Tổng quan nghiên cứu

Du lịch là ngành kinh tế mũi nhọn toàn cầu, đóng vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế - xã hội và giao lưu văn hóa. Tại Việt Nam, ngành du lịch đã có bước phát triển vượt bậc, góp phần nâng cao thu nhập và tạo việc làm cho người dân. Tỉnh Bình Phước, với diện tích lớn nhất miền Nam và vị trí chiến lược cửa ngõ kết nối vùng Đông Nam Bộ với Tây Nguyên và Campuchia, sở hữu nguồn tài nguyên du lịch phong phú, đa dạng về cảnh quan thiên nhiên, di tích lịch sử và văn hóa truyền thống của 41 dân tộc anh em. Giai đoạn 2018-2022, Bình Phước đón gần 8,3 triệu lượt khách, tốc độ tăng trưởng khách bình quân hàng năm đạt 11,1%, giá trị gia tăng ngành du lịch tăng bình quân 16,01%/năm, đóng góp tích cực vào chuyển dịch cơ cấu kinh tế địa phương.

Tuy nhiên, phát triển du lịch Bình Phước còn nhiều hạn chế như chất lượng dịch vụ thấp, sản phẩm du lịch chưa đa dạng, công tác xây dựng và triển khai chính sách phát triển du lịch chưa đồng bộ và hiệu quả chưa cao. Luận văn tập trung đánh giá chính sách phát triển du lịch tỉnh Bình Phước giai đoạn 2018-2022, nhằm nhận diện ưu điểm, hạn chế và đề xuất giải pháp hoàn thiện chính sách đến năm 2025. Nghiên cứu có phạm vi không gian tại tỉnh Bình Phước và thời gian từ 2018 đến 2022, với mục tiêu nâng cao hiệu quả quản lý, phát triển bền vững ngành du lịch, góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế địa phương và cải thiện đời sống người dân.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên phương pháp luận duy vật biện chứng và duy vật lịch sử của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam về chính sách công. Hai lý thuyết chính được áp dụng gồm:

  1. Lý thuyết đánh giá chính sách công: Nhấn mạnh quá trình xây dựng, thực thi và đánh giá chính sách phát triển du lịch như một chu trình đồng bộ, bao gồm các chủ thể tham gia như Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân, các tổ chức chính trị - xã hội, doanh nghiệp và cộng đồng dân cư.

  2. Lý thuyết phát triển du lịch bền vững: Tập trung vào ba trụ cột kinh tế, xã hội và môi trường, nhằm đảm bảo phát triển du lịch đáp ứng nhu cầu hiện tại mà không làm suy giảm khả năng phát triển trong tương lai, bảo tồn tài nguyên thiên nhiên và văn hóa địa phương.

Các khái niệm chính bao gồm: chính sách phát triển du lịch, đánh giá chính sách, phát triển du lịch bền vững, nguồn lực phát triển du lịch, và các tiêu chí đánh giá hiệu quả chính sách.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng kết hợp các phương pháp sau:

  • Phân tích, tổng hợp tài liệu và so sánh: Thu thập và phân tích các báo cáo, văn bản pháp luật, tài liệu chuyên ngành, số liệu thống kê về du lịch Bình Phước và các địa phương khác để đánh giá thực trạng và so sánh hiệu quả chính sách.

  • Phương pháp thống kê mô tả: Sử dụng số liệu về lượt khách, giá trị gia tăng ngành du lịch, mức độ hài lòng của khách du lịch, tỷ lệ tạo việc làm để đánh giá kết quả thực thi chính sách.

  • Khảo cứu tài liệu: Nghiên cứu các văn kiện Đảng, luật pháp liên quan đến du lịch, các công trình nghiên cứu trước đây để làm cơ sở lý luận.

  • Phương pháp nghiên cứu chuyên gia: Phỏng vấn 20 chuyên gia trong lĩnh vực du lịch và quản lý nhà nước để thu thập ý kiến đánh giá và đề xuất giải pháp.

