## Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh phát triển kinh tế - xã hội hiện nay, việc đào tạo nguồn nhân lực có kỹ năng nghề nghiệp phù hợp là một trong những yêu cầu cấp thiết. Tại Việt Nam, đặc biệt là các vùng nông thôn như huyện Hòa An, tỉnh Cao Bằng, công tác dạy học nghề phổ thông tại các Trung tâm Giáo dục nghề nghiệp - Giáo dục thường xuyên (GDNN - GDTX) đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao chất lượng nguồn lao động trẻ. Theo khảo sát thực tế, chất lượng dạy học nghề phổ thông tại Trung tâm GDNN - GDTX huyện Hòa An còn nhiều hạn chế, với tỷ lệ học viên đạt khá, giỏi chưa phản ánh đúng năng lực thực tế. Mục tiêu nghiên cứu nhằm đánh giá thực trạng quản lý dạy học nghề phổ thông tại trung tâm này, từ đó đề xuất các biện pháp quản lý phù hợp nhằm nâng cao hiệu quả đào tạo nghề phổ thông trong giai đoạn 2018-2019. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào 109 khách thể gồm 33 cán bộ quản lý, giáo viên và 76 học viên tại Trung tâm GDNN - GDTX huyện Hòa An. Ý nghĩa nghiên cứu được thể hiện qua việc góp phần nâng cao chất lượng đào tạo nghề, đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội địa phương, đồng thời hỗ trợ công tác phân luồng học sinh sau trung học cơ sở và phổ thông.

## Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

### Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết quản lý giáo dục và quản lý dạy học nghề phổ thông, trong đó:

- **Lý thuyết quản lý giáo dục**: Nhấn mạnh vai trò của việc lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra đánh giá trong quản lý hoạt động giáo dục nhằm đạt mục tiêu đề ra.
- **Lý thuyết dạy học nghề phổ thông**: Đề cập đến quá trình truyền đạt kiến thức, kỹ năng nghề nghiệp cơ bản cho học sinh phổ thông, giúp hình thành năng lực nghề nghiệp và thái độ lao động tích cực.
- **Khái niệm quản lý dạy học nghề phổ thông**: Là sự tác động có chủ đích của chủ thể quản lý (giám đốc trung tâm) đến hoạt động dạy học nghề thông qua các chức năng quản lý nhằm hiện thực hóa mục tiêu đào tạo nghề.

Các khái niệm chính bao gồm: quản lý, dạy học, nghề phổ thông, dạy học nghề phổ thông, quản lý dạy học nghề phổ thông.

### Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp giữa nghiên cứu lý luận và thực tiễn:

- **Nguồn dữ liệu**: Thu thập từ 109 khách thể gồm cán bộ quản lý, giáo viên và học viên tại Trung tâm GDNN - GDTX huyện Hòa An.
- **Phương pháp thu thập dữ liệu**: Sử dụng phiếu hỏi, phỏng vấn đàm thoại, quan sát thực tế và xin ý kiến chuyên gia.
- **Phương pháp phân tích**: Áp dụng thống kê mô tả, tính điểm trung bình, phần trăm để xử lý số liệu khảo sát.
- **Timeline nghiên cứu**: Thực hiện trong giai đoạn 2017-2019, tập trung khảo sát năm học 2018-2019.

Phương pháp chọn mẫu là phương pháp chọn mẫu thuận tiện, nhằm thu thập thông tin đa chiều từ các đối tượng liên quan trực tiếp đến hoạt động dạy học nghề phổ thông.

## Kết quả nghiên cứu và thảo luận

### Những phát hiện chính

1. **Nhận thức về tầm quan trọng của dạy học nghề phổ thông**: Khoảng 85% cán bộ quản lý và giáo viên nhận thức rõ vai trò của dạy học nghề phổ thông trong phát triển nguồn nhân lực địa phương. Tuy nhiên, chỉ khoảng 60% học viên thể hiện sự quan tâm tích cực đến việc học nghề.

