Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh phát triển mạnh mẽ của ngành logistics tại Việt Nam, đặc biệt là dịch vụ giao hàng nhanh, việc đào tạo nhân viên giao hàng (NVGH) trở thành yếu tố then chốt để nâng cao chất lượng dịch vụ và năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp. Theo thống kê, Công ty TNHH Tiki Now Smart Logistics hiện có khoảng 950 NVGH, chiếm gần 40% tổng số nhân sự khối vận hành và 30% tổng nhân sự toàn công ty. Nhu cầu đào tạo NVGH nhằm nâng cao kỹ năng, kiến thức và thái độ làm việc là cấp thiết, nhất là khi dịch vụ giao hàng hỏa tốc 2-4h của công ty đã phục vụ gần nửa triệu sản phẩm và tăng trưởng mạnh mẽ trong những năm gần đây.

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là đề xuất các giải pháp hoàn thiện công tác đào tạo NVGH tại Công ty TNHH Tiki Now Smart Logistics, tập trung vào các hoạt động xác định nhu cầu đào tạo, xây dựng kế hoạch, triển khai và đánh giá hiệu quả đào tạo. Phạm vi nghiên cứu bao gồm dữ liệu từ năm 2017 đến 2021, với định hướng phát triển đến năm 2025, nghiên cứu thực tiễn tại công ty và tập trung vào NVGH toàn thời gian và bán thời gian.

Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao chất lượng nguồn nhân lực đặc thù ngành logistics, góp phần cải thiện hiệu quả vận hành, giảm tỷ lệ đơn hàng hoàn trả, tăng tỷ lệ giao hàng thành công và nâng cao sự hài lòng của khách hàng. Qua đó, công ty có thể củng cố vị thế trên thị trường cạnh tranh gay gắt hiện nay.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình đào tạo nhân lực trong doanh nghiệp, bao gồm:

  • Lý thuyết xác định nhu cầu đào tạo của Raymond A. Noe, nhấn mạnh việc phân tích mục tiêu doanh nghiệp, người lao động và mục tiêu cá nhân để xác định đối tượng, nội dung và phương pháp đào tạo phù hợp nhằm thu hẹp khoảng cách giữa năng lực hiện tại và yêu cầu công việc.

  • Mô hình đào tạo tại chỗ của Diana Walter, tập trung vào đào tạo ngay tại nơi làm việc, giúp người học tiếp thu kiến thức và kỹ năng thực tiễn nhanh chóng, phù hợp với đặc thù công việc của NVGH.

  • Khái niệm nhân lực và đào tạo nhân viên giao hàng: Nhân lực được hiểu là tổng thể thể lực, trí lực và tâm lực của con người trong tổ chức, trong đó NVGH là lực lượng lao động chủ chốt trong ngành logistics, cần được đào tạo bài bản về kỹ năng giao tiếp, sắp xếp lộ trình, kiểm tra hàng hóa, tìm đường và xử lý tình huống.

  • Quy trình đào tạo nhân lực gồm bốn bước chính: xác định nhu cầu đào tạo, xây dựng kế hoạch, triển khai đào tạo và đánh giá kết quả, được minh họa qua mô hình quy trình đào tạo nhân lực của doanh nghiệp.

Phương pháp nghiên cứu

  • Nguồn dữ liệu: Thu thập số liệu từ phòng Hành chính Nhân sự và phòng Kế toán Công ty TNHH Tiki Now Smart Logistics, các tài liệu chuyên ngành, giáo trình, sách báo và các báo cáo ngành logistics.

  • Phương pháp khảo sát thực tế: Sử dụng bảng hỏi khảo sát NVGH toàn thời gian tại công ty với cỡ mẫu 300 người, được chọn theo công thức Yamane với sai số 5%. Khảo sát được thực hiện qua email trong tháng 4 năm 2022 nhằm thu thập thông tin về thực trạng đào tạo, nhu cầu và đánh giá hiệu quả đào tạo.

  • Phương pháp phân tích và thống kê: Thống kê mô tả các đặc điểm nhân sự, phân tích sự thay đổi trong hoạt động đào tạo qua các năm, so sánh tỷ lệ phần trăm các chỉ số hiệu quả đào tạo, tổng hợp các nguyên nhân và đề xuất giải pháp.

  • Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu tập trung vào dữ liệu từ năm 2017 đến 2021, với định hướng phát triển và hoàn thiện công tác đào tạo đến năm 2025.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng nhân lực và cơ cấu NVGH: Năm 2021, công ty có khoảng 950 NVGH, tăng 63% so với năm 2019. Trong đó, NVGH nam chiếm 85%, nữ chiếm 15%. Độ tuổi trung bình là 26,5 tuổi, với đa số NVGH dưới 30 tuổi (khoảng 60%). Tỷ lệ NVGH có trình độ đại học và cao đẳng tăng lần lượt 52% và 20% so với năm trước.

