Luận án tiến sĩ: Dự báo trong văn xuôi tự sự trung đại Việt Nam

LỜI CẢM ƠN

BẢNG CHỮ VIẾT TẮT

DANH SÁCH PHỤ LỤC

MỤC LỤC

PHẦN MỞ ĐẦU

1. PHẦN MỞ ĐẦU

1.1. Lí do chọn đề tài

1.2. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

1.3. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu

1.4. Phương pháp nghiên cứu

1.5. Đóng góp mới của luận án

1.6. Cấu trúc luận án

2. TỔNG QUAN VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ LÍ THUYẾT CỦA ĐỀ TÀI

2.1. Khái niệm dự báo và dự báo trong các nền văn hoá trên thế giới

2.2. Định nghĩa về dự báo, phương thức dự báo

2.3. Tổng quan về dự báo trên thế giới

2.4. Dự báo ở Việt Nam. Cơ sở lí thuyết của đề tài

2.4.1. Cơ sở lí thuyết chung

2.4.2. Nghiên cứu văn học dưới góc nhìn văn hoá

2.4.3. Thi pháp học

2.4.4. Lí thuyết nền tảng cho các phương thức dự báo và văn xuôi tự sự trung đại

2.4.4.1. Lí thuyết nền tảng cho các phương thức dự báo

2.4.4.2. Văn xuôi tự sự trung đại - Tên gọi và sự phân loại

2.4.5. Tổng quan tình hình nghiên cứu về dự báo trong văn xuôi tự sự trung đại Việt Nam

2.5. Tiểu kết Chương 1

3. CÁC TIỀN ĐỀ HÌNH THÀNH VÀ VẤN ĐỀ NHẬN DIỆN, PHÂN LOẠI DỰ BÁO TRONG VĂN XUÔI TỰ SỰ TRUNG ĐẠI VIỆT NAM

3.1. Các tiền đề hình thành dự báo trong văn xuôi tự sự trung đại Việt Nam

3.1.1. Lịch sử, xã hội, văn hoá

3.1.1.1. Lịch sử, xã hội

3.1.1.2. Nguồn mạch văn học dân gian

3.1.1.3. Truyền thống dự báo trong văn học Trung Quốc

3.1.1.4. Những yếu tố nội tại của văn học trung đại

3.1.2. Nhận diện, phân loại dự báo trong văn xuôi tự sự Việt Nam thời trung đại

3.1.2.1. Nhận diện, phân loại dự báo theo hình thức, kĩ thuật dự báo

3.1.2.1.1. Tiếp xúc với thế giới siêu nhiên

3.1.2.1.2. Xem Kinh Dịch, tử vi

3.1.2.1.3. Phong thuỷ, trạch cát

3.1.2.1.4. Thái ất, lục nhâm, độn giáp

3.1.2.2. Nhận diện phân loại dự báo theo nội dung, chủ đề dự báo

3.1.2.2.1. Dự báo cho cá nhân

3.1.2.2.2. Dự báo cho cộng đồng, quốc gia

3.2. Tiểu kết Chương 2

4. GIÁ TRỊ NỘI DUNG TƢ TƢỞNG, VĂN HOÁ CỦA DỰ BÁO TRONG VĂN XUÔI TỰ SỰ TRUNG ĐẠI VIỆT NAM

4.1. Dự báo phản ánh hiện thực xã hội thời trung đại

4.1.1. Cuộc sống người dân, khoa cử, quan trường

4.1.2. Mối quan hệ giữa thần quyền và vương quyền

4.2. Dự báo phản ánh tƣ tƣởng, đạo đức thời trung đại

4.2.1. Quan niệm về Đức – Phúc

4.2.2. Màu sắc văn hoá bản địa. Hệ thống thực vật xuất hiện trong dự báo

4.2.3. Hệ thống động vật xuất hiện trong dự báo

4.3. Tiểu kết Chương 3

5. HÌNH THỨC THỂ HIỆN VÀ GIÁ TRỊ NGHỆ THUẬT CỦA DỰ BÁO TRONG VĂN XUÔI TỰ SỰ TRUNG ĐẠI VIỆT NAM

5.1. Nghệ thuật thể hiện dự báo của văn xuôi tự sự qua khắc họa nhân vật

5.1.1. Kiểu loại nhân vật

5.1.2. Nhân vật mang chức năng dự báo

5.1.3. Nhân vật được dự báo

5.1.4. Sự tham dự của dự báo vào phương thức, kĩ thuật xây dựng nhân vật

