Luận án tiến sĩ nghiên cứu thể loại văn tế trong văn học trung đại Việt Nam

• Tác giả: Nguyễn Đông Triều
• Chuyên ngành: Văn học trung đại Việt Nam
• Đề tài: Thể loại văn tế trong văn học trung đại Việt Nam
• Loại tài liệu: luận án tiến sĩ

• LỜI CAM ĐOAN
• MỞ ĐẦU
• 1.1. Lý do chọn đề tài
• 1.2. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
• 1.3. Lịch sử nghiên cứu vấn đề
• 1.4. Phương pháp nghiên cứu
• 1.5. Đóng góp mới của luận án
• 1.6. Cấu trúc của luận án
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ VĂN TẾ VÀ VĂN TẾ TRONG VĂN HỌC TRUNG ĐẠI VIỆT NAM
• 1.1. Nguồn gốc, vai trò của lễ tế và văn tế của Trung Quốc
• 1.2. Các dạng văn tế chủ yếu của Trung Quốc
• 1.3. Diện mạo của thể loại văn tế trong văn học trung đại Việt Nam
• 1.4. Cách phân loại văn tế
• 1.5. Các trường hợp sáng tác văn tế
• 1.6. Đặc trưng thể loại của văn tế
• 1.7. Trữ lượng của văn tế và nguồn văn liệu dùng cho luận án
• 1.8. Tiểu kết chương 1
• 2. CHƯƠNG 2: NỘI DUNG CHỦ YẾU CỦA THỂ LOẠI VĂN TẾ TRONG VĂN HỌC TRUNG ĐẠI VIỆT NAM
• 2.1. Văn tế trong văn học trung đại Việt Nam khẳng định các giá trị đạo đức, luân lý chuẩn mực
• 2.2. Khẳng định các giá trị đạo đức chuẩn mực
• 2.3. Khẳng định các giá trị luân lý chuẩn mực
• 2.4. Tính chính danh về đạo đức, luân lý ở bản thân tác giả
• 2.5. Văn tế trong văn học trung đại Việt Nam ca ngợi tinh thần yêu nước, tinh thần tôn quân và tinh thần vì nhân dân
• 2.6. Ca ngợi tinh thần yêu nước, tinh thần tôn quân giai đoạn chống ngoại xâm
• 2.7. Thể hiện tinh thần tôn quân giai đoạn sau nội chiến và sau cuộc chống nội loạn
• 2.8. Ca ngợi tinh thần vì nhân dân
• 2.9. Văn tế trong văn học trung đại Việt Nam thể hiện tinh thần nhân đạo
• 2.10. Thể hiện tinh thần nhân đạo dành cho tướng sĩ hi sinh
• 2.11. Thể hiện tinh thần nhân đạo dành cho nạn dân
• 2.12. Thể hiện tinh thần nhân đạo dành cho cô hồn u uất
• 2.13. Văn tế trong văn học trung đại Việt Nam thể hiện ý nghĩa trào tiếu
• 2.14. Thể hiện tiếng cười hài hước
• 2.15. Thể hiện tiếng cười phê phán
• 2.16. Thể hiện tiếng cười đả kích
• 2.17. Tiểu kết chương 2
• 3. CHƯƠNG 3: HÌNH THỨC NGHỆ THUẬT CỦA THỂ LOẠI VĂN TẾ TRONG VĂN HỌC TRUNG ĐẠI VIỆT NAM
• 3.1. Hệ thống văn thể của văn tế trong văn học trung đại Việt Nam
• 3.2. Ngôn ngữ của văn tế trong văn học trung đại Việt Nam
• 3.3. Cách dùng từ và cách đặt câu
• 3.4. Điển cố và cách vận dụng điển cố
• 3.5. Cách vay mượn văn liệu và quan niệm dân gian Việt Nam
• 3.6. Giọng điệu của văn tế trong văn học trung đại Việt Nam
• 3.6.1. Giọng trang nghiêm
• 3.6.2. Giọng tâm tình thân thiết
• 3.6.3. Giọng tự hào
• 3.6.4. Giọng bi ai oán thán
• 3.6.5. Giọng hào hùng bi tráng
• 3.6.6. Giọng trào tiếu
• 3.7. Cách miêu tả tâm trạng qua thời gian và không gian của văn tế trong văn học trung đại Việt Nam
• 3.8. Tiểu kết chương 3
• Những công trình của tác giả đã công bố liên quan đến đề tài luận án
• Danh mục tài liệu tham khảo
• Hình ảnh trang đầu một số tuyển tập Hán Nôm
• Danh mục tác giả tác phẩm văn tế
• Tác phẩm văn tế do tác giả luận án phiên dịch

I. Tổng quan về văn tế và văn tế trong văn học trung đại Việt Nam

Chương này tập trung vào việc khái quát nguồn gốc, vai trò và các dạng thức chính của văn tế trong văn học trung đại Việt Nam. Văn tế được xem là một thể loại văn học chức năng, gắn liền với các nghi lễ tế thần, tế người chết, và tế các sự kiện quan trọng. Từ Trung Quốc, văn tế du nhập vào Việt Nam và phát triển thành một thể loại độc đáo, phản ánh tinh thần nhân ái và yêu nước của dân tộc. Chương này cũng phân loại văn tế thành các dạng khác nhau, bao gồm văn tế ai điếu, văn tế trào phúng, và văn tế lễ nghi. Đặc biệt, văn tế trong văn học trung đại Việt Nam không chỉ là công cụ thể hiện tình cảm cá nhân mà còn là phương tiện truyền tải các giá trị đạo đức, luân lý và tinh thần yêu nước.