Cỡ mẫu nghiên cứu bao gồm số liệu thống kê chính thức của tỉnh Bình Phước giai đoạn 2018-2022 và ý kiến chuyên gia có kinh nghiệm thực tiễn. Phương pháp chọn mẫu dựa trên tiêu chí đại diện và chuyên môn phù hợp. Thời gian nghiên cứu kéo dài từ năm 2021 đến 2022.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tăng trưởng du lịch ổn định nhưng chưa tương xứng tiềm năng: Bình Phước đón gần 8,3 triệu lượt khách năm 2018, tốc độ tăng trưởng bình quân 11,1%/năm giai đoạn 2016-2018. Giá trị gia tăng ngành du lịch tăng bình quân 16,01%/năm, tuy nhiên tỷ trọng đóng góp vào GRDP chỉ chiếm khoảng 1,29%, thấp so với tiềm năng tài nguyên phong phú.

  2. Chất lượng dịch vụ và sản phẩm du lịch còn hạn chế: Mặc dù mức độ hài lòng của khách du lịch đạt 86%, trong đó 63,5% đánh giá rất tích cực, nhưng các sản phẩm du lịch nghỉ dưỡng, sinh thái chưa được khai thác hiệu quả, thiếu sự đa dạng và liên kết tour tuyến.

  3. Công tác xây dựng và thực thi chính sách chưa đồng bộ: Việc xây dựng chiến lược, quy hoạch và văn bản quy phạm pháp luật chưa kịp thời, thiếu sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan quản lý nhà nước và các bên liên quan. Công tác đào tạo nguồn nhân lực và ứng dụng khoa học công nghệ trong quản lý du lịch còn yếu.

  4. Vai trò cộng đồng và doanh nghiệp chưa được phát huy tối đa: Sự tham gia của cộng đồng địa phương và doanh nghiệp trong phát triển du lịch còn hạn chế, ảnh hưởng đến tính bền vững và hiệu quả của chính sách.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân của những hạn chế trên xuất phát từ việc thiếu một hệ thống chính sách phát triển du lịch toàn diện, đồng bộ và phù hợp với đặc thù địa phương. So với các địa phương như Nam Định, Quảng Bình hay Hội An, Bình Phước chưa có quy hoạch tổng thể dài hạn và cơ chế ưu đãi thu hút đầu tư hiệu quả. Việc thiếu liên kết giữa các điểm du lịch và các dịch vụ hỗ trợ làm giảm sức hấp dẫn của điểm đến.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tăng trưởng lượt khách và giá trị gia tăng ngành du lịch, bảng so sánh mức độ hài lòng khách du lịch và tỷ lệ tạo việc làm trong ngành qua các năm. Kết quả nghiên cứu cho thấy cần thiết phải hoàn thiện chính sách phát triển du lịch theo hướng bền vững, tăng cường vai trò của cộng đồng và doanh nghiệp, đồng thời nâng cao năng lực quản lý nhà nước.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Xây dựng và tổ chức thực hiện chiến lược, quy hoạch phát triển du lịch đồng bộ: Thiết lập kế hoạch phát triển du lịch tỉnh Bình Phước đến năm 2025 và tầm nhìn 2030, tập trung vào phát triển các khu, điểm du lịch trọng điểm, đa dạng hóa sản phẩm du lịch sinh thái, văn hóa và nghỉ dưỡng. Chủ thể thực hiện: UBND tỉnh phối hợp Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch. Thời gian: 2023-2025.

  2. Nâng cao nhận thức và phát huy vai trò các bên liên quan trong đánh giá chính sách: Tổ chức các hội thảo, tập huấn nâng cao năng lực cho cán bộ quản lý, doanh nghiệp và cộng đồng địa phương về phát triển du lịch bền vững và đánh giá chính sách. Chủ thể: Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch, các tổ chức chính trị - xã hội. Thời gian: 2023-2024.

  3. Hoàn thiện hệ thống văn bản quy phạm pháp luật và cơ chế phối hợp quản lý nhà nước: Rà soát, bổ sung các văn bản pháp luật liên quan đến du lịch, tăng cường phối hợp giữa các cơ quan quản lý để đảm bảo thực thi chính sách hiệu quả, minh bạch. Chủ thể: UBND tỉnh, các sở ngành liên quan. Thời gian: 2023-2025.

  4. Đẩy mạnh đầu tư phát triển hạ tầng và ứng dụng khoa học công nghệ: Huy động nguồn lực đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng du lịch, phát triển dịch vụ hỗ trợ, ứng dụng GIS và công nghệ thông tin trong quản lý và xúc tiến du lịch. Chủ thể: UBND tỉnh, doanh nghiệp, nhà đầu tư. Thời gian: 2023-2025.

