Tổng quan nghiên cứu

Cải cách thủ tục hành chính (TTHC) theo cơ chế một cửa, một cửa liên thông là một trong những đột phá quan trọng nhằm nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước, cải thiện môi trường kinh doanh và tạo thuận lợi cho người dân, tổ chức. Tại thành phố Thái Nguyên, tỉnh Thái Nguyên, công tác cải cách TTHC được triển khai từ năm 2010 với nhiều nỗ lực nhằm đơn giản hóa quy trình, giảm phiền hà và tăng cường minh bạch. Tuy nhiên, giai đoạn 2017-2019 vẫn còn tồn tại nhiều khó khăn như thủ tục rườm rà, phối hợp chưa đồng bộ giữa các phòng ban, thái độ phục vụ chưa đồng đều. Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là đánh giá thực trạng cải cách TTHC theo cơ chế một cửa, một cửa liên thông tại UBND thành phố Thái Nguyên, phân tích các nhân tố ảnh hưởng và đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả công tác này trong thời gian tới. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào bộ phận tiếp nhận và trả kết quả tại UBND thành phố, sử dụng số liệu thứ cấp giai đoạn 2017-2019 và khảo sát sơ cấp năm 2020. Ý nghĩa nghiên cứu thể hiện qua việc cung cấp cơ sở khoa học cho các nhà quản lý, góp phần hoàn thiện chính sách cải cách hành chính, đồng thời nâng cao chỉ số hài lòng của người dân và tổ chức đối với dịch vụ công.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý hành chính công, trong đó có:

  • Lý thuyết cải cách hành chính: Nhấn mạnh vai trò của cải cách thủ tục hành chính trong việc nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước, giảm thiểu quan liêu, tham nhũng và tạo điều kiện thuận lợi cho người dân, tổ chức.

  • Mô hình cơ chế một cửa, một cửa liên thông: Là phương thức tổ chức giải quyết công việc tại một đầu mối duy nhất, giúp giảm thời gian, chi phí và tăng tính minh bạch trong xử lý thủ tục hành chính.

  • Khái niệm về thủ tục hành chính: Theo Nghị định 63/2010/NĐ-CP, thủ tục hành chính là trình tự, cách thức thực hiện, hồ sơ và yêu cầu do cơ quan nhà nước quy định để giải quyết công việc cụ thể liên quan đến cá nhân, tổ chức.

Các khái niệm chính bao gồm: thủ tục hành chính, cải cách thủ tục hành chính, cơ chế một cửa, cơ chế một cửa liên thông, chỉ số cải cách hành chính (PAR INDEX), chỉ số hài lòng về sự phục vụ hành chính (SIPAS).

Phương pháp nghiên cứu

Luận văn sử dụng phương pháp nghiên cứu hỗn hợp kết hợp giữa thu thập thông tin thứ cấp và sơ cấp:

  • Nguồn dữ liệu thứ cấp: Bao gồm các văn bản pháp luật, nghị quyết, quyết định liên quan đến cải cách TTHC; báo cáo tổng hợp của bộ phận văn phòng một cửa thành phố Thái Nguyên giai đoạn 2017-2019; các tài liệu khoa học, báo chí.

  • Nguồn dữ liệu sơ cấp: Thu thập qua khảo sát bảng hỏi và phỏng vấn chuyên gia, cán bộ công chức tại bộ phận một cửa UBND thành phố Thái Nguyên năm 2020. Quy mô mẫu khảo sát gồm 108 công dân, tổ chức và 5 cán bộ công chức, tổng cộng 113 phiếu.

  • Phương pháp phân tích: Sử dụng thống kê mô tả, phân tổ thống kê, so sánh các chỉ tiêu theo thời gian, tính điểm trung bình đánh giá mức độ hài lòng. Các chỉ số PAR INDEX và SIPAS được áp dụng để đánh giá kết quả cải cách và sự hài lòng của người dân.

  • Timeline nghiên cứu: Thu thập số liệu thứ cấp giai đoạn 2017-2019, khảo sát sơ cấp năm 2020, phân tích và đề xuất giải pháp trong năm 2020.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng cải cách thủ tục hành chính: Tỷ lệ thủ tục hành chính thực hiện theo cơ chế một cửa, một cửa liên thông tại UBND thành phố Thái Nguyên đạt khoảng 85% trong giai đoạn 2017-2019. Tuy nhiên, vẫn còn khoảng 15% thủ tục chưa được áp dụng đầy đủ cơ chế này, gây khó khăn cho người dân và doanh nghiệp.

