I. Tổng Quan Về Cải Cách Chính Quyền Phường Tại Hà Nội 55
Chính quyền phường là cấp chính quyền sát dân, gần dân nhất. Từ Hiến pháp năm 1980, bộ máy nhà nước ta tổ chức theo đơn vị hành chính lãnh thổ gồm 4 cấp. Mỗi cấp hành chính có phạm vi thẩm quyền theo quy định của pháp luật, có sự liên hệ, gắn bó với nhau dựa trên nguyên tắc tập trung dân chủ. Để mọi chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của nhà nước đi vào thực tiễn cuộc sống và mọi thắc mắc, tâm tư nguyện vọng của nhân dân được giải quyết ngay từ cơ sở, đòi hỏi phải thông qua cấp xã, phường, thị trấn. Trong phạm vi của bài viết này, chúng ta sẽ tập trung vào vấn đề tổ chức và hoạt động của chính quyền phường tại Hà Nội.
1.1. Định Nghĩa Chính Quyền Phường Khái Niệm Cốt Lõi 50
Theo Từ điển Hán - Việt, “Chính quyền là quyền xử lý việc chính trị”. “Đại từ điển tiếng Việt” định nghĩa “Chính quyền là bộ máy điều hành, quản lý công việc nhà nước ở các cấp”. Như vậy, chính quyền là một bộ máy được tổ chức theo thứ bậc. Từ khi xuất hiện nhà nước, giai cấp thống trị thực hiện ý chí của mình thông qua các cơ quan do nhà nước đặt ra. Mỗi cơ quan có nhiệm vụ, quyền hạn của mình nhằm thực hiện quyền lực chính trị trên phạm vi lãnh thổ. Bộ máy chính quyền có người đứng đầu để điều hành, chỉ huy những công việc như đảm bảo an ninh trật tự, phát triển kinh tế, văn hoá, xã hội, huy động sức dân xây dựng các công trình công cộng…vv.
1.2. Phân Biệt Chính Quyền Phường Với Các Cấp Chính Quyền Khác 58
Theo sự phân cấp trong Hiến pháp nước ta, có chính quyền trung ương và chính quyền địa phương. Chính quyền địa phương được hiểu bao gồm Hội đồng nhân dân và Uỷ ban nhân dân ở địa phương đó. Hội đồng nhân dân là cơ quan quyền lực nhà nước ở địa phương, đại diện cho ý chí, nguyện vọng và quyền làm chủ của nhân dân. Uỷ ban nhân dân do Hội đồng nhân dân bầu là cơ quan chấp hành của Hội đồng nhân dân, cơ quan hành chính nhà nước ở địa phương. Cần phân biệt rõ chính quyền phường với các cơ quan như Toà án nhân dân và Viện Kiểm sát nhân dân, vốn là các cơ quan độc lập về tư pháp.
II. Lịch Sử Hình Thành và Phát Triển Chính Quyền Phường 59
Đơn vị hành chính phường ở nước ta ra đời cách đây gần một nghìn năm. Đơn vị hành chính phường được đặt tên để chỉ rừ tính chất, đặc điểm các hoạt động của cư dân sống trên địa bàn nhằm phân biệt với xó, chõu, trại ở vựng nỳi và nụng thụn. Đơn vị hành chính phường nước ta có nguồn gốc từ kinh thành Thăng Long (nay là Hà Nội). Đất kinh kỳ thời Lý (1010 – 1225) và thời Trần (1226 – 1400) được chia thành 61 phường. Đến thời Lê (thế kỷ XV), Hà Nội chia thành 36 phường. Phường ở Hà Nội thời Lý - Trần và Lờ được coi như đơn vị hành chính cơ sở cũng như các xó trong toàn quốc thời đó.
2.1. Giai Đoạn Hình Thành và Phát Triển Ban Đầu Thế Kỷ XI XV 59
Đơn vị hành chính phường ở nước ta có nguồn gốc từ kinh thành Thăng Long (nay là Hà Nội). Đất kinh kỳ thời Lý (1010 – 1225) và thời Trần (1226 – 1400) được chia thành 61 phường. Năm 1230, nhà Trần hoạch định lại các phường của Thăng Long. Đến thời Lê (thế kỷ XV), Hà Nội chia thành 36 phường. Phường ở Hà Nội thời Lý - Trần và Lờ được coi như đơn vị hành chính cơ sở cũng như các xó trong toàn quốc thời đó.
