Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh hội nhập kinh tế toàn cầu và tác động sâu rộng của đại dịch Covid-19 cùng cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, các doanh nghiệp Việt Nam đang đối mặt với nhiều thách thức trong việc nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh. Theo ước tính, việc quản lý doanh thu, chi phí và xác định kết quả kinh doanh chính xác là yếu tố then chốt giúp doanh nghiệp tăng cường năng lực cạnh tranh và phát triển bền vững. Đề tài nghiên cứu tập trung vào Công ty cổ phần giải pháp quản lý năng lượng, một doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực quản lý năng lượng, nhằm đánh giá thực trạng và đề xuất giải pháp hoàn thiện công tác kế toán doanh thu, chi phí và xác định kết quả kinh doanh.

Mục tiêu cụ thể của nghiên cứu là làm rõ các vấn đề lý luận cơ bản về kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh; phân tích thực trạng công tác kế toán tại công ty trong các năm 2019 và 2020; từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả công tác kế toán trên cả hai góc độ kế toán tài chính và kế toán quản trị. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các hoạt động kế toán doanh thu, chi phí và xác định kết quả kinh doanh tại Công ty cổ phần giải pháp quản lý năng lượng, với số liệu thực tế được thu thập trong hai năm tài chính gần nhất.

Ý nghĩa của nghiên cứu được thể hiện qua việc cung cấp thông tin chính xác, kịp thời cho các nhà quản trị doanh nghiệp, giúp họ đưa ra các quyết định kinh doanh phù hợp, đồng thời góp phần nâng cao chất lượng báo cáo tài chính và đáp ứng yêu cầu quản lý nhà nước. Nghiên cứu cũng góp phần hoàn thiện lý luận về kế toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh trong bối cảnh doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực quản lý năng lượng.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên hai khung lý thuyết chính: kế toán tài chính và kế toán quản trị. Kế toán tài chính tập trung vào việc ghi nhận, phản ánh chính xác các khoản doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh theo chuẩn mực kế toán Việt Nam, đảm bảo tính trung thực và minh bạch trong báo cáo tài chính. Kế toán quản trị cung cấp thông tin chi tiết phục vụ cho việc lập kế hoạch, kiểm soát và ra quyết định nội bộ doanh nghiệp.

Các khái niệm chính được sử dụng bao gồm:

  • Doanh thu: Tổng giá trị lợi ích kinh tế thu được từ hoạt động sản xuất kinh doanh trong kỳ, làm tăng vốn chủ sở hữu, được phân loại theo phương thức thanh toán, khu vực địa lý, tình hình kinh doanh và nguồn hình thành doanh thu.
  • Chi phí: Tổng giá trị các khoản làm giảm lợi ích kinh tế trong kỳ kế toán, bao gồm chi phí sản xuất, chi phí bán hàng, chi phí quản lý doanh nghiệp, chi phí tài chính và chi phí khác.
  • Xác định kết quả kinh doanh: Quá trình tổng hợp, phân tích doanh thu và chi phí để xác định lợi nhuận hoặc lỗ trong kỳ kế toán.
  • Nguyên tắc kế toán: Bao gồm nguyên tắc giá gốc, nguyên tắc nhất quán, nguyên tắc thận trọng, nguyên tắc phù hợp và nguyên tắc cơ sở dồn tích.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp giữa thu thập, xử lý và phân tích tài liệu lý thuyết với khảo sát thực trạng tại Công ty cổ phần giải pháp quản lý năng lượng. Cỡ mẫu nghiên cứu bao gồm số liệu kế toán thực tế của công ty trong hai năm 2019 và 2020, được chọn theo phương pháp phi xác suất thuận tiện nhằm đảm bảo tính khả thi và phù hợp với mục tiêu nghiên cứu.

Phương pháp phân tích bao gồm thống kê mô tả để tổng hợp số liệu doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh; phân tích tổng hợp để đánh giá ưu điểm, hạn chế và nguyên nhân tồn tại trong công tác kế toán; đồng thời sử dụng phương pháp chuyên gia để thu thập ý kiến đánh giá và đề xuất giải pháp. Timeline nghiên cứu kéo dài trong khoảng 12 tháng, từ việc thu thập số liệu, phân tích thực trạng đến đề xuất giải pháp và hoàn thiện luận văn.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng kế toán doanh thu: Công ty đã thực hiện ghi nhận doanh thu theo đúng các nguyên tắc kế toán, tuy nhiên còn tồn tại việc phân loại doanh thu chưa chi tiết, dẫn đến khó khăn trong việc phân tích hiệu quả từng loại hình kinh doanh. Doanh thu thuần năm 2020 đạt khoảng 120 tỷ đồng, tăng 15% so với năm 2019.

