Nghiên cứu đặc điểm cấu trúc và tái sinh tự nhiên của loài Dẻ tùng sọc trắng hẹp Amentotaxus argotaenia tại huyện Mộc Châu, tỉnh Sơn La

• Tác giả: Nguyễn Văn Hùng
• Người hướng dẫn: GS.TS Võ Đại Hải
• Trường học: Trường Đại học Lâm nghiệp
• Chuyên ngành: Lâm nghiệp
• Đề tài: Nghiên cứu đặc điểm cấu trúc và tái sinh tự nhiên của loài Dẻ tùng sọc trắng hẹp (Amentotaxus Argotaenia (Hance) Pilger) tại huyện Mộc Châu, tỉnh Sơn La
• Loại tài liệu: luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2015
• Địa điểm: Sơn La

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM ƠN
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU
• 1.1. Trên thế giới
• 1.2. Phân loài, tên gọi, đặc điểm hình thái, sinh thái và phân bố của loài Dẻ tùng sọc trắng hẹp
• 1.3. Nghiên cứu về cấu trúc rừng
• 1.4. Nghiên cứu về tái sinh rừng
• 1.5. Phân loại, tên gọi, mô tả hình thái, sinh thái và phân bố, vật hậu loài Dẻ tùng sọc trắng hẹp
• 1.6. Nghiên cứu về cấu trúc rừng
• 1.7. Nghiên cứu về sinh thái rừng
• 1.8. Nhận xét và đánh giá chung
• 2. CHƯƠNG 2: MỤC TIÊU, ĐỐI TƯỢNG, PHẠM VI, NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. Mục tiêu nghiên cứu
• 2.2. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
• 2.3. Đối tượng nghiên cứu
• 2.4. Phạm vi nghiên cứu
• 2.5. Nội dung nghiên cứu
• 2.6. Phương pháp nghiên cứu
• 2.7. Cách tiếp cận của đề tài
• 2.8. Phương pháp nghiên cứu cụ thể
• 3. CHƯƠNG 3: ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN, KINH TẾ - XÃ HỘI KHU VỰC NGHIÊ CỨU
• 3.1. Điều kiện tự nhiên
• 3.2. Vị trí địa lý
• 3.3. Đặc điểm địa hình, phân vùng tự nhiên, thổ nhưỡng, khí hậu, thủy văn
• 3.4. Sông suối – Thủy văn
• 3.5. Tài nguyên rừng
• 3.6. Điều kiện kinh tế - xã hội
• 3.7. Dân số, dân tộc và lao động
• 3.8. Kinh tế, văn hóa, xã hội
• 3.9. Nhận xét và đánh giá chung
• 3.10. Những khó khăn
• 4. CHƯƠNG 4: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN
• 4.1. Đặc điểm phân bố của loài Dẻ tùng sọc trắng hẹp tại huyện Mộc châu, tỉnh Sơn La
• 4.2. Vùng phân bố tự nhiên của loài Dẻ tùng sọc trắng hẹp
• 4.3. Đặc điểm sinh thái nơi có loài Dẻ tùng sọc trắng hẹp phân bố tại huyện Mộc châu, tỉnh Sơn La
• 4.4. Một số đặc điểm cấu trúc tầng cây cao rừng tự nhiên có loài Dẻ tùng sọc trắng hẹp phân bố tại huyện Mộc châu, tỉnh Sơn La
• 4.5. Cấu trúc tổ thành và mật độ rừng tự nhiên có Dẻ tùng sọc trắng hẹp phân bố
• 4.6. Cấu trúc tầng thứ và độ tàn che rừng tự nhiên có Dẻ tùng sọc trắng hẹp phân bố
• 4.7. Phân bố thực nghiệm N/D1. Mối quan hệ giữa cây Dẻ tùng sọc trắng hẹp với các loài cây ưu thế trong quần thể
• 4.8. Đặc điểm tái sinh tự nhiên của cây Dẻ tùng sọc trắng hẹp tại huyện Mộc châu, tỉnh Sơn La
• 4.9. Tổ thành loài cây tái sinh
• 4.10. Mật độ cây tái sinh
• 4.11. Phân bố số cây tái sinh theo chiều cao
• 4.12. Chất lượng cây tái sinh và nguồn gốc cây tái sinh
• 4.13. Đề xuất định hướng một số giải pháp kỹ thuật lâm sinh nhằm bảo tồn và phát triển cây Dẻ tùng sọc trắng hẹp tại huyện Mộc châu, tỉnh Sơn La
• KẾT LUẬN, TỒN TẠI VÀ KHUYẾN NGHỊ
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC

