hiện đại và kinh nghiệm, có thể mở rộng chỉ định cho u lớn hơn nhưng cần đánh giá kỹ lưỡng.

  3. PTNS có bảo tồn được chức năng buồng trứng không?
    Có, phương pháp bóc u bảo tồn mô lành giúp duy trì chức năng sinh sản, đặc biệt quan trọng với phụ nữ trong độ tuổi sinh sản.

  4. Thời gian nằm viện sau PTNS là bao lâu?
    Thời gian nằm viện trung bình khoảng 3,8 ngày, ngắn hơn nhiều so với mổ mở truyền thống, giúp bệnh nhân hồi phục nhanh và giảm chi phí điều trị.

  5. Có những biến chứng nào cần lưu ý sau PTNS?
    Các biến chứng nhẹ như tràn khí dưới da, chảy máu nhẹ có thể xảy ra nhưng hiếm gặp biến chứng nặng như tắc mạch hơi, thủng ruột. Việc theo dõi và xử trí kịp thời là rất quan trọng.

Kết luận

  • PTNS là phương pháp điều trị hiệu quả, an toàn cho u buồng trứng lành tính tại Trung tâm Y tế huyện Tân Yên với tỷ lệ thành công 100% và biến chứng thấp.
  • Đặc điểm bệnh nhân chủ yếu là phụ nữ trong độ tuổi sinh sản, u kích thước phổ biến từ 50-100 mm, triệu chứng đau bụng hạ vị chiếm ưu thế.
  • Phương pháp bóc u bảo tồn buồng trứng được áp dụng rộng rãi, giúp duy trì chức năng sinh sản và giảm thiểu phẫu thuật cắt bỏ.
  • Thời gian phẫu thuật trung bình dưới 50 phút, thời gian nằm viện sau mổ khoảng 3,8 ngày, góp phần nâng cao chất lượng điều trị và giảm chi phí.
  • Đề xuất nâng cao đào tạo, mở rộng chỉ định, đầu tư trang thiết bị và xây dựng quy trình theo dõi sau mổ nhằm phát triển kỹ thuật PTNS tại địa phương trong thời gian tới.

Hành động tiếp theo: Các cơ sở y tế tuyến huyện nên áp dụng rộng rãi PTNS, đồng thời tổ chức đào tạo nâng cao kỹ năng cho phẫu thuật viên để đảm bảo hiệu quả và an toàn cho bệnh nhân.