5.1.4.1. Ảo hoá xuất thân, hành trạng và cái chết của nhân vật

5.1.4.2. Tạo tác chân dung nhân vật

5.1.4.3. Xác tín hoá thông tin nhân vật

5.2. Nghệ thuật thể hiện dự báo của văn xuôi tự sự trong xây dựng không gian và thời gian

5.2.1. Kiểu loại và đặc điểm không gian – thời gian dự báo

5.2.2. Không gian – thời gian từ điểm nhìn nền cảnh xuất hiện dự báo

5.2.3. Không gian – thời gian từ điểm nhìn kiểu loại nhân vật

5.2.4. Bút pháp nghệ thuật miêu tả không gian- thời gian dự báo

5.2.4.1. Lặp lại, kéo dài thời gian. Ảo hoá và thực hoá không gian

5.2.5. Vai trò của dự báo trong xây dựng không gian – thời gian nghệ thuật

5.2.5.1. Nới rộng, dịch chuyển không gian

5.2.5.2. Phóng chiếu và quy hồi thời gian

5.3. Nghệ thuật thể hiện dự báo trong văn xuôi tự sự qua ngôn ngữ

5.3.1. Đặc điểm, công thức ngôn ngữ dự báo

5.3.2. Công thức, kí hiệu dự báo mang kết quả tốt lành

5.3.3. Công thức, kí hiệu dự báo mang kết quả hung hoạ

5.3.4. Giá trị, hiệu quả nghệ thuật của ngôn ngữ dự báo. Lớp ngôn ngữ chuyên ngành dự báo làm giàu có, phong phú ngôn ngữ văn học trung đại

5.3.5. Sự mã hoá ngôn ngữ dự báo tạo nên sự ẩn mật, mơ hồ, huyền bí của thông tin dự báo

5.4. Tiểu kết Chương 4

PHẦN KẾT LUẬN

DANH MỤC CÔNG TRÌNH CỦA TÁC GIẢ ĐÃ CÔNG BỐ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN

THƯ MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Giới thiệu về luận án tiến sĩ

Luận án tiến sĩ 'Dự báo trong văn xuôi tự sự trung đại Việt Nam - Nội dung và phương thức' tập trung vào việc phân tích và nghiên cứu các phương thức dự báo trong văn xuôi tự sự của thời kỳ trung đại Việt Nam. Dự báo không chỉ là một yếu tố văn hóa mà còn là một phần quan trọng trong việc hiểu biết về tâm thức và tri thức của người Việt trong bối cảnh lịch sử xã hội. Luận án sẽ làm rõ nội dung và hình thức của các phương thức dự báo, từ đó phản ánh những giá trị văn hóa và nghệ thuật của văn học trung đại. Đặc biệt, luận án sẽ chỉ ra rằng dự báo trong văn xuôi tự sự không chỉ đơn thuần là một công cụ để tiên đoán mà còn là một phương tiện thể hiện tư tưởng, đạo đức và giá trị văn hóa của thời đại.

1.1. Lý do chọn đề tài

Lý do chọn đề tài này xuất phát từ sự cần thiết phải nghiên cứu sâu hơn về dự báo trong văn học, đặc biệt là trong văn xuôi tự sự trung đại Việt Nam. Dự báo không chỉ phản ánh hiện thực xã hội mà còn thể hiện tư tưởng và tri thức của con người trong bối cảnh lịch sử. Việc nghiên cứu này sẽ giúp làm rõ những giá trị văn hóa và nghệ thuật của văn học trung đại, đồng thời cung cấp cái nhìn sâu sắc về tâm thức dân tộc. Dự báo trong văn xuôi tự sự trung đại Việt Nam có nhiều hình thức và nội dung phong phú, từ đó tạo nên một bức tranh đa dạng về văn hóa và xã hội của thời kỳ này.