  2. Thực trạng kế toán chi phí: Chi phí được phân loại theo các nhóm chính như chi phí sản xuất, chi phí bán hàng và chi phí quản lý doanh nghiệp. Tuy nhiên, việc phân bổ chi phí chưa hợp lý, đặc biệt là chi phí bán hàng và chi phí quản lý còn chưa được kiểm soát chặt chẽ. Tổng chi phí năm 2020 là khoảng 95 tỷ đồng, tăng 12% so với năm trước.

  3. Xác định kết quả kinh doanh: Công ty đã xác định kết quả kinh doanh dựa trên số liệu doanh thu và chi phí, nhưng việc kết chuyển các khoản chi phí và doanh thu chưa kịp thời, ảnh hưởng đến tính chính xác của báo cáo kết quả kinh doanh. Lợi nhuận trước thuế năm 2020 đạt khoảng 18 tỷ đồng, tăng 20% so với năm 2019.

  4. Báo cáo và phân tích quản trị: Công tác lập dự toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh còn mang tính hình thức, thiếu sự liên kết chặt chẽ giữa kế toán tài chính và kế toán quản trị. Việc báo cáo chưa cung cấp đầy đủ thông tin phục vụ cho việc ra quyết định của ban lãnh đạo.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của các hạn chế trên xuất phát từ việc tổ chức bộ máy kế toán chưa tối ưu, thiếu sự phối hợp hiệu quả giữa các bộ phận kế toán tài chính và quản trị. So sánh với một số nghiên cứu trong ngành, như tại các công ty công nghệ điều khiển và tự động hóa, việc phân loại chi phí và doanh thu được thực hiện chi tiết hơn, giúp nâng cao hiệu quả quản lý.

Việc chưa áp dụng đầy đủ các nguyên tắc kế toán, đặc biệt là nguyên tắc phù hợp và nguyên tắc thận trọng, dẫn đến sai lệch trong xác định kết quả kinh doanh. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ so sánh doanh thu, chi phí và lợi nhuận qua các năm, cũng như bảng phân tích chi tiết các khoản chi phí theo từng loại để minh họa rõ hơn thực trạng.

Ý nghĩa của kết quả nghiên cứu là giúp công ty nhận diện rõ các điểm yếu trong công tác kế toán, từ đó có cơ sở để cải tiến, nâng cao chất lượng thông tin kế toán, góp phần tăng cường năng lực cạnh tranh và phát triển bền vững.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tổ chức lại bộ máy kế toán: Cần xây dựng sơ đồ tổ chức bộ máy kế toán hợp lý, phân công rõ ràng trách nhiệm giữa kế toán tài chính và kế toán quản trị nhằm nâng cao hiệu quả phối hợp và kiểm soát thông tin. Thời gian thực hiện dự kiến trong 6 tháng, do Ban lãnh đạo và phòng Tổ chức nhân sự chịu trách nhiệm.

  2. Hoàn thiện hệ thống phân loại doanh thu và chi phí: Xây dựng hệ thống phân loại chi tiết, phù hợp với đặc thù hoạt động của công ty, giúp việc theo dõi và phân tích chính xác hơn. Mục tiêu tăng độ chính xác báo cáo lên ít nhất 20% trong vòng 1 năm, do phòng Kế toán và phòng Tài chính thực hiện.

  3. Áp dụng công nghệ thông tin trong kế toán: Triển khai phần mềm kế toán hiện đại, tích hợp giữa kế toán tài chính và quản trị, giúp tự động hóa quy trình ghi nhận và báo cáo, giảm thiểu sai sót. Thời gian triển khai trong 9 tháng, do Ban quản lý dự án phối hợp với phòng CNTT và kế toán.

  4. Đào tạo nâng cao năng lực kế toán: Tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu về nguyên tắc kế toán, kỹ năng phân tích báo cáo tài chính và quản trị chi phí cho đội ngũ kế toán. Mục tiêu nâng cao trình độ chuyên môn, giảm thiểu sai sót kế toán trong vòng 12 tháng, do phòng Nhân sự phối hợp với các chuyên gia bên ngoài thực hiện.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban lãnh đạo doanh nghiệp: Giúp hiểu rõ hơn về vai trò và tầm quan trọng của công tác kế toán doanh thu, chi phí và xác định kết quả kinh doanh trong việc ra quyết định chiến lược và nâng cao hiệu quả hoạt động.

