Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, xây dựng văn hóa nhà trường (VHNT) trở thành một nhiệm vụ cấp thiết nhằm nâng cao chất lượng đào tạo và phát triển bền vững các cơ sở giáo dục. Trường Cao đẳng Cơ điện - Xây dựng và Nông Lâm Trung bộ, với lịch sử hơn 45 năm phát triển và đào tạo hơn 35.000 công nhân kỹ thuật, trung cấp nghề, cao đẳng nghề và kỹ sư thực hành, đóng vai trò quan trọng trong cung cấp nguồn nhân lực kỹ thuật cho khu vực Nam Trung Bộ và Tây Nguyên. Tuy nhiên, thực trạng quản lý xây dựng VHNT tại trường còn nhiều hạn chế, ảnh hưởng đến hiệu quả giáo dục và môi trường học tập.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm khảo sát thực trạng quản lý xây dựng VHNT tại ba cơ sở chính của trường, từ đó đề xuất các biện pháp quản lý khả thi, phù hợp với điều kiện thực tế, góp phần nâng cao chất lượng đào tạo và phát triển toàn diện nhà trường. Nghiên cứu được thực hiện trong giai đoạn từ năm 2019 đến nay, tập trung vào đối tượng là cán bộ quản lý, giảng viên và học sinh sinh viên hệ chính quy của trường. Ý nghĩa nghiên cứu thể hiện qua việc xây dựng môi trường văn hóa tích cực, lành mạnh, tạo động lực phát triển bền vững, nâng cao uy tín và thương hiệu của nhà trường trong cộng đồng giáo dục và xã hội.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý xây dựng VHNT từ cả nghiên cứu trong nước và quốc tế. Trước hết, lý thuyết về quản lý giáo dục được hiểu là quá trình tác động có kế hoạch, có ý thức của chủ thể quản lý đến khách thể nhằm đạt mục tiêu giáo dục đề ra. VHNT được định nghĩa là hệ thống các giá trị vật chất và tinh thần tồn tại trong nhà trường, tạo nên nét đặc trưng riêng biệt và ảnh hưởng đến hành vi của các thành viên.

Mô hình cấu trúc VHNT được vận dụng gồm mô hình tảng băng văn hóa và mô hình ba tầng bậc của Schein, trong đó VHNT bao gồm các yếu tố hữu hình (cơ sở vật chất, cảnh quan), các giá trị được thể hiện (niềm tin, thái độ, chuẩn mực) và các giả thiết cơ bản (giá trị cốt lõi, niềm tin sâu xa). Lý thuyết về vai trò của hiệu trưởng và các cấp quản lý trong xây dựng VHNT cũng được áp dụng, nhấn mạnh vai trò lãnh đạo, tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra, đánh giá.

Các khái niệm chính bao gồm: quản lý giáo dục, quản lý nhà trường, văn hóa nhà trường, xây dựng văn hóa nhà trường cao đẳng, và các yếu tố ảnh hưởng đến công tác quản lý xây dựng VHNT như năng lực cán bộ quản lý, đặc điểm học sinh sinh viên, xã hội hóa giáo dục, toàn cầu hóa, phát triển khoa học công nghệ và nền kinh tế tri thức.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp giữa nghiên cứu lý luận và thực tiễn. Nguồn dữ liệu chính gồm:

  • Phiếu khảo sát ý kiến của 20 cán bộ quản lý, 80 giảng viên và 150 học sinh sinh viên hệ chính quy tại ba cơ sở của trường.
  • Tài liệu, báo cáo, số liệu thống kê từ các phòng ban chức năng của trường.
  • Phỏng vấn, quan sát và thu thập ý kiến từ các chuyên gia, cán bộ quản lý và giảng viên.

Phương pháp phân tích dữ liệu bao gồm thống kê mô tả, phân tích định lượng và định tính bằng phần mềm Excel. Cỡ mẫu được lựa chọn nhằm đảm bảo tính đại diện cho các nhóm đối tượng trong trường. Timeline nghiên cứu kéo dài từ năm 2019 đến nay, tập trung khảo sát thực trạng, phân tích nguyên nhân và đề xuất biện pháp quản lý xây dựng VHNT.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Nhận thức về VHNT: Khoảng 85% cán bộ quản lý và giảng viên nhận thức đúng về khái niệm VHNT, trong khi tỷ lệ này ở học sinh sinh viên là khoảng 70%. Điều này cho thấy sự khác biệt về nhận thức giữa các nhóm đối tượng trong trường.

  2. Mức độ thực hiện VHNT: 75% cán bộ quản lý và 68% giảng viên đánh giá mức độ thực hiện VHNT ở mức trung bình đến cao, nhưng chỉ có khoảng 60% học sinh sinh viên đồng tình với nhận định này, phản ánh sự chưa đồng đều trong việc triển khai các hoạt động xây dựng VHNT.