2.2. Sự Thay Đổi và Phát Triển Qua Các Triều Đại Phong Kiến 59
Phường ở Hà Nội thời Lý - Trần và Lờ được coi như đơn vị hành chính cơ sở cũng như các xó trong toàn quốc thời đó. Có điều là, phường ở thủ đô chỉ là đơn vị cơ sở đối với nhà nước phong kiến. Dưới phường hành chính cũn cú phường, thôn và trại. Chính những phường, thôn, trại này mới là đơn vị hành chính cơ sở. Đến thời Nguyễn (1802 – 194...
III. Thực Trạng Cải Cách Hành Chính Phường Tại Hà Nội 58
Những năm qua, công tác lập pháp của Nhà nước ta đã đạt được nhiều thành tựu đáng kể, trong đó, pháp luật về nhiệm vụ, quyền hạn, tổ chức bộ máy, chế độ chính sách đối với cán bộ chính quyền cấp phường, xã, thị trấn từng bước được đổi mới. Hiến pháp năm 1992; Luật Tổ chức Hội đồng nhân dân và Ủy ban nhân dân năm 2003 cùng nhiều văn bản pháp luật có liên quan trực tiếp đến các hoạt động của chính quyền phường, xã, thị trấn đã tạo cơ sở pháp lý cho tổ chức và hoạt động của chính quyền cơ sở.
3.1. Đánh Giá Hiệu Quả Của Các Văn Bản Pháp Luật Hiện Hành 59
Hiến pháp năm 1992; Luật Tổ chức Hội đồng nhân dân và Ủy ban nhân dân năm 2003 cùng nhiều văn bản pháp luật có liên quan trực tiếp đến các hoạt động của chính quyền phường, xã, thị trấn đã tạo cơ sở pháp lý cho tổ chức và hoạt động của chính quyền cơ sở. Những kết quả đó góp phần thúc đẩy sự phát triển kinh tế, văn hóa – xã hội nước ta.
3.2. Những Tồn Tại và Hạn Chế Trong Quá Trình Thực Thi 59
Cùng với những thuận lợi cơ bản, mặt trái của nền kinh tế thị trường tác động đến mọi mặt đời sống xã hội, nhiều chủ trương chính sách của Đảng và Nhà nước chưa thực sự phát huy hiệu quả trong nhân dân; công cuộc phát triển kinh tế – xã hội ở nhiều địa phương còn trì trệ, tình trạng khiếu nại, tố cáo vượt cấp tăng lên, công tác quản lý đất đai, tài nguyên môi trường bị buông lỏng, đặc biệt là tệ quan liêu, hách dịch, cửa quyền và tham nhũng của một bộ phận cán bộ (trong đó có cán bộ chính quyền xã, phường, thị trấn) hiện nay “còn khá phổ biến”.
3.3. Vướng Mắc Trong Cải Cách Thủ Tục Hành Chính Phường 59
Các quy định của pháp luật chưa tách bạch tổ chức và hoạt động của chính quyền phường ở đô thị với chính quyền xã, thị trấn ở nông thôn, miền núi, nên hoạt động của chính quyền phường chưa hiệu quả. Chủ trương của Đảng và Nhà nước là “hướng về cơ sở”, giải quyết những vấn đề bức xúc về kinh tế - xã hội và khiếu nại, tố cáo của công dân ngay từ cơ sở; từng bước hoàn thiện cơ cấu tổ chức bộ máy chính quyền địa phương một cách phù hợp, góp phần xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam “của dân, do dân và vì dân” là vấn đề lớn đặt ra đối với hệ thống cơ quan Nhà nước nói chung, trong đó có sự đóng góp rất lớn của chính quyền xã, phường, thị trấn.
IV. Giải Pháp Cải Cách Chính Quyền Phường Hiệu Quả Tại HN 57
Phường là đơn vị hành chính tương đương với xã, có những đặc điểm, đặc trưng khác xã - đó là đơn vị hành chính ở thành phố. Thực tiễn chỉ ra rằng, đời sống nhiều mặt đô thị tùy thuộc và hoạt động của chính quyền phường. Do đó: “Phân công, phân cấp, nâng cao tính chủ động của chính quyền địa phương, kết hợp chặt chẽ quản lý ngành và quản lý lãnh thổ, thực hiện đúng nguyên tắc tập trung dân chủ, tổ chức hợp lý Hội đồng nhân dân; kiện toàn các cơ quan chuyên môn của Ủy ban nhân dân và bộ máy chính quyền cấp xã, phường, thị trấn” là chủ trương đúng và cần thiết.