  5. Tăng cường hợp tác quốc tế và xúc tiến quảng bá du lịch: Mở rộng hợp tác với các đối tác quốc tế, tổ chức các chương trình xúc tiến quảng bá hình ảnh du lịch Bình Phước trong nước và quốc tế. Chủ thể: Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch, các doanh nghiệp du lịch. Thời gian: 2023-2025.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cơ quan quản lý nhà nước về du lịch: Giúp nâng cao hiệu quả xây dựng và thực thi chính sách phát triển du lịch, cải thiện công tác quản lý và phối hợp liên ngành.

  2. Doanh nghiệp du lịch và nhà đầu tư: Cung cấp thông tin về tiềm năng, chính sách ưu đãi và các giải pháp phát triển sản phẩm du lịch, từ đó định hướng đầu tư hiệu quả.

  3. Các tổ chức chính trị - xã hội và cộng đồng địa phương: Nâng cao nhận thức, vai trò tham gia phát triển du lịch bền vững, bảo tồn văn hóa và môi trường địa phương.

  4. Nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành chính sách công, du lịch: Là tài liệu tham khảo khoa học, cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn về đánh giá chính sách phát triển du lịch tại địa phương.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao cần đánh giá chính sách phát triển du lịch tỉnh Bình Phước?
    Đánh giá giúp nhận diện hiệu quả, ưu điểm và hạn chế của chính sách, từ đó đề xuất giải pháp hoàn thiện, đảm bảo phát triển du lịch bền vững, phù hợp với tiềm năng và nhu cầu địa phương.

  2. Phương pháp nghiên cứu chính của luận văn là gì?
    Luận văn sử dụng phương pháp phân tích tổng hợp tài liệu, thống kê mô tả, khảo cứu tài liệu và phỏng vấn chuyên gia nhằm đảm bảo kết quả khách quan, toàn diện.

  3. Những hạn chế chính trong phát triển du lịch Bình Phước hiện nay là gì?
    Chất lượng dịch vụ thấp, sản phẩm du lịch chưa đa dạng, công tác quản lý và phối hợp chính sách chưa đồng bộ, vai trò cộng đồng và doanh nghiệp chưa được phát huy tối đa.

  4. Giải pháp nào được đề xuất để nâng cao hiệu quả chính sách phát triển du lịch?
    Xây dựng chiến lược quy hoạch đồng bộ, nâng cao năng lực các bên liên quan, hoàn thiện pháp luật, đầu tư hạ tầng, ứng dụng công nghệ và tăng cường hợp tác quốc tế.

  5. Ai là đối tượng chính hưởng lợi từ nghiên cứu này?
    Cơ quan quản lý nhà nước, doanh nghiệp du lịch, cộng đồng địa phương và các nhà nghiên cứu, sinh viên chuyên ngành chính sách công và du lịch.

Kết luận

  • Luận văn đã đánh giá toàn diện chính sách phát triển du lịch tỉnh Bình Phước giai đoạn 2018-2022, nhận diện được những thành tựu và hạn chế trong thực thi chính sách.
  • Tỉnh Bình Phước có tiềm năng du lịch phong phú với tốc độ tăng trưởng khách và giá trị gia tăng ngành du lịch ổn định nhưng chưa khai thác hiệu quả.
  • Công tác xây dựng, triển khai chính sách và quản lý nhà nước còn nhiều bất cập, cần hoàn thiện để phát triển du lịch bền vững.
  • Đề xuất các giải pháp trọng tâm gồm xây dựng chiến lược quy hoạch đồng bộ, nâng cao năng lực quản lý, hoàn thiện pháp luật, đầu tư hạ tầng và xúc tiến quảng bá.
  • Nghiên cứu là cơ sở khoa học quan trọng cho các nhà quản lý, doanh nghiệp và cộng đồng trong phát triển du lịch Bình Phước, hướng tới mục tiêu phát triển bền vững đến năm 2025 và xa hơn.

Để tiếp tục phát huy hiệu quả nghiên cứu, các cơ quan chức năng cần triển khai các giải pháp đề xuất, đồng thời tổ chức đánh giá định kỳ để điều chỉnh chính sách phù hợp với thực tiễn phát triển.