Tổng quan nghiên cứu

Xây dựng nông thôn mới (NTM) là một trong những nhiệm vụ trọng tâm của sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, nhằm cải thiện đời sống vật chất và tinh thần của người dân nông thôn. Tại huyện Mỹ Hào, tỉnh Hưng Yên, chương trình xây dựng NTM đã được triển khai từ năm 2010 với nhiều kết quả tích cực. Huyện có diện tích 7.910,96 ha, dân số trên 110.000 người, trong đó tỷ lệ dân cư nông thôn chiếm khoảng 12,7%. Tốc độ tăng trưởng kinh tế bình quân giai đoạn 2010-2015 đạt 17,68%, với cơ cấu kinh tế chuyển dịch theo hướng công nghiệp và dịch vụ chiếm 67,3%, nông nghiệp chiếm 4,1%. Thu nhập bình quân đầu người đạt 56 triệu đồng/năm, giá trị sản xuất nông nghiệp tăng bình quân 2,28%/năm, năng suất lúa bình quân đạt 12,4 tấn/ha.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm đánh giá thực trạng quản lý nhà nước trong xây dựng NTM tại huyện Mỹ Hào, xác định những thành tựu và hạn chế, từ đó đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả thực hiện chương trình giai đoạn 2016-2020. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào giai đoạn từ 2010 đến nay, với trọng tâm là các chính sách, tổ chức bộ máy quản lý, huy động nguồn lực và sự tham gia của cộng đồng dân cư.

Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cung cấp cơ sở khoa học cho công tác quản lý nhà nước về xây dựng NTM, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội bền vững, nâng cao đời sống người dân và giảm khoảng cách phát triển giữa nông thôn và thành thị.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết quản lý nhà nước và phát triển nông thôn mới. Trước hết, lý thuyết quản lý nhà nước được hiểu là hoạt động thực hiện quyền lực nhà nước nhằm điều chỉnh các quan hệ xã hội và hành vi của công dân, đảm bảo phát triển ổn định và bền vững. Lý thuyết này nhấn mạnh vai trò của bộ máy nhà nước trong tổ chức, điều hành và giám sát quá trình xây dựng NTM.

Thứ hai, mô hình phát triển nông thôn mới được xây dựng dựa trên các tiêu chí quốc gia về NTM, bao gồm 19 tiêu chí về quy hoạch, hạ tầng, sản xuất, văn hóa, môi trường và an ninh trật tự. Mô hình này đề cao sự phối hợp giữa Nhà nước và nhân dân, lấy phát huy nội lực cộng đồng làm trọng tâm, đồng thời gắn kết phát triển nông nghiệp với công nghiệp, dịch vụ và đô thị hóa.

Các khái niệm chính bao gồm: quản lý nhà nước, nông thôn, nông thôn mới, bộ tiêu chí quốc gia về NTM, và vai trò của cộng đồng dân cư trong xây dựng NTM.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp luận chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam về phát triển nông nghiệp, nông thôn. Phương pháp nghiên cứu bao gồm:

  • Phương pháp logic - lịch sử: phân tích quá trình phát triển và quản lý xây dựng NTM.
  • Phân tích - tổng hợp: đánh giá các số liệu, chính sách và thực tiễn triển khai.
  • So sánh: đối chiếu kinh nghiệm quản lý nhà nước về xây dựng NTM của huyện Mỹ Hào với các địa phương khác như Hải Hậu, Đan Phượng, Phước Long.
  • Khảo sát thực tiễn: thu thập số liệu về kinh tế - xã hội, tổ chức bộ máy, nguồn lực và kết quả xây dựng NTM tại huyện Mỹ Hào.

Nguồn dữ liệu chính gồm số liệu thống kê của huyện Mỹ Hào giai đoạn 2010-2015, báo cáo của Ban chỉ đạo xây dựng NTM tỉnh Hưng Yên, các văn bản pháp luật liên quan như Quyết định số 491/QĐ-TTg (2009) về bộ tiêu chí quốc gia xây dựng NTM, và các tài liệu nghiên cứu chuyên ngành về quản lý công và phát triển nông thôn.

Cỡ mẫu khảo sát bao gồm 12 xã và 1 thị trấn thuộc huyện Mỹ Hào, với sự tham gia của cán bộ quản lý, công chức cấp xã và đại diện người dân. Phân tích dữ liệu sử dụng phương pháp thống kê mô tả, so sánh tỷ lệ hoàn thành các tiêu chí NTM, và đánh giá hiệu quả quản lý nhà nước.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tốc độ phát triển kinh tế nhanh và chuyển dịch cơ cấu kinh tế tích cực: Giai đoạn 2010-2015, tốc độ tăng trưởng kinh tế bình quân đạt 17,68%, trong đó công nghiệp và dịch vụ chiếm 67,3%, nông nghiệp chỉ chiếm 4,1%. Giá trị sản xuất công nghiệp tăng bình quân 16,5%/năm, thương mại dịch vụ tăng 23,42%/năm. Thu nhập bình quân đầu người đạt 56 triệu đồng/năm, tăng đáng kể so với giai đoạn trước.

