Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh phát triển đô thị ngày càng nhanh, việc quản lý đấu thầu cung cấp dịch vụ công ích (DVCI) đô thị trở thành một vấn đề cấp thiết nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng ngân sách nhà nước và đảm bảo chất lượng dịch vụ cho người dân. Thành phố Bắc Kạn, với vị trí trung tâm vùng Đông Bắc và vai trò là trung tâm chính trị, kinh tế - xã hội của tỉnh, đang đối mặt với nhiều thách thức trong công tác quản lý đấu thầu cung cấp DVCI đô thị. Từ năm 2017 đến 2019, Ban Quản lý DVCI đô thị thành phố Bắc Kạn đã thực hiện nhiều gói thầu cung cấp dịch vụ công ích, tuy nhiên vẫn còn tồn tại những hạn chế về tổ chức bộ máy, quy trình đấu thầu và công tác kiểm tra, giám sát.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm hệ thống hóa cơ sở lý luận, phân tích thực trạng và các nhân tố ảnh hưởng đến quản lý đấu thầu cung cấp DVCI đô thị tại Bắc Kạn, từ đó đề xuất các giải pháp hoàn thiện công tác quản lý này. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào Ban Quản lý DVCI đô thị thành phố Bắc Kạn, với số liệu thu thập từ năm 2017 đến 2019 và khảo sát thực tế trong giai đoạn tháng 6 đến tháng 8 năm 2020. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả quản lý đấu thầu, góp phần phát triển bền vững dịch vụ công ích đô thị, đồng thời tạo cơ sở tham khảo cho các địa phương có điều kiện tương tự.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết quản lý nhà nước và quản lý đấu thầu, trong đó:

  • Lý thuyết quản lý nhà nước: Nhấn mạnh vai trò của nhà nước trong việc tổ chức, điều hành và giám sát hoạt động đấu thầu nhằm đảm bảo tính công bằng, minh bạch và hiệu quả kinh tế.
  • Lý thuyết quản lý đấu thầu: Đấu thầu được hiểu là quá trình lựa chọn nhà thầu dựa trên nguyên tắc cạnh tranh công khai, minh bạch, nhằm tối ưu hóa chi phí và nâng cao chất lượng dịch vụ.
  • Khái niệm dịch vụ công ích (DVCI): Là các dịch vụ phục vụ lợi ích chung của xã hội, khó có thể bù đắp chi phí theo cơ chế thị trường, do đó cần sự trợ giá và quản lý của nhà nước.
  • Nguyên tắc quản lý đấu thầu cung cấp DVCI: Bao gồm tính cạnh tranh, công bằng, minh bạch và hiệu quả kinh tế.
  • Mô hình quản lý đấu thầu cung cấp DVCI: Tập trung vào các yếu tố môi trường pháp lý, tổ chức bộ máy, năng lực cán bộ và cơ sở vật chất kỹ thuật.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp thu thập và phân tích dữ liệu thứ cấp và sơ cấp:

  • Nguồn dữ liệu thứ cấp: Bao gồm báo cáo đấu thầu, văn bản pháp luật, các quy chế, nghị định liên quan đến đấu thầu và cung cấp DVCI trên địa bàn thành phố Bắc Kạn giai đoạn 2017-2019.
  • Dữ liệu sơ cấp: Thu thập qua khảo sát 100% cán bộ chuyên môn (10 người) và 100% nhà thầu (20 đơn vị) tham gia đấu thầu tại Ban Quản lý DVCI đô thị Bắc Kạn trong tháng 6-8/2020, sử dụng bảng câu hỏi thang đo Likert 5 mức độ.
  • Phân tích dữ liệu: Áp dụng thống kê mô tả, so sánh, đối chiếu số liệu qua phần mềm Excel để đánh giá thực trạng và các nhân tố ảnh hưởng.
  • Hệ thống chỉ tiêu nghiên cứu: Bao gồm tỷ lệ gói thầu thực hiện đúng tiến độ, tuân thủ pháp luật, tỷ lệ tiết kiệm chi phí, thời gian tổ chức đấu thầu và mức độ hội nhập quốc tế qua đấu thầu qua mạng.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng tổ chức bộ máy quản lý đấu thầu: Ban Quản lý DVCI đô thị Bắc Kạn chưa có bộ phận đấu thầu chuyên trách, nhân sự chưa được bố trí hợp lý, dẫn đến hiệu quả quản lý còn hạn chế. So với các thành phố như Tuyên Quang và Hòa Bình, Bắc Kạn thiếu sự chuyên nghiệp trong tổ chức bộ máy.