  2. Chất lượng dịch vụ hành chính công: Qua khảo sát, điểm trung bình mức độ hài lòng của người dân về thái độ phục vụ cán bộ công chức đạt 4,1 (mức hài lòng), trong khi về thời gian giải quyết thủ tục đạt 3,7 (mức hài lòng). Tỷ lệ hài lòng chung về dịch vụ hành chính công đạt khoảng 78%.

  3. Các nhân tố ảnh hưởng: Yếu tố thể chế hành chính, năng lực cán bộ công chức, cơ sở vật chất và công nghệ thông tin, cùng với công tác tuyên truyền được xác định là những nhân tố chủ yếu ảnh hưởng đến hiệu quả cải cách thủ tục hành chính. Ví dụ, khoảng 70% người khảo sát đánh giá cơ sở vật chất tại bộ phận một cửa còn hạn chế, ảnh hưởng đến chất lượng phục vụ.

  4. Chỉ số PAR INDEX và SIPAS: UBND thành phố Thái Nguyên đạt 75 điểm PAR INDEX, thuộc nhóm khá, cho thấy công tác cải cách hành chính đã có tiến bộ nhưng chưa đạt mức tốt. Chỉ số SIPAS phản ánh sự hài lòng của người dân đạt 80%, cho thấy sự cải thiện trong dịch vụ hành chính công.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy cải cách thủ tục hành chính theo cơ chế một cửa, một cửa liên thông tại UBND thành phố Thái Nguyên đã đạt được những thành tựu nhất định, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước và tạo thuận lợi cho người dân, tổ chức. Tuy nhiên, tồn tại về cơ sở vật chất, năng lực cán bộ và phối hợp giữa các phòng ban vẫn là những hạn chế cần khắc phục. So sánh với kinh nghiệm tại quận Ngô Quyền, Hải Phòng, nơi áp dụng mô hình một cửa điện tử với 100% thủ tục công khai và rút ngắn thời gian giải quyết, thành phố Thái Nguyên còn nhiều dư địa để cải tiến. Việc ứng dụng công nghệ thông tin và tăng cường đào tạo cán bộ là yếu tố then chốt để nâng cao chất lượng dịch vụ. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ so sánh tỷ lệ thủ tục áp dụng cơ chế một cửa theo năm, bảng điểm PAR INDEX và SIPAS, giúp minh họa rõ nét tiến trình cải cách và mức độ hài lòng của người dân.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Hoàn thiện quy trình cải cách thủ tục hành chính: Rà soát, đơn giản hóa các thủ tục hành chính chưa phù hợp, đảm bảo 100% thủ tục được thực hiện theo cơ chế một cửa, một cửa liên thông trong vòng 2 năm tới. UBND thành phố Thái Nguyên chủ trì phối hợp các phòng ban thực hiện.

  2. Nâng cao năng lực đội ngũ cán bộ công chức: Tổ chức các khóa đào tạo, bồi dưỡng kỹ năng nghiệp vụ, ứng dụng công nghệ thông tin và kỹ năng giao tiếp cho cán bộ bộ phận một cửa, nhằm nâng cao thái độ phục vụ và hiệu quả giải quyết hồ sơ. Thời gian thực hiện trong 12 tháng, do Sở Nội vụ và UBND thành phố phối hợp triển khai.

  3. Đầu tư cơ sở vật chất và công nghệ thông tin: Trang bị hệ thống máy móc hiện đại, phần mềm quản lý hồ sơ điện tử, hệ thống tra cứu trực tuyến để rút ngắn thời gian xử lý và tăng tính minh bạch. Kế hoạch đầu tư trong 18 tháng, do UBND thành phố phối hợp Sở Thông tin và Truyền thông thực hiện.

  4. Tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến chính sách: Đẩy mạnh truyền thông về cải cách thủ tục hành chính qua các kênh truyền hình, báo chí, mạng xã hội và tại bộ phận một cửa để nâng cao nhận thức và sự tham gia giám sát của người dân. Thực hiện liên tục, do Ban Tuyên giáo Thành ủy và UBND thành phố phối hợp thực hiện.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ, công chức tại các cơ quan hành chính nhà nước: Nắm bắt thực trạng, phương pháp cải cách thủ tục hành chính, nâng cao hiệu quả công việc và thái độ phục vụ.

