I. Tổng Quan Bảo Vệ Quyền của Nông Dân Trong Hợp Đồng 55
Việt Nam, một quốc gia nông nghiệp, đặt sản xuất nông sản làm nền tảng. Trong bối cảnh đó, hợp đồng liên kết sản xuất và tiêu thụ nông sản đóng vai trò then chốt. Nông nghiệp đóng vai trò trụ đỡ của nền kinh tế. Câu hỏi đặt ra là làm thế nào để Nông nghiệp tiếp tục là trụ đỡ, bắt đầu từ việc bảo vệ quyền của người nông dân tốt hơn. Những hợp đồng này, là hình thức pháp lý thể hiện quan hệ mua bán, đầu tư giữa nông dân và doanh nghiệp. Chính phủ đã ban hành chính sách khuyến khích tiêu thụ nông sản thông qua hợp đồng, hợp đồng hóa việc liên kết sản xuất và tiêu thụ nông sản nhằm bảo vệ thiết thực, hiệu quả quyền và lợi ích của các chủ thê tham gia đặc biệt là quyền của người nông dân. Quyết định số 80/2002/QĐ-TTg và 62/2013/QĐ-TTg là minh chứng. Tuy nhiên, thực tế cho thấy vẫn còn nhiều bất cập, đặc biệt là tình trạng vi phạm hợp đồng và vị thế yếu thế của nông dân so với doanh nghiệp. Luận án này tập trung nghiên cứu các khía cạnh pháp lý, làm rõ tính yếu thế của người nông dân, phân tích phạm vi bảo vệ quyền người nông dân và thực tiễn áp dụng pháp luật.
1.1. Vai Trò Của Hợp Đồng Liên Kết Sản Xuất Nông Sản
Hợp đồng liên kết sản xuất và tiêu thụ nông sản (HDLKSXTTNS) có vai trò quan trọng trong việc thiết lập chuỗi giá trị nông sản từ sản xuất đến tiêu thụ, là phương thức thúc đẩy sản xuất nông nghiệp. Chính phủ đã nhận thức được sự cần thiết và vai trò quan trọng này đối với sự phát triển kinh tế nông nghiệp của hoạt động liên kết giữa người nông dân và doanh nghiệp. Nhà nước khuyến khích các doanh nghiệp thuộc các thành phần kinh tế ký kết hợp đồng tiêu thụ nông sản hàng hoá (bao gom nông sản, lâm sản, thuỷ sản và muối) với người nông dân (hợp tác xã, hộ nông dân, trang trại, đại diện hộ nông dân) nhằm gắn sản xuất với chế biến và tiêu thụ nông sản hàng hoá đê phát triên sản xuất ôn định bên ving’.
1.2. Mục Tiêu Nghiên Cứu Bảo Vệ Quyền Lợi Nông Dân
Luận án này hướng tới hai mục tiêu chính. Thứ nhất, làm rõ cơ sở khoa học lý luận về quyền của người nông dân trong HDLKSXTTNS và phân tích các quy định của pháp luật hiện hành, đánh giá thực tiễn áp dụng pháp luật về bảo vệ quyền của người nông dan trong hợp đồng liên kết sản xuất và tiêu thụ nông sản. Thứ hai, đề xuất một số giải pháp hoàn thiện các quy định có liên quan đến về bảo vệ quyền của người nông dân trong hợp đồng liên kết sản xuất và tiêu thụ nông sản. Luận án tập trung vào các vấn đề lý luận, hệ thống quan điểm, lý thuyết có liên quan chi phối đến HDLKSXTTNS và van dé bảo vệ người nông dân trong hợp đồng này.
II. Vấn Đề Rủi Ro Pháp Lý Cho Nông Dân Trong Hợp Đồng 59
Mặc dù có chính sách hỗ trợ, việc mua bán nông sản thông qua hợp đồng liên kết sản xuất vẫn còn thấp. Tình trạng vi phạm hợp đồng xảy ra nhiều nơi. Người nông dân thường ở vị trí yếu thế và chịu nhiều thiệt thòi. Nguyên nhân chủ yếu là do khung pháp lý còn sơ sài, nhiều vấn đề chưa được quy định rõ ràng như thời hạn hợp đồng, cơ chế kiểm soát thông tin, quy định về giá bán, xử lý hợp đồng khi điều kiện thay đổi, chế tài xử lý vi phạm, và trách nhiệm của các cấp, các ngành địa phương. Sự hiểu biết và thực thi pháp luật của nông dân còn hạn chế. Vì vậy, họ không lường trước được các rủi ro pháp lý gây thiệt hại.
2.1. Thiếu Hụt Trong Khung Pháp Luật Về Hợp Đồng Liên Kết
Nguyên nhân cơ bản dẫn đến hệ quả thiếu cơ sở cho việc thực hiện, áp dụng pháp luật của các chủ thé và cơ quan Nhà nước có thâm quyền liên quan là khung pháp lý về hợp đồng này còn sơ sai, nhiều van đề chưa được quy định như thời hạn có hiệu lực của hợp đồng liên kết; cơ chế kiểm soát thông tin không cân xứng và mắt cân băng về quyền lực kinh tế trong quan hệ giữa nông dân và doanh nghiệp; quy định về giá bán trong tương lai; xử lý hợp đồng khi điều kiện thay đổi; quy định khung tiêu chuẩn về chất lượng sản phẩm nông sản; chế tài xử lý khi vi phạm hợp đồng và các quy định về trách nhiệm của các cấp, các ngành địa phương, cơ chế lồng ghép dự án, chính sách trên địa bàn thực hiện liên kết.