I. Tổng Quan Nghiên Cứu Dẻ Tùng Sọc Trắng Hẹp Tại Mộc Châu

Khu vực Tây Bắc Việt Nam, đặc biệt là Mộc Châu, Sơn La, sở hữu hệ sinh thái phong phú với nhiều loài thực vật quý hiếm. Trong đó, Dẻ tùng sọc trắng hẹp (Amentotaxus Argotaenia) là loài cây bản địa có giá trị khoa học và kinh tế cao, đang đối mặt với nguy cơ tuyệt chủng. Nghiên cứu về loài cây này là vô cùng quan trọng để đề xuất các giải pháp bảo tồn hiệu quả. Theo IUCN (2011), Dẻ tùng sọc trắng hẹp được xếp vào danh sách các loài bị đe dọa ở mức VU (sẽ nguy cấp) và Sách Đỏ Việt Nam xếp ở mức độ Hiếm. Việc nghiên cứu đặc điểm cấu trúc và tái sinh của loài sẽ giúp đề xuất các giải pháp bảo tồn nguồn gen và phát triển loài cây một cách bền vững.

1.1. Phân Loại Học và Tên Gọi Dẻ Tùng Sọc Trắng Hẹp

Dẻ tùng sọc trắng hẹp (Amentotaxus Argotaenia) thuộc họ Thông đỏ (Taxaceae). Có 5 loài thuộc chi Amentotaxus. Tên gọi khác của cây là Sam bông, Sam bông sọc trắng hẹp (Việt Nam) và Sui hua shan (Trung Quốc). Việc phân loại chính xác là bước đầu tiên để nghiên cứu và bảo tồn loài cây quý hiếm này. Ở Trung Quốc, cây được sử dụng làm cây cảnh Bonsai.

1.2. Phân Bố và Đặc Điểm Sinh Thái Dẻ Tùng Sọc Trắng Hẹp

Dẻ tùng sọc trắng hẹp phân bố ở Việt Nam, Lào và phía Nam Trung Quốc. Tại Việt Nam, cây thường mọc ở đỉnh núi cao, trong rừng á nhiệt đới thường xanh, trên đất núi đá vôi, ở độ cao trên 1.000 m. Cây thường xanh quanh năm. Tại Trung Quốc, cây mọc ở vùng núi đá vôi, khe núi, bờ suối mát mẻ, độ cao 300-1100 m so với mực nước biển.

II. Thách Thức Bảo Tồn Dẻ Tùng Sọc Trắng Hẹp ở Mộc Châu

Quần thể Dẻ tùng sọc trắng hẹp đang suy giảm do nhiều nguyên nhân, bao gồm khai thác gỗ, phá rừng làm nương rẫy và tái sinh kém. Mộc Châu, Sơn La, là một trong những khu vực phân bố quan trọng của loài cây này, nhưng môi trường sống đang bị đe dọa. Cần có những nghiên cứu chi tiết về đặc điểm sinh học, sinh thái, cấu trúc, tái sinh và phân bố của Dẻ tùng sọc trắng hẹp để đưa ra các biện pháp bảo tồn phù hợp. Nguyên nhân gây suy thoái của các quần thể Dẻ tùng sọc trắng hẹp chính là do loài này có phân bố hẹp, thường mọc theo đám, số lượng cá thể ít do tái sinh kém, cùng với nạn phá rừng, khai phá nương rẫy đã làm mất môi trường sống của chúng khiến số lượng cá thể ngày càng suy giảm.

2.1. Các Yếu Tố Gây Nguy Cơ Tuyệt Chủng cho Dẻ Tùng Sọc Trắng Hẹp

Khai thác gỗ trái phép, mở rộng diện tích đất nông nghiệp và tái sinh tự nhiên kém là những yếu tố chính đe dọa sự tồn tại của Dẻ tùng sọc trắng hẹp. Ngoài ra, đặc điểm phân bố hẹp và số lượng cá thể ít cũng làm tăng nguy cơ tuyệt chủng. Hiện tại, còn thiếu các thông tin về đặc điểm lâm học của loài cây Dẻ tùng sọc trắng hẹp như: chưa có nghiên cứu cụ thể về đặc điểm sinh học, sinh thái, cấu trúc, tái sinh, phân bố, vật hậu,. nên các thông tin về loài cây này còn hạn chế.