II. Nội dung và phương thức dự báo

Nội dung của dự báo trong văn xuôi tự sự trung đại Việt Nam rất đa dạng, bao gồm các phương thức như xem phong thủy, chiêm mộng, tướng số, và nhiều hình thức khác. Mỗi phương thức đều mang trong mình những giá trị văn hóa và tri thức riêng, phản ánh những quan niệm về số phận, nhân duyên và mối quan hệ giữa con người với thế giới siêu nhiên. Phương thức dự báo không chỉ đơn thuần là một hình thức tiên đoán mà còn là một cách để con người hiểu rõ hơn về bản thân và tương lai. Luận án sẽ phân tích các phương thức này, từ đó chỉ ra sự phong phú và đa dạng trong cách thức thể hiện dự báo trong văn học.

2.1. Các phương thức dự báo tiêu biểu

Các phương thức dự báo tiêu biểu trong văn xuôi tự sự trung đại Việt Nam bao gồm: xem phong thủy, chiêm mộng, tướng số, và các hình thức khác. Mỗi phương thức đều có những đặc điểm riêng, phản ánh những quan niệm và giá trị văn hóa của thời đại. Ví dụ, việc xem phong thủy không chỉ đơn thuần là một hình thức dự đoán mà còn thể hiện mối quan hệ giữa con người và môi trường xung quanh. Chiêm mộng lại mang đến những thông điệp từ thế giới siêu nhiên, giúp con người hiểu rõ hơn về số phận và tương lai của mình. Những phương thức này không chỉ là công cụ để dự đoán mà còn là những yếu tố quan trọng trong việc xây dựng nội dung và hình thức của tác phẩm văn học.

III. Giá trị nghệ thuật của dự báo

Dự báo trong văn xuôi tự sự trung đại Việt Nam không chỉ có giá trị nội dung mà còn có giá trị nghệ thuật sâu sắc. Các tác giả đã khéo léo sử dụng dự báo như một công cụ để xây dựng nhân vật, tạo nên không gian và thời gian nghệ thuật. Dự báo không chỉ giúp làm phong phú thêm nội dung tác phẩm mà còn tạo ra những giá trị thẩm mỹ đa dạng. Luận án sẽ phân tích cách mà các tác giả đã sử dụng dự báo để thể hiện những chủ đề sinh động, từ đó phản ánh tư tưởng và giá trị văn hóa của thời đại.

3.1. Nghệ thuật thể hiện dự báo

Nghệ thuật thể hiện dự báo trong văn xuôi tự sự trung đại Việt Nam rất phong phú. Các tác giả đã sử dụng nhiều kỹ thuật khác nhau để thể hiện dự báo, từ việc khắc họa nhân vật đến việc xây dựng không gian và thời gian. Dự báo không chỉ là một yếu tố nội dung mà còn là một phần quan trọng trong việc tạo nên giá trị nghệ thuật của tác phẩm. Ví dụ, việc xây dựng nhân vật mang chức năng dự báo không chỉ giúp làm rõ nội dung mà còn tạo ra những giá trị thẩm mỹ độc đáo. Qua đó, dự báo trở thành một yếu tố không thể thiếu trong việc tạo nên sự hấp dẫn và sâu sắc của văn học trung đại.

IV. Kết luận và ứng dụng thực tiễn

Luận án 'Dự báo trong văn xuôi tự sự trung đại Việt Nam - Nội dung và phương thức' không chỉ góp phần làm rõ những giá trị văn hóa và nghệ thuật của văn học trung đại mà còn mở ra những hướng nghiên cứu mới trong lĩnh vực văn học. Việc nghiên cứu dự báo giúp hiểu rõ hơn về tâm thức và tri thức của người Việt trong bối cảnh lịch sử xã hội. Những kết quả từ luận án có thể được ứng dụng trong việc giảng dạy văn học, giúp học sinh và sinh viên tiếp cận dễ dàng hơn với các tác phẩm văn học trung đại.

4.1. Ứng dụng trong giảng dạy

Kết quả nghiên cứu từ luận án có thể được ứng dụng trong giảng dạy văn học, đặc biệt là trong việc giúp học sinh và sinh viên hiểu rõ hơn về các phương thức dự báo trong văn xuôi tự sự trung đại. Việc này không chỉ giúp nâng cao khả năng tiếp nhận văn học mà còn tạo điều kiện cho việc khám phá và tìm hiểu sâu hơn về văn hóa và lịch sử của dân tộc. Thông qua việc nghiên cứu dự báo, người học có thể phát triển khả năng phân tích và đánh giá tác phẩm văn học một cách toàn diện hơn.

Luận án tiến sĩ ngữ văn: Khám phá dự báo trong văn xuôi tự sự trung đại Việt Nam