  2. Nhà quản lý, hoạch định chính sách: Sử dụng kết quả nghiên cứu để xây dựng, điều chỉnh chính sách cải cách hành chính phù hợp với thực tiễn địa phương.

  3. Doanh nghiệp và tổ chức xã hội: Hiểu rõ quy trình, quyền lợi và nghĩa vụ khi thực hiện thủ tục hành chính, từ đó chủ động tham gia và giám sát quá trình giải quyết.

  4. Học viên, nghiên cứu sinh ngành quản lý kinh tế, hành chính công: Tham khảo mô hình nghiên cứu, phương pháp phân tích và các giải pháp thực tiễn trong lĩnh vực cải cách hành chính.

Câu hỏi thường gặp

  1. Cơ chế một cửa và một cửa liên thông khác nhau như thế nào?
    Cơ chế một cửa là giải quyết thủ tục hành chính tại một đầu mối duy nhất trong một cơ quan, còn cơ chế một cửa liên thông là phối hợp giữa nhiều cơ quan, phòng ban cùng cấp hoặc khác cấp để giải quyết thủ tục tại một đầu mối duy nhất, giúp giảm thời gian và thủ tục cho người dân.

  2. Tại sao cải cách thủ tục hành chính lại quan trọng đối với phát triển kinh tế - xã hội?
    Cải cách thủ tục hành chính giúp giảm phiền hà, chi phí cho người dân và doanh nghiệp, nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước, tạo môi trường kinh doanh thuận lợi, từ đó thúc đẩy phát triển kinh tế bền vững.

  3. Các chỉ số PAR INDEX và SIPAS phản ánh điều gì?
    PAR INDEX đánh giá tổng thể kết quả cải cách hành chính của cơ quan nhà nước, còn SIPAS đo lường mức độ hài lòng của người dân, tổ chức đối với dịch vụ hành chính công, giúp đánh giá hiệu quả thực tiễn của cải cách.

  4. Những khó khăn chính trong thực hiện cải cách thủ tục hành chính tại Thái Nguyên là gì?
    Bao gồm cơ sở vật chất chưa đồng bộ, năng lực cán bộ chưa đồng đều, phối hợp giữa các phòng ban chưa chặt chẽ, và công tác tuyên truyền chưa sâu rộng, gây ảnh hưởng đến chất lượng phục vụ.

  5. Làm thế nào để người dân có thể tra cứu tiến độ giải quyết thủ tục hành chính?
    Người dân có thể sử dụng mã số hồ sơ được cấp khi nộp hồ sơ để tra cứu tiến độ qua Cổng Dịch vụ công Quốc gia hoặc Cổng Dịch vụ công cấp tỉnh, giúp theo dõi và giám sát quá trình giải quyết thủ tục.

Kết luận

  • Cải cách thủ tục hành chính theo cơ chế một cửa, một cửa liên thông tại UBND thành phố Thái Nguyên đã đạt được nhiều kết quả tích cực, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước và sự hài lòng của người dân.
  • Tỷ lệ thủ tục áp dụng cơ chế một cửa đạt khoảng 85%, chỉ số PAR INDEX đạt 75 điểm, chỉ số hài lòng SIPAS đạt 80%, phản ánh sự tiến bộ nhưng vẫn còn hạn chế.
  • Các nhân tố ảnh hưởng chính gồm thể chế hành chính, năng lực cán bộ, cơ sở vật chất và công tác tuyên truyền.
  • Đề xuất các giải pháp trọng tâm gồm hoàn thiện quy trình, nâng cao năng lực cán bộ, đầu tư cơ sở vật chất và tăng cường tuyên truyền.
  • Tiếp tục nghiên cứu, đánh giá định kỳ và áp dụng công nghệ thông tin hiện đại là bước đi cần thiết để nâng cao hiệu quả cải cách trong giai đoạn tiếp theo.

Các cơ quan chức năng và UBND thành phố Thái Nguyên cần triển khai ngay các giải pháp đề xuất, đồng thời tăng cường giám sát, đánh giá để đảm bảo cải cách thủ tục hành chính thực sự hiệu quả, phục vụ tốt hơn người dân và doanh nghiệp.