1.1. Nguồn gốc và vai trò của văn tế

Văn tế có nguồn gốc từ Trung Quốc, nơi nó được sử dụng trong các nghi lễ tế thần và tế người chết. Khi du nhập vào Việt Nam, văn tế đã được bản địa hóa và trở thành một thể loại văn học quan trọng, phản ánh tinh thần nhân ái và yêu nước của người Việt. Văn tế không chỉ là công cụ thể hiện tình cảm cá nhân mà còn là phương tiện truyền tải các giá trị đạo đức, luân lý và tinh thần yêu nước.

1.2. Các dạng thức chính của văn tế

Văn tế được phân loại thành nhiều dạng khác nhau, bao gồm văn tế ai điếu, văn tế trào phúng, và văn tế lễ nghi. Văn tế ai điếu là dạng phổ biến nhất, thường được sử dụng trong các nghi lễ tế người chết. Văn tế trào phúng mang tính chất phê phán, thể hiện thái độ của tác giả đối với các hiện tượng xã hội. Văn tế lễ nghi được sử dụng trong các nghi lễ tế thần và tế các sự kiện quan trọng.

II. Nội dung chủ yếu của thể loại văn tế trong văn học trung đại Việt Nam

Chương này đi sâu vào phân tích nội dung chủ yếu của văn tế trong văn học trung đại Việt Nam. Văn tế không chỉ là công cụ thể hiện tình cảm cá nhân mà còn là phương tiện truyền tải các giá trị đạo đức, luân lý và tinh thần yêu nước. Các tác phẩm văn tế thường ca ngợi tinh thần yêu nước, tôn quân và vì nhân dân, đồng thời thể hiện tinh thần nhân đạo sâu sắc. Ngoài ra, văn tế còn mang ý nghĩa trào tiếu, phê phán những hiện tượng xấu trong xã hội. Chương này cũng nhấn mạnh vai trò của văn tế trong việc khẳng định các giá trị đạo đức và luân lý chuẩn mực, đồng thời thể hiện tinh thần nhân đạo dành cho những người đã hy sinh vì đất nước.

2.1. Khẳng định các giá trị đạo đức và luân lý

Văn tế trong văn học trung đại Việt Nam thường khẳng định các giá trị đạo đức và luân lý chuẩn mực. Các tác phẩm văn tế không chỉ thể hiện tình cảm cá nhân mà còn truyền tải những thông điệp về đạo đức, luân lý, và tinh thần yêu nước. Điều này cho thấy văn tế không chỉ là một thể loại văn học mà còn là công cụ giáo dục và truyền bá các giá trị văn hóa.

2.2. Ca ngợi tinh thần yêu nước và nhân đạo

Các tác phẩm văn tế thường ca ngợi tinh thần yêu nước, tôn quân và vì nhân dân. Đồng thời, văn tế cũng thể hiện tinh thần nhân đạo sâu sắc, đặc biệt là đối với những người đã hy sinh vì đất nước. Điều này cho thấy văn tế không chỉ là công cụ thể hiện tình cảm cá nhân mà còn là phương tiện truyền tải các giá trị đạo đức và tinh thần yêu nước.

III. Hình thức nghệ thuật của thể loại văn tế trong văn học trung đại Việt Nam

Chương này tập trung vào phân tích hình thức nghệ thuật của văn tế trong văn học trung đại Việt Nam. Văn tế được viết theo nhiều thể thức khác nhau, bao gồm văn xuôi, văn vần, và văn biền ngẫu. Ngôn ngữ của văn tế thường trang trọng, giàu hình ảnh và điển cố, phản ánh tinh thần và văn hóa của thời đại. Giọng điệu của văn tế cũng đa dạng, từ trang nghiêm, bi ai đến hào hùng, trào tiếu. Chương này cũng nhấn mạnh vai trò của văn tế trong việc miêu tả tâm trạng và không gian thời gian, tạo nên một bức tranh toàn diện về cuộc sống và tinh thần của người Việt thời trung đại.

3.1. Ngôn ngữ và giọng điệu

Ngôn ngữ của văn tế thường trang trọng, giàu hình ảnh và điển cố, phản ánh tinh thần và văn hóa của thời đại. Giọng điệu của văn tế cũng đa dạng, từ trang nghiêm, bi ai đến hào hùng, trào tiếu. Điều này cho thấy văn tế không chỉ là một thể loại văn học mà còn là công cụ thể hiện tâm trạng và tinh thần của con người.

3.2. Miêu tả tâm trạng và không gian thời gian

Văn tế thường miêu tả tâm trạng và không gian thời gian một cách sinh động, tạo nên một bức tranh toàn diện về cuộc sống và tinh thần của người Việt thời trung đại. Điều này cho thấy văn tế không chỉ là công cụ thể hiện tình cảm cá nhân mà còn là phương tiện phản ánh hiện thực xã hội và tinh thần thời đại.