2.2. Tình Trạng Nghiên Cứu Hiện Tại và Nhu Cầu Thông Tin

Thông tin về đặc điểm lâm học của Dẻ tùng sọc trắng hẹp còn hạn chế. Cần có những nghiên cứu chi tiết về đặc điểm sinh học, sinh thái, cấu trúc, tái sinh, phân bố và vật hậu của loài cây này để có cơ sở khoa học cho công tác bảo tồn. Do thiếu thông tin về loài nên nghiên cứu đặc điểm cấu trúc và tái sinh sẽ đề xuất được định hướng một số giải pháp lâm sinh phù hợp góp phần vào công tác bảo tồn nguồn gen và phát triển loài cây Dẻ tùng sọc trắng hẹp một cách bền vững.

III. Nghiên Cứu Cấu Trúc Rừng và Tái Sinh Tự Nhiên Dẻ Tùng tại Mộc Châu

Nghiên cứu cấu trúc rừng giúp hiểu rõ các mối quan hệ sinh thái trong quần xã, từ đó đề xuất các biện pháp kỹ thuật phù hợp. Việc đánh giá khả năng tái sinh tự nhiên của Dẻ tùng sọc trắng hẹp là yếu tố quan trọng để xác định tiềm năng phục hồi và phát triển của loài. Các nghiên cứu về cấu trúc sinh thái của rừng mưa nhiệt đới đã được Richard P. Các nghiên cứu này thường nêu lên quan điểm, khái niệm và mô tả định tính về tổ thành, dạng sống và tầng phiến của rừng. N đã nghiên cứu các vấn đề về cơ sở sinh thái học nói chung và về cơ sở sinh thái học trong kinh doanh rừng mưa nói riêng, trong đó đã đi sâu nghiên cứu các nhân tố cấu trúc rừng, các kiểu xử lý về mặt lâm sinh áp dụng cho rừng mưa tự nhiên.

3.1. Phương Pháp Nghiên Cứu Cấu Trúc Rừng Dẻ Tùng Sọc Trắng Hẹp

Nghiên cứu cấu trúc rừng bao gồm phân tích thành phần loài, mật độ, độ tàn che, chiều cao và đường kính cây. Phương pháp biểu đồ mặt cắt đứng của rừng do David và P.W Risa (1933 - 1934) đề xướng và sử dụng lần đầu tiên ở Guyan đến nay vẫn là phương pháp có hiệu quả để nghiên cứu cấu trúc tầng của rừng. Các thông số này cho phép đánh giá hiện trạng và xu hướng phát triển của quần thể Dẻ tùng sọc trắng hẹp.

3.2. Đánh Giá Khả Năng Tái Sinh Tự Nhiên Của Dẻ Tùng

Đánh giá khả năng tái sinh tự nhiên dựa trên mật độ cây con, tỷ lệ sống sót và tốc độ tăng trưởng. Xác định các yếu tố ảnh hưởng đến quá trình tái sinh, như ánh sáng, độ ẩm và sự cạnh tranh từ các loài khác. Các nghiên cứu định lượng cấu trúc rừng còn phát triển mạnh mẽ khi các hàm toán học được đưa vào sử dụng để mô phỏng các quy luật kết cấu lâm phần. (1971) đã biểu diễn mối quan hệ giữa chiều cao và đường kính bằng các hàm hồi quy, phân bố đường kính ngang ngực, đường kính tán bằng các dạng phân bố xác xuất, Balley (1973) sử dụng hàm Weibull để mô hình hoá cấu trúc đường kính thân cây loài Thông.

IV. Kết Quả Nghiên Cứu Phân Bố và Sinh Thái Dẻ Tùng tại Mộc Châu

Nghiên cứu xác định phạm vi phân bố của Dẻ tùng sọc trắng hẹp tại huyện Mộc Châu, tỉnh Sơn La. Mô tả đặc điểm sinh thái của các khu vực phân bố, bao gồm khí hậu, đất đai và các loài thực vật đi kèm. Đặc điểm khu vực phân bố của loài Dẻ tùng sọc trắng hẹp tại huyện Mộc Châu, tỉnh Sơn La.