2. **Thực trạng nội dung và phương pháp dạy học**: Nội dung dạy học nghề phổ thông chủ yếu tập trung vào các nghề điện dân dụng, sửa chữa xe máy, thêu tay và tin học văn phòng với tổng số tiết học từ 70 đến 105 tiết/tuần tùy cấp học. Phương pháp dạy học phổ biến là vấn đáp - đàm thoại (chiếm 70%), kết hợp với thực hành nhóm và cá nhân. Tuy nhiên, phương pháp phát hiện và giải quyết vấn đề chỉ được áp dụng khoảng 30%, do hạn chế về năng lực giáo viên và cơ sở vật chất.

3. **Quản lý hoạt động dạy học nghề**: Việc lập kế hoạch và tổ chức triển khai dạy học nghề phổ thông được thực hiện tương đối đầy đủ, nhưng công tác chỉ đạo đổi mới phương pháp và kiểm tra đánh giá còn hạn chế, với tỷ lệ chỉ đạo đổi mới phương pháp đạt khoảng 55%. Kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học viên chưa được thực hiện thường xuyên và toàn diện.

4. **Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý dạy học nghề**: Bao gồm yếu tố chủ quan như năng lực cán bộ quản lý, giáo viên và ý thức học tập của học viên; yếu tố khách quan như chính sách của Nhà nước, điều kiện cơ sở vật chất, kinh tế - văn hóa địa phương và sự quan tâm của các đơn vị chủ quản.

### Thảo luận kết quả

Kết quả khảo sát cho thấy mặc dù nhận thức về tầm quan trọng của dạy học nghề phổ thông được nâng cao, nhưng việc thực hiện các biện pháp quản lý còn nhiều bất cập. Nguyên nhân chủ yếu do hạn chế về năng lực quản lý, thiếu đồng bộ trong chỉ đạo đổi mới phương pháp dạy học và kiểm tra đánh giá, cũng như điều kiện cơ sở vật chất chưa đáp ứng yêu cầu thực tiễn. So sánh với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, việc áp dụng phương pháp dạy học phát hiện và giải quyết vấn đề còn hạn chế, trong khi đây là phương pháp giúp phát huy tính tích cực, sáng tạo của học viên. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ thể hiện tỷ lệ áp dụng các phương pháp dạy học và bảng đánh giá mức độ thực hiện các chức năng quản lý dạy học nghề phổ thông.

## Đề xuất và khuyến nghị

1. **Lập kế hoạch quản lý phù hợp với thực tiễn**: Xây dựng kế hoạch đào tạo nghề phổ thông dựa trên khảo sát nhu cầu thị trường lao động địa phương, đảm bảo tính khả thi và hiệu quả. Thời gian thực hiện: 1 năm; Chủ thể: Ban giám đốc trung tâm.

2. **Tổ chức bồi dưỡng nâng cao năng lực giáo viên**: Tổ chức các khóa đào tạo, tập huấn về phương pháp dạy học hiện đại, đặc biệt là dạy học phát hiện và giải quyết vấn đề. Mục tiêu tăng tỷ lệ áp dụng phương pháp này lên 60% trong 2 năm; Chủ thể: Trung tâm GDNN - GDTX phối hợp với Sở GD&ĐT.

3. **Hoàn thiện cơ chế phối hợp với các trường phổ thông**: Xây dựng mô hình liên kết giữa trung tâm và các trường THCS, THPT để gắn dạy nghề phổ thông với hoạt động hướng nghiệp, nâng cao hiệu quả phân luồng học sinh. Thời gian triển khai: 1-2 năm; Chủ thể: Ban giám đốc trung tâm, các trường phổ thông.

4. **Đổi mới kiểm tra, đánh giá kết quả dạy học nghề**: Xây dựng hệ thống kiểm tra, đánh giá toàn diện, thường xuyên, kết hợp đánh giá tập thể, nhóm và cá nhân nhằm nâng cao chất lượng đào tạo. Mục tiêu đạt 80% giáo viên thực hiện đúng quy trình kiểm tra trong 1 năm; Chủ thể: Ban giám đốc trung tâm và tổ đào tạo nghề.

5. **Tăng cường đầu tư cơ sở vật chất và thiết bị dạy học**: Huy động nguồn lực từ ngân sách nhà nước, cha mẹ học viên và các tổ chức xã hội để nâng cấp cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ dạy học nghề. Mục tiêu hoàn thiện 70% thiết bị cần thiết trong 3 năm; Chủ thể: Ban giám đốc trung tâm, UBND huyện.

## Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. **Cán bộ quản lý giáo dục nghề nghiệp**: Nhận diện các yếu tố ảnh hưởng và biện pháp quản lý hiệu quả, hỗ trợ nâng cao năng lực quản lý tại các trung tâm GDNN - GDTX.

2. **Giáo viên dạy nghề phổ thông**: Áp dụng các phương pháp dạy học hiện đại, cải tiến kỹ năng giảng dạy và tổ chức lớp học phù hợp với đặc điểm học viên.

3. **Nhà hoạch định chính sách giáo dục**: Cung cấp cơ sở khoa học để xây dựng chính sách phát triển giáo dục nghề nghiệp phù hợp với thực tiễn địa phương.

4. **Học viên và phụ huynh học sinh**: Hiểu rõ về vai trò, nội dung và phương pháp dạy học nghề phổ thông, từ đó nâng cao nhận thức và phối hợp trong quá trình học tập.

## Câu hỏi thường gặp

1. **Quản lý dạy học nghề phổ thông là gì?**  
Quản lý dạy học nghề phổ thông là quá trình tác động có chủ đích của người quản lý nhằm tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra hoạt động dạy học nghề để đạt mục tiêu đào tạo nghề cho học sinh phổ thông.

2. **Những yếu tố nào ảnh hưởng đến quản lý dạy học nghề phổ thông?**  
Bao gồm năng lực cán bộ quản lý, trình độ giáo viên, ý thức học tập của học viên, chính sách nhà nước, điều kiện cơ sở vật chất và sự phối hợp của các bên liên quan.

3. **Phương pháp dạy học nào hiệu quả trong dạy nghề phổ thông?**  
Phương pháp vấn đáp - đàm thoại, dạy học phát hiện và giải quyết vấn đề, dạy học hợp tác nhóm và thực hành là những phương pháp được đánh giá cao về hiệu quả.

4. **Làm thế nào để nâng cao chất lượng dạy học nghề phổ thông?**  
Cần tăng cường bồi dưỡng năng lực giáo viên, đổi mới phương pháp dạy học, cải thiện cơ sở vật chất, xây dựng kế hoạch đào tạo phù hợp và nâng cao công tác kiểm tra, đánh giá.

5. **Vai trò của Trung tâm GDNN - GDTX trong giáo dục nghề phổ thông là gì?**  
Trung tâm là nơi tổ chức đào tạo nghề phổ thông cho học sinh, góp phần phân luồng học sinh, nâng cao kỹ năng nghề nghiệp và đáp ứng nhu cầu phát triển nguồn nhân lực địa phương.

## Kết luận

- Quản lý dạy học nghề phổ thông tại Trung tâm GDNN - GDTX huyện Hòa An còn nhiều hạn chế, đặc biệt trong đổi mới phương pháp và kiểm tra đánh giá.  
- Năng lực cán bộ quản lý, giáo viên và ý thức học tập của học viên là những yếu tố chủ chốt ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý.  
- Việc áp dụng các biện pháp quản lý phù hợp sẽ góp phần nâng cao chất lượng đào tạo nghề phổ thông, đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội địa phương.  
- Cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa trung tâm với các trường phổ thông và các đơn vị liên quan để phát huy hiệu quả công tác dạy học nghề.  
- Đề xuất các giải pháp cụ thể về lập kế hoạch, bồi dưỡng giáo viên, đổi mới kiểm tra đánh giá và đầu tư cơ sở vật chất là hướng đi thiết thực trong giai đoạn tiếp theo.

**Hành động tiếp theo:** Triển khai các biện pháp đề xuất trong vòng 1-3 năm, đồng thời tiếp tục nghiên cứu mở rộng phạm vi và đối tượng để nâng cao hiệu quả quản lý dạy học nghề phổ thông.  
**Kêu gọi:** Các nhà quản lý giáo dục, giáo viên và các bên liên quan cần phối hợp chặt chẽ để thực hiện các giải pháp nhằm nâng cao chất lượng đào tạo nghề phổ thông tại địa phương.