  2. Hoàn thành nhiều tiêu chí xây dựng NTM: Toàn huyện đạt 204/228 tiêu chí, bình quân mỗi xã đạt 17 tiêu chí, trong đó 5 xã đạt 19 tiêu chí. Tỷ lệ cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất đạt 93,5%, công tác dồn điền đổi thửa hoàn thành 100% các xã. Hạ tầng giao thông, trường học, y tế được đầu tư nâng cấp, tỷ lệ phòng học kiên cố đạt trên 79%.

  3. Tổ chức bộ máy quản lý nhà nước hiệu quả: Ban chỉ đạo xây dựng NTM cấp huyện do Chủ tịch UBND làm trưởng ban, các phòng ban và đoàn thể tham gia tích cực. Các tổ chức kiểm tra, thẩm định được thành lập để giám sát tiến độ và chất lượng thực hiện. Công tác tuyên truyền, vận động nhân dân được chú trọng, phát huy vai trò chủ thể của cộng đồng.

  4. Nguồn lực huy động đa dạng và hiệu quả: Ngoài ngân sách nhà nước, huyện huy động nguồn lực từ nhân dân, doanh nghiệp và các tổ chức tín dụng. Việc vận động nhân dân hiến đất, đóng góp ngày công và vật liệu xây dựng đã góp phần giảm chi phí và đẩy nhanh tiến độ các công trình.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy huyện Mỹ Hào đã đạt được nhiều thành tựu quan trọng trong xây dựng NTM, góp phần nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của người dân. Tốc độ tăng trưởng kinh tế cao và chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng công nghiệp hóa, dịch vụ hóa là điểm mạnh nổi bật, phù hợp với xu hướng phát triển chung của tỉnh Hưng Yên.

So sánh với các địa phương như Hải Hậu (Nam Định) và Đan Phượng (Hà Nội), Mỹ Hào có điểm tương đồng về việc phát huy vai trò của hệ thống chính trị và sự tham gia tích cực của nhân dân. Tuy nhiên, huyện còn gặp khó khăn về trình độ chuyên môn của cán bộ cấp xã, nhận thức của một bộ phận dân cư còn bảo thủ, và một số tiêu chí như trường học, y tế, môi trường chưa đạt mức cao nhất.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ thể hiện tỷ lệ hoàn thành các tiêu chí NTM theo từng xã, bảng so sánh tốc độ tăng trưởng các ngành kinh tế, và biểu đồ cơ cấu nguồn lực đầu tư xây dựng NTM. Những hạn chế này phản ánh thực trạng chung của nhiều địa phương trong quá trình chuyển đổi và phát triển nông thôn mới, đòi hỏi sự quan tâm, đầu tư và đổi mới phương pháp quản lý.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường đào tạo, bồi dưỡng cán bộ quản lý cấp xã: Nâng cao trình độ chuyên môn, kỹ năng quản lý và năng lực tổ chức thực hiện thông qua các khóa tập huấn định kỳ, nhằm đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của chương trình xây dựng NTM. Chủ thể thực hiện: UBND huyện phối hợp với các cơ sở đào tạo; thời gian: 2016-2018.

  2. Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, vận động nhân dân: Sử dụng đa dạng hình thức truyền thông để nâng cao nhận thức, thay đổi tư duy bảo thủ, phát huy vai trò chủ thể của người dân trong xây dựng NTM. Chủ thể: Ban chỉ đạo xây dựng NTM huyện, Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể; thời gian: liên tục trong giai đoạn 2016-2020.

  3. Hoàn thiện quy hoạch và nâng cấp hạ tầng: Tập trung đầu tư xây dựng, nâng cấp hệ thống giao thông, trường học, y tế, thủy lợi và môi trường theo tiêu chí quốc gia, đảm bảo tính bền vững và đồng bộ. Chủ thể: UBND huyện, các phòng ban chuyên môn; thời gian: 2016-2020.

  4. Huy động và quản lý hiệu quả các nguồn lực: Tăng cường phối hợp giữa ngân sách nhà nước, doanh nghiệp và cộng đồng dân cư trong huy động vốn, vật liệu và nhân lực. Áp dụng cơ chế minh bạch, công khai trong quản lý và sử dụng nguồn lực. Chủ thể: Ban chỉ đạo xây dựng NTM huyện, các xã; thời gian: 2016-2020.