  2. Tuân thủ quy trình và pháp luật đấu thầu: Tỷ lệ gói thầu tuân thủ pháp luật đạt khoảng 85%, còn tồn tại các sai sót trong hồ sơ mời thầu và quy trình đánh giá hồ sơ dự thầu. Việc công bố thông tin đấu thầu chưa đầy đủ, chưa thực hiện triệt để đấu thầu qua mạng, tỷ lệ gói thầu qua mạng chỉ đạt khoảng 40%.

  3. Hiệu quả kinh tế trong đấu thầu: Tỷ lệ tiết kiệm chi phí qua đấu thầu đạt trung bình 7-10% so với kế hoạch, cho thấy đấu thầu góp phần tiết kiệm ngân sách nhưng chưa tối ưu do còn tồn tại tình trạng kéo dài thời gian đấu thầu và thiếu minh bạch.

  4. Nhân tố ảnh hưởng đến quản lý đấu thầu: Môi trường pháp lý được đánh giá là nhân tố quan trọng nhất với giá trị trung bình 4,3 trên thang 5; tiếp theo là tổ chức bộ máy (3,9), năng lực cán bộ (3,7) và cơ sở vật chất (3,5). Các yếu tố này ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả quản lý đấu thầu cung cấp DVCI.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy công tác quản lý đấu thầu cung cấp DVCI tại Bắc Kạn còn nhiều hạn chế do thiếu bộ máy chuyên nghiệp và chưa áp dụng triệt để công nghệ thông tin trong đấu thầu qua mạng. So với kinh nghiệm tại Tuyên Quang và Hòa Bình, Bắc Kạn cần cải thiện quy trình và nâng cao năng lực cán bộ để đảm bảo tính minh bạch và hiệu quả kinh tế. Việc áp dụng đấu thầu qua mạng được xem là xu hướng tất yếu nhằm tăng cường tính cạnh tranh và giảm thiểu tiêu cực. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ tiết kiệm chi phí và tỷ lệ gói thầu qua mạng qua các năm, cùng bảng so sánh mức độ tuân thủ pháp luật giữa các địa phương.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Xây dựng bộ phận đấu thầu chuyên trách: Thành lập bộ phận đấu thầu độc lập trong Ban Quản lý DVCI đô thị Bắc Kạn, với nhân sự được đào tạo bài bản, nhằm nâng cao tính chuyên nghiệp và hiệu quả quản lý. Thời gian thực hiện trong 12 tháng, do UBND thành phố chỉ đạo.

  2. Hoàn thiện môi trường pháp lý và quy trình đấu thầu: Rà soát, cập nhật các văn bản quy phạm pháp luật liên quan, đồng thời xây dựng quy trình chuẩn hóa, đơn giản hóa thủ tục đấu thầu cung cấp DVCI. Thực hiện trong 6 tháng, phối hợp với Sở Tư pháp và các cơ quan liên quan.

  3. Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin: Triển khai đấu thầu qua mạng bắt buộc đối với tất cả các gói thầu cung cấp DVCI, nâng cao tỷ lệ gói thầu qua mạng lên trên 80% trong vòng 2 năm tới. Ban Quản lý DVCI phối hợp với Cục Quản lý đấu thầu quốc gia thực hiện.

  4. Nâng cao năng lực cán bộ quản lý đấu thầu: Tổ chức các khóa đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ đấu thầu, kỹ năng kiểm tra, giám sát và xử lý vi phạm cho cán bộ chuyên trách. Thời gian đào tạo định kỳ hàng năm, do Ban Quản lý DVCI và các đơn vị đào tạo chuyên ngành phối hợp thực hiện.

  5. Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát và xử lý vi phạm: Xây dựng kế hoạch thanh tra, kiểm tra định kỳ và đột xuất, xử lý nghiêm các vi phạm trong đấu thầu cung cấp DVCI nhằm nâng cao tính minh bạch và trách nhiệm giải trình. Thực hiện liên tục, do UBND thành phố và các cơ quan chức năng chủ trì.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý nhà nước về đấu thầu và dịch vụ công ích: Giúp nâng cao hiểu biết về quy trình, nguyên tắc và các giải pháp quản lý đấu thầu cung cấp DVCI đô thị, từ đó áp dụng hiệu quả trong thực tiễn.