2.2. Hạn Chế Về Hiểu Biết Pháp Luật Của Nông Dân
Ngoài ra, sự hiểu biết và thực thi các quy định pháp luật của người nông dan còn thấp, cho nên họ không lường trước những rủi ro pháp lý gây thiệt hại cho họ trong quá trình thực hiện hợp đồng. Mặt khác, khi ký kết cả hai bên chỉ tập trung vào các điều khoản về số lượng, thanh toán, giao hàng mà quên đi những điều khoản quan trọng về giải quyết tranh chấp, điều khoản thực hiện hợp đồng khi điều kiện hoàn cảnh thay đôi. Khi có tranh chap xảy ra, người nông dân thường chịu phần thiệt thòi về mình và có tâm lý ngại, không muốn kiện tụng sợ tốn kém, mat thời gian, phiền hà.
2.3. Rủi ro khi tham gia các hợp tác xã
Trong quá trình liên kết, đầu tư của người nông dân trong hợp đồng. Người nông dân ký kết và thực hiện hợp đồng liên kết sản xuất và tiêu thụ nông sản qua mô hình hợp tác Xã. Tuy nhiên hiệu quả của hợp tác xã cần phải được đánh giá một cách kỹ lưỡng. Hoạt động bảo hiểm nông nghiệp cần phải được xem xét.
III. Phương Pháp Phân Tích Pháp Lý và Lý Thuyết Hợp Đồng 58
Luận án tiếp cận nghiên cứu từ góc độ bảo vệ quyền con người nói chung và bảo vệ bên yếu thế trong hợp đồng nói riêng. Nghiên cứu làm rõ những rủi ro mà nông dân dễ gặp phải khi xác lập, thực hiện HDLKSXTTNS thông qua rà soát nội dung cơ bản trong hợp đồng, từ quy định pháp luật đến thực tiễn. Từ đó, nhận diện vướng mắc, bất cập và đưa ra kiến giải về hướng hoàn thiện pháp luật về bảo vệ quyền của người nông dân. Luận án sử dụng phương pháp phân tích và bình luận để làm rõ các vấn đề lý luận và pháp lý về HDLKSXTTNS. Phương pháp lịch sử giúp đánh giá hiệu quả của các quy định, chính sách qua từng giai đoạn phát triển của thị trường.
3.1. Tiếp Cận Dưới Góc Độ Bảo Vệ Bên Yếu Thế
Luận án tiếp cận nghiên cứu bảo vệ quyền của người nông dan trong HĐLKSXTTNS dưới giác độ bảo vệ quyền con người nói chung và bảo vệ bên yếu thế trong hợp đồng. Cách tiếp cận vấn đề nghiên cứu về bảo vệ quyền của người nông dân trong HDLKSXTTNS của luận án là làm rõ những rủi ro mà người nông dân dễ gặp phải khi xác lập thực hiện HDLKSXTTNS thông qua việc rà soát những nội dung cơ bản trong hợp đồng này từ quy định của pháp luật và từ thực tiễn thực hiện của các chủ thể.
3.2. Kết Hợp Phương Pháp Phân Tích và Lịch Sử
Phương pháp phân tích và bình luận: Phương pháp này được sử dụng dé làm rõ một số vấn đề lý luận và pháp lý về HĐLKSXTTNS. Thông qua việc phân tích các cơ sở lý luận và quy định pháp luật liên quan. Các kết quả của nghiên cứu lý thuyết sẽ làm nền tảng lý giải có các vấn đề được nhận diện trong thực tiễn và là nguồn cơ sở đề đề xuất các giải pháp của luận án. Phương pháp lịch sử: Phương pháp này được sử dụng dé đánh giá tính hiệu quả của các quy định, chính sách pháp luật liên quan đến HĐLKSXTTNS qua từng giai đoạn phát triển của thị trường.
IV. Giải Pháp Hoàn Thiện Pháp Luật Bảo Vệ Quyền Nông Dân 58
Các giải pháp hoàn thiện pháp luật tập trung vào các quy định về người nông dân, hình thức hợp đồng, giá cả, phương thức thanh toán, chi phí đầu tư, số lượng nông sản thu hoạch, giao hàng, và kỹ thuật chăm sóc, quản lý chất lượng. Xây dựng Bộ quy tắc làm hệ quy chiếu cho hợp đồng liên kết sản xuất và tiêu thụ nông sản. Cần hoàn thiện quy định về bảo vệ quyền của người nông dân trong hợp đồng liên kết sản xuất và tiêu thụ nông sản phải được đặt trong một giải pháp tong thể để hoàn thiện chế định về hợp đồng trong Bộ luật Dân sự với các ngành luật khác trong hệ thống pháp luật.
4.1. Quy Định Chi Tiết Về Các Điều Khoản Hợp Đồng
Giải pháp đối với quy định về người nông dân (dưới hình thức hộ gia đình, hộ kinh doanh cá thể, tổ hợp tác) ký kết hợp đồng liên kết sản xuất và tiêu thụ nông sản. Giải pháp đối với quy định về hình thức hợp đồng liên kết sản xuất tiêu thụ nông sản. Giải pháp đôi với quy định ve giá cả trong hợp dong liên kết sản xuất va tiêu thụ nông sản . Giải pháp đối với quy định về phương thức thanh toán trong hợp đồng liên kết sản xuất và tiêu thụ nông sản.
4.2. Xây Dựng Bộ Quy Tắc Chung Cho Hợp Đồng Liên Kết
Giải pháp đối với quy định về chỉ phí đầu tư trong hợp đồng liên kết sản xuất và tiêu thụ nông san. Giải pháp đối với quy định về số lượng nông sản thu hoạch trong hợp đồng liên kết sản xuất và tiêu thụ nông sản kết sản xuất và tiêu thụ nông sản. Giải pháp đối với quy định về giao hàng hoá nông sản trong HĐLKSXTTNS. Giải pháp đối với quy định về kỹ thuật chăm sóc, quản lý chất lượng hang hoá nông sản trong hợp đồng liên kết sản xuất và tiêu thụ nông sản . Xây dựng Bộ quy tắc làm hệ quy chiếu cho hợp đồng liên kết sản xuất và tiêu thụ nông sản.
V. Ứng Dụng Thực Tiễn Và Đề Xuất Thay Đổi Chính Sách 56
Luận án đánh giá thực trạng điều chỉnh pháp luật về bảo vệ quyền của người nông dân trong HDLKSXTTNS và thực tiễn áp dụng. Chỉ ra những bất cập và đưa ra phương hướng hoàn thiện pháp luật. Các giải pháp hoàn thiện pháp luật sẽ là nguồn tham khảo có giá trị cho các cơ quan có thẩm quyền trong quá trình sửa đổi, bổ sung các quy định. Kết quả nghiên cứu còn là tài liệu quan trọng cho các cơ sở đào tạo Luật và các trung tâm tư vấn.
5.1. Đánh Giá Thực Trạng Áp Dụng Pháp Luật
Phân tích thực trạng điều chỉnh pháp luật về bảo vệ quyền của người nông dân trong HĐLKSXTTNS và thực tiễn áp dụng, chỉ ra những bất cập của pháp luật và đưa ra phương hướng hoàn thiện pháp luật về bảo vệ quyền của người nông dân trong HĐLKSXTTNS
5.2. Đề Xuất Thay Đổi Và Bổ Sung Chính Sách
Những giải pháp hoàn thiện pháp luật của luận án sẽ là nguồn tham khảo có giá trị cho các cơ quan có thầm quyền trong quá trình sửa đồi, bố sung, hoàn thiện các quy định của pháp luật về bảo vệ quyền của người nông dân trong HDLKSXTTNS. Đồng thời, kết quả nghiên cứu của luận án còn là nguồn tải liệu quan trọng cho các cơ sở đào tạo Luật có chuyên ngành về pháp luật về hợp đồng, cho các Viện nghiên cứu, cho các trung tâm tư vấn và hỗ trợ liên quan đến bảo vệ quyền lợi của người nông dân trong hoạt động sản xuất kinh doanh thông qua hợp đồng.
VI. Kết Luận Hướng Đi Mới Cho Bảo Vệ Nông Dân 46
Luận án này đóng góp vào việc làm sáng tỏ phương diện lý luận trong khoa học pháp lý về bảo vệ quyền của người nông dân trong HDLKSXTTNS. Xây dựng hệ thống các vấn đề lý luận cơ bản về bảo vệ quyền của người nông dân trong HDLKSXTTNS. Những điểm mới của luận án được thể hiện ở việc đưa ra các giải pháp cụ thể, thiết thực để hoàn thiện pháp luật, góp phần bảo vệ quyền lợi chính đáng của người nông dân trong hợp đồng liên kết.
6.1. Đóng Góp Vào Lý Luận Về Quyền Của Nông Dân
Kết quả đạt được của luận án sẽ góp phần làm sáng tỏ phương diện lý luận trong khoa học pháp lý về bảo vệ quyền của người nông dân trong HĐLKSXTTNS. Cụ thé: xây dựng được hệ thống các van dé lý luận cơ bản về bảo vệ quyền của người nông dân trong HĐLKSXTTNS.
6.2. Điểm Mới Trong Các Giải Pháp Hoàn Thiện Pháp Luật
Từ các công trình nghiên cứu được khảo sát, có thé thay Pháp luật về bảo vệ quyền của người nông dân trong hợp đồng liên kết sản xuất và tiêu thụ nông sản là một vấn đề khá mới mẻ và chưa được quy định cụ thé trong hé thong pháp luật Việt Nam, và luận...
