Luận án tiến sĩ: Hỗ trợ giáo dục trẻ em gia đình nhập cư từ thực tiễn tỉnh Bình Dương

Lời cam đoan

Lời cảm ơn

Mục lục

Danh mục các ký hiệu, các chữ viết tắt

Danh mục các bảng

Danh mục các hình vẽ, biểu đồ, sơ đồ

MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài

2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của luận án

2.1. Mục đích nghiên cứu

2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu

3. Đối tượng nghiên cứu, phạm vi nghiên cứu của luận án

3.1. Đối tượng nghiên cứu

3.2. Phạm vi nghiên cứu

3.2.1. Phạm vi nội dung

3.2.2. Khách thể nghiên cứu

3.2.3. Phạm vi thời gian nghiên cứu

3.2.4. Địa bàn nghiên cứu

4. Câu hỏi nghiên cứu và giả thuyết nghiên cứu

5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu

5.1. Phương pháp luận nghiên cứu

5.2. Phương pháp nghiên cứu

5.2.1. Phương pháp phân tích tài liệu

5.2.2. Phỏng vấn sâu

5.2.3. Khảo sát bảng hỏi

5.2.4. Thực nghiệm Phương pháp công tác xã hội với gia đình

6. Đóng góp mới về khoa học của luận án

7. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận án

7.1. Ý nghĩa lý luận của luận án

7.2. Ý nghĩa thực tiễn của luận án

8. Cơ cấu của luận án

1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU

1.1. Các nghiên cứu về tiếp cận giáo dục của trẻ em gia đình nhập cư

1.1.1. Nghiên cứu ở nước ngoài về tiếp cận giáo dục của trẻ em gia đình nhập cư

1.1.2. Nghiên cứu ở Việt Nam về tiếp cận giáo dục của trẻ em gia đình nhập cư

1.2. Các nghiên cứu về hoạt động công tác xã hội trong hỗ trợ giáo dục đối với trẻ em gia đình nhập cư

1.2.1. Nghiên cứu nước ngoài về hoạt động công tác xã hội trong hỗ trợ giáo dục đối với trẻ em gia đình nhập cư

1.2.2. Nghiên cứu ở Việt Nam về hoạt động công tác xã hội trong hỗ trợ giáo dục đối với trẻ em gia đình nhập cư

1.3. Nghiên cứu về các yếu tố ảnh hưởng đến hỗ trợ giáo dục

1.4. Đánh giá chung về tổng quan tình hình nghiên cứu và bài học kinh nghiệm đối với luận án

