Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh Việt Nam hội nhập kinh tế quốc tế sâu rộng, cải cách thủ tục hành chính (TTHC) trở thành yêu cầu cấp thiết nhằm nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước và tạo môi trường thuận lợi cho người dân, doanh nghiệp. Tỉnh Bắc Ninh, với vị trí chiến lược trong vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ, đã thành lập Trung tâm Hành chính công (HCC) theo Quyết định số 15/2017/QĐ-UBND nhằm tập trung cải cách TTHC, đặc biệt trong lĩnh vực tài nguyên và môi trường (TN&MT). Giai đoạn 2015-2017, tỉnh Bắc Ninh đạt tốc độ tăng trưởng GRDP 18,6%, quy mô kinh tế mở rộng với ngành công nghiệp - xây dựng chiếm 75,2%, dịch vụ 21,8%, góp phần thúc đẩy nhu cầu cải cách hành chính để đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội.

Luận văn tập trung đánh giá thực trạng cải cách TTHC lĩnh vực TN&MT tại Trung tâm HCC tỉnh Bắc Ninh, xác định các tồn tại, hạn chế và nguyên nhân, từ đó đề xuất giải pháp hoàn thiện. Phạm vi nghiên cứu bao gồm các thủ tục hành chính thuộc lĩnh vực TN&MT do Trung tâm HCC tỉnh Bắc Ninh tiếp nhận và giải quyết trong giai đoạn 2015-2017, với số liệu khảo sát năm 2018. Nghiên cứu có ý nghĩa thực tiễn quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước, giảm phiền hà cho người dân và doanh nghiệp, đồng thời góp phần xây dựng nền hành chính công minh bạch, hiện đại.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình về cải cách thủ tục hành chính, bao gồm:

  • Lý thuyết về thủ tục hành chính (TTHC): TTHC là quy phạm pháp luật quy định trình tự, thủ tục thực hiện thẩm quyền của cơ quan nhà nước, đảm bảo tính pháp chế, minh bạch và hiệu quả trong quản lý hành chính. TTHC có đặc điểm đa dạng, phức tạp, diễn ra theo trình tự nhất định và do nhiều cơ quan có thẩm quyền thực hiện.

  • Lý thuyết cải cách TTHC: Cải cách TTHC là quá trình cải biến có kế hoạch nhằm đơn giản hóa, chuẩn hóa, minh bạch hóa các thủ tục, giảm phiền hà, nâng cao chất lượng phục vụ người dân và doanh nghiệp. Đây là khâu đột phá trong cải cách hành chính, góp phần xây dựng nền hành chính hiện đại, chuyên nghiệp.

  • Khái niệm và vai trò của cải cách TTHC trong lĩnh vực TN&MT: Cải cách TTHC lĩnh vực TN&MT nhằm xây dựng hệ thống thủ tục đơn giản, phù hợp với thực tiễn, đáp ứng yêu cầu quản lý tài nguyên thiên nhiên, bảo vệ môi trường và phát triển bền vững. Việc cải cách góp phần nâng cao hiệu lực quản lý nhà nước, giảm thời gian, chi phí cho tổ chức, cá nhân.

Các khái niệm chính bao gồm: thủ tục hành chính, cải cách thủ tục hành chính, lĩnh vực tài nguyên và môi trường, Trung tâm Hành chính công, đơn giản hóa thủ tục hành chính.

Phương pháp nghiên cứu

  • Nguồn dữ liệu: Nghiên cứu sử dụng dữ liệu thứ cấp từ các văn bản pháp luật, báo cáo của Sở TN&MT tỉnh Bắc Ninh, Trung tâm HCC tỉnh Bắc Ninh, các nghị quyết, quyết định của Chính phủ và tỉnh Bắc Ninh. Dữ liệu sơ cấp được thu thập qua khảo sát trực tiếp 150 khách hàng (86 cá nhân, 64 doanh nghiệp), phỏng vấn 7 cán bộ quản lý và chuyên viên liên quan tại Trung tâm HCC và Sở TN&MT.

  • Phương pháp chọn mẫu: Mẫu khảo sát được chọn ngẫu nhiên trong số các cá nhân, doanh nghiệp đến giải quyết TTHC lĩnh vực TN&MT tại Trung tâm HCC tỉnh Bắc Ninh, đảm bảo độ tin cậy và đại diện cho đối tượng nghiên cứu.

  • Phương pháp phân tích: Sử dụng phương pháp phân tích định tính và định lượng, bao gồm phân tích mô tả, so sánh tỷ lệ phần trăm, đánh giá thực trạng, phân tích nguyên nhân và đề xuất giải pháp. Các chỉ tiêu nghiên cứu bao gồm số lượng thủ tục hành chính, thời gian giải quyết, tỷ lệ hồ sơ đúng hạn, mức độ hài lòng của khách hàng, mức độ công khai thủ tục, ứng dụng công nghệ thông tin.

  • Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu tập trung vào giai đoạn 2015-2017 với khảo sát thực hiện tháng 5 năm 2018, đảm bảo cập nhật và phản ánh chính xác thực trạng cải cách TTHC tại Trung tâm HCC tỉnh Bắc Ninh.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Số lượng và kiểm soát thủ tục hành chính: Trong giai đoạn 2015-2017, Trung tâm HCC tỉnh Bắc Ninh tiếp nhận và giải quyết trung bình hơn 1.000 hồ sơ TTHC lĩnh vực TN&MT mỗi năm. Tỷ lệ hồ sơ giải quyết đúng hạn đạt khoảng 98%, thể hiện sự cải thiện rõ rệt so với giai đoạn trước khi thành lập Trung tâm.

  2. Đơn giản hóa thủ tục hành chính: Qua rà soát, đánh giá, có 10 thủ tục hành chính trong lĩnh vực đất đai, 2 thủ tục trong lĩnh vực môi trường và 1 thủ tục trong lĩnh vực khoáng sản được kiến nghị sửa đổi để đơn giản hóa. Thời gian giải quyết một số thủ tục đã được rút ngắn đáng kể, ví dụ thủ tục thẩm định báo cáo đánh giá tác động môi trường giảm từ 50 ngày xuống còn 30 ngày (giảm 40%).

  3. Mức độ hài lòng của người dân và doanh nghiệp: Khảo sát 150 khách hàng cho thấy 90% hài lòng với quy trình giải quyết TTHC tại Trung tâm HCC, 85% đánh giá cao sự công khai, minh bạch của thủ tục. Tuy nhiên, 15% phản ánh còn tồn tại phiền hà do cán bộ công chức chưa nhiệt tình hoặc công nghệ thông tin chưa được ứng dụng hiệu quả.

  4. Ứng dụng công nghệ thông tin: Trung tâm đã áp dụng phần mềm quản lý hồ sơ và cung cấp dịch vụ công trực tuyến mức độ 3 cho 14 thủ tục hành chính, góp phần giảm thời gian giải quyết và tăng tính minh bạch. Tuy nhiên, việc cập nhật thủ tục trên cổng thông tin điện tử còn chậm, chưa đáp ứng đầy đủ nhu cầu người dân.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy Trung tâm HCC tỉnh Bắc Ninh đã đạt được nhiều thành tựu trong cải cách TTHC lĩnh vực TN&MT, đặc biệt là trong việc rút ngắn thời gian giải quyết hồ sơ và nâng cao tỷ lệ giải quyết đúng hạn. Việc áp dụng hệ thống quản lý chất lượng theo tiêu chuẩn ISO 9001:2008 và cơ chế một cửa liên thông đã góp phần quan trọng vào thành công này.

So sánh với các tỉnh như Bình Dương, Hải Dương và Quảng Bình, Bắc Ninh có nhiều điểm tương đồng về việc công khai thủ tục, áp dụng công nghệ thông tin và nâng cao năng lực cán bộ. Tuy nhiên, hạn chế về thái độ phục vụ của cán bộ và việc cập nhật thông tin trên cổng thông tin điện tử là những điểm cần khắc phục.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ thể hiện tỷ lệ giải quyết hồ sơ đúng hạn theo năm, bảng so sánh thời gian giải quyết các thủ tục trước và sau cải cách, cũng như biểu đồ mức độ hài lòng của khách hàng. Những hạn chế này ảnh hưởng đến hiệu quả cải cách và sự hài lòng của người dân, doanh nghiệp, đòi hỏi sự quan tâm hơn nữa từ các cấp quản lý.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường rà soát, đơn giản hóa thủ tục hành chính: Chủ động phối hợp với các cơ quan liên quan để tiếp tục rà soát, đánh giá và đề xuất sửa đổi, bãi bỏ các thủ tục rườm rà, không cần thiết nhằm giảm thời gian và chi phí cho người dân, doanh nghiệp. Thời gian thực hiện: trong vòng 12 tháng tới. Chủ thể thực hiện: Sở TN&MT phối hợp Trung tâm HCC tỉnh Bắc Ninh.

  2. Nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ công chức: Tổ chức các khóa đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ, kỹ năng giao tiếp và ứng xử cho cán bộ, công chức làm việc tại Trung tâm HCC nhằm nâng cao thái độ phục vụ, giảm phiền hà, tạo sự thân thiện với khách hàng. Thời gian: liên tục hàng năm. Chủ thể: Sở Nội vụ, Sở TN&MT.