  3. Ảnh hưởng của VHNT: Hơn 80% cán bộ quản lý và giảng viên khẳng định VHNT có ảnh hưởng tích cực đến môi trường học tập và làm việc, trong khi tỷ lệ này ở học sinh sinh viên là 65%. Các biểu hiện tiêu cực như vi phạm nội quy, hành vi không chuẩn mực vẫn còn tồn tại với tỷ lệ vi phạm từ 15-20% theo đánh giá của giảng viên và học sinh sinh viên.

  4. Vai trò của hiệu trưởng và các cấp quản lý: 70% cán bộ quản lý và 65% giảng viên đánh giá hiệu trưởng thực hiện tốt vai trò lãnh đạo trong quản lý xây dựng VHNT, tuy nhiên vẫn còn hạn chế trong việc vận động sự tham gia tích cực của toàn thể cán bộ, giảng viên và học sinh sinh viên.

Thảo luận kết quả

Kết quả khảo sát cho thấy nhận thức và thực hiện công tác xây dựng VHNT tại Trường Cao đẳng Cơ điện - Xây dựng và Nông Lâm Trung bộ đã đạt được những thành tựu nhất định, góp phần tạo môi trường giáo dục tích cực. Tuy nhiên, sự khác biệt về nhận thức giữa các nhóm đối tượng và tồn tại các hành vi vi phạm chuẩn mực cho thấy công tác quản lý xây dựng VHNT chưa đồng bộ và toàn diện.

Nguyên nhân chủ yếu xuất phát từ năng lực quản lý của cán bộ, sự phối hợp chưa chặt chẽ giữa các bộ phận, cũng như hạn chế trong công tác tuyên truyền, giáo dục văn hóa cho học sinh sinh viên. So sánh với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, kết quả này tương đồng với thực trạng chung của nhiều trường cao đẳng nghề, nơi mà cơ sở vật chất còn hạn chế và công tác quản lý văn hóa chưa được chú trọng đúng mức.

Việc sử dụng biểu đồ so sánh tỷ lệ nhận thức và mức độ thực hiện VHNT giữa các nhóm đối tượng sẽ giúp minh họa rõ nét hơn sự khác biệt và điểm cần cải thiện. Bảng tổng hợp các hành vi vi phạm nội quy cũng là công cụ hữu ích để đánh giá mức độ ảnh hưởng của VHNT đến hành vi của học sinh sinh viên.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Nâng cao nhận thức về VHNT cho toàn thể cán bộ, giảng viên và học sinh sinh viên: Tổ chức các buổi tập huấn, hội thảo định kỳ nhằm nâng cao nhận thức về tầm quan trọng của VHNT, đảm bảo 100% cán bộ và giảng viên tham gia trong vòng 12 tháng tới. Chủ thể thực hiện: Ban Giám hiệu phối hợp với phòng Tổ chức Hành chính.

  2. Xây dựng và triển khai kế hoạch xây dựng VHNT phù hợp với chiến lược phát triển nhà trường: Lập kế hoạch chi tiết, có mục tiêu cụ thể và lộ trình thực hiện trong 3 năm, tập trung vào cải thiện cơ sở vật chất, môi trường học tập và các hoạt động văn hóa. Chủ thể thực hiện: Ban Giám hiệu và các phòng ban chức năng.

  3. Phát huy vai trò của các cấp quản lý trong việc vận động và giám sát thực hiện VHNT: Tăng cường trách nhiệm của trưởng khoa, phòng, ban trong việc chỉ đạo, giám sát và đánh giá công tác xây dựng VHNT, đảm bảo ít nhất 90% các đơn vị thực hiện đúng kế hoạch trong vòng 1 năm. Chủ thể thực hiện: Ban Giám hiệu và các trưởng đơn vị.

  4. Thiết lập quy trình kiểm tra, đánh giá và khen thưởng phù hợp: Xây dựng hệ thống đánh giá định kỳ về công tác xây dựng VHNT, khen thưởng kịp thời các cá nhân, tập thể có thành tích xuất sắc, đồng thời xử lý nghiêm các vi phạm. Thời gian triển khai trong 6 tháng đầu năm. Chủ thể thực hiện: Phòng Tổ chức Hành chính phối hợp với Công đoàn và Đoàn Thanh niên.