1.5. Tiểu kết Chương 1

2. CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ HỖ TRỢ GIÁO DỤC ĐỐI VỚI TRẺ EM GIA ĐÌNH NHẬP CƯ

2.1. Lý luận về trẻ em gia đình nhập cư

2.1.1. Khái niệm trẻ em gia đình nhập cư

2.1.2. Những khó khăn về tiếp cận giáo dục thường gặp ở trẻ em gia đình nhập cư

2.2. Lý luận về hỗ trợ giáo dục đối với trẻ em gia đình nhập cư

2.2.1. Một số khái niệm liên quan đến hỗ trợ giáo dục đối với trẻ em gia đình nhập cư

2.2.2. Chủ thể của hoạt động hỗ trợ giáo dục đối với trẻ em gia đình nhập cư

2.2.3. Hoạt động công tác xã hội trong hỗ trợ giáo dục đối với trẻ em gia đình nhập cư

2.2.4. Lĩnh vực công tác xã hội với trẻ em và gia đình

2.2.5. Phương pháp công tác xã hội trong hoạt động hỗ trợ giáo dục đối với trẻ em gia đình nhập cư

2.3. Một số lý thuyết vận dụng trong nghiên cứu

2.3.1. Lý thuyết tiếp cận dựa trên quyền trẻ em

2.3.2. Lý thuyết hỗ trợ xã hội

2.3.3. Lý thuyết tiếp cận lấy gia đình làm trung tâm

2.4. Một số yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động hỗ trợ giáo dục đối với trẻ em gia đình nhập cư

2.4.1. Yếu tố mạng lưới xã hội của gia đình nhập cư

2.4.2. Yếu tố đặc điểm kinh tế xã hội của gia đình nhập cư

2.4.3. Yếu tố chính sách, dịch vụ hỗ trợ giáo dục đối với trẻ em

2.5. Khung phân tích trong nghiên cứu về hỗ trợ giáo dục đối với trẻ em gia đình nhập cư

2.6. Một số cơ sở pháp lý liên quan đến hoạt động công tác xã hội trong hỗ trợ giáo dục đối với trẻ em gia đình nhập cư tại tỉnh Bình Dương

2.7. Tiểu kết Chương 2

3. CHƯƠNG 3: THỰC TRẠNG HỖ TRỢ GIÁO DỤC ĐỐI VỚI TRẺ EM GIA ĐÌNH NHẬP CƯ TẠI BÌNH DƯƠNG

3.1. Khái quát về địa bàn và khách thể nghiên cứu

3.1.1. Khái quát về đặc điểm kinh tế - xã hội của địa bàn nghiên cứu

3.1.2. Khái quát về đặc điểm khách thể nghiên cứu

3.2. Thực trạng các hoạt động hỗ trợ giáo dục đối với trẻ em gia đình nhập cư tại Bình Dương

3.2.1. Đặc điểm mạng lưới xã hội của hộ gia đình nhập cư

3.2.2. Thực trạng hoạt động hỗ trợ thông tin về giáo dục

3.2.3. Thực trạng hoạt động hỗ trợ tinh thần trong giáo dục

3.2.4. Thực trạng hoạt động hỗ trợ vật chất trong giáo dục

3.2.5. Thực trạng hoạt động hỗ trợ kết nối mạng lưới xã hội

3.2.6. Thực trạng tham gia hoạt động hỗ trợ giáo dục đối với trẻ em gia đình nhập cư từ đội ngũ cộng tác viên công tác xã hội ở cộng đồng tại tỉnh Bình Dương

3.3. Nhu cầu của gia đình nhập cư tại Bình Dương về các hoạt động hỗ trợ giáo dục đối với trẻ em

3.4. Một số yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động hỗ trợ giáo dục đối với trẻ em mà các gia đình nhập cư tại tỉnh Bình Dương nhận được

3.4.1. Một số yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động hỗ trợ thông tin về giáo dục mà các gia đình nhập cư nhận được

3.4.2. Một số yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động hỗ trợ tinh thần trong giáo dục mà các gia đình nhập cư nhận được

3.4.3. Một số yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động hỗ trợ kết nối mạng lưới xã hội mà các gia đình nhập cư nhận được

3.5. Tiểu kết Chương 3

4. CHƯƠNG 4: THỰC NGHIỆM PHƯƠNG PHÁP CÔNG TÁC XÃ HỘI VỚI GIA ĐÌNH VÀ ĐỀ XUẤT MỘT SỐ BIỆN PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ CÁC HOẠT ĐỘNG HỖ TRỢ GIÁO DỤC ĐỐI VỚI TRẺ EM GIA ĐÌNH NHẬP CƯ TẠI BÌNH DƯƠNG

4.1. Sự cần thiết ứng dụng Phương pháp Công tác xã hội với gia đình trong hỗ trợ giáo dục đối với trẻ em gia đình nhập cư tại Bình Dương

4.1.1. Căn cứ lý luận để lựa chọn phương pháp Công tác xã hội với gia đình trong hỗ trợ giáo dục đối với trẻ em gia đình nhập cư

4.1.2. Căn cứ pháp lý để lựa chọn phương pháp Công tác xã hội với gia đình trong hỗ trợ giáo dục đối với trẻ em gia đình nhập cư

4.1.3. Căn cứ thực tiễn để lựa chọn phương pháp Công tác xã hội với gia đình trong hỗ trợ giáo dục đối với trẻ em gia đình nhập cư

4.2. Tiến trình ứng dụng Phương pháp Công tác xã hội với gia đình trong hỗ trợ giáo dục đối với trẻ em gia đình nhập cư tại phường Thuận Giao, thành phố Thuận An, tỉnh Bình Dương