  2. Phòng kế toán và tài chính: Cung cấp kiến thức chuyên sâu về các nguyên tắc, phương pháp kế toán doanh thu, chi phí và xác định kết quả kinh doanh, hỗ trợ cải tiến quy trình và nâng cao chất lượng báo cáo.

  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành kế toán, tài chính: Là tài liệu tham khảo quý giá về lý luận và thực tiễn kế toán doanh thu, chi phí trong doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực quản lý năng lượng.

  4. Cơ quan quản lý nhà nước về tài chính, thuế: Giúp hiểu rõ hơn về thực trạng và các khó khăn trong công tác kế toán doanh thu, chi phí tại doanh nghiệp, từ đó hoàn thiện chính sách quản lý và hỗ trợ doanh nghiệp.

Câu hỏi thường gặp

  1. Kế toán doanh thu là gì và tại sao nó quan trọng?
    Kế toán doanh thu là việc ghi nhận và phản ánh các khoản thu nhập từ hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp. Nó quan trọng vì cung cấp thông tin chính xác về nguồn thu, giúp đánh giá hiệu quả kinh doanh và lập kế hoạch tài chính. Ví dụ, doanh thu thuần năm 2020 của công ty đạt khoảng 120 tỷ đồng, phản ánh sự tăng trưởng tích cực.

  2. Phân loại chi phí trong doanh nghiệp gồm những loại nào?
    Chi phí được phân loại thành chi phí sản xuất, chi phí bán hàng, chi phí quản lý doanh nghiệp, chi phí tài chính và chi phí khác. Việc phân loại giúp kiểm soát và phân bổ chi phí hợp lý, nâng cao hiệu quả quản lý. Tổng chi phí năm 2020 của công ty là khoảng 95 tỷ đồng.

  3. Nguyên tắc kế toán thận trọng có ý nghĩa gì trong xác định kết quả kinh doanh?
    Nguyên tắc thận trọng yêu cầu ghi nhận doanh thu và chi phí dựa trên bằng chứng chắc chắn, tránh đánh giá quá cao tài sản hoặc lợi nhuận. Điều này giúp bảo vệ nguồn vốn và giảm thiểu rủi ro sai lệch trong báo cáo tài chính.

  4. Làm thế nào để cải thiện công tác kế toán doanh thu và chi phí tại doanh nghiệp?
    Cải thiện bằng cách tổ chức lại bộ máy kế toán, hoàn thiện hệ thống phân loại, áp dụng công nghệ thông tin và đào tạo nhân sự. Ví dụ, việc triển khai phần mềm kế toán hiện đại giúp tự động hóa quy trình và nâng cao độ chính xác.

  5. Vai trò của kế toán quản trị trong việc xác định kết quả kinh doanh là gì?
    Kế toán quản trị cung cấp thông tin chi tiết, kịp thời phục vụ cho việc lập kế hoạch, kiểm soát và ra quyết định nội bộ, giúp doanh nghiệp tối ưu hóa chi phí và nâng cao lợi nhuận.

Kết luận

  • Luận văn đã làm rõ các vấn đề lý luận và thực tiễn về kế toán doanh thu, chi phí và xác định kết quả kinh doanh tại Công ty cổ phần giải pháp quản lý năng lượng.
  • Thực trạng công tác kế toán còn tồn tại hạn chế về phân loại doanh thu, kiểm soát chi phí và báo cáo quản trị chưa hiệu quả.
  • Đề xuất các giải pháp tổ chức bộ máy, hoàn thiện hệ thống phân loại, ứng dụng công nghệ và đào tạo nhân sự nhằm nâng cao chất lượng công tác kế toán.
  • Nghiên cứu có ý nghĩa thực tiễn quan trọng, góp phần nâng cao năng lực quản lý tài chính và hiệu quả kinh doanh của doanh nghiệp.
  • Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các giải pháp đề xuất, đánh giá hiệu quả và tiếp tục nghiên cứu mở rộng phạm vi áp dụng.

Quý độc giả và các nhà quản lý doanh nghiệp được khuyến khích áp dụng các kết quả nghiên cứu để nâng cao hiệu quả công tác kế toán và phát triển bền vững trong môi trường kinh doanh hiện nay.