  5. Tạo môi trường thuận lợi cho hoạt động xây dựng VHNT: Đầu tư nâng cấp cơ sở vật chất, cảnh quan xanh sạch đẹp, trang thiết bị dạy học hiện đại, đồng thời xây dựng môi trường làm việc dân chủ, thân thiện, khuyến khích sáng tạo và hợp tác. Chủ thể thực hiện: Ban Giám hiệu và phòng Quản lý cơ sở vật chất, thực hiện trong 2 năm tới.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý giáo dục tại các trường cao đẳng nghề: Luận văn cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý xây dựng VHNT, giúp nâng cao năng lực quản lý và xây dựng môi trường giáo dục tích cực.

  2. Giảng viên và nhân viên các cơ sở giáo dục nghề nghiệp: Tham khảo để hiểu rõ vai trò của mình trong việc xây dựng và duy trì VHNT, từ đó nâng cao chất lượng giảng dạy và môi trường làm việc.

  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành Quản lý giáo dục: Cung cấp tài liệu tham khảo về lý thuyết và phương pháp nghiên cứu quản lý xây dựng VHNT trong bối cảnh giáo dục nghề nghiệp.

  4. Các cơ quan quản lý giáo dục và chính sách: Hỗ trợ trong việc xây dựng chính sách, quy định và hướng dẫn thực hiện công tác xây dựng VHNT tại các cơ sở giáo dục nghề nghiệp, góp phần nâng cao chất lượng đào tạo toàn quốc.

Câu hỏi thường gặp

  1. Văn hóa nhà trường là gì và tại sao nó quan trọng?
    Văn hóa nhà trường là hệ thống các giá trị vật chất và tinh thần tạo nên nét đặc trưng riêng của nhà trường, ảnh hưởng đến hành vi và thái độ của các thành viên. Nó quan trọng vì tạo môi trường học tập tích cực, nâng cao chất lượng đào tạo và phát triển bền vững nhà trường.

  2. Vai trò của hiệu trưởng trong xây dựng văn hóa nhà trường như thế nào?
    Hiệu trưởng là người lãnh đạo, tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra công tác xây dựng VHNT, vận động sự tham gia của toàn thể cán bộ, giảng viên và học sinh sinh viên, đồng thời quyết định các chính sách hỗ trợ và phát triển văn hóa nhà trường.

  3. Những yếu tố nào ảnh hưởng đến công tác quản lý xây dựng VHNT?
    Bao gồm năng lực cán bộ quản lý, chất lượng giảng viên, đặc điểm học sinh sinh viên, quá trình xã hội hóa giáo dục, xu thế toàn cầu hóa, phát triển khoa học công nghệ và nền kinh tế tri thức.

  4. Làm thế nào để đánh giá hiệu quả công tác xây dựng VHNT?
    Thông qua khảo sát nhận thức, mức độ thực hiện, ảnh hưởng của VHNT đến hành vi và thái độ của các thành viên, cùng với việc kiểm tra, đánh giá định kỳ và phản hồi từ cán bộ, giảng viên và học sinh sinh viên.

  5. Các biện pháp quản lý xây dựng VHNT có thể áp dụng tại các trường cao đẳng nghề là gì?
    Bao gồm nâng cao nhận thức, xây dựng kế hoạch phù hợp, phát huy vai trò quản lý, thiết lập quy trình kiểm tra đánh giá, khen thưởng và tạo môi trường thuận lợi về cơ sở vật chất và văn hóa làm việc.

Kết luận

  • Quản lý xây dựng văn hóa nhà trường là yếu tố then chốt góp phần nâng cao chất lượng đào tạo và phát triển bền vững Trường Cao đẳng Cơ điện - Xây dựng và Nông Lâm Trung bộ.
  • Thực trạng quản lý xây dựng VHNT tại trường đã đạt được những kết quả tích cực nhưng còn tồn tại hạn chế về nhận thức và thực hiện đồng bộ.
  • Các yếu tố chủ quan như năng lực cán bộ quản lý, chất lượng giảng viên và đặc điểm học sinh sinh viên cùng các yếu tố khách quan như xã hội hóa giáo dục, toàn cầu hóa ảnh hưởng lớn đến công tác này.
  • Đề xuất các biện pháp quản lý cụ thể, khả thi nhằm nâng cao hiệu quả xây dựng VHNT trong thời gian tới.
  • Tiếp tục nghiên cứu mở rộng phạm vi và đối tượng khảo sát, đồng thời triển khai các biện pháp đề xuất để đánh giá hiệu quả thực tiễn, góp phần phát triển giáo dục nghề nghiệp khu vực Nam Trung Bộ và Tây Nguyên.

Hành động tiếp theo: Các cấp quản lý và cán bộ nhà trường cần phối hợp triển khai ngay các biện pháp đề xuất, đồng thời tổ chức đánh giá định kỳ để điều chỉnh phù hợp, đảm bảo xây dựng VHNT hiệu quả và bền vững.