4.2.1. Khái quát về địa bàn lựa chọn thực nghiệm phương pháp Công tác xã hội với gia đình trong hỗ trợ giáo dục đối với trẻ em gia đình nhập cư

4.2.2. Thực nghiệm tiến trình Công tác xã hội với gia đình trong hỗ trợ giáo dục đối với trẻ em gia đình nhập cư tại Khu phố Bình Thuận 2 - Phường Thuận Giao - Thuận An - Bình Dương

4.2.3. Thảo luận về kết quả thực nghiệm Phương pháp Công tác xã hội với gia đình trong hỗ trợ giáo dục đối với trẻ em gia đình nhập cư

4.3. Biện pháp nâng cao hiệu quả các hoạt động hỗ trợ giáo dục đối với trẻ em gia đình nhập cư từ thực tiễn tỉnh Bình Dương

4.3.1. Nguyên tắc đề xuất giải pháp

4.3.2. Các giải pháp cụ thể để nâng cao hiệu quả các hoạt động hỗ trợ giáo dục đối với trẻ em gia đình nhập cư tại Bình Dương

4.4. Tiểu kết Chương 4

KẾT LUẬN

1. Một số hạn chế của luận án và đề xuất hướng nghiên cứu tiếp theo

DANH MỤC CÔNG TRÌNH ĐÃ CÔNG BỐ

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

PHỤ LỤC 1: CÁC BẢNG HỎI PHỎNG VẤN SÂU

PHỤ LỤC 2: BẢNG HỎI KHẢO SÁT ĐỊNH LƯỢNG

PHỤ LỤC 3: MỘT SỐ BẢNG SỐ LIỆU ĐƯỢC SỬ DỤNG TRONG KIỂM ĐỊNH ĐỘ TIN CẬY VÀ PHÂN TÍCH NHÂN TỐ KHÁM PHÁ EFA CỦA THANG ĐO HỖ TRỢ GIÁO DỤC

I. Giới thiệu về tình hình giáo dục trẻ em gia đình nhập cư tại Bình Dương

Tỉnh Bình Dương, với sự phát triển công nghiệp mạnh mẽ, đã thu hút một lượng lớn lao động nhập cư. Điều này dẫn đến sự gia tăng số lượng trẻ em trong các gia đình nhập cư, những em này thường gặp khó khăn trong việc tiếp cận giáo dục. Theo số liệu thống kê, tỷ lệ trẻ em không đi học tại Bình Dương cao hơn so với mức trung bình của cả nước. Những khó khăn này không chỉ ảnh hưởng đến sự phát triển cá nhân của trẻ mà còn tác động đến sự phát triển bền vững của xã hội. Việc nghiên cứu và đề xuất các giải pháp hỗ trợ giáo dục cho trẻ em gia đình nhập cư là rất cần thiết để đảm bảo quyền lợi và cơ hội phát triển cho nhóm đối tượng này.

1.1. Tình hình dân số và lao động nhập cư

Bình Dương hiện có khoảng 2,599 triệu người, trong đó hơn 1,313 triệu là lao động nhập cư. Tình trạng này tạo ra áp lực lớn lên hệ thống giáo dục và các dịch vụ xã hội. Nhiều trẻ em trong gia đình nhập cư không được tiếp cận đầy đủ với giáo dục, dẫn đến tình trạng bỏ học và tham gia lao động sớm. Chính quyền địa phương đã có nhiều nỗ lực để cải thiện tình hình, nhưng vẫn còn nhiều thách thức cần giải quyết.

1.2. Những khó khăn trong tiếp cận giáo dục

Trẻ em gia đình nhập cư thường gặp phải nhiều rào cản trong việc tiếp cận giáo dục. Những rào cản này bao gồm thiếu thông tin về hệ thống giáo dục, khó khăn về tài chính, và sự phân biệt đối xử trong môi trường học tập. Các nghiên cứu cho thấy rằng trẻ em trong gia đình nhập cư có nguy cơ cao hơn về việc không được đi học hoặc bỏ học sớm. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến tương lai của các em mà còn làm gia tăng tình trạng nghèo đói và bất bình đẳng xã hội.