  5. Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát và đánh giá: Thiết lập hệ thống kiểm tra định kỳ, đánh giá kết quả thực hiện các tiêu chí NTM, kịp thời phát hiện và xử lý các tồn tại, hạn chế. Chủ thể: Ban chỉ đạo xây dựng NTM huyện, các tổ chức kiểm tra; thời gian: hàng năm.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý nhà nước các cấp: Đặc biệt là cán bộ cấp huyện, xã phụ trách lĩnh vực nông nghiệp, xây dựng NTM, nhằm nâng cao năng lực quản lý, tổ chức thực hiện và giám sát chương trình.

  2. Nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành quản lý công, phát triển nông thôn: Luận văn cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn phong phú, giúp hiểu rõ về quản lý nhà nước trong xây dựng NTM tại địa phương.

  3. Các tổ chức chính trị - xã hội và cộng đồng dân cư: Giúp nhận thức rõ vai trò, trách nhiệm và cách thức tham gia hiệu quả vào quá trình xây dựng NTM, từ đó phát huy sức mạnh tổng hợp của toàn xã hội.

  4. Các nhà hoạch định chính sách và lãnh đạo địa phương: Cung cấp thông tin, số liệu và kinh nghiệm thực tiễn để xây dựng, điều chỉnh chính sách phù hợp với điều kiện thực tế, nâng cao hiệu quả chương trình xây dựng NTM.

Câu hỏi thường gặp

  1. Xây dựng nông thôn mới là gì và tại sao quan trọng?
    Xây dựng NTM là quá trình cải thiện toàn diện đời sống vật chất, tinh thần và hạ tầng kinh tế - xã hội ở nông thôn theo bộ tiêu chí quốc gia. Đây là nhiệm vụ quan trọng để thu hẹp khoảng cách phát triển giữa nông thôn và thành thị, góp phần phát triển bền vững đất nước.

  2. Vai trò của quản lý nhà nước trong xây dựng NTM như thế nào?
    Quản lý nhà nước đảm nhận vai trò tổ chức, điều hành, ban hành chính sách, huy động nguồn lực và giám sát thực hiện chương trình xây dựng NTM, tạo hành lang pháp lý và môi trường thuận lợi cho sự phát triển nông thôn.

  3. Những khó khăn chính trong xây dựng NTM tại huyện Mỹ Hào là gì?
    Khó khăn gồm trình độ cán bộ cấp xã còn hạn chế, nhận thức của một bộ phận dân cư chưa đồng thuận, một số tiêu chí như trường học, y tế chưa đạt chuẩn cao, và việc huy động nguồn lực còn gặp nhiều thách thức.

  4. Làm thế nào để huy động hiệu quả nguồn lực cho xây dựng NTM?
    Cần phối hợp chặt chẽ giữa ngân sách nhà nước, doanh nghiệp và cộng đồng dân cư; minh bạch trong quản lý tài chính; vận động nhân dân đóng góp ngày công, đất đai và vật liệu; đồng thời áp dụng các cơ chế khuyến khích phù hợp.

  5. Kinh nghiệm thành công từ các địa phương khác có thể áp dụng cho Mỹ Hào?
    Các địa phương như Hải Hậu, Đan Phượng và Phước Long đã thành công nhờ phát huy vai trò hệ thống chính trị, huy động sự tham gia tích cực của nhân dân, xây dựng quy hoạch sát thực tế, và tập trung giải quyết các tiêu chí dễ trước, khó sau.

Kết luận

  • Huyện Mỹ Hào đã đạt được nhiều thành tựu quan trọng trong xây dựng nông thôn mới, với tốc độ tăng trưởng kinh tế bình quân 17,68% giai đoạn 2010-2015 và bình quân mỗi xã đạt 17 tiêu chí NTM.
  • Quản lý nhà nước về xây dựng NTM được tổ chức chặt chẽ, phát huy vai trò của cả hệ thống chính trị và cộng đồng dân cư.
  • Một số hạn chế như trình độ cán bộ, nhận thức người dân và một số tiêu chí chưa đạt chuẩn cần được khắc phục.
  • Đề xuất các giải pháp trọng tâm gồm nâng cao năng lực cán bộ, đẩy mạnh tuyên truyền, hoàn thiện hạ tầng, huy động nguồn lực và tăng cường kiểm tra, giám sát.
  • Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn để tiếp tục triển khai hiệu quả chương trình xây dựng NTM giai đoạn 2016-2020 tại huyện Mỹ Hào và các địa phương tương tự.

Hành động tiếp theo: Các cấp chính quyền và tổ chức liên quan cần triển khai ngay các giải pháp đề xuất, đồng thời tổ chức đánh giá định kỳ để điều chỉnh phù hợp, nhằm đảm bảo mục tiêu phát triển nông thôn bền vững và nâng cao đời sống nhân dân.