  2. Ban Quản lý DVCI đô thị các địa phương: Tham khảo kinh nghiệm và bài học thực tiễn từ Bắc Kạn để cải thiện tổ chức bộ máy, quy trình đấu thầu và ứng dụng công nghệ thông tin.

  3. Nhà thầu và doanh nghiệp cung cấp dịch vụ công ích: Hiểu rõ các yêu cầu, quy định pháp luật và tiêu chuẩn đấu thầu, từ đó nâng cao năng lực cạnh tranh và tuân thủ pháp luật.

  4. Sinh viên, học viên ngành Quản lý Kinh tế, Quản lý Nhà nước: Tài liệu tham khảo bổ ích cho nghiên cứu, học tập về quản lý đấu thầu và dịch vụ công ích đô thị, giúp phát triển kiến thức chuyên môn và kỹ năng thực tiễn.

Câu hỏi thường gặp

  1. Quản lý đấu thầu cung cấp dịch vụ công ích là gì?
    Quản lý đấu thầu cung cấp DVCI là hoạt động tổ chức, giám sát và điều chỉnh quá trình lựa chọn nhà thầu cung cấp dịch vụ công ích nhằm đảm bảo tính cạnh tranh, công bằng, minh bạch và hiệu quả kinh tế. Ví dụ, tại Bắc Kạn, quản lý đấu thầu giúp tiết kiệm chi phí và nâng cao chất lượng dịch vụ.

  2. Những nguyên tắc cơ bản trong quản lý đấu thầu cung cấp DVCI?
    Bao gồm nguyên tắc cạnh tranh, công bằng, minh bạch và hiệu quả kinh tế. Các nguyên tắc này giúp đảm bảo mọi nhà thầu đủ điều kiện đều có cơ hội tham gia và lựa chọn được nhà thầu phù hợp nhất.

  3. Tại sao cần áp dụng đấu thầu qua mạng trong cung cấp DVCI?
    Đấu thầu qua mạng tăng cường tính minh bạch, giảm thiểu tiêu cực và rút ngắn thời gian tổ chức đấu thầu. Tại Bắc Kạn, tỷ lệ gói thầu qua mạng còn thấp, việc nâng cao tỷ lệ này sẽ giúp cải thiện hiệu quả quản lý.

  4. Những yếu tố nào ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý đấu thầu cung cấp DVCI?
    Bao gồm môi trường pháp lý, tổ chức bộ máy quản lý, năng lực và đạo đức cán bộ, cũng như cơ sở vật chất kỹ thuật. Môi trường pháp lý được đánh giá là quan trọng nhất.

  5. Làm thế nào để nâng cao năng lực cán bộ quản lý đấu thầu?
    Thông qua đào tạo chuyên sâu, bồi dưỡng nghiệp vụ, cập nhật kiến thức pháp luật và kỹ năng kiểm tra, giám sát. Việc này giúp cán bộ thực thi pháp luật chính xác và hiệu quả hơn.

Kết luận

  • Nghiên cứu đã hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý đấu thầu cung cấp dịch vụ công ích đô thị, tập trung vào thành phố Bắc Kạn.
  • Thực trạng quản lý đấu thầu tại Bắc Kạn còn nhiều hạn chế về tổ chức bộ máy, quy trình và ứng dụng công nghệ thông tin.
  • Các nhân tố ảnh hưởng chính gồm môi trường pháp lý, tổ chức bộ máy, năng lực cán bộ và cơ sở vật chất.
  • Đề xuất các giải pháp trọng tâm như xây dựng bộ phận đấu thầu chuyên trách, hoàn thiện pháp luật, đẩy mạnh đấu thầu qua mạng và nâng cao năng lực cán bộ.
  • Tiếp tục triển khai nghiên cứu và áp dụng các giải pháp trong vòng 1-3 năm tới nhằm nâng cao hiệu quả quản lý đấu thầu cung cấp DVCI đô thị tại Bắc Kạn.

Hành động tiếp theo: Các cơ quan quản lý và Ban Quản lý DVCI đô thị Bắc Kạn cần phối hợp triển khai các giải pháp đề xuất, đồng thời tăng cường giám sát, đánh giá để đảm bảo hiệu quả và minh bạch trong công tác đấu thầu.