II. Các chương trình hỗ trợ giáo dục cho trẻ em gia đình nhập cư

Để giải quyết vấn đề này, nhiều chương trình hỗ trợ giáo dục đã được triển khai tại Bình Dương. Các chương trình này nhằm mục đích cung cấp thông tin, hỗ trợ tài chính và tạo điều kiện cho trẻ em gia đình nhập cư có thể tiếp cận giáo dục. Một số chương trình nổi bật bao gồm hỗ trợ học phí, cung cấp sách vở và thiết bị học tập, cũng như các hoạt động tư vấn tâm lý cho trẻ em và gia đình. Những chương trình này không chỉ giúp trẻ em có cơ hội học tập mà còn nâng cao nhận thức của gia đình về tầm quan trọng của giáo dục.

2.1. Hỗ trợ tài chính và vật chất

Nhiều gia đình nhập cư gặp khó khăn về tài chính, điều này ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng cho con cái đi học. Các chương trình hỗ trợ tài chính đã được triển khai để giúp đỡ các gia đình này. Hỗ trợ bao gồm việc miễn giảm học phí, cung cấp học bổng và hỗ trợ chi phí sinh hoạt cho trẻ em. Những biện pháp này đã giúp giảm bớt gánh nặng tài chính cho các gia đình và khuyến khích trẻ em tiếp tục học tập.

2.2. Tư vấn và hỗ trợ tâm lý

Ngoài hỗ trợ tài chính, việc cung cấp dịch vụ tư vấn tâm lý cũng rất quan trọng. Nhiều trẻ em trong gia đình nhập cư phải đối mặt với áp lực tâm lý do sự thay đổi môi trường sống và học tập. Các chương trình tư vấn giúp trẻ em vượt qua khó khăn, tạo động lực học tập và phát triển bản thân. Hỗ trợ tâm lý không chỉ giúp trẻ em cảm thấy an toàn hơn mà còn giúp cải thiện kết quả học tập của các em.

III. Đánh giá hiệu quả của các hoạt động hỗ trợ giáo dục

Đánh giá hiệu quả của các hoạt động hỗ trợ giáo dục cho trẻ em gia đình nhập cư là rất cần thiết để xác định những gì đang hoạt động tốt và những gì cần cải thiện. Các nghiên cứu cho thấy rằng những trẻ em được tham gia vào các chương trình hỗ trợ có kết quả học tập tốt hơn so với những trẻ em không được hỗ trợ. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều thách thức trong việc mở rộng quy mô và nâng cao chất lượng của các chương trình này. Cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan chức năng, tổ chức xã hội và cộng đồng để đảm bảo rằng mọi trẻ em đều có cơ hội tiếp cận giáo dục.

3.1. Kết quả học tập của trẻ em

Nghiên cứu cho thấy rằng trẻ em gia đình nhập cư tham gia vào các chương trình hỗ trợ giáo dục có kết quả học tập cao hơn. Các em không chỉ cải thiện điểm số mà còn phát triển kỹ năng xã hội và tự tin hơn trong giao tiếp. Điều này cho thấy rằng các hoạt động hỗ trợ giáo dục có tác động tích cực đến sự phát triển toàn diện của trẻ em.

3.2. Những thách thức trong việc triển khai chương trình

Mặc dù có nhiều thành công, nhưng việc triển khai các chương trình hỗ trợ giáo dục vẫn gặp nhiều thách thức. Thiếu nguồn lực, sự phân bổ không đồng đều và sự thiếu nhận thức của cộng đồng về tầm quan trọng của giáo dục là những vấn đề cần được giải quyết. Cần có các chiến lược rõ ràng để nâng cao hiệu quả của các chương trình này và đảm bảo rằng mọi trẻ em đều được hưởng lợi.

Luận án tiến sĩ về công tác xã hội hỗ trợ giáo dục trẻ em gia đình nhập cư tại tỉnh Bình Dương