4.1. Xác Định Vùng Phân Bố Tự Nhiên Dẻ Tùng Sọc Trắng Hẹp

Vùng phân bố tự nhiên của loài Dẻ tùng sọc trắng hẹp.

4.2. Phân Tích Đặc Điểm Sinh Thái Khu Vực Dẻ Tùng Sọc Trắng Hẹp

Đặc điểm sinh thái nơi có loài Dẻ tùng sọc trắng hẹp phân bố tại huyện Mộc Châu, tỉnh Sơn La.

V. Đề Xuất Giải Pháp Bảo Tồn và Phát Triển Dẻ Tùng Mộc Châu

Dựa trên kết quả nghiên cứu, đề xuất các giải pháp kỹ thuật lâm sinh phù hợp để bảo tồn và phát triển Dẻ tùng sọc trắng hẹp tại huyện Mộc Châu, tỉnh Sơn La. Các giải pháp có thể bao gồm bảo vệ rừng, phục hồi rừng, nhân giống và trồng mới. Nguyên nhân gây suy thoái của các quần thể Dẻ tùng sọc trắng hẹp chính là do loài này có phân bố hẹp, thường mọc theo đám, số lượng cá thể ít do tái sinh kém, cùng với nạn phá rừng, khai phá nương rẫy đã làm mất môi trường sống của chúng khiến số lượng cá thể ngày càng suy giảm.

5.1. Giải Pháp Kỹ Thuật Lâm Sinh Bảo Tồn Dẻ Tùng

Đề xuất định hướng một số giải pháp kỹ thuật lâm sinh nhằm bảo tồn và phát triển cây Dẻ tùng sọc trắng hẹp tại huyện Mộc Châu, tỉnh Sơn La.

5.2. Giải Pháp Về Quản Lý và Chính Sách Bảo Tồn Dẻ Tùng

Bao gồm các giải pháp về quản lý rừng bền vững, nâng cao nhận thức cộng đồng và xây dựng chính sách hỗ trợ bảo tồn. Điều này bao gồm thành lập các khu bảo tồn, tăng cường kiểm soát khai thác gỗ và thúc đẩy du lịch sinh thái.

VI. Kết Luận và Khuyến Nghị Nghiên Cứu Dẻ Tùng Tương Lai

Tóm tắt các kết quả nghiên cứu chính và đưa ra những khuyến nghị cho các nghiên cứu tiếp theo. Đề xuất các hướng nghiên cứu về di truyền, sinh lý và tác động của biến đổi khí hậu đối với Dẻ tùng sọc trắng hẹp.

6.1. Tóm Tắt Kết Quả Nghiên Cứu và Tồn Tại Cần Giải Quyết

Nêu bật những kết quả quan trọng và những hạn chế cần khắc phục trong các nghiên cứu tiếp theo. Luận văn “Nghiên cứu đặc điểm cấ u trúc và tái sinh tự nhiên của loài Dẻ tùng sọc trắng hẹp (Amentotaxus Argotaenia (Hance) Pilger) tại huyện Mộc Châu, tỉnh Sơn La” được thực hiện theo chương trình đào tạo Cao học Lâm nghiệp khoá 21, khóa 2013 - 2015 tại Trường Đại học Lâm nghiệp.

6.2. Hướng Nghiên Cứu Mở Rộng và Ứng Dụng Thực Tiễn Dẻ Tùng

Đề xuất các hướng nghiên cứu mới về di truyền, sinh lý và ứng dụng của Dẻ tùng sọc trắng hẹp trong y học và công nghiệp. Ngoài ra, cần có các nghiên cứu về tác động của biến đổi khí hậu và các biện pháp thích ứng.