  2. Xác định nhu cầu đào tạo chưa chính xác và chưa đầy đủ: Khảo sát cho thấy chỉ khoảng 65% NVGH đánh giá nhu cầu đào tạo được công ty xác định phù hợp với công việc. Việc phân tích nhu cầu đào tạo còn mang tính chủ quan, chưa dựa trên phân tích công việc và năng lực cá nhân một cách hệ thống.

  3. Chương trình đào tạo và phương pháp triển khai còn hạn chế: Công ty chủ yếu áp dụng phương pháp đào tạo tại chỗ và kèm cặp, chưa đa dạng hóa các hình thức đào tạo như đào tạo trực tuyến hay mô phỏng tình huống thực tế. Khoảng 70% NVGH cho rằng nội dung đào tạo chưa thực sự sát với thực tế công việc, dẫn đến hiệu quả áp dụng kiến thức sau đào tạo chỉ đạt khoảng 60%.

  4. Đánh giá và kiểm soát kết quả đào tạo chưa chặt chẽ: Việc đánh giá sau đào tạo chủ yếu dựa trên phiếu khảo sát và quan sát quản lý, thiếu các chỉ số định lượng như tỷ lệ đơn hàng giao thành công, tỷ lệ hàng hóa hư hỏng giảm sau đào tạo. Tỷ lệ NVGH cảm nhận công việc thuận lợi hơn sau đào tạo chỉ đạt 55%.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của các hạn chế trên là do công tác xác định nhu cầu đào tạo chưa dựa trên phân tích công việc và năng lực cá nhân một cách khoa học, dẫn đến kế hoạch đào tạo chưa phù hợp với thực tế. So với các doanh nghiệp cùng ngành như Công ty CP Giao Hàng Tiết Kiệm và Lalamove, Tiki Now Smart Logistics còn thiếu sự đầu tư vào đào tạo nội bộ chuyên nghiệp và chưa áp dụng hiệu quả các công nghệ đào tạo hiện đại.

Việc áp dụng chủ yếu phương pháp đào tạo tại chỗ và kèm cặp tuy tiết kiệm chi phí nhưng không đảm bảo tính hệ thống và toàn diện, làm giảm hiệu quả tiếp thu kiến thức và kỹ năng của NVGH. Ngoài ra, công tác đánh giá kết quả đào tạo chưa sử dụng các chỉ số định lượng cụ thể, khiến việc đo lường hiệu quả và điều chỉnh chương trình đào tạo gặp khó khăn.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tăng trưởng số lượng NVGH theo năm, bảng so sánh tỷ lệ NVGH đánh giá mức độ phù hợp của chương trình đào tạo, biểu đồ tròn phân bố phương pháp đào tạo được sử dụng và bảng chỉ số hiệu quả đào tạo trước và sau khi triển khai các khóa học.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Hoàn thiện công tác xác định nhu cầu đào tạo NVGH: Áp dụng phương pháp phân tích công việc và phân tích năng lực cá nhân để xác định chính xác nhu cầu đào tạo. Thiết lập hệ thống thu thập phản hồi định kỳ từ NVGH và quản lý trực tiếp nhằm cập nhật nhu cầu thực tế. Thời gian thực hiện: trong năm 2023. Chủ thể: Phòng HCNS phối hợp với quản lý các trạm giao nhận.

  2. Xây dựng kế hoạch đào tạo bài bản, đa dạng hóa phương pháp đào tạo: Kế hoạch đào tạo cần bao gồm đào tạo hội nhập, đào tạo kỹ năng mềm, kỹ năng chuyên môn và đào tạo công nghệ mới. Áp dụng đào tạo trực tuyến, mô phỏng tình huống thực tế và đào tạo theo nhóm để tăng tính tương tác và hiệu quả. Thời gian triển khai: 2023-2024. Chủ thể: Phòng Đào tạo và Phát triển nguồn nhân lực.

  3. Nâng cao chất lượng đội ngũ giảng viên nội bộ: Tổ chức các khóa đào tạo nghiệp vụ sư phạm cho giảng viên nội bộ, đồng thời mời chuyên gia bên ngoài hỗ trợ đào tạo chuyên sâu. Đánh giá và lựa chọn giảng viên dựa trên tiêu chí chuyên môn và kỹ năng truyền đạt. Thời gian: 2023. Chủ thể: Phòng HCNS và Ban Giám đốc.

  4. Xây dựng hệ thống đánh giá kết quả đào tạo toàn diện và định lượng: Thiết lập các chỉ số đánh giá hiệu quả đào tạo như tỷ lệ đơn hàng giao thành công, tỷ lệ hàng hóa hư hỏng, mức độ hài lòng của khách hàng và NVGH sau đào tạo. Áp dụng công nghệ quản lý đào tạo (LMS) để theo dõi và báo cáo kết quả. Thời gian: 2023-2025. Chủ thể: Phòng HCNS phối hợp với phòng IT.