  3. Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin: Hoàn thiện hệ thống phần mềm quản lý hồ sơ, cập nhật kịp thời các thủ tục hành chính trên cổng thông tin điện tử, mở rộng cung cấp dịch vụ công trực tuyến mức độ 3 và 4 để người dân, doanh nghiệp dễ dàng tiếp cận và thực hiện thủ tục. Thời gian: 18 tháng. Chủ thể: Trung tâm HCC tỉnh Bắc Ninh phối hợp Sở Thông tin và Truyền thông.

  4. Tăng cường công khai, minh bạch thủ tục hành chính: Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến các quy trình, thành phần hồ sơ, thời gian giải quyết và chi phí liên quan đến TTHC lĩnh vực TN&MT trên các phương tiện truyền thông và tại Trung tâm HCC nhằm nâng cao nhận thức và sự giám sát của người dân. Thời gian: 6 tháng. Chủ thể: Trung tâm HCC tỉnh Bắc Ninh, Sở TN&MT.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ, công chức làm công tác cải cách hành chính: Luận văn cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn về cải cách TTHC, giúp nâng cao nhận thức và kỹ năng thực hiện công vụ hiệu quả.

  2. Lãnh đạo các cơ quan quản lý nhà nước: Tài liệu tham khảo hữu ích để xây dựng chính sách, kế hoạch cải cách TTHC phù hợp với đặc thù địa phương và lĩnh vực TN&MT.

  3. Sinh viên, học viên cao học ngành Quản lý kinh tế, Luật hành chính: Cung cấp kiến thức chuyên sâu về cải cách hành chính, phương pháp nghiên cứu và phân tích thực trạng cải cách TTHC.

  4. Doanh nghiệp và người dân: Giúp hiểu rõ quy trình, thủ tục hành chính trong lĩnh vực TN&MT, từ đó chủ động thực hiện quyền và nghĩa vụ, đồng thời phản ánh, kiến nghị cải tiến thủ tục.

Câu hỏi thường gặp

  1. Cải cách thủ tục hành chính là gì và tại sao cần thiết?
    Cải cách TTHC là quá trình đơn giản hóa, chuẩn hóa các thủ tục nhằm nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước và phục vụ người dân, doanh nghiệp tốt hơn. Đây là khâu đột phá giúp giảm phiền hà, tiết kiệm thời gian, chi phí và tăng tính minh bạch.

  2. Trung tâm Hành chính công tỉnh Bắc Ninh có vai trò gì trong cải cách TTHC?
    Trung tâm là đầu mối tiếp nhận, giải quyết và trả kết quả các thủ tục hành chính, áp dụng cơ chế một cửa liên thông và công nghệ thông tin, giúp giảm thời gian giải quyết và nâng cao chất lượng phục vụ.

  3. Những khó khăn chính trong cải cách TTHC lĩnh vực TN&MT tại Bắc Ninh là gì?
    Bao gồm thời gian giải quyết thủ tục còn dài, cập nhật thủ tục trên cổng thông tin chậm, thái độ cán bộ chưa nhiệt tình, và ứng dụng công nghệ thông tin chưa đồng bộ.

  4. Làm thế nào để người dân và doanh nghiệp có thể theo dõi tiến trình giải quyết thủ tục?
    Thông qua phần mềm quản lý hồ sơ và cổng thông tin điện tử của Trung tâm HCC, người dân và doanh nghiệp có thể tra cứu trạng thái hồ sơ, thời gian giải quyết và các yêu cầu bổ sung.

  5. Các giải pháp chính để hoàn thiện cải cách TTHC tại Trung tâm HCC Bắc Ninh là gì?
    Tăng cường đơn giản hóa thủ tục, nâng cao năng lực cán bộ, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin và công khai minh bạch thủ tục hành chính.

Kết luận

  • Trung tâm Hành chính công tỉnh Bắc Ninh đã góp phần quan trọng trong cải cách thủ tục hành chính lĩnh vực tài nguyên và môi trường, nâng cao tỷ lệ giải quyết hồ sơ đúng hạn lên gần 98%.
  • Việc áp dụng hệ thống quản lý chất lượng ISO 9001:2008 và cơ chế một cửa liên thông đã tạo bước đột phá trong cải cách hành chính.
  • Một số tồn tại như thái độ cán bộ, cập nhật thủ tục trên cổng thông tin còn hạn chế cần được khắc phục kịp thời.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm tiếp tục đơn giản hóa thủ tục, nâng cao chất lượng đội ngũ và ứng dụng công nghệ thông tin trong 12-18 tháng tới.
  • Luận văn là tài liệu tham khảo quý giá cho các nhà quản lý, cán bộ công chức, sinh viên và người dân trong việc hiểu và thực hiện cải cách TTHC hiệu quả.

Các cơ quan chức năng cần triển khai ngay các giải pháp đề xuất, đồng thời tăng cường giám sát, đánh giá để đảm bảo cải cách TTHC lĩnh vực TN&MT tại Bắc Ninh ngày càng hiệu quả và bền vững.