Tổng quan nghiên cứu

Khu vực Tây Bắc Việt Nam, đặc biệt huyện Mộc Châu, tỉnh Sơn La, nổi bật với hệ sinh thái đa dạng và phong phú, trong đó có loài cây Dẻ tùng sọc trắng hẹp (Amentotaxus argotaenia (Hance) Pilger). Loài cây này phân bố chủ yếu ở các đai cao trên 1.000 m so với mực nước biển, trong các khu rừng á nhiệt đới thường xanh trên đất núi đá vôi. Theo danh lục đỏ thế giới IUCN (2011), Dẻ tùng sọc trắng hẹp được xếp vào nhóm loài dễ bị tổn thương (VU), còn Sách Đỏ Việt Nam xếp loài này ở mức độ hiếm. Tại huyện Mộc Châu, loài cây này đang chịu áp lực suy giảm do tái sinh kém, khai thác gỗ và mất môi trường sống do phá rừng, khai phá nương rẫy.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm xác định đặc điểm cấu trúc và tái sinh tự nhiên của Dẻ tùng sọc trắng hẹp tại huyện Mộc Châu, từ đó đề xuất các giải pháp kỹ thuật lâm sinh phù hợp để bảo tồn và phát triển loài cây này. Nghiên cứu tập trung vào các quần xã thực vật rừng có Dẻ tùng sọc trắng hẹp phân bố tại hai xã Tân Lập và Chiềng Sơn, trong khoảng thời gian từ 2013 đến 2015. Ý nghĩa của nghiên cứu thể hiện qua việc bổ sung dữ liệu khoa học về đặc điểm sinh thái, cấu trúc rừng và tái sinh tự nhiên của loài, góp phần bảo tồn nguồn gen quý hiếm và phát triển bền vững tài nguyên rừng địa phương.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình về cấu trúc rừng và tái sinh rừng tự nhiên. Cấu trúc rừng được hiểu là biểu hiện bên ngoài của mối quan hệ sinh thái giữa các loài cây và môi trường sống, bao gồm tổ thành loài, tầng thứ, mật độ và độ tàn che. Các khái niệm chính gồm:

• Tổ thành loài cây: Đánh giá dựa trên trị số quan trọng (IV%) của từng loài trong quần thể, xác định loài ưu thế khi IV ≥ 5%.
• Cấu trúc tầng thứ: Phân chia rừng thành các tầng cây cao theo chiều cao, gồm tầng vượt tán, tầng tán chính và tầng dưới tán.
• Tái sinh tự nhiên: Quá trình xuất hiện và phát triển của cây con dưới tán rừng, được đánh giá qua mật độ, tổ thành loài, phân bố chiều cao và chất lượng cây tái sinh.
• Mối quan hệ sinh thái giữa các loài: Định lượng bằng hệ số tương quan và kiểm định chi bình phương để xác định mức độ hỗ trợ hoặc bài xích giữa các loài.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp điều tra thực địa kết hợp phân tích định lượng. Cỡ mẫu gồm 9 ô tiêu chuẩn (OTC) với diện tích mỗi ô 2.500 m², bố trí tại 3 đai cao (khoảng 1.600 m) ở hai xã Tân Lập và Chiềng Sơn. Trong mỗi OTC, 30 ô dạng bản (ODB) diện tích 4 m² được thiết lập để điều tra cây tái sinh.

Phương pháp chọn mẫu theo tuyến điều tra, xác định vị trí bằng GPS, thu thập số liệu về chiều cao, đường kính thân cây, đường kính tán, độ tàn che, mật độ cây và các chỉ tiêu sinh trưởng khác. Đất được khảo sát qua phẫu diện rộng 0,8 m x 1,6-2 m, lấy mẫu phân tích các chỉ tiêu lý hóa như hàm lượng mùn, đạm, pH, cation trao đổi.

Phân tích số liệu sử dụng phần mềm IBM SPSS Statistic 20.0 và Microsoft Excel 2007. Các mô hình toán học như hàm Weibull, hàm khoảng cách được áp dụng để mô hình hóa phân bố cây theo đường kính và chiều cao. Mối quan hệ giữa các loài được đánh giá bằng hệ số tương quan và kiểm định chi bình phương với mức ý nghĩa 0,05.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Phân bố và đặc điểm sinh thái của Dẻ tùng sọc trắng hẹp: Loài cây phân bố rải rác tại các đai cao trên 1.000 m, chủ yếu trong rừng á nhiệt đới thường xanh trên đất đá vôi. Độ cao trung bình nơi phân bố là khoảng 1.600 m, với điều kiện khí hậu mát mẻ, lượng mưa trung bình trên 1.200 mm/năm và độ ẩm không khí trung bình 85%.

2. Cấu trúc tầng cây cao: Rừng có Dẻ tùng sọc trắng hẹp phân bố gồm ba tầng chính: tầng vượt tán (chiếm khoảng 10-15% số cây), tầng tán chính (chiếm 60-70%) và tầng dưới tán (chiếm 15-25%). Mật độ cây Dẻ tùng sọc trắng hẹp trung bình đạt khoảng 450 cây/ha, chiếm 7-9% tổng số cây trong quần thể. Đường kính thân cây trung bình là 15-25 cm, chiều cao trung bình 8-12 m.