  5. Khuyến khích và đãi ngộ NVGH sau đào tạo: Xây dựng chính sách thưởng, thăng tiến và hỗ trợ tài chính nhằm động viên NVGH áp dụng kiến thức và kỹ năng đã học vào công việc. Thời gian: bắt đầu từ năm 2023. Chủ thể: Ban Giám đốc và phòng HCNS.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban lãnh đạo và quản lý doanh nghiệp logistics: Giúp hiểu rõ tầm quan trọng của công tác đào tạo NVGH, từ đó xây dựng chiến lược phát triển nguồn nhân lực phù hợp, nâng cao hiệu quả vận hành và cạnh tranh trên thị trường.

  2. Phòng Hành chính Nhân sự và Đào tạo: Cung cấp cơ sở lý thuyết và thực tiễn để thiết kế, triển khai và đánh giá các chương trình đào tạo NVGH hiệu quả, đồng thời áp dụng các phương pháp và công cụ quản lý đào tạo hiện đại.

  3. Nhân viên giao hàng và đội ngũ giảng viên nội bộ: Nắm bắt được các kỹ năng, kiến thức cần thiết và quy trình đào tạo, từ đó nâng cao năng lực cá nhân, cải thiện hiệu suất công việc và phát triển nghề nghiệp.

  4. Các nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành quản trị nhân lực, logistics: Tham khảo mô hình nghiên cứu, phương pháp khảo sát và phân tích thực trạng đào tạo NVGH trong doanh nghiệp logistics tại Việt Nam, góp phần phát triển nghiên cứu khoa học trong lĩnh vực này.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao đào tạo nhân viên giao hàng lại quan trọng đối với doanh nghiệp logistics?
    Đào tạo giúp NVGH nâng cao kỹ năng, kiến thức và thái độ làm việc, từ đó tăng hiệu quả giao hàng, giảm tỷ lệ hàng hóa hư hỏng và hoàn trả, nâng cao sự hài lòng khách hàng, góp phần tăng doanh thu và lợi nhuận cho doanh nghiệp.

  2. Phương pháp đào tạo nào phù hợp nhất cho nhân viên giao hàng?
    Phương pháp đào tạo tại chỗ kết hợp kèm cặp, đào tạo trực tuyến và mô phỏng tình huống thực tế được đánh giá hiệu quả, giúp NVGH tiếp thu nhanh, áp dụng thực tế và tiết kiệm chi phí đào tạo.

  3. Làm thế nào để xác định nhu cầu đào tạo chính xác cho NVGH?
    Cần phân tích công việc và năng lực cá nhân, thu thập phản hồi từ NVGH và quản lý trực tiếp, đồng thời dựa trên mục tiêu chiến lược của doanh nghiệp để xác định nội dung và đối tượng đào tạo phù hợp.

  4. Các chỉ số nào dùng để đánh giá hiệu quả đào tạo NVGH?
    Các chỉ số bao gồm tỷ lệ đơn hàng giao thành công, tỷ lệ hàng hóa hư hỏng giảm, mức độ hài lòng của khách hàng và NVGH, sự thay đổi thái độ và năng suất làm việc sau đào tạo.

  5. Làm sao để duy trì động lực học tập và áp dụng kiến thức của NVGH sau đào tạo?
    Doanh nghiệp cần xây dựng chính sách đãi ngộ, thưởng phạt rõ ràng, tạo cơ hội thăng tiến và khuyến khích NVGH áp dụng kiến thức vào công việc thực tế, đồng thời tổ chức đánh giá và phản hồi thường xuyên.

Kết luận

  • Đào tạo NVGH là yếu tố sống còn giúp doanh nghiệp logistics nâng cao chất lượng dịch vụ và năng lực cạnh tranh trong bối cảnh thị trường phát triển nhanh và cạnh tranh khốc liệt.
  • Thực trạng đào tạo tại Công ty TNHH Tiki Now Smart Logistics còn nhiều hạn chế về xác định nhu cầu, phương pháp đào tạo và đánh giá hiệu quả.
  • Luận văn đề xuất các giải pháp hoàn thiện công tác đào tạo bao gồm xác định nhu cầu chính xác, đa dạng hóa phương pháp đào tạo, nâng cao chất lượng giảng viên và xây dựng hệ thống đánh giá toàn diện.
  • Việc triển khai các giải pháp này dự kiến hoàn thành trong giai đoạn 2023-2025, góp phần nâng cao năng lực NVGH và hiệu quả kinh doanh của công ty.
  • Khuyến nghị các doanh nghiệp logistics và các bên liên quan tham khảo để phát triển nguồn nhân lực chuyên nghiệp, đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững ngành logistics Việt Nam.

Hãy bắt đầu cải thiện công tác đào tạo nhân viên giao hàng ngay hôm nay để nâng cao hiệu quả vận hành và tạo lợi thế cạnh tranh bền vững cho doanh nghiệp bạn!