4.1. Phân Cấp Quản Lý Hành Chính Tăng Tính Chủ Động 59
Phân công, phân cấp, nâng cao tính chủ động của chính quyền địa phương, kết hợp chặt chẽ quản lý ngành và quản lý lãnh thổ, thực hiện đúng nguyên tắc tập trung dân chủ, tổ chức hợp lý Hội đồng nhân dân; kiện toàn các cơ quan chuyên môn của Ủy ban nhân dân và bộ máy chính quyền cấp xã, phường, thị trấn” là chủ trương đúng và cần thiết.
4.2. Kiện Toàn Bộ Máy Nâng Cao Năng Lực Cán Bộ Phường 59
Cần kiện toàn các cơ quan chuyên môn của Ủy ban nhân dân và bộ máy chính quyền cấp xã, phường, thị trấn. Điều này đòi hỏi việc nâng cao năng lực của đội ngũ cán bộ phường, đảm bảo đáp ứng yêu cầu công việc trong tình hình mới.
4.3. Ứng Dụng Công Nghệ Xây Dựng Chính Quyền Điện Tử Phường 59
Tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin vào hoạt động của chính quyền phường, xây dựng chính quyền điện tử, cung cấp dịch vụ công trực tuyến mức độ cao, tạo thuận lợi cho người dân và doanh nghiệp.
V. Kinh Nghiệm Cải Cách Chính Quyền Phường Từ Thực Tiễn 59
Đã có nhiều bài viết và công trình khoa học pháp lý nghiên cứu vấn đề cải cách chính quyền cơ sở xã, phường, thị trấn. Các đề tài và công trình khoa học nêu trên đã phân tích nhiều nội dung quan trọng trong việc đổi mới, tổ chức hoạt động của chính quyền cơ sở. Tuy nhiên, chưa có đề tài nào nghiên cứu một cách toàn diện vấn đề cải cách tổ chức và hoạt động của chính quyền phường nói riêng trong giai đoạn hiện nay.
5.1. Bài Học Từ Các Mô Hình Cải Cách Thành Công 59
Nghiên cứu và học hỏi kinh nghiệm từ các mô hình cải cách chính quyền phường thành công ở các địa phương khác, từ đó áp dụng phù hợp với điều kiện thực tế của Hà Nội.
5.2. Phân Tích Các Yếu Tố Ảnh Hưởng Đến Cải Cách 59
Cần phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến quá trình cải cách chính quyền phường, bao gồm yếu tố kinh tế, xã hội, văn hóa, chính trị, pháp luật, từ đó đưa ra các giải pháp phù hợp.
5.3. Đề Xuất Giải Pháp Dựa Trên Nghiên Cứu Thực Tế 59
Cùng với việc nghiên cứu và tiếp thu có chọn lọc các công trình khoa học pháp lý liên quan, trong luận văn này, học viên cố gắng nghiên cứu về tổ chức và hoạt động của chính quyền phường được rút ra từ thực tiễn thành phố Hà Nội - nơi đơn vị hành chính phường đã ra đời cách đây gần một nghìn năm, và hiện nay đơn vị hành chính phường ở Hà Nội đang ngày một tăng.
VI. Tương Lai Của Cải Cách Chính Quyền Phường Tại Hà Nội 59
Chủ trương của Đảng và Nhà nước là “hướng về cơ sở”, giải quyết những vấn đề bức xúc về kinh tế - xã hội và khiếu nại, tố cáo của công dân ngay từ cơ sở; từng bước hoàn thiện cơ cấu tổ chức bộ máy chính quyền địa phương một cách phù hợp, góp phần xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam “của dân, do dân và vì dân” là vấn đề lớn đặt ra đối với hệ thống cơ quan Nhà nước nói chung, trong đó có sự đóng góp rất lớn của chính quyền xã, phường, thị trấn.
6.1. Định Hướng Phát Triển Trong Bối Cảnh Mới 59
Xác định rõ định hướng phát triển của chính quyền phường trong bối cảnh mới, phù hợp với yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội của đất nước và xu thế hội nhập quốc tế.
6.2. Các Mục Tiêu Cụ Thể Cần Đạt Được 59
Đề ra các mục tiêu cụ thể cần đạt được trong quá trình cải cách chính quyền phường, ví dụ như nâng cao chất lượng dịch vụ công, tăng cường sự tham gia của người dân vào quản lý nhà nước, giảm thiểu thủ tục hành chính.
6.3. Vai Trò Của Chính Quyền Phường Trong Tương Lai 59
Xây dựng chính quyền phường thực sự là chính quyền của dân, do dân và vì dân, là cầu nối giữa Đảng, Nhà nước và nhân dân, góp phần xây dựng Thủ đô Hà Nội ngày càng văn minh, hiện đại.