3. Tái sinh tự nhiên: Mật độ cây tái sinh Dẻ tùng sọc trắng hẹp đạt khoảng 4.500 cây/ha, trong đó 93,2% cây tái sinh có chiều cao dưới 0,5 m, chỉ 6,8% cây tái sinh có chiều cao trên 0,5 m. Chất lượng cây tái sinh chủ yếu ở mức trung bình và kém, với tỷ lệ cây tốt chỉ chiếm khoảng 15%. Nguồn gốc tái sinh chủ yếu từ chồi (chiếm 60%) và hạt (40%).

4. Mối quan hệ sinh thái với các loài ưu thế: Dẻ tùng sọc trắng hẹp có mối liên kết dương với các loài như Thông tre lá ngắn (Podocarpus pilgeri) và Bách xanh (Calocedrus rupestris), với hệ số tương quan ρ khoảng 0,4-0,6 và kiểm định chi bình phương cho thấy mối quan hệ có ý nghĩa thống kê (p < 0,05). Mối quan hệ này cho thấy sự hỗ trợ sinh thái trong quần thể rừng.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy Dẻ tùng sọc trắng hẹp có phân bố hẹp và mật độ thấp, phù hợp với đặc điểm loài dễ bị tổn thương do tái sinh kém và môi trường sống bị thu hẹp. Cấu trúc rừng với ba tầng cây cao phản ánh sự phân tầng rõ rệt, tạo điều kiện cho sự phát triển của các loài cây ưa bóng như Dẻ tùng sọc trắng hẹp. Mật độ tái sinh cao ở giai đoạn cây mạ nhưng thấp ở các cấp chiều cao lớn cho thấy triển vọng tái sinh kém, có thể do cạnh tranh ánh sáng và thảm thực vật dưới tán.

So sánh với các nghiên cứu trong khu vực và quốc tế, mật độ tái sinh và cấu trúc rừng tương tự các quần thể Dẻ tùng sọc trắng hẹp tại Trung Quốc và Lào, nơi loài cũng được xếp vào nhóm dễ bị tổn thương. Việc mô hình hóa phân bố cây theo hàm Weibull và hàm khoảng cách giúp minh họa rõ ràng sự phân bố không đều và tập trung theo đám của loài, phù hợp với đặc điểm sinh thái và sinh trưởng.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ phân bố chiều cao cây tái sinh, biểu đồ mật độ cây theo đường kính thân và bảng so sánh mối quan hệ sinh thái giữa các loài ưu thế trong quần thể, giúp minh họa trực quan các phát hiện chính.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Thực hiện mở tán rừng có kiểm soát nhằm tăng cường ánh sáng cho lớp cây tái sinh, mục tiêu nâng mật độ cây tái sinh có chiều cao > 0,5 m lên ít nhất 20% trong vòng 3 năm, do Ban quản lý rừng và các đơn vị lâm nghiệp địa phương thực hiện.

2. Tăng cường bảo vệ môi trường sống tự nhiên của Dẻ tùng sọc trắng hẹp bằng cách hạn chế khai thác gỗ và phá rừng trái phép, giảm thiểu tác động tiêu cực đến quần thể, với mục tiêu duy trì diện tích rừng có loài phân bố ổn định trong 5 năm tới, do chính quyền địa phương phối hợp với lực lượng kiểm lâm thực hiện.

3. Phát triển chương trình nhân giống và trồng rừng chuyển vị (ex-situ) nhằm bảo tồn nguồn gen quý, tăng số lượng cá thể trong các khu bảo tồn, đặt mục tiêu nhân giống thành công ít nhất 1.000 cây giống trong 2 năm, do các viện nghiên cứu và trung tâm giống lâm nghiệp chủ trì.

4. Tuyên truyền nâng cao nhận thức cộng đồng dân cư địa phương về giá trị và tầm quan trọng của Dẻ tùng sọc trắng hẹp, khuyến khích tham gia bảo vệ và phát triển loài, với mục tiêu giảm thiểu khai thác trái phép 50% trong 3 năm, do các tổ chức phi chính phủ và chính quyền địa phương phối hợp thực hiện.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Các nhà nghiên cứu và sinh viên ngành Lâm nghiệp, Sinh thái học: Luận văn cung cấp dữ liệu chi tiết về đặc điểm cấu trúc và tái sinh của loài Dẻ tùng sọc trắng hẹp, hỗ trợ nghiên cứu chuyên sâu về bảo tồn và phát triển rừng.

2. Cơ quan quản lý rừng và bảo tồn thiên nhiên: Thông tin về phân bố, mật độ và mối quan hệ sinh thái giúp xây dựng các chính sách bảo vệ và quản lý bền vững các quần thể cây bản địa quý hiếm.

3. Các tổ chức phi chính phủ và cộng đồng dân cư địa phương: Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học để triển khai các chương trình bảo tồn, giáo dục và phát triển sinh kế bền vững gắn với bảo vệ rừng.

4. Doanh nghiệp lâm nghiệp và phát triển giống cây trồng: Dữ liệu về đặc điểm sinh trưởng và tái sinh hỗ trợ phát triển các dự án nhân giống, trồng rừng và khai thác bền vững các loài cây có giá trị kinh tế và sinh thái.

Câu hỏi thường gặp

1. Dẻ tùng sọc trắng hẹp có đặc điểm sinh thái nào nổi bật?
   Loài này thường mọc ở vùng núi đá vôi, trong rừng á nhiệt đới thường xanh, ở độ cao từ 1.000 đến 1.600 m, ưa bóng và có khả năng tái sinh kém do điều kiện môi trường và cạnh tranh ánh sáng.

2. Mật độ tái sinh tự nhiên của Dẻ tùng sọc trắng hẹp như thế nào?
   Mật độ tái sinh trung bình khoảng 4.500 cây/ha, nhưng phần lớn cây tái sinh có chiều cao dưới 0,5 m, chỉ khoảng 6,8% cây tái sinh có chiều cao lớn hơn, cho thấy triển vọng tái sinh còn hạn chế.

3. Các biện pháp kỹ thuật lâm sinh nào được đề xuất để bảo tồn loài?
   Bao gồm mở tán rừng để tăng ánh sáng, bảo vệ môi trường sống tự nhiên, phát triển nhân giống chuyển vị và nâng cao nhận thức cộng đồng nhằm giảm khai thác trái phép.

4. Loài Dẻ tùng sọc trắng hẹp có mối quan hệ sinh thái với loài cây nào trong rừng?
   Loài có mối liên kết dương với các loài như Thông tre lá ngắn và Bách xanh, thể hiện sự hỗ trợ sinh thái trong quần thể rừng.

5. Tại sao nghiên cứu cấu trúc rừng và tái sinh lại quan trọng đối với bảo tồn loài?
   Hiểu rõ cấu trúc rừng và quá trình tái sinh giúp xác định các yếu tố ảnh hưởng đến sự phát triển của loài, từ đó đề xuất các biện pháp kỹ thuật phù hợp để duy trì và phát triển quần thể bền vững.

Kết luận

• Đã xác định được đặc điểm cấu trúc rừng và tái sinh tự nhiên của loài Dẻ tùng sọc trắng hẹp tại huyện Mộc Châu, với mật độ cây trưởng thành khoảng 450 cây/ha và mật độ tái sinh khoảng 4.500 cây/ha.
• Cấu trúc rừng phân tầng rõ rệt, với mối quan hệ sinh thái tích cực giữa Dẻ tùng sọc trắng hẹp và các loài ưu thế như Thông tre lá ngắn và Bách xanh.
• Tái sinh tự nhiên của loài còn hạn chế, chủ yếu tập trung ở giai đoạn cây mạ, chất lượng cây tái sinh chưa cao.
• Đề xuất các giải pháp kỹ thuật lâm sinh gồm mở tán rừng, bảo vệ môi trường sống, nhân giống chuyển vị và nâng cao nhận thức cộng đồng nhằm bảo tồn và phát triển loài.
• Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học quan trọng cho công tác bảo tồn nguồn gen và phát triển bền vững loài Dẻ tùng sọc trắng hẹp tại khu vực Tây Bắc Việt Nam.

Tiếp theo, cần triển khai các giải pháp kỹ thuật đã đề xuất và theo dõi hiệu quả trong vòng 3-5 năm để điều chỉnh phù hợp. Các nhà quản lý, nhà nghiên cứu và cộng đồng địa phương được khuyến khích phối hợp thực hiện nhằm bảo vệ và phát huy giá trị của